Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 21, 26 May 1905 — KA IKE KOHO. [ARTICLE]

KA IKE KOHO.

f ] o ka ike kvho he piiilaala U i na kanaka apau a laoia *o k«.m | ma« aoao. eia hoi na au»*al i maamna aku aī k«na *&»» maoL: aka ?ue. ' ua hik! no k« holhoiia mai ua ike koho 'la a I hookaha wasc r.o nui e kalelf ai K* kanaka a e kukuiu ai i kona ike koiw>. a n.atun : > «• I »iahe?e i manao ai ke Kllohana e ho»>/iai i k*U kumunana. f | He mauaolana ko Kilohana aole * *•*!« ** /"i,™!***" ! iioko pakahi o kela ame keia makaalnana Hawaii aioha aina o « ! nui iloko o keia mau ia e nee nei o!a no ke Aupuai lvaiana. \ popola mai ka oiaio o keia maoao ana ao ka mea, ua malamaia ae w | hin a mua e loa a aku ai ua kulana aupuni la, oia hoi. ke h.d^a | i hooholoia e ka Ahaolelo. Okalaao na keehina i !a»e ia o*a ka * A * ia ; ana o n a elele i na Ahaeleie Waemoho. a o ke kolu ota ka akoa A txi .<na u ua • mau elele I41 e hana i ka lakou hana i kohoia ai—ua pau nae ko na Kepu? alika. a o ko na aoao e ae ela no ke noonoo nei. Nolaila l ka ulu ana mai o keia mau me» ua iUo iho la keia i nmau nui, a e iike me ka lik> ana. mal o keia i nīnau nui. pela ke Kiiohana e manao nei, ua iilo mai ke poo o keia klnomanao i mea nui, no ka mea o ke anuu hope loa ia alaila kau kakou lluna o ke Aupuni Kalana. a pela iho !a i ala mai ai na manao e hoomaheie ma keia poomanao, a e hoihoi ae hoi iaia a komo ma ka aoao pukahL oia hoi. "ka ike koho i na Iuna kalana no ua Aupuni Kalana net" Ina aole e puka mai ka <?!eIo hooholo a ka Aha Kiekie m&mua o ka hiki ana mai o ka manawa e hoohanaia al ka "ike oiai ua kuahauaia ! ka manawa a ina e hooholo hoop«8<aia mai ka mana o ke kanawai alaila, he I ekolu mea nui a ke Kilohana nei i manao ai ua kupono e laweia mai a r.oo- ! noo i ka manawa a fce kanaka e noonoo ai maluna o keia poomanao, a ; i mai keia manawa aku no a hiki mal i ua manawa la. O ka mua, e hoolilo i keia ninau i mea nuL Elua, ka wae ana, a o 1 ka "hope loa, ke koho oiaio ana. Maluna o ka manao mua. aole e hiki kekahl mea, ninau paha a hāha | paha ke hoiolea a maikai ke ole e hooliloia mai ua mea Ia i mea nui, nolaila ; i ka hoollloia ana i mea nui ua Hoalaia na manao like ole e hiki al ke a- ; lakoia aku na hoomahele ana e hiki ai ke hooholo i ka mea pono e hanaia ai ; e like ai ua mea la i mea holopono a maikaL Pela no ko kakou "ike koho | ina aole e hooliloia i mea nui e lahilahi ana ko kakou ike koho, huhewa ke 1 koho aha, a o ka hopena ua lilo ua "Ike koho" la i mea walwai ole. aka | ina e hoolilo ana ke kanaka ia mea i mea nu| nana e hoalala i kona luna- | manao ma ke alahele maikai aole e nele ka puka mai o kekahi haawina ; maikai a hololea. Aoie pili keia i ka hoaia ana i na "ike koho" ma na mea | e poino ai. no ka mea aole he hopena maikai e loaa mai ana ma ka hooma- j hele ana ma ia alahele. I Aole wale oia. aka i ka lilo ana o keia ninau i mea nui na ke kanaka e 1 noonoo ai he mea pono e loaa ka manao e nana i ka pono lauia, no ka mea o na mea pililaula apau, ku i ka pono, he hopena pililaula no ko lakou, | a o na lawelawe ana-i na hana o ke aupuni he mau mea piiilaula lakou. a 1 he mea pono e hoolilo ka hahai ana o * ka "ike koho" o ke kanaka ma ia j alahele hookahi, aole hoi ma ka pilikahi. O ka "ike koho" piiikahi he po- j maikai piiikahi no ka hopena, nolaila aole ia he mea waiwai no ka pililaula a he hana naauao ofe na kekahi kanaka ka hoala ana mai i ka manao e ko- I ho i kekahi poe luna kalana no ka pomaikai pilikahi, nona iho paha, a no kona 'hoaloha pana, a kapae ae i ka pono pililaula. O ka ninau koho balot'a kalana aole ia he ninau liilii a papau 'wa.e no kona kumu ana a ulu ana, aka he ninau koikoi ia i pili i ke ola ana o ke kanaka hookahi ame ka