Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 19, 12 May 1905 — NA WARENA. OPIO ILOKO O KA ENAENA O KA LUKUWALE. He Moolelo o ka Lukuwale Ana ia o na Pele kane ma Inia. [ARTICLE]

NA WARENA. OPIO ILOKO O KA ENAENA O KA LUKUWALE. He Moolelo o ka Lukuwale Ana ia o na Pele kane ma Inia.

MOKI NA IV. nil.A A WAUIO MAI UA KF. A1.4. * ••Malialo." wahi a "aka aoii* no li« i kaua i !!(>;,■ }~s l • ineaai, a oiai e tuo'a ae ana ku kaua laiki ua inaona i\o ka-i v ! ia uiea." Ua like akn la no ko*n manao nu> kon/' wahi a a< i ; , aiainao loa kaiia inai kanaka inai. oia hoi. uiainao mamnli o k• j noho iloko o keia wahi e ike oie ia mai ai, na hiki ke hoomanau,; ! ka j»ololi a mo'a pono ao ka kaua meaai. K: e hvH>lv>he k;p! >, .L* ke kani mai la he pahu o ka bana puhi ohe/' Alaila noho ?• ••: ( hamau walaau ole iho la laua 110 kekahi mau minute no ka \ .-S. lohe pouo ana. "Oia io no. aia ke kana mai la ka pahu nu< k-; , wahi aole i mamao loa mai a kaua akn nei. Ina kaihi «• pij a; •: kela wahi ahua. nuuiao wau e ike ami kaua ika no lakou ; t pahu e paani mai nei a aole no hoi kaua e ike ia mai." I ko laua hiki ana iluna o ua wahi ahua' nei. ua ike io aku la kekalii puulu kanaka nui, he poe koa e hoomoana ana tna k^k, ; i aoao o ke alanui auj>uni. "He poe kipi anei lakou, e l>ike a i ole he poe ko t PeK-k.i::.» palia?" i niuau aku ai 0 Xede. Ika uana io maoli aku 110 aole e hiki ke hoohewahewa i ' K , 4 ; a . kou kūlana koa io, a aia na aliikoa kaulio ke holoholo la no ka ha iwi kauoha ana. a he ]>ualikoa nui no hoi, i ka uana aku !u* mahei. 1 k helewawae kekahi a he mahele koa kaulio kekahi. "E hoi hou kaua no ka laiki a kaua uo ka mea he liana loa ia o ka nana ole aku a papaa mai ka laiki e waiwai ole ai no ka ai ana, e Dike A i ka \m\ ana o ko kaua \nv& e uihih. ae no kaua a me ka hookokoke ana e hiki ai ia kaua ke ike aku i na hana a lakou a ike pu no hoi i ko lakou heleheim.i, ilaila, a ia inanawa hoi kaua e maopopo ai i ke ano o keia poe k i ina he ]>ualikoa Pelekaue a he poe kipi paha." A haia kekahi manawa o ka hoi ana ua hiki aku la hwia i laua kahua mua a mahope o ka paina aiia ua nihihele aku la la : i a hiki i kahi a laua i makeniake ai e ike pono i ke auo o ka pualiU-A e hoomoana ana. kahi nae e ike ole ia mai ai laua, Eia nae ao!- i liuliu ka laua noho ana ina ko laua wahi e pee ana ua pii koke i • la kekahi laina pualikoa kokoke loa ia laua. "Maikai maoli ka lakou paikau ana." wahi a Diekey i pane ak i ai i kona kaikuaana." manao anei oe e mau keia haka li paikau > lakou mahope iho o ka pau ana o keia lukuwale?" "Aole i maopopo ia'u e Dike aka aia a hui ae lakou me ko k;ik.-i poe ko«*ii ilaila e ikeia ai ka makankau paikau o lakou. Aole n»» 1..«i ia kaua ka ike mua i ka hoj)ena o kakou apau. a malia o kaua paii.i na relekane e koe nei iluna o ka lepo o Inia; aka e hooinanao o. au a lohe o Enelani i keia nuhou inoino alaila e olowalu no ka hs> apnni ka aina a na ia mea e hoala i ka iuanao ikaika iloko o na inakaainai.a, ame ka hoohakalia ole e piha ai keia aina ma kahi o ka miliona ,» na koa Pelekane. A, aia he elua mau aliikoa aka aole e hiki ke ike maopopo aku i na lioailona, aka ke manao nei wau a.»