Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 22, 2 June 1905 — Page 4

Page PDF (1.29 MB)

This text was transcribed by:  Blane
This work is dedicated to:  Awaiaulu

NUPEPA KUOKOA, POALIMA, IUNE 2, 1905.

 

(KAU POO ELUA.)

MOKUNA IX.

KE KAUA ELUA ME ENELANI.

 

(HOAKAKA-- O ko Amerika kulana ma ke kau poo mau o ke Kenekuia Umi-kumamaiwa, ua pau mua i ka hoikeia ma ka hookumuia ana o keia moolelo. Aia iloko olaila ke kaua me Tipoli, ka hakakalua mawaena o Hamiletona ame Ba, ke kuaiia ana o Louisiana, ame na mea ano nui nana i alako aku e komo ma ke kaua o 1812).

I ka manawa i pii ae ai o Madison ma ka noho Peresidena o na Mokuaina Huiia ua hoomau aku oia i ka lawelawe hana an i kukuluia ma ke Kanawai Hui-Launa ole i hanaia i ke au o Peresidena Jefesona. Ua mahae lua ae na manao iwaena o na makaaianana; ua hoohalahala ae na poe Federela o Nu Enelani me ko lakou hoike ae o ke kumu maoli o ka loaa ana ae o keia pilikia mamuli no ia o na Kanawai HOokapu i na moku mai ka haalele ana i ke awa ame ka Hui-Launa-ole; ua pane aku hoi na Demokarata-Repubalika o ka Heina ame ke Komohana i ko na Federala oiaio ole maluna o na kahuahana o ke aupuni a iloko pu o ia pane ana ua kapaia aku ua poe Federala nei he poe hui ma-lu a hana i na kukai ma-lu me Enelani a makemake hoi e ku kaawale ae mai ka Union ae.

I keia wa no hoi i hoala ae ai o Wiliama Hanale Harisona, ke Kiaaina o ka Teritori Hou o Indiana—oia no hoi na wahi i koe iho o ka Teritori Komohana-akau i ka manawa i lilo ae ai o Ohio i Mokuaina—i ka mahae lua ana mamuli o ka haulehia ana o Tecumase, ke ‘lii o na Ilikini ma ke kaua ma Tippecanoe (1811). Ua hoole ae o @ ame kona kaikuaana Kekaula, i ka malele ana aku mai na Ilikini aku o kekahi mau aina ma ke ano panai no na pua piki ame kekahi mau waiwai makamaee e ae.

            He mea hiki ole i na MOkuaina Huiia ke hoomanawanui i kona kulana puikaika me Enelani. Mai ka hoomakaia ana e hopuhopu i kona mau moku i ka 1803, ua oi aku mamua o eiwa haneri moku Amerika i paa, a he mau kaukani o na luina Amerika i hookomoia iloko o ko Enelani oihana koa. Aia iloko o Peresidena Madisona ka makemake e hoomau aku i na lawelawe maluhia ana i na launa ana i kukuluia e Jefesona, eia nae ua hooleia na kokua ana a kona aoao iaia. Ua koi aku o Hanale Ka-le ame Keoni C. Calahana i ka Ahaolelo e lawe koke ae i ke kupale ana i ko Amerika hoopoinoia mai, a ma ka la 18 o Iune, 1812, me ka hoole ana i ko ka Peresidena makemake ana i hoike aku ai ame na ku-e ikaika ana a ko Nu enelani poe Federala, ua kuahaua ae la na Mokuaina Huiia i ke kaua ku-e ia Enelani.

