Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 17, 28 April 1905 — Kenekuria Umi-kumamaiwa AME Kana Mau Hana Kamahao. [ARTICLE]

Kenekuria Umi-kumamaiwa AME Kana Mau Hana Kamahao.

(Kakauia e Simeon K. Nawaa.)

MOKTJ>'A IV. (KAU POO MUA.) NAPOLEONA MALUN'A O KA PANEPOO. ■ " • I ke ahiahi a iaia hoi e makaukau ana no ka hooiuolu ana. a i ka nmnawa a Constant e kali aku ana o ka loaa "mai o ka ka Emepein kauolia hope loii, aia hoi liemo aua ka puka a ikeia aku la ka Emej>erawahine i ke komo ana mai. me ka pukalaki o kona lauoho ame ke kaumaha nui hoi e liaiii ana maluna o kona papallna, a'u hoi i hoohewahewa aku ai iaia, eia nae o Josefiue no ia, a e nee mai ana <lioi oia me kona mau kapuai haalulu uo kahi o ka inoe o ka Emepera e ku ana. laia i kokoke aku ai, ua ku iki iho la oia ame ka puuwai i wawahiia ame ka leo hooho uwe i hina aku ai oia iluna o ka moe. hookomo aku hi i kona lima malalo o ka a-i o ka Emepera, a honi iho la iaia e like me na la mua o ke aloha hooipoipo ana ame na waimaka hoi e hiolo makawalu iho ana ma kona mau papalina. Ua ulupuni ae la ko Constant naau i ke aloha no keia mau hana a ka Eiuepei-awaliine, a oia uo hoi kekahi e haaloulou ana iā manawa. Ua uwe pu iho la ka Emepera; noho ae la oia iluna, apo aku la ia Josefine a puili mai la iaia ma kona poli. me kona pane pu ana iho: "Ano. e kuu Josefine, e uoonoo pono lioi oe. Ano, e liooikaika ae i ko'u uaau; e noho mau aku no wau ma ke ano he hoaloha noii." Mauiuii o ka uwe haaloulou o ka Emeperawahine aole oia i pane mai i keia mau huaolelo a ka Emepera, noiaila ua noho hamau iho la laua no kekalii mau minute loihi. e hookuu ana hoi i ko laua mau waimaka e hanini iho, a e huai mai ana hoi i ko laua mau mauao aloha. Mahope mai i ka hala aua ae o na manao ikiiki mawaena o laua. ua ike mai la ka Emepera i ko Coustaut ku aku, a pane aku la oia: "E puka aku oe iwaho, e Constant, ,J a hooko aku la ua kauwa hoolohe la. He hookalii hora mahope mai ike aku la o Constant i ka puka ana mai o Josefine, me ka mau uo o kela haawina kaumaha maluna o kona helelieleiui. a e hiolo ana no na waimaka. lke aku la o Josefine ia Constant, a haawi aku la i ka iaia e komo aku iloko, a komo aku la ua kauwa la no ka lawe ana mai i ka ihoiho kuku, e like me kana hana mau. Aia ka Emepera ke moe la me ka nmlie, a mamuli o kona huna loa aha iaia ilio iloko 0 ke kihei halii ua ike pono ole aku kana kauwa i ka haawina kauinaha e halii ana maluna o kona mau lielehelena. I kekahi la ae, i ke komo ana aku o kana kauwa, aole i pane mai ka Emej>era i kekahi huaolelo e pili ana i ke kipa ana aku o ka Emeperawahine, aka ua ike aku la oia i kona haku e noho ana me ka naau kaumaha. laia e komo ana i kona lole aole no he mau huaolelo i hoopukaia mai eia, a i ka pau ana o kana komo lole ana ua hele koke aku la oia iloko o kona keena oihana. Ma ia la e haalele iho ai o Josefine ia Tuileries a liolo aku no Malmaison. O ka poe apau i paa ole i ka laleou mau