!•* laua he mau haole." "Pela 110 ko'u manao. Ke inanao nei wau aole lakou lie |.. haole walii a Dike i hoike manao lokahi pu aku ai, M alaila he n,. a maopopo he poe koa īnia lakou. E, e nana, e nana aku oe. aole anei oe e īke aia he ekolu mau pio nie lakou? Aia. la! aia lakoi ke hele Ia iwaena o na koa e ku puni ia la he ekolu k<> lakou «>m!, a u e manao nei o ke pio mawaena o papa no ia" Alaila poina k< k - iho la ka noonoo maikai o ke keiki opio a pioo koke ae hi no k.v nui loa o ka olioli i ka ike ana i kona makuakane ina ke ano ]>io m nae, a me ia ano noonoo ua hoomaka aku la oia e anehe e holo ak,i ua makaala loa o Xede i ka paa ana mai i kona pokii. "Hamau e Dike a e noho malie hoi," wahi a Neile i pan» ob . : i aku ai. "Ae. o papa io no kela, a o Danalope ame Mena kona inau kokoolua. h hoomaikai nui ia ke Akua » wahi hou a Xede ,n. m noomaikai iloko o kona uhane 110 keia meahou nui i loaa ia iam i: < ka upu e ole niamua i loaa ia laua no keia hui ana. Alaila e pono kaua e hele ilaila e kuaana. ua oi aku ka maiU 1 l f ui a noho pio I )U me ko kaujl inakuakane." "K hainau iki." walii a Xede. me kona ho]»u oluolu ana ak»i i kona kaikaina a kaohi iho.la e noho malie. -Ina kaua e ho„k.. i kau alaila e■ loaa ole ana ia kaua ka manawa kupono e hana a i lnaika J "o hoi me lakou e noonoo la o ka loaa ia lakou ? inanawa kupono e pakele ai." I ko'u manao he mea pono ia kau.i e hoopakele la lakou e like ine ka hiki.' 5 "Pehea e hiki ai e >'ede? ,T "Aole no i maopopo l oa ia'.i i keia manawa. aka l.«. m. a ■. HL U !n, n L a °i n f ,ie a'' kali iki: «<• •>««« «o hoi, ka.ia k- 1.«..i hoik™ f b ?°, p,lke,e A ' aia kp kani la ka 01. • m1 w ,i i |m " , a akou I ,!,ikau an « •'»'» hoi c nianao n.-i ,■ 1,.»- ' ; l : lk .' ,u "" ke k ? eun 0 keia la. Nolaila he inea p.,no ia kaawale koke aku mai keia wahi a kaua e pei' ii.-i, Aia i ka nnhookuu • i ,°r '' " I k " 1 " ai 1"a halelol <*- » nu»l.»|«. oka paa a.,. ■ ki.H,, ~ 00 " lalla I n,Pi ' "P au ' "laila oia no ka manawa •• h..-. •i k nm ? k ' a ,' ka '"'''""holoholo mai o kekahi po,- „ laU-i koni ° ni! » niaanei, ahe r«>ino hoi ia no kaua." •m-. iMn n..'' 00 ri'. !lllU ib .° la " a koa uiaho l' e illo «ke kukulu |.unkinki «k. L-u', '•. !' " ,e lnau 'na koa - a k:, li aku la oka li.»(>a n. i „ . il m " ,ie n,ai ana ; a hiki io mai la no a o k.i ?m ' , ke , k ,^ n,u llall ' ,ole - Ia mana « a koke no ua wihi u. i ' i' ale ol( ; a ernoole ua kuknluia ae la a lilo a.