            O keia kaua, ma na mea hoi e pili an i na mea nui i ala mai ma na kaua aina ana, aole i hanaia me ka pololei e na poe kakau moolelo  I @ ua loaa aku na hawina poino maluna o na pualikoa o na Mokuaina Huiia. Ua haawipio o Generala Wiliama Hala, ke Kiaaina o Mikikana, i na Papu o Detaroe ia Ikaaka Boroka, ke General o Enelani, me ke kumu kupono ole, a mamuli o ia hana ua hookolokoloia oia iloko o ka Aha hookolokolo koa a hoopa’iia e kipu iaia a make, eia nae ua huikalaia oia e Peresidena Madisona. Aole wale oia, aka i ka manawa o na pualikoa Amerika, e alakaiia ana o Generala Secota i komo aku ai e kaua ia Canada ma ke alahele aku o ka muliwai o Niagra ua kaua mai o Boroka a auhee hou na Amerika. Ma na palena hoi o Canada ua haule hou no na Amerika.

            Ma ke kai hoi he okoa loa ke kulana mai ko ka aina. Aia he wahi aumokukaua opiopio o iwakalua moku iloko o ka oihana kaua moana a aia hoi ma kekahi aoao ko Enelani aumokukaua ikaika i oi aku mamua o ke kaukani. Me keia mau moku kakaikahi wale no; eia nae he mea pono e heluhelu iho i keia wahi hoike hoohauoli manao:

            “He hora mahope iho o ke kukalaia ana o ke kaua, ua huki ae la o Komodoa Keoni Rokeke i ka heleuma o kona moku, ‘Peresidena,’ a holo aku la e hopu i ko Enelani moku mua e loaa aku ana iaia. Ua alualu aku oia i kekahi moku kalepa kialua, eia nae ua pakele aku mai iaia aku. Komo aku la oia ma ka moana Atelanika a hopupio aku la i kekahi moku po-wa ame ehiku moku kalepa. Ua lilo pu mai no hoi iaia he moku Amerika i lilopio mua hoi i ka enemi, a hoi aku la no Amerika me kana mau pio, a holo hou no.”

            Ua loaa like no keia kulana uwila o na hana i na mokukaua e ae o Amerika. Ua halawai aku ka mokukaua kialua, “Kumukanawai,” malalo o Kapena Ikaaka Hale, me ka mokukaua kialua “Gueriere,” a kaua aku, a iloko o ka hapalua hora ua haawipio mai la ia moku. Ua paapio mai hoi ia Komodoa Bainabirika, i ko Enelani mokukaua “Java” mawaho ae o na aekai o Amerika Hema a pau ua moku la i ka weluwelu liilii. Ma keia ua kapa hou aku na makaainana Amerika i ua moku la ma ka inoa o “Na aoao Konahao Kahiko.”

            Mawaho ae o keia wahi aumokukaua ua hooilo ae na makaainana he heluna nui o na mkou kalepa i mau moku po-wa hoi i o a ianei e imi ana i na moku o Enelani. Mamua o ka hiki ana mai o ke kau anu, aia hoi ua aneane aku e hiki i ka ekolu haneri mau moku o Enelani i lilo ae ia Amerika, a aneane hoi i ka ekolu kaukani poe i pio.

            O ka loaa ana mai o na haulehia lehulehu ia Amerika ma ke kaua aina, oia ka mea nana i koi aku i ke Aupuni e houluulu ae i kekahi pualikoa nui, a waihoia aku malalo o ke alakai ana a Generala Harisona Ua hoao mai na Pelekane ame na Ilikina, e lakaiia ana e Generala Porocota ame Tecumase, e haule ko Harisona mau pualikoa a ua holopono ma Faranitaona, kahi hoi i kukuluia ai kekahi mahele koa ona; aka ua haule ma na Papu Megi ame Kivinison.

            O ka hapanui o na wahi e malamaia nei ke kaua aia he mau lokowai nui a o ka ninau hoomalu i keia mau lokowai oia kekahi mea ano nui loa. Nolaila, ua lilo aku la malalo o Kapena Oliva H. Pere ke alakai ana i ka hana kapili i mau mokukaua ma ka Lokowai Erie, a ua hoounaia aku i mau luina nona mai na kapakai aku o ka Moana Akelanika. Ua paa iho he eiwa keia moku a e ku ana ma ke Kaikuono-Pukini a oia no hoi kona manawa i ike aku ai i ka hookokoke ana mai o kekahi aumokukaua Enelani. Me kekali ole iho ua puka aku la oia iwaho me kona mau moku no ka halawai ana me ko ka enemi a he elua hora a oi iki ua hoouna ae la oia i keia loha ia General Harisona, e alakai hoi ia “Sanadeseke.” “Ua halawai aku wau me ka enemi, a ua lilo mai ia kokaou; he elua moku, elua moku kiapa, hookahi mokukuna a he hookahi moku kiakahi.”

            Aia iloko o Harisona ka iini nui e hoi hou mai o Migikana, i lilo aku hoi mamuli o ka haawipio ana o Kiaaina Hale ia Dekaroi. Me na kokua ana a keia aumokukaua o Kapene Pere, nana hoi i lawe aku i kekahi o kona mau pualikoa ua hoonee kaua aku la oia no ka Papu o Maledena. Ua puhiia ae ua papu la e Generala Porocota a auhee aku la me Tecumase, me ka manao hoi e hui aku me ko Enelani mau pualikoa ma Niagara. Ua alualu aku o Generala Harisona mahope, a ku iho la o Tacamuse ma ka muliwai Thames, e kokoke ana i ke taona o Moravina. Maanei i malamaia ae ai he kaua hahana, a haulehia na Pelekane. Ua pakele aku o Porocota, aka ua make iho la o Tecumase malaila. O keia lanakila ana o na Amerika o ka hoi hou ana no hoi ia o Migikana ia lakou a lilo ae la o Harisona i pulakaumaka na ka lahui Amerika.

            O ka lahui Ilikini he aapo lakou i na manawa kupono loa e hookala ia ai ka oi o na mea kaua, nolaila i ke ala ana ae o keia kaua ua komo koke ae la no lakou me ka hakalia ole. Ma ka Hema ua lilo ae i na Amerika ke awa o Mobile, e paaia ana hoi e na Sepania. Aia keia wahi ma ka Teritori a Amerika ame Sepania e aumeume ana. Aole he wahi ikaika o na Sepania no ke ku-e ana mai, eia nae ua hoalala lakou i na Ilikini o Kiriki e hapai ae i na meakaua a paio ku-e aku i na Amerika. Nolaila ua houluulu ae la hoi na Amerika o ka Hema he mau pualikoa no ke kaua ana aku i ka enemi e ku kokoke mai ana ma ko lakou alo.

            O ka lahui Ilikini Kirika oia kekahi lahui Ilikini ikaika loa, a ua hoolako hapaia aku lakou me na meakaua. Ua komo ae la lakou me ka hoopuiwa ana i ka Papu o Mime, a pepehi iho la hoi i na koa e malama ana ia wahi, alaila nee loa aku la lakou iloko o ka aina ma ka muliwai Alabama. Ua hoululu koke ae la ko Tenese @ i kekahi pualikoa nui, a kau aku la ia Anaru Keakasona i alakai no lakou. Ua kokuaia aku oia e na kanaka paionia i ike hoi a maamaalea loa i ke ano o ke kaua nana me na Ilikini. Ua houna pu ia ae no hoi he mau pualikoa e ae mai Keokia ame Mikikipi aku, a mai ke koena aku oia makahiki a hiki i ka hapamua o ka makahiki 1814, ua puikaika loa na Iliniki. O na ilikea, a i komo na manao hoowahawaha i na Ilikinia, aole loa lakou i kaumaha i ka pepehi ana i na Ilikini, a he huina nui o na Ilikini i pepehiia me ka nana ole ia.

            No na Pelekane hoi, mahope o ka haule ana i na Amerika ma ke kaua moana o 1812, ua hoopuipui ae la i ko lakou aumokukaua o ka Moana Akelanika. I ke kau la mai o 1813 ua hoao ae lakou e paniku i ka aekai o Amerika e hoomaka ana mai Maine a i Keokia. Ma ka aoao o na Amerika ua hooholo koke iho la ka Ahaolelo e hanaia na mokukaua hou, a hoomau aku la no hoi ka poe po-wa i ka lakou hana me ka maka’u ole, e kaua ana hoi me ka enemi a e hopuhopu ana i na moku Enelani a hoihoi aku iloko o na awa o Amerika. Ua hoao hou ae la ka Poe Amerika e lelekaua hou ia Canada i ka 1814. Ma ka lakou hoonee kaua no ke kaili hou ana mai i ka Papu o Makinoa, ua haule iho la lakou, aka o ka hoonee kaua ma ka muliwai o Niagara ua holopono.

            Ma ke kaua ma Kipewa ua hoopuehuia aku na Pelekane, a na ia mea i hooikaika i ka manao o na Amerika e hoonee kaua aku no Kinikona ma ka palena o ka Lokowai Onatario. I mea e hiki ai keia hoonee kaua ana he mea pono e loaa pu aku na kokua ana a na mokukaua i ko ka aina; eia nae aole i makauakau na mokukaua. Ua hoopuipuiia mai na Pelekane a ua ikaika hou ae ko lakou aumokukaua e ku ana hoi ma Kuinitaona.

            Ua hounaia aku o Generala Scott me kekahi pualikoa no ka hakilo ana a halwai aku la oia me ko na Pelekane pualikoa e ku laina ana ma ke Alaololi o Lundy, e huli pono ana i ka Wailele o Niagara. Maanei i lelekaua aku ai na Amerika i na Pelekane, a hoouna aku i ka lohe ihope no ka hoouna ana aku i na kokua. Mahope o keia i ala ae ai he kaua hahana a ua poino like no na aoao a i elua me kahi pono iki no nae ma ka aoao o na Pelekane. Mamuli o ko lakou maluhiluhi nolaila aole lakou i hoomau mai i ke kaua ana i na Amerika ia lakou e kuemi hope ana, aka hoi aku la lakou no Kipewa. Ua pau iho na alakai nui i ka eha, a no Generala Scott hoi ua hiki hou ole iaia ke hoi hou aku iloko o kona pualikoa a hiki wale i ka pau ana o ke kaua.

            ua hoomau aku na Amereika i ka auhee ana no ka Papu o Erie a nee mai la no hoi na Pelekane no ka hoopuni ana ia wahi. Ua hoomauia keia paa ana ia wahi a hala ke kau la, alaila haalele iho la na Pelekane. Wawahi iho la na Amerika i ua papu la a hoi aku la no ko lakou aoao o ke kahawai. Ua nui na olakino i poina ma na aoao a i elua ma keia kaua ana a kakaikahi wale no kahi pomaikai i loaa mai ia laua; eia nae me he mea la ua kaa ke koikoi o ka lanakila ma ka aoao o na Pelekane.

            (Aole i pau).

 

Na Warena Opio

Iloko o ka enaena o ka lukuwale.

He Moolelo o ka Lukuwale Ana ia o na Pele kane ma Inia

Mokuna IV.

Nui Na Alailai Ma Ke Ala.

 

Mawaho ae o keia mau lono i loaa mai ua loaa pu ae ka ike i na Pelekane i ka hooliloia ana ae o ka Moi i pau i Emepera no Inia ma Deli, a ua liuliu ae la o General Anasona i na Pelekane apau e loaa ana iaia i loaa ai i puali no ke kaua aku i ua Emepera nei, eia nae, i ka houluuluia ana ae ka hana ua uuku maoli, e kupono ole ai ka paio ana aku oiai aole i lawe ka ikaika me lakou e paio aku ai i na enemi. A ina nei no ke kali aku i hoea mai na lima-kokua alaila he mau hebedoma ia e hoohalaia ai a hiki i ko lakou manawa e hoea mai ai, eia nae, aia no he mau pualikoa Pelekane uuku ma kekahi mau kahua hoomoana kahi i kupaa oiaio ai.

            “Manao wau ua nui a ua piha paha o oukou oonei i na Pelekane mai Deli mai kekahi a mai na wahi e ae kekahi?” wah a Warena i ninau aku ai i ke alakai.