lehuiehu holookoa, a o ka hoohemahema ana i ka lawe ana mai a noonoo nui a hooiilo ia mea liiiii ua like no ia me ke kiola ana I ka pono ame ke ola ana o ke kanaka ame ka. lehulehu holookoa. I ko ke kanaka hooiilo ana i keia ninau i mea liilii a hooulu ole i kona noonoo, e lilo ana ia kanaka i mea hiki ke hukihuki wale_ ia kona manao ma o a maanei. hoopouliuliia kona ike, a hiki ole iaia ke hookaokoa ae iaia a lilo ole i kanaka kuokoa e hana ana i kana mea i ike ai he pono nona ame kona mau hoa makaainana, i ka hiki ole ana i ua kanaka Ia ke ku nona iho ua lilo iho ia keia "ike koho" i mea hiki ke piepieleia no ka pono pilikahi o kekahi moho a mau moho paha e holo ana ma na kulana oihana kalana, i loaa na manao iloko ona a i ole iloko o ua mau moho la, e hana "ho lakou iho ame ko laWou mau hoaloha, aole hoi i ka pono pililaula. Aole e hiki ke hooleia ka oiaio aia no iloko o na moho o na aoao kalaiaina like ole e waihoia mai ana na ka lehulehu e koho aku, he poe kanaka i manao no ka pono pililaula, a e like me ka oiaio o ia mea pela no ka oiaio, aia no he poe moho i manao no ko lakou mau pono pakahi iho, a no na poe o keia ano he mea pono e hoala ka lehulehu holookoa i na noonoo ana a hoolilo i keia ninau i mea nui. Ke manao nei ke Kilohana ua' hiki mai ka manawa e ku ai kela ame keia makaainana Hawaii- a pa-ku aku i na hana pomaikai pilikahi i ole e loaa hou mai na kekeue ana, ke kapae ana a hoolilo i ka pono pililaula i mea e piepieleia ai no k a pono pilikahi, ame na hana pono ole apau e waia ai ka inoa o keia Teritori, a oiai o na Hawaii no na keiki kupa o ka aina, e pono e komo ka makee ana iloko v o kela ame keia Hawaii oiaio no kona aina hanau ame kona ii>oa maikai, a e hoolilo i keia ninau i mea e noonoo nui ai. Aole keia he manao hooulu hoohakaka a hoomokuahana i ko kakou noho lokahi ana me na hoaloha ilikea, oiai he poe makaainana like kakou, aka e hana kakou i na mea pono apau e hiki ai ke kinaiia na hana imi baIota pomaikai pilikahi, a e hoolilo i ka pono pililaula i mea,oi ae mamua o na mea apau, a e hooi aku i ka noho hoaloha ana me ko kakou maii hoa makaainana ilikea ma na mea maikai apau. KA WAE ANA. Mahope o ko ke kanaka noonoo nui ana a hoohuihui ana i na hoaia) pokole maluna ae' nei. ame na mea e ae i pHi i keia mahele manao ; 0 ka hiki mua loa e loaa ana iaia oia ka wae ana i kana mau moho e kohō, ai. Ua wae iho nei na Repubalika o Oahu nei ame ko na mokupuni e ae, 1 ka lakou mau moho i manao ai ua loaa na mea maikai i hoikeia ae nei maluna ia lakou—a ke noonoo mai nei hoi kekahi mau aoao kalaiaina e ae i ka lakou mau moho—o keia poe moho o lakou ke waihoia mai ana imua o na makaainana no ke koho aku i mau luna kalana. Maluna o keia mahele manao he ekolu mea nui a ke Kilohana i makemake ai e lawe mai a panai aku imua o ka lehulehu. O ka mua oia ke kuokoa; ka lua, ka oiaio, ame ke aloha ke kolu. O ke kuokoa aole i pili ka hoopilimeaai iaia ame na mea e ae i like ak» me ia ke ano, aka ua like me kekahi kumulaau i manoanoa ke kolo ana o kona mau aa iloko o ka honua a hiki ole ke kulaiia oia ilalo. E ku no oia a paio imua o na mea e hoao mai ana e kulai iaia. Pela no ke kanaka i hookumu iaia Iho maluna o lee kuokoa, aole ola e ae wale e hoohinaia oia ilalo, a e paio no oia imua o na mea nana e hoohina āna iaia. O ka loaa ana o kekahi mau lunakuokoa o na manao iloko o kekahi kalana, alaila ua hiki kja paio aku ina e ala mai ana kekahi mau mea nana e hoopilikia i na hana kalana. Aia ma ka lawelawe an a i na hana Aupuni Kalana aole e nele ke ala ana mai o kekahi mau ninau nui e komo ai ka pono laula o na kanaka apau, a ina he poe luna.kalana kuokoa na poe e kohoia ana, alaila o na ninau kiipono apau loa, aole e nele ka ae lokahi ana ame ka hooneeia ana aku oia mau ninau mua, alaila o ka lehulehu no ke pomaikai ana; aka ina he poe luna kalana hoopilimeaai, a nana i ka pono kaukahi, o ka hua maopopo loa e loaa mai ana, ua nele ka lehulehu i ka pomaikai a ua. liio i ka poe kakaikahi wale no. * Maopopo loa keia mea, a ke hakilo loa »ku ke kanaka iloko 0 ka hohonu oia mea he kuokoa e loaa mai ana no he mau mea maikai e ae: aka he mea 1 pono no e hoohui i ke kuokoa ame ka oiaio. 