- la i.i !n h,[!ilt !! ll ;'. l '; l ' al, ' ll ' K a mah °I ,e koke Wo ka maka.k^ •ikn nka L a ekal " ' K>t ' koa n,a ke ano kiai me ka wailio |»u .1 a! U " °k° lakoU maDaWa k ° kiai a e aoho Wi » ak l h 3 n. l ' lll 1 ,™ l ' i k ° k " ke 0 kekahi halelole. he halelole hoi o r.a «ia, ā.. ,-°, nO ,l ī' 00 " 00 Ika llooko ana ina hana e hoolal.i i o i hnnnl «Jio Imina ha eku kokoke mai ana a ilok0n i T,a ,h l m i'' a I! ®' eW *** P'° ekolu - Ua haulioaia i,a lini.i a ae J. a he n " m kiai mawal >o oka liale I,U w {|uka no nae elua o ua wahi halelole nei. lakou \°e i. Wahl . ? ? m ,oaa iho la ia kaua ka ik»- no r>ono a m i k- e - | ln V a Wahi a e aku rna kahi k«pono e maluhia ai ko kaua kuka pu aßa. n mni, o 118 , 0 ona opio oia no ooa hana puikaika a kao* maha nohoi. aka ua hooholo laua e hoao e hooko ina e loaa ia lauu ? Pa anil ku P° no * lanakila ai laua, ahe wanawa ioihi no ti<»i m o laua i noonoo ai. Ma ka laua hoomaopopo ana he puikaika loa Ka aa ana e komo iloko o ka halelole ano huina-ha kahi o na paahao 1 hoopaaia au oiai aia he elu maa kiat he hookahi ma kekahi puka he hookahi no hoi ma kekahi~he mau ipuka ma na kala o ka haie. Afai maikai loa ioa he hookahi kiai, aka aia he elua, aka ua hoomaopopo pu laua i ka. oni o kahi a na koa e hele-holoholo a» e hele ? f j*°} I** akau a huH h< >i hou no ka hema. Eia nae ia laua e holoholo ana. a ina e hali no ka akan he hookahi no ko laua huli like ana aole hol he hele kike. (Aole i paii.)

I» 1 •W'*]*■ •* lo;ia ana ia kaua h<> f»aaawra kopono e uami ai i \.>h? o kehi tiui« kīai. «' N%h!o?" He haiia weliweli no hoi ka pej. v ; ,-ir ? a j kanoka a rnak<f loa/ ? ■'Aka. a<*'- * hīki a«* kf- alo e Difc*. Ina he hookahi wale no kiai i.i i«> ka iiM-a ua hiki no ia ka«a kf bc»opiha i kona waha hiki uwa. aka aia h*- elua inan kiai. noiaila he mea poni» I < r: ik. k*'k;<hv m iami He kaumaha ko'n ika hooko ana ia hana I <ia hik) mai kaua i ka manawa aolee hiki ke a!o a aol*-! T }u.\ kaua < ah*>waia i fca h<x»ko ana ia mea ? oiai he wa kaoa fceia | i • inkuwah* ana hoi.* s I ■ Hoi iho no h<»i he lakawale keia i oi ino loa ako mawaho o ke j ; mra h*- «*hi makainae hoi ka ka«a e iini nei e hoopakele oia ' V., 1 k » kaua makuakane ponoi. a nā #a !oa wau e hoopakele iaia mai j linī ināi. ina o ka hana hoopakele he m«i ia e hi>oko ai i ka j 3 > ufa 5 k»- •» na koa kipi apau.'* j \ « w.iu akn !a ma ia haawina," wahi a ke koa o ke kai. j < , ; ke mak«'uiake loa nei wau ina e hui hakaka mai ana me a*u i manawa »• hui akn ai. no ka mea ma ia mea he mea pono ia'u , pake!e ia"u iho. Noiuila. «• kuaana. e hoike maopopo mai oe i kau papahana i ji ;ik«' ai kana ika mea e hana aku ai. oiai aole keia he hana maa-1 ] , a ina h< iual»Hna ka kana hoohana ana alaila oko kaaa ola! i.i. kaiuahi a pau pu hoi me ko kaua maknakane ame na hoaloha.' J \ Mahq]M* o ko iaua noimoo nui ana ua hiki aku la laua i ka ho-1 a ho«>ni;ikaukan iho la laua i mea ai na laua ma ka wa i napoo ] : i ii ka !a. ua paina iho la laua a hoomakaukau ae la no hoi no ] i;! h<M ko ana i ka laua mikioua ko ? iko*i. A no ka holopuni loa o j ka u:ak>-«' makua, ua like loa ka mikiona a laua e hooko aku ai nie he \ i la o ke ano lawelawe a liuiaikaika lioi. I ka hoauuioe !oa ana iho. aia na ahi e a ana i!oko o ua kahuahoonieaiia nt*i. a me ka hoomanawanui no hoi laua o ke kali ana a lilki wale i ke kani ana o ka hora umi, akahi no a akakuu mai ke a hoomaka no hoi ka meha mai o a o, a no ke ano puanuanu o ia j ua lana loa ae la ko laua noonoo, no ka mea he anu wale na Inia | ;i hoopumehana ai lakou a aole hoi e hele nui iwaho. "Ano. he mea j>ono ia kaua e nee ? " wahi a Kede ? "a na ke Akua »• kokua ia kaua maloko o keia mikiona a kaua." | \ mahope o ko laua hooikaika ana ma ka nihihele ana a kaa in;, krkahi aoao o ke kahua hoomoana, oia no hoi ke kua o na hale- !,.!