Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 22, 2 June 1905 — NA WARENA OPIO ILOKO O KA ENAENA O KA LUKUWALE. He Moolelo o ka Lukuwale Ana ia o na Pelekane ma Inia. [ARTICLE]

NA WARENA OPIO ILOKO O KA ENAENA O KA LUKUWALE. He Moolelo o ka Lukuwale Ana ia o na Pelekane ma Inia.

MOKUNA YJ. HUI NA ALALAI MA KE ALA. Mawaho ae o keia inau lono i loaa mai ua loaa pu ae ka ike i na Pelekane i ka hooliloia ana ae o ka Moi i pau i Emepei'a no Inia ma Deli, a ua liiiliu ae la o Generala Anasona i na Pelekane apau e loaa ana iaia i loaa ai i puali no ke kaua aku i ua Emepera nei, eia nae, i ka ihouluuluia ana ae ka hana ua uuku maoli, e kupono ole ai ka paio ana aku oiai aole i lawe ka ikaika me lakou e paio aku ai i na enemi. A ina ilei no ke kali aku i hoea mai na lima-kokua alaila lie mau hebedolna ia e hoohaiaia ai a hiki i ko lakou manawa e hoea mai ai, eia nae, aia no he mau pualikoa Pelekane uuku ma kekahi mau kahua hoomoana kalii i kupaa oiaio ai. "M'anao wau ua nui a ua piha paha o oukou oonei i na Pelekane mai Deli mai kekahi a mai na wahi e ae kekahi?" walii a Warena i ninau aku ai i ke alakai. | u Pela, ua piha maoli makou oonei ;o na wahi apau olalo o ka hale nei ua piha maoli, