Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 18, 5 May 1905 — WEHE IA KE KAU KUIKAWA. Hoomakaia na Hana me ka Awiwi me na Luna Nui o ke Kau i Hala. Hookomo Kokeia ae na Bila Haawina no na Hana Mau o ka Aupuni a me na Lilo Ahaolelo Kuikawa. [ARTICLE]

WEHE IA KE KAU KUIKAWA.

Hoomakaia na Hana me ka Awiwi me na Luna Nui o ke Kau i Hala.

Hookomo Kokeia ae na Bila Haawina no na Hana Mau o ka Aupuni a me na Lilo Ahaolelo Kuikawa.

Ma ke kakahiaka Poakahi nei, e like me ke kunhaua a Kiaaina Carter. i noho ae ai Ahaolelo Kuikawa o ka Teritori no ka doodcn» aua i ka bila haawiua, a ma ka nana ana i ka hana a na Hale a i eiua ua hoike mai laua i ko laaa makaukau e hooholomna aku i ka hana o keia kau. Va hoike ae o Senatoa Aehi i kona manao ua hiki no ke pan na hana apau o keia kau kuikawa iloko o na la eono; aka he koho hewa paha ia a ka Seuatoa, no ka>mea o keia ninau e waiho nei imna 0 lakou oia kekahi o na ninau aho nui o keia kau. a oini ua niaainaalea loa iho nei na hoa o ka Ahaolelo i ka haiolelo loihi. i ka haiolelo nui uiai 110 paha pau loa ka manawa a ae loa aku ma o o ka ke Senatoa i koho ai. \ Ma ka halawai ana ae o na Hale a i elua ua wae ae no laua 1 na hinanui mua. pau pu nie na limahana. e like me ia i ikeia ma ke kau mau i hala, a o keia ka hana pokole loa no ka kukuki ana ae ina Hale a hoomaka koke aku ika hana. l'a hoike koke ia aku ka makaukau o na Hale e lawelawe koke i ka hana i kaheaia. ai. a ua loaa koke mai ka lolie mai ke Kiaaina mai. e hoomaka koke no ka hookomo ana i na bila. O keia malalo iho nei ka moolelo o na Hale a i elua.

KA SEXATE. La Hana 1. Mei I.—Na Kakauolelo Savidge o ka Senate i kahea ae ia Aha. a nana i heluhelu mai i ka leta a ke Kiaaina e hoike mai ana iaia i ke kumuhana i kaheala ai ka Ahaolelo, a mahope aku ke kahea Inoa ana. Ma ke nol a Senatoa Aehi ua lilo o Dickey o Maui i Peresidena no k& manawa. Ua lilo ae no o Savldge i Kakauolelo manawa a o Rev. J. Kekahuna i kahunapule no ka manawa. a ma ke noi a ka Peresidena o ka manawa ua haawi ae o Rev. Kekahuna i na leo pule. Na McCandlesa i waiho ae he olelo hooholo i hoomakaukau mua ia e hoo- | lilo an a i na lunanui oke kau mau i mau lunanui no keia kau, a hooholoia ine 'ka iokahi, a alakaiia oia no ka noho. Na Aehi i noi ae e aponoia na ruia kahiko a hoohoio ioa ia, a na Bishop l i noi ae e hoike aku ke Kakauoielo i ka Hale ua makaukau ka Senate. Na Parisa i noi ae, i hoololiia hoi e McCand- ; less. e kohoia i komite e hui pu aku j me ko ka Hale a hoike aku i ke Kia- j «aina ua makaukau na Hale a 1 elua no ka hana i kaheaia, a hooholo loa ia. } 0 Dowsett. McCandless ame Bishop na j komite i -liohoia. ' { Na Aehi he oielo hooholo e kau ana 1 na ukuhana e like no me ko ke kau j i hala, koe nae ua hoomahuahuaia ae ka uku o ka makai he hapalua ke kau- i lele hou iho. | Mahope o ka hoomaha iki ana. a ma- > hope lK>i o ka hoi ana mai o na komite hui me ke Kiaaina a holke mal i ko ke ' Kiaaina makemake e hooholola ka Bila ; Senate Helu 122 i hookomoia i ke kau i hala a hoohemahemaia ai. NA BILA I HOOKOMOIA. Na Dowsett i waiho ae he bila haa- , wina o 56000 no ka uku ana i na Hlo o ke kau kulkawa. i Na Bishop i waiho ae he bila haawi- . na no na ukuhana o na luna aupunlN, | \Na McCandless i waiho ae he b»a haawina no na lilo o na keena aupuni; ana Aehi he bUa no ola ano. ! Na Dowsett i waiho ae he bila no f o ia ano, oia no ka Bila Senate Helu! 122 a ke Kiaaina \ hoike mai ai l ke komile. Ma ke kapaeia ana o na rula ;■ ui waihoia keia bUa 1 ke komlte o na ioaa ame ala. O na blla e ae ua holo ma ka heluhelu ekahi ana. Aole he mau mea i hanaia no ke pa'i ana I 1 kela mau bila a hiki l ka manawa e i ikeia ai ka bila a ka Hale e latte ae ai. Na McCandless i noi ae e kohoia I koroite o ekolu iala no ka hooponopono j ana i n a maheie hana me ko ka Haie, t a ku-e o AehL Waiho ae o Dickey he | hooioll no ke noi e pakui ana. aole j e paa ka Senate maialo o ka Haie ke | pau e kana hana, a hooholoia ke noi e like me ka hooiollia ana. He noi na ka Pup<a mulaau I ka Senate e ktpa aku e makaikal I na hana 0 keena, a «ponoia. N a McCandie«w i holke ae ua holke aku o Harrl» iaia. * law* mua auia. ka | Hale i ka noonoo ana I ka Wla o na Ulo [ makahlki. a hoopane* ka S«nnl* *o kahl la ae. KA HALE. Un, Han» 1, l I—Na o Hilo 1 kahea ae i ka Hale. a na k* Kakauolelo Kalauokalan! 1 heiuheiu ae i ke > kuahaua a ke Klaaina e kahe» ana i| ka Ahaotela e ooho ma ke kau kuika*-». | Mahope koke o kela I waiho mai »1 j o o Kohala i keU hoo- j hok» malak) iho trti: } K hooholoia eka HaU o lawa- j makaainana roa ke kau kuikawa e no- j ho nei i Mei t. IV*. j 'l. O ra ruia lawelawe hana * »***- ī nola * ka Hale o n* Lunamakathiana f ke kau mau © 1«S, « IH» i* tnat» ; mia a ina keia k* nei i \ mla no keia kūikmwa o 15». \ . "2. O »a ittna»wl f kohoia maloko o f ke kau mau roa ke ano 1a»#81»wb?!Io o [ ka Hni-e. Hoiw-Lunahoomai». Kakau-

i olelo, Makai--o-ka-Hale, Elele ame Ma~ | lama Hale ma keia ke kukalaia nei II ! mau luna no keia kau kuikawa. I "3. O na Komite Kumau a I Ikeia. ' ma ke kau mau ma kela ke kukalaia, Inei oUv no na Komile Kumau o kela kau kulkawa. "4, O ka ukuhana ona luiuinui e like me'ke Kakauolelo. Mahele Olelo. Elele, Makai-o-ka-Hale ame Malnma Hale e> kulike no ia me na me& i hoakakaia. ma ke kau m&u, koe nae ko ke Kahunap\ile, e loaa aku iaia ka uku ma ke ano Kahunapule no keia kau kuikawa ku huina o 150. "5. E a'oia ke Kakauolelo e houluulu pu-a ae i na holke apau a na Komlte Kumau i ka wa o ke kau mau e plli ana i na palapala noi ame na olek» hooholo. e noi ana i mau haawina dala, o ua pu-a la e waihola ma ke pakaukau o ke kau kulkawa o ka Hale no ka noonoo ana me na bila haawina. "♦>. I mea. i hoopokoleia ai na hana o keia kau kuikawa, e koho ka Luinahoonialu i hope-komite o hookahi lala j no ka hui ana aku me ka hope-komite )o ka Senate no ka mahele Hke a/ia I na bila e waiho mua la ae ana ma na | kino lehulehu, i mea e mahele like la ai mawaena o na Hale a i elua a « | hoomaka kokela nl na hana a loaa ole ae na hoopau mianawa ana. | "7. Ikawa e aponoia ai o keia olelo hoohoio e kohoia he komite e ka t.u- -! na hoomalu no ka holke ana aku i Va j Senate ame ke Kiaaina ua makaukau i ka Hale o na Lunamakaainana malok'» o ke kau kuikawa no ka n ,e ana aku m» ' na hana o ka lehulehu." | Ua ar»onoia ae keia olelo hooholo e like rne la I walhola ae a\ koe nae ua hoomahuahua hou ia ae ka uku o ke kahunapuie mal ke dala a i ke |70. I ka lawe ana ae o Lunahoomalu Knudsen i ka noho. ma ke nlakai an«. | a Coelho ame Andrade ( \m hookohu ae la oia ia Fernandez f Nakuina ame | Waterhouw» I komlt<> holke aku I ka Senate ame ke Kiaaina 1 ko kii Hale makaukau e lawelawe aku i kana hana. j Hoomaha iki ka Hnle a hoi mal ke ? komlte, a *a Fernande« I hoike ae i ka manao o ke Kiaaina. e like no me la I hoikeia iloko o ka Senate. Na ka Lunahoomalu i koho ae ia Harri« I komlle e hul aku me ka Senate np ka mahele ana i na hana. Kohola o Keam* I kakaupokole. SA BILA I H(X>KOMOIA. Xa Andrade 1 «ralho ae I ka blla e hookaawale ana i na lilo o ke kau kut- ■ kawa. a ma ke kapaeia <ttui o na ruta | ua hooholoi» nia ka heluhelu poo ana ; a Ulo Ha I hana n& ka Hale no ta la. I Na Harri* i walho ae i kela mau hlla; I He Kanawai e hookaawale ana 1 haaI wlna kaokoa no na hana o ke Aopunl o Hawali no rta makahlki elua * p«u ana i lane 90, 1907. He Kananal e hookaawale ana i haawina rto na ukuhana o na Hmahan* o ka Teritorl H« Kanawai e bookaav«i« ana I haawlna no na oihana Aupuni 6 ka Terltorl. . Ma ka hora 11:45 ua h«opanee!a ka Haie a noho hou I kaht ta ae f ■ KA SENATEL La H.iina * Mel !.-W#hei» na hāna ;e Uke rne ka mea mau. Nooaoola )ca b!la haawlna o na lik> o ka « hooholo'a m* km heluhelu etua'afra. ; McCandt«»* I koike ae e t*we ana ka : Hale I lt* bita hoolilo makahlki. oia no hoi ka Bila Senate Helu 4» a taw« m |la ka f>enate I ka Btta Sena\r 2, oia : rte hoi ka Wla ukuhana. I O ka Hamo o t4s6s no ka ulm ana II n» kaka«pokote, ame na kakaooiek» ; hoo. oa hoohok>!a e Hke no me iaf maho[pe no mie o <»a hauwal&au »na maiima oke nol e hoomahuahua ae I U9W. I7a okiU kA ukuhana o ka Puuku mal ka a I S22S o ka mahina. a r>eta oo ; hoi I.una Kakaukope ati» ke koml* 1 «ina i ttTS o ka mahīna. O lu

Hamu t mau Ssm* k«.kua no ke K*en» Puuku ua -»ajhosa i komile o na ai:t ame na Ioaa, a. p*i.* pu ro ; hoi k-'i e pili ana J kii ukuhana o na kaliT*upoltole o ka Aha Kle- ; k,, INK ra r,kiia ka ukuhana o ka L<anaauhau ame Ohiauhau o Oahu mai ka $230 a j ka $225 o ika mahina. a pela no hoi ka ukuhana o ka hope Lunaauhau raai k-i IITS a i o ka mahlna. O ke iho o na hooUlo o ke Keena Au- . hau ua hoihoiia 5 ke komlte o na ala ajne loaa. Ua oklia no hoi ka ukuhan?! o ko Muu; Lunaauhau mal ka $17!> a i kA 1130 o ka mahlna. pela no hol kc HawaU mai ka 1200 a i ka $1.9 *> ka mahina. i O k;i ukuhana o ka Lunakakaukope ua hooemila mai ka $175 a i $150. a ua ho«kaawateta' hoi i 110,000 no ka ukuhana o r.a kupakako o ke Keena Ana Aii<a, a kiolaia ka itamu o 13000 ukuha?m no kekahi kanaka naauao e hoonohonoho papa ai I na mooleio. Ua haawiia l ke Buro Hoona Aina l elua mau kupakako hou o $100 ukuhana o ka mahina, a ua noiia ae hoi e hoemi Iho 1 ko ka Molwahlne LiHuokalani haawina, eia nae ua haule. i Ua ala ae he mau hoopa&paa ana i ka manawa i hiki ae ai n& noonoo ana maluna o na ht»awtna o ke Keena o na Hana o ka Lehuiehu. Ua noiia ae e hoemiia ka ukuhana o ka Lunanui o iia Hana Hou mai ka 1300 a i $250, a na Dlekey hoi i $275, eia nae aole i holo a ku no e like me ia iloko o ka bila. Ua hoomaula ka ukuhana o ka Hope Lunanui i 1250. a hoomaka, aku ka okiokl ana mai ka ukuhana aku o kupakako ekahi, $175; ukuhana o ke kokua kupakako ekahi $125; kokua, elua $100; kokua kupakako a ka lunanui, $100 elele. hoopiiia i $50 ma kahj o $30; kokua kakaupokole, okiia a i $60. Hoopau loa ia ka iKimu o $36,800 no ka uku an i i na enekinia hana alanui, na poe kahakii, etc., pela no hol ka itamu <» pili nna i ke keena !una alanui ame ka oihana lawe mea ino o Honolulu nei. Hoop.'iu lo.i ia ko Hilo Keena o na Hana o ka lehulehu. pela pu no hoi me ka oihana paipu la\v% mea ino, ka ukuhana kukuiuwila. oihana kiai o ke pailata ame ka oihana ana wai ame lunanana wai, a o na lilo e ae o ka ,.oihana wai ua hoemila mai ka $7,560 a «j $6000. '• Ma ka noho ana i ka au'wina la i hou ia ai ua biia la. Ma keia «;halawai ana i okila ai ka ukunana o jka oihana klnaiahi o Honolulu nei. jHoemiia ka ukuhana o ke Komisina o Ina Aina Aupuhi mai ka $300 a i $250. 'Hoopauia ke kulana kupakako ēkahl {oia keena; holhoiia ae ke kulana kuelua ma kahi'o ke kupakako .l ekahL rne ka ukuhaipa o $50 o ka; mahl|na; oKiia ka haawina o $6800 no na hope ja«rena aina; kauia ka uku o ka Lu•inanui o na Ululaau i $225 o ka mahina. Jpeh\ no hoi i ka ukuhana o ke ana aina |! $22 r >. Hookahi kakaupokole o ka A<ha Kiekie no $125 o ka mahina; kauia , ka 4ikuhan a o na kakaupokole o na Āha Kaapuni i $125 o ka maiiina; Lunakanawai Hookuleana aina, $175, a o kona knkauolelo, $100 o ka mahina. O ' na ukuhana o na Lunakanawai Apana O Honolulu nei $175 no ka LunakanaAvai Ekahi no ka mahina; Lunakana_;\vai Elua, $600 o ka makahiki. •' Aole he mau hoololi ana ma ua bila • la a hki i ka hikl ana i ke Keena o ka Loio Aupuni. Okiia ka ukuhana o ke kokua loio ekahi i $175, a pela no hoi oi n haawina no ko ke kokua ekolu. O ka haawina no ka uku ana i na lilo hookolokolo o ia keena ua hookaa.waleia I $2000 no na makahiki elua. Kauia ka ukuhana o ke kakaiiolelo a ka Loio Aupunl i $125 o ka mahlnn, a tio ke kakaupokole i $100 o k a mahina. Maanei f noi ae ai o Bishop e hoopau loa i ka haawina o ka Makai Kiekie a hiki loa nku ilalo, eia nae na na hoakaka ana a Aehi ua kauia ka ukuhana o ka Makai Kiekie i $260 o ka mahina. a no kana kakauolelo he $100 o ka mahina. Mahope o keia i okiia ae ai ke koena iho a hiki i na makai ame na malama, halepaahao. O ka lunapahao o Oahu ua okiia mai ka $160 a hiki i ka $125. O ka haawina o $10,200 no na makaikiu ua hoopau loa ia. Xo ka Oihana Hoonaauao. Ua kauia na ukuhana o na agena kula i $125 o ka mahina. a ua hookaokoaia ae hoi lakou mal ke kakauolelo mai o ka Papa. Ma ka itamu e pili aaia 1 ka malama ana | na kula. ua ntoi ae o Hav?eUien e waihoia i kekahi komite kuikawa no ka mahelehele ana i ka haawina iloko o na mokupuni like ole, a hooholo loa ia, a hookohuia o HayAohi. Pari»a, McCandIess ame Oandall. O ka itamu e pili ar.a no na asrena kula mawaho aku o Honolulu, ola hoi he $5000, ua noi ae o Kalama e hoopau loa ia. a hoike pu ae no hoi oia o kekahi y>oe i hookohuia aole i kupono j\p ka lakou mau hana a ua Hlo ae k« hana i ka lakou mau wahine. O ka ukuhana o ka Lunanul o ke Kula Hoopoloiei ua hbemila mat ka $150 a i $125. O ke kumu oia kula ua oklia i «00. O ka makuahine o ke kula Hoopololel o na Koikama)iine ua okiia mai» ka $100 a i $S3.3S: na kiai ame na hope o ia home. $1960. Oihana Papa Ola. Kauia ka ukuhana o ka F*re!dena i $250 o ka mahina: ukuhnna o ke kakauoleio hoopaa. $100: ukuhana o ke kakaupokole. $75; haawina no ka ukuhana o na lunanana, $16,SOO. ua okiia i $14.400. oia hoi i ewalu poe hana no ka ukuhana o $75 o ka mahina. No ka lunanana oia o Hilo. «00; Wailuku ame Knhului. $75: Lahalna, $$0; oklia ko Hilo mau ukuhank o na lunanana poi. waiu ame blbi, a pela no hol ka itamu e pill ana i ka ukuhana o na luna Papa Ola o Hlio. O ka haawina o «a ukuhana o na maM Iepera u a okiia n»a| ke $SI.120 a i 000; hiUema'i pupule mai ka $2?.7«0 a i $3i,960. O na haawina o $10,9SQ no ka uku a«a I ka papa hoopaa o ke aupuni ua hoihoiia i ko komlle. O ka ukuhana o ke kumu puhiohe ua hoopau loa ia, pau pu me ka ukuhana o na keiki puhi ohe. Kauia ukuhana o ka Juna h-ooia i $S0 o ka mah*na; uku o na kti|takako o ta keena, «!,©)0 no ka makah«ki hookahl. O keia ka pau ana o ia hila. a ma nt>\ a Bishop xut noonw» hou !a ka itanni e pUi a»a i ka ukuhaea o ke kokua Lunaauhau o Oahu a kaula | «7$ 0 k» inahina. Hoopanee ka Senate.