            “Pela, ua piha maoli makou oonei; o na wahi apau olalo o ka hale nei ua piha maoli, a aia ilaila na wahine kahi i hoonohoia ai, oiai he wahi malu ia mai na hooplikiaia mai.”

            “He manao ka i loaa ae ia’u e haalele iho a e hooikaika e loaa i mau hoa Pelekane aa a hawi ia lakou iho e lilo i wahi pualikoa,” wahi a Mekia Warena i ui aku ai,” o ka manao mua oia no ka hele ana iwaho e hoihoi mai i kuu mau kaikamahine a mahope o ia e kiu aku ai makou iloko o ka nui aina i loaa ai kekahi mau hoomaopopo i ka nui o ka ikaika o na Inia i keia manawa, kahi hoi e hiki ai ia kakou ke hoomakaukau no kakou iho. Pehea la ia i kou mana?”

            “Ua kamailio mua ia iho nei ia hoolala au i waiho mai la iwaena nae o ka poe i komo ole i ka oihana koa a e noho koa ole nei ame na aliikoa aole ma ka oihana i keia manawa, oia hoi, e hoala i puali kaulio, a plea i like aku la ko’u manao me kou e Mekia Warena, eia nae, o keia hana e makemakeia nei e oe oia kekahi o na hana keikikane maopop mua no ko oukou make, a ma na hana ikaika apau e hoopakele ana i ke ola ua heluia lakou ma ka papa kiekie loa a o ka helu pu ia ana no hoi ia o ka poe e hooko ana ia ano mikiona.”

            I ke kakahiaka no o okahi la ae i hoopukaia mai ai ke komisina ia Mekia Warena no ka hooko ana i ua hana nei a o kona liuliu koke ae la no ia, a aole no hoi i lilo kana hoolala i mea pupu oiai ua makaukau na limakokua e komo iloko o keia mikiona a emoole ua lawa ae la na hoa ino ka puali kaahele kiu.

            Ma ka manawa no i loheia ae ai keia mikiona ua lilo ia i mea hoala manao loa iwaena o na Pelekane mai ka poe makaainana maoli, ame ka poe aliikoa i holo a pakele mai na kahua hoomoana o lakou i hoonohoia ai a lukuwaleia ai e na Inia mahope iho o ka pale ana ia lakou iho a hiki ole a pau lakou i ka holo i pakele ai, --a ma keia hoi ua aa loa lakou e hooko aku no na koko i hookahe kumu ole ia, mai na wahine a na kane ame na kamalii, a piha ae la ka huina i ke kanawalu-kumalima koa kaulio, malalo o ka Mekaia Warena alakai ana.

            A mahope o ka hala ana o hookahi pule o ka hoomaamaa ana ma ka oihana kaualio ua ikeia ko lakou makaukau no ka hooko ana i keia hana nui, a ma ka Mekia Warena noonoo ana ua mahele ia ae la ua puali nei iloko o elua mahele e alakai ai e na kapena elua a me ko laua mau lukanela. A iloko o keia mau pualikoa elua i kaa malalo o ko Warena alakai, aia he nui o na aliikoa ma ke kulana kapena ame lukanela a iloko olaila o Kapena Mena pu kekahi i lilo ma ke ano kulana koa.

            He poe aliikoa lakou i ae maoli e noho ma ke ano he koa a hui pu aku me na koa makaainana e ae i maa ole ia mea he oihana koa, a ua lako maoli hoi na koa me na lio mai ko Miruta poe Pelekane iho i manawalea mai i kekahi poe lio o lakou no na hana o ka lehulehu, a iloko hoi o keia mau puali i komo pu aku na WARENA O PIO, a wahi a DANALOPE e hoomanawanui ana oia a ola pono kona poohiwi alaila e ukali aku no oia no ka iini nui e komo pu iloko o ka mikiona hoopakele i na wahine opio- o KETE ame ROSE.