hana ua akoakoa ae la lakou e ike hope aku i ko Josefine helehelena. Ua puka mai la nae o Josefine me kona mau maka i ka paa i ka uhiia. ine liookahi lima e kalele ana maluna o o kana kauwa wahine. a ma kekahi lima hoie e paa ana oia i kona hainaka a e puili ae ana i kona mau maka. Ua 010 ae la na leo kaumaha mai o a o no ka waliine i hooneleia i ka nohoalii a i alohaia hoi e kona mau makaainana iaia i aneane aku ai e kau iluna o ke kaa. Aole oia i liuli liope ae a nana aku i ka lialealii, a iaia i komo aku ai iloko o kona kaa oia no ka manawa i hukiia iho ai na uhi a lawe ae la ke kahukaa i kona mana. He mau hora mahope mai o keia ua haalele iho la ka Emepera a holo aku la no Versailles. MOKUNA V. (KAU POO MUA.) . I P»ERITANIA NUI AME KE AO HOLOOKOA. (HOAKAKA. —Mai ka 1793 a hiki i 1815 aia o Beritania Nui ke hakoko pinepine la me Farani. O Piki Opio oia ke kanaka kiekie ma na hana o ko Beritania Nui mau oihana aupuni.) I ka iwakalua-kumamalima o na makahiki o Wiliama Piki aia oia ma ke kulana kiekie loa ma Beritania Nui i loaa ole aku hoi i kekahi kuhina nui mamua aku. Oiai no nae aole i loaa aku iaia ka ike haiolelo e like me kona makuakane, ua liaiolelo aku no oia me ka maikai o na olelo ma na hana kalaiaina i mea e hukiia mai ai na manao maikai mai na kanaka mai i hanohano ae a i kiekie ae hoi ko lakou mau kulaua ma na hana o ka aina. Penei kekahi mau mea i hoikeia e J. R. Green: f 'Ma kona aloha i ka maluliia, kana mau hana hooholomua nona iho. kona lawelawe hana ana, kona naauao ma ka paio olelo ana, kona ike i ka lawelawe ana i na loaa, ua hiki ke hoala ia mai na noonoo ana no Sir Robaka W r alapole; eia nae he mana hoomalu kona i loaa ole hoi ia W T alapole, a ua kaawale ae hoi oia mai na hana ino i ikeia i ko Walapole manawa. Aole oia i noonoo iho no kona pono pilikahi. He kanaka paakiki oia e hiki ole ai i na hanaino ke uumi iho iaia. O kona manao laula oia ka mea nana i kinai ae 1 na manao inaina o na poe e ku-e aku ana iaia." He kanaka o Piki i manoanoa kona ike lawelawe ana i na loaa ame na lilo a ua komo ae hoi oia a lawe ae i ka hoeuli o Beritania Nui i ka manawa puikaika a i ka wa hoi a ke aupuni i makemako loa ai e loaa ke kanaka kupono ma ke kuiana kuhina nui. Ua hoike hou ae no o Green penei: "He kamahao ka holomua ana o ke aupuni. Ua aneane e papalua ia iho ka heluna lahui i ke keneknna umi-kumamawaln, a o ka nee mua hoi o ka waiwai ua oi loa aku ia maimia o ka heluna lahni. O ke kana ka mea nana i hookomo ae i ke anpnni iloko o ka aie o hookahi haneri miliona eia nae aole i ikeia ae ke kaumaha o 5 a aie. O ko Amerika malele ana aku mai ko Beritania Nui mana hoomaln oia ka mea nana i hoomahuahua ae i na loaa kalepa m»? ia aupuni, a na hoomakaia na hana hooholomua nana lioi i liapai ae ia Beritania Nui a lilo i halehana nui no ke ao holookoa." He oiaio o Piki he kuhina ia no ka maluhia, a ltie manawa no; na kukala kaua ae o Farani ia Beritania Nni eia nae ua nmiia iho