■■« nianao nui ole ia ai ena enemi e kukulu kiai ma ia wahi, aua k<. h» !io e like me ka laua i koho e ai. oiai i ko laua hoea ana aku in;« ia wahi aole hookahi koa kiai ma ia wahi. j •'Hoolohe! o kela e kani mai la i kahi mamao loa he leo ia no | k.i pukuuiahi. a'u e mauao nei aia he kaua malaila ke hooukaia mai "Manao wau," wahi a Neile, "mai Deli mai la kela kani pukuni,i!n a'u hoi e maiiao nei he iiaawi aloha ana kela, eia nae he koho! w;»i- aku no k«*ia. O ke ano ikaika maikai o ka lohe ia aku o ke : kani ana o ka pu. he mea ia e lioike mai ana ia kaua aole no kaua : i m.nnao loa mailaila mai, aia palia ma kahi o ka iwakalua-kumama- j luua Hiih' i ko£.** I A hala kekahi manawa o ke kali ana ua hoomaka hou aku la j hA opiokain' e mn» malie iniua e hookokoke ana lioi i kahi e ku ana j <. ka iiah'lole huina-ha ame ke akahele loa no hoi ka hana ana, oiai j 11■ li.ma niliinilu !oa ia. j h ke ano o ke kukulu ana ia o na halelole ō na Inia lie pakui ]«u ia aku na lanai a i ka po e kuuia iho ai lakou ma na aoao o na īi i!« loh', ke kumu e manoanoa loa ai na paia hale, a mamua o na hah 1010 i kukuluia ai ka lakou mau meakaua. lioko o kekahi o keia mau lialelole i kokolo malialoa aku ai 0 !>iki- ia Nede hoi e kiai makaala loa ana me kana pu i makaukau iii. ia iloko o kona poli. 1 ka wa no o I>ike i kaa ai maloko o ka !ial< !oh* aia hoi ke aakipaa la ka pouli. oiai kona mau niaka i ano inaa i ka malamalanm o ka mahina, aka i ka hala ana o kekalii manawa uuku o ka hoomanawauui ana ua mao ae la ke ano pouli o kuna mau maka a ike aku la'oia i ka wailio momoe ana mai o na Iniu. i uhipaa ia lakon me ke kapa e like īue ka maa ia lakou, e uhi •'um i ko kino mai na wawae a i>au pu me na poo me he poe kupapau /a lx.i waiho lalani mai. (» na lolekoa o lakou ua owiliia ae a oia iho la na uluna o ko iakou mau poo ame ke akahele no lioi i wehe malie mai ai o Dike 1 na lolekoa o eono paha koa e momoe ana. a mahope o kii pau pono aua o ka makemake, oia hoi, ua loaa ae iaia he mau lolekoa he mau papale kapu. na kaei-poka ame na pono kaua apau, a emoole ua hui aku la oia me kpua hanaumua. Aole uo lioi i ala kekahi o na koa Inia, a i ka loaa anji aku o Neth- a hui pu ae na opio ua umhele koke ia iho la na waiwai a lioomaka aku la laua e kokolo me ka malie no ka hoomamao koke j ana mai ke kahua aku. he hapalua mile paha ka mamao mai ke kahua I aku mahope pono o ke kahua; a mahope o ko laua komo ana i na j loiekoa uo laua a inakaukau hoi i na lako apau a lie mau koa Inia , nuu«pop(i laua ke nanaia aku. ua hoi hou aku la laua i kahi o ka liana ko'iko'i. * i Ma ka hiki ana i ka hora umi-knmamalua o ke auuioe ua lioololi | ;!