            Ua komo pu mai la kokna mau hoa ma keia huakai hele ana, ua lawe ae hoi kel ame keia lala i mau pu-panapana me na pahukaua, no ke ku-e ana aku i na enemi, me ke komo pu ana hoi i ko lakou mau lole oihana kaua; ame na lako kaulio. A no ko lakou ike aole he poe e ae i ike ia lakou, nolaila ua kauoha mai la ke alakai e kali iki na hana aia na ka poha o ka pu e ha’i aku i ka lono no ka hoonee ana aku i na hana imua.

            Hoaumoe iho la lakou ia po, a i ka lua o ka la ua lohe aku la lakou i ka hoailona, hoomakaukau iho la lakou me ka eleu nui, a o ka hapalua hora ia mahope iho o ka napoo ana o ka la ua haalele iho la lakou i na palena o MIRUTA me ko lakou alakai kaulana MEKIA WARENA. Mamua o ka puali maluna hoi o kona lio nani a o KAPENA KENTA hoi ke alakai o ka puali mua ma kona aoao, a mahope iho hoi o laua na kupa INia o ka aina i komo ole i ua aakukoa a no ka mea ua kauohaia laua pela—no ka manao, ina e loaa ana lakou i na enemi ua hiki i keia mau alakai kamaaina ke olelo aku aole lakou i hele mai no ka hoopoino aku, aka i hele mai lakou no ka holoholo oiai he hui hololio lakou no Deli mai a ua hoomaha lakou maloko o ka ululaau no k a hoohainu ana i na holoholona i ka wai.

            O ke ala i hoohalaia e lakou mahope iho o ka nee hoomanawanui ana he kanahiku mile ka loa a he umi-kumamalima wale no mile i koe alaila loa aku hoi kahi a lakou i upa nui ai oia hoi kahi o na kaikamahine. I ka wa a lakou i hoomaha ai ua haawiia aku na lio he wa e ai ai a o na hoahele hoi, ua haule iho la lakou e hiamoe aka o MEKIA WARENA ame kana mau keiki ame Kapena Mena, no ko lakou pihoihoi loa, aole i hiki ia lakou ke hiamoe pu.

            Ua loihi loa na la i hala ae mai ka wa i haalele ai na kaikamahine a hiki hoi i keia wa e huiia nei a ua lilo hoi ia he ninau ano nui na lakou e noonoo ai pehea la laua—ua make paha aole paha. Wahi a MEKIA WARENA i puana ae ai, “aole i pono ko kakou kuko ana i na manao pela, no ka mea he hoomaka’uka’u wale ana ae no ia i ko kakou pihoihoi ana.” “Nolaila, e Danalope, e moe iho a hoomaha iho hoi i kou kino no ka mea he nui okoa no koe o ka hana,” wahi a ka Mekia i ke Kapena Ehaeha.

            I keia wa e hiamoe nei na koa he lehulehu ua koa he umi, a ua hoonee koke ia aku la na hana e keia huina koa ma ke ano e ike lihi aku i kahi halemahiai e hiki koke aku ai nolaila mamua o ka poeleele ana, a hoi mai no hoi mamua o ka po ana. “O ka ululaau kela,” wahi a Nede. “Ua ike aku la wau ma na kumu niu e ku mai la.”

            “Aia ihea ka hale?” wahi a Mekia Warena i nanau ae ai.

            “Aia no malaila,” wahi a Dike.

            “Ina ua maopopo loa ia oluna kahi o ka hale i ku ai alaila e.

            Aole i pihi ae na minute he elima ua hiki koke aku la lakou i kahi e ahu ana ka lehu o ka hale i puhiia i ke ahi. “Auwe!” o ke kahua no keia o ka hale i ku ai mamua,” wahi a Nede.

            “Heaha ka kakou hana pono e hana ai?” wahi a Warena. Oiai, aole he waiho mai o na kino make maanei, malia paha aole no he mau ola i poino, a i ole ia he hale okoa aku no paha kekahi ma o aku nei e hiki ai ke ninau.