0 ka oiaio he hooko pono kekahi mea e hahai aku ana iaia; waia ole, manaoio e hana, a he pololei kana hana. Aole e hiki i kekahi mea ke oiaio ke ole oia e hooko pono, aole hoi e oiaio ina ua waia ka inoa. Aole he molowa iloko o ka oiaio. Aole ke kekee iloko olaila. O ke kanaka e noho aku ana ma kekahi ikulana kalana. Ina aia he aloha iloko j>na, he aloha oiaio hoi. aole loa e ae ka lunaikehaia o ia kanaka a mau kanaka paha e hana i kekahi hana e poino ai kona inoa, poino kona mau hoa makaainana a poino pu me kona aina. 1 ka hoohui ana i keia mau mea ekolu ua nani maoli, a ina pela e wae ai kekahi kanaka ame na poe no apau I loaa ka mana koho. mahope hoi o ka noonoo nui ana ame ka hoolilo ana i keia ninau i mea nui, alaila'ua pomaikai na pOe apau i ka loaa ana o na kanaka kupono i komo keia mau h%awina malkai, e hookele i ke Aupuni Kalana. no ka mea oia ana ka hopena e loaa mai ana, ke hahaia keia mau kuhikuhi laula ana. KOHO ME KA OIAIO. I£e mea maa mau mahope o kk pau ana o ke koho ana ke ala ana mai o na manao no ke a'o lalau ia, ka onoonouia ame na mea Hke, a ke Kilohana hol e manao nei aohe e ala mai ana ia mau olelo ana ke lawe na makaainana a noonoo nui a hooiilo nui i keia ninau i mea e noonoo al, a loaa na hopena i hoaiaiia ae nei maiuna. He mea pono e kaupaona llke na makaainana i na moho e waihoia mai ana na lakou e koho aku. E imi a e huli pono i ko lakou mau ano. XoIe keia he me& pohihihi i ke kanaka. aoie'hoi ia he mea halo ke huliia. O na kulana hookupono i hoaiaiia ae nei maluna he mau mea ikemakala i kela amekeia ia. O na moho i wae|a o ka aoao Kepuhalika—pau pu me na moho e waela mai ana e na aoao kalaialna e ae—he poe no lakou i kamaainaia a i lkeia ko laXou mau ano e ka hapanui o na makaainana l loaa na mana koho ba!ota, nolaila aole no e nele ka hiki ke wae ae i na moho i loa» na haawlna i hoakakala maluna ae nei. . , " O ka manao nuU he mea pono i kela ame kela makaainana koho. baK>ta e koho e Hke me kana i ike ai o ka pono ia. ma ka hahai ana mahope o keia mau alakai ana. aole hoi me na manao onoonouia am e na kuhikuhi lalau ana. a oiai he nul ka poe o la ano. no lakou keia poioai ana. Q ; na poe e hooiohe ana i na a"o lalau ana aole e neie ko lakou lilo I pOe e piepiele a«a i ko lakou mau pono koho balota «o ka pono pilikahl ake paha e k>a« aku kekahi mau pomaikai nona ponoi wale iho no. O ke kuai ana ka pono koho no kahi loaa manawa wale no. ua kiolaia ka pono nui a ua nana la aku ka pono uuku, ua hoomaunaunaia ka l>ono laula a ua liio i mea \raiwai o!e, Nolaila o ka hookuku ana ae 1 keia mau mea e pono ke kanaka~"e"'ko~ ho me ka olalo aole ma ke a*o laiau la, E koho me ka olalo I r>a moho kupono ap:iu. me ka nana o!e ae i kona aoao kaiaiaina: aka ina no ka aoao ka nīnau ana, aole he mea e hoohewahewa ae āi i ka ol aku o ka ĒĒĒĒĒĒĒBĒĒBĒBĒĒĒĒĒ*£ki^,

| *Q»© X»l"i,iaina R«pul>alllta «euu&i» «iti a#wu» e ae. *** K* koho -»n:t | fc<wma&«»le Ana. a maluni oia m?» ko Kilohan.i r?-..}n.i<> .-'īa - h -.u!'.;wlu ..ie- k«tr!dXa l fc«ia mau rca apstu a Ulo i ak- m.» n t*U:\ « . \ ?ī -> fcH r>v ac,a * k:-i h-ipanui * rvī»* *.a m.>t ■■ k \ ■. j !Ti,unsi -- J , .r?.».>jr i. , ik •. nvt"'. •»•) »> Ka t*?hus«?hu, -* kir.a;\% r.a :—.»•• -■'•',.> r t j \ 3 mal «a m*a maikai. fc* hoi o ,is«?ia k.iiMtx:.\;. ». : . .1;; i.