<* 1 a na kiai, a noho aku la he mau kiai hou, a he mau minute wale | r«o i;iaht p<« iho ua ike aku la ke kiai ma ka puka mahope o ua haie j ia i «' na paahao i ka puka ana mai o kekahh o koua mau hoa koa mailoko mai o ka halelole uui. l'a aahu ua koa nei me kekahi | koloka uui e uhipaa ana hoi iaia. K h«*le ana hoi oia me ka hooikaika nui ana o ke kuuu, a e auwe ana no lioi \ ka eha me he la e kunmkena ana no ke kaumaha, a he j h.iawiiia iniui no hoi ia i na Inia i ka wu e loaa ai i ka nalulu ikaika j 0 k, poo uuuuuli o ke anu, oiai he poe loaa iuau lakou i ke anu a: nalulu ino ke poo. Ma ka lua o ka manawa o ke kiai i huli hoi iiiai ai aia hoi ua ? kokoke h>a aku la ua kanaka ma'i nei i ua kiai nei me ka nui j no o kt. kumn. a aole uo hoi he manao nui aku o ke kiai oiai he.ma'i j mai: īa ia lakou, aka i ke koln o ka huli lioi ana ir»ai o ua kiai nei j oia \n\ ka wa i ano )iili kokoke !oa ai ua kauaka ma*i nei ame he j e.wil.i la ua lele aku la ua kanaka kunu nei maiuna o ke koa kiai, j «'i j»aa ana ke kania-i o ke kiai me ka umii ikuika loa a ia manawa • hookahi no i oill mai ai kekahi Sipoe mailoko mai o ka halelole nui J mama ana i ka holo i kahi o aumeume ana na kanaka. 0 ke kanaka kunu i lele ai maluna o ke kiai ua ho>o koke aku | ki oia he lole wai ihiko o ka waha o ke kiai a piha pu ae la no ' hoi konn pnkaihu a aneane e make ua kiai nei, a koa hoi J 1 ltoh» aku ai mai ka halelole aku aia oia ke iawelawe ikaika la maj ka w rhewehe ana ina pono kaua oke kiai. A maniuli o keia mau : kiniojm i maojH»|M> mua ole ia e ke kiai ua lilo koke iho la oia he' 1 «o a waiho anu oia i ka honua me ka lohe ole ia o kekahi leo mai, iaia ao. « mahope o ka hauhoaia ana o ua kiai nei me ka maopopo; "!e inai i kona hoa kiai o ka lua o na ipuka, aia hoi moni ana ka elau ; \'u th»ko oke kiuo oua koa kiai nei, a waiho uiake ana iluua oka ; luuiua j Aoh* i hanpu iki kekahi o na koa kiai i ka poino o kona kokoo- j Hu. a mau no koua liele ana i o a i o; a me ke akahele no hoi i nihl-1 hele aku ai na kauaka kunu nei a komo ana oia iioko o ka hakloiel < na paahau. a kokolo aku la no hoi me ka hoohakalia ole. | 1 a kukuli iho la oia nm kahi kokoke loa o kekahi o na paahao; < inof- aim a honi iho !a iaia. Va hoonioni ae la oia ika mea hia-1 nu* ko kau pu ana iho o kona lima mahinu o ka waha o ka mea \ hi iimK i oh' ai e walaan nui ae» a kaakaa ae la na maka o ka He- ? Ua. "K papa. owau keia o iakeke. e hamau. aole hoi e ieo nui.** j -Maila ala koke ae la ka Mekia a mahope o ka maopopo ana iaia j ° nu wu ii apau. ua puili aku la ke keiki i ka a i o ka makuakane a l honi īho !a nu' ka olioli nui» eia nae, aole e hiki i ka makuakane k? ala pono no ka mea ua nakiikiiia a p»ta loa i ke kaula. Iloko o keia wa o ka olioli nni mawaNia o ka makuakane ame ie keiki, o ka mua o ka ninau o ka makmikane pili no ia ia Kede ame na kaikamahina. "Auhea o Xede, ame Kete ame Roser' (Aoie i pau.) 1