ia mea a hiki i ka haule ana. He mau mahina mamua akn o ke Kui-i kahi o Lunevila ua hana iho la oia i ka hoohni ana ia Irelana ame Enelani. Ua ala ae kekahi liaunaele nui i ka 1796 mamuli o ka hoao ana o Farat*i e kii ia Enelani malalo o ka hoaehe alakai ana a na ia mea i hoala mai i na manao iloko o na makaainana o Irelana e hoala a ma ka Green lioike. ke kanaka kakau moolelo hoL na kapa ae oia "ua okomoia aku o Irelana iloko o ke ahi o kehena.,? Aia na koa ke hele !a ma na wahi apau o ka aina, e hoomainoino ana i na kanaka. e haowale ana. e uhaai ana. a e pepehl wale ana. Ua hooponoponoia keia mea I ka 1800, a ma ia hooponoponoia ana ua lilo mai la he hookahi haneri poe Aiiiki i mau lala no k&

Hale o na Makaainana o \Vestminister, a he iwakaloa kamunawale aiii ame 6ha poe hanohano pili hoomaoa i kohoia no kela Jim<? keia Ahaoleio. i noho ae ma ka Hale o na Haku. na laana kalepa ana mawaena o keia muu aopuni ua holomua me ka loaa o!e • b& ake'akea ana. Ua hoike ae o Wilberforce o ka lanakiia ana o N'apoleona m Au*eturiaiika ke kumu i make ai o Piki. He kanaha kuraaaiaJttki makahiki o Fiki i kela uumawa i lanakila ai o Napoieona, a ua oieioia ae i ko Piki lohe ana i keia ianakiia ana o Napoieon*, «a puana ae ia oia i keia mau haaolelo: "E opiopi ae i kela palapala aina," me kona kuhikuhi i ua paiapaia aina ia o Euro}>a e kau ana ma ka paia; "aoie ia e makemakeia ana no keia mau makahiki he umi e nee nei." I lanuari. 184)6, keia n>au huaoielo a Piki i hoopuka ai; a ua make oia mahope mai. a kanuia aku oia ma ka aoao 0 kona maknakane. ka Ea)e o Chatham. Ma keia haunaele ana ma Ire!ana i puka ae ai a kanlana ka inoa o Robaka Emeta—ke kanaka Aiiiki aioha aina a ioea haioleio hoi. He hoiikuia oia no Kaiuaki Mua. ke kanaka haku mei<\ nui ke kuia o Trinity. a maiiaiia akn oia i kipakuia aku ai no kona hoike ana i na manao e knkuiu i anpuni repubaiika. i 1798; a komo k#ke aku ia oia iioko o ka Ahahui Hniia o na Kanaka Aiiiki, e īuanao ana hoi e hookaawale ae ia lrelana mai ia Beritania Xui mai a. kukuiu ae i aupuni repubaiika kuokoii. l"a lilo ae la oia i alakai ma ke'uw mea. a i ka hauie wale ana ua holo aku la oia no Farani a hoo nohonoho iho ia i ke ala hoiookoa ana o na Ailiki a kn e aka ia Beritania Xui. Ika 1802 ua hoi aku ia oia no I)ublin, houluuU ae ia i kona mau koa. kukuiu iho ia i na kahua waiho iako kaia, a hookaawaie ae ia i ka la 2:1 o lulai, 1803. oia ka ia e hookoia ai ka hopupio ana i na kakeia ame kahi hoahn lako kaua o ke aupini. Ma ia la ua pepehi iho la ka poe hoohaunaele i ka lunakanawai kiekie. ka Hakn Kilwardeu, a anhee aku hoi ua poe la i ke kani ana no.o na piha pn inua a na koa aupuni. Ta haaleie koke iho • E meta i ke kulanakauhale. eia nae ua huli boi hou aku la no oia e koni a e haawi i kona aloha hope i kana wahine hoopalau. a ma ia hot 1 liopuia ai oia. hookoiokoioia. hoahewaia, a hookoia ka hoopa'i oki poo maluna ona. Ua pale ae oia iaia iho ma kana haioleio uaauao