            Ua hele koke aku la lakou a iloko o na minute pokole ua loaa io koke aku la no ka hale. Na ke kulana o ka hale i hoike mai aohe kanaka o kauhale, aka nae, i ke komo ana o lakou iloko o na wahi hale nei o ka mea i ikeia ua holo kooke akula o Nede ame Dike a ma ka aoao o kekahi elemakule oiai oia e moe malie ana no iluna o kekahi puu opala me na wahine i paa na maka i ka uhimaka e ku kokoke malaila, ua wehe koke ae la lakou i ko lakou mau uhimaka ia lakou i komo aku ai iloko o ka hale.

            “Auhea na kaikamahine a heaha hoi keia? ua eha anei oe?” wahi a Nede i ninau aku ai, me ka lalau ana aku i na lima o ka elemakule.

            “O, o oe anei ko’u haku?” Ke hauoli nei au no keia hui ana o kaua, oiai he olelo paa ka’u me oe, a e ike no oe i keia puolo e paa nei ma kuu poo.

            “Ua hoeha ia wau, a ke noho nei hoi au me ka ehaeha.”

            “Aka auhea na kaikamahine,” wahi a Nede.

            “Ua laweia aku laua e na koa o ka puali o ke kauwa a ke alii o Nadoa.”

            “I ka wa hea nei?”

            “I ka Poaha nei, e kuu haku.”

            “Heaha ka mamao o Nadoa mai keia wahi aku?”

            “Umi mile, e kuu haku.”

            “Pehea hoi ka wahine ma’i,” wahi a Warena.

            “ua ano oluolu ae hoi oia a laweia aku nei.”

            “Manao anei oe aia no laua i Nadoa i keia wa? a i ole ua hoounaia paha laua iloko o Deli?”

            “Aia no laua ma Nadoa,” wahi a ka Hinedua.            Mailaila mai nei ka’u kauwa a ua ha’i mai oia ia’u, aia mahope o ka hora eha laua e laweia aku ai e ke kauwa a ke Alii, no ka mea, he mau la pokole wale no i koe alaila hele aku oia e ike i ka Emepera Inia malia paha o lawe pu ia aku laua.”

            “Ke haawi ae nei au i na hoomaikai ana i ka mea Mana Loa,” wahi a Mekia Warena i puana ae ai. “Ina hoi aole laua i lilo koke aku nei i na lima o ka powa e hoopakeleia no laua e makou.”

            Kau koke ae la lakou nei maluna o ko lakou mau lio a holo aku la no Nadoa. Ninaninau aku la ka Mekia i kona lakai kamaaina no na mea ana i ike ai e pili ana no ka ikaika o ka puali a lakou e ukali nei. Aka nae, aole i loaa he mau hooia ana. Wahi a ke kamaaina, aia maluna o kekahi pali pohaku kiekie he hookahi haneri kapuai kona kiekie a he puikaika l oa ke ala e hiki aku ai oiai he kikeekee ke ala a he mau pu kulana ikaika ka i kukuluia no ke kupale ana i ua kahua hoolulu nei o Nadoa a ma na mea i loheia mai na kamaaina mahiai mai aia ma kahi o ekolu haneri ka nui o na koa kiai he mea hoi e hoike ana i ka ikaika maoli io no o ka papu ina e oiaio na hoike manao o na kamaina.

            A i ka hoea ana o kahi puali uuku i kekahi ululaau he ekolu mile mai Nadoa mai ua hoomaha iho la lakou no ka mea wahi a na alakai aole he wahi kupono no lakou e pee ai me ka ike ole ia mai o na enemi. Mamua o ka puka ana o ke alaula o ke kakahiaka nui @ liuliu mua ae la o Mekia Warena ame kona mau ukali me kekahi o na alakai Inia, a mahope o ke komo ana i na aahu Inia i ole ai e ikeia lakou ua nihihele no ka haawi ana i na a’o e hiki ai ke liuliu no ka mahuka ana mai na enemi mai.

            (Aole i pau.)