loa,penei: 4 *Mai aa mai kekalii mea, i ko'u wa e make ai> e ha|>ala mai maluna o'u me ka hana pouoole. Aole loa hoi kekahi mea e hoohaahaa iho i kou noonoo ma ka manaoio ana ua hikf no ia'u ke hana aku ma kekahi hana okoa ae aoie hoi no ka lanakila o ko'u aina hanau ame kona kuokoa, a i ole e lilo no wau i mana piiiwale malalo o na hana hookaumaha a hoopilikia wale ana i ko'u mau hoa inakaainana. Ma ke kuahaua a ke Aupuni Kuikawa ua hoikeia kou mau manao malaila. Aoie loa he hoinnia e hiki ai ke kaumaha mai ia inea mai e hooiaio ana i ka hana lukuwale, a i ole hoohaahaa paha ma ka home, a i ole ka paa ana. ka hoomalu ana, a i ole ke kipi mai waho mai. 4, Mai ae ole no wau o waiho aku ia'u iho iinua o na hookaumalia ana mai waho inai malalo no o ke kuinu hookahi oia hoi e ku-e aku no wau i ka inea limanui kuloko. Iloko o ka hanohano 0 ka noho ana, mai ]>aio aku no wau ma ka paepae o kuu aina aloha. a e hiki no i kona mau enemi ke koino mai ma ka. a'e wale ana no inaluna o ko'u kino uhane ole. Owau anei. ka mea 1 ola uo kuu aina, a i paa hoi i ka poe puni koko manaoino a poe hookaumaha e a-a nei ko lakou mau inaka, a i keia wa hoi ke hele aku nei wau ma ka'e o ka luakupapau, no ka manao ana e haawi aku i ko*u mau hoa makaainana i ko lakou mau pono, a i ko'u aina lianau hoi i kona kuokoa—e hookauia mai anei maluna o'u na ahewa aua me ka ae ole ia mai e ku-e aku? Aole: Ua papa mai ke Akua! "Ina he liiki i na uhane o ka poe i hala e aku ke komo pu mai ma na hooponopono ana i na mea pili i ka poe a lakou i aioha ai e noho ana ina keia ao mauleule, —O, e ka uhane aloha a ihiihi o kuu makuakane i liala e aku! e nana ilio oe me ke aloha maluna • na j hana a kau keiki nei iloko o ka ehaeha. a e ike iho ina ua hu ae wau mawalio o na kumu o ka oiaio ame ke aloha aina au hoi i hookomo mai ai iloko o ko'u puuwai opiopio, a no ke ku ana mahope o ia iaau mea nolaila keia hoomakaukau ana e haawi aku i keia ola ana. (< E kviu mau haku, ke noho mai nei oukou me ka uluhua no ka mea e molia ia ana. Oke koko a oukou e ake niai nei e in« aole ia i hoopuanuanu ia e na mea hooweliweli e ku poai puni nei i ka oukou pio. Eia no ia ke kaahele nei me ka pumeliana me ka hookuie ole ia ma na auwaha a ke Akua i hana mai ai no na niea pono. a oukou nae e manao mai nei e wawahi iho no kekahi mau mea i oi aku ke.kaumaha ake uwe aku nei lakou ika laini. E hoomanawanui liou mai! He mau wahi huaolelo pokole waleno ka'u e lia'i aku ai. Ke hele aku nei wau no ko'u Inakupapau puanuanu a h»o ole. Ke aneane aku nei e pio ko'u kukui oke ola ana. Ke holo nei ko'n ohana. Ke hainama nei ko'u luaku]»apau no ka hookipa ana ak« ia'u a e iho aku ana wau iloko o kona poli. "He hookahi wale no au noi e waiho aku ai ia'u e haalele iho ai i keia honua: oia no ke aloha o ka hainau. Aole e kakau iho kekahi kanaka i ko'u moolelo; no ka mea oiai aole he kanaka i ike i ko'u manao maoli, e aa ole ia e kakau iho, aole ioa hoi e kakan iho kekahi mea i manaoino mai a hupo paha. E hookuu mai ia mau mea e moe pu me a'u iloko o ka pouli ame ka malia, a e waihoia hol ko'u he kupapau me ke kia hoomanao ole a hiki mai ka manawa a puka mai hoi na kanaka e haawi ana i ka olelo lioapono i ko'u ano. A hiki hoi i ka manawa o kuu aina hanau e pii ae ai maluna o kona kulana iwaena o na lahui o ka honua nei. oia, a aole mamua aku o ia. e kakau ia ai ko'u moolelo. O keia ko'n hopena." I keia wa no hoi ua kanlana ae la ko Welinetona inoa. Ua kapa ae o Gleig. ma kana buke <f Ko Welinetona Ola ana'' ia Weiinetona o Konela Welesele. oiai oia i ka 1802, a ma kona noho ana ma ka oihana koa ma Inia, ua hoikeia ae kona eleu e kekahi o ua aliikoa opio ma kana leta, penei: "Ke nee nei na mea apau imna no ka mea aia ke alakai ana ia i Konela Welesele. Ma na mea apau aua e hana ai ua hana aku oia me kona hoohalahala ole." Ua pololei keia mau olelo ana. E hoomanaoia mahope oka pan i ana o ke kuikahi o Tilsit. ua hookaawale ae la o Farani i kona ma« enemi apau, a mamuii o k Kusia koi, ua hooholo iho la oia e kii mua ia Pogukaia a mahope mai hookuke aku i ka nohoalii o Hepania, e hookomo aku ana hoi ma ia makaiua i koua kaikaina, ia lowpa, ma ko Kale IV makalua. Ua hoohoilioi ae la o Rusia i ko Farani Emepera ma keia mea, malalo o kekahi mau kumu. O ka mua i mea e akii ai ko Napoleona noonoo ana no Polana; a o ka lua. ina e loaa io mai ka inaluhia holookoa ana e ioaa ae iaia ka ae lokahi ana e hoohui pu aku i ka Emepaea o Rusia na aina o Fineiana, Walaeia tme Molavia. Aia ko Napoleona manao ikaika no ke kii ana ia Pogutala, nio ka mea o ko Beritania Nui hoahui ia ma ka oihana kalepa, aia na kukai waiwai nni ke panaiia la mawaena o iana. Ua iona jm no ho» iaia ka manao he mea pono io no iaia ke kii i mea e holOpono ai kona manao hoohui i na Mokuaina apan malalo o kona maiumalu. a i mea v paa io ai malalo o kona mana e hoonohoia aku kekahi o kona ohana ma ka nohoalii o Sepania. O ka lahui Pukiki ma ko iakon ano iho aia ko lakou manao kalele ikaika me Beritania Xui, a ua makaukau hoi iakou e apo ohaoha aku i na kokua ana a Beritania Kui i paa ko lakou kuokoa. O na Panioio hoi ua makemake no lakou e waiho nmlie ia aku no lakou e iaweiawe ponoi i %o lakou mau pono ilio; a oiai he ku-e ikaika loa lakou i ko ke Aupuni Farani komo ana mai, a e apo ana lioi me ka makapehu i na dala a Beritania Xui ame kona maa waiwai a ke Anpuni Beritania Xui e kuuiala !a maluna o ka aina, aia hoi na manao makemake ole no Beritania Nui i oi aku hoi mamua o ko lakon mau manao ku-e ia Farani. Ua hoike maopopo ia keia manao ma ka haiolelo a Castan® imna o na aliikoa Farani mahope o kela hana ma Bavieu, i hoopukaia hoi penei: "Mai hooknu aku ia Napoleona e paa i ka manao e lanakil* oiai aole ia e loaa aku ana. Mai hookuu aku hoi iaia e onou ika ia niakou iioko ona lima o Beritania Kui. He inaina ioa malo« iaia, a hiki no i keia manawa ua mau aku makou I kona noh* mana ana mai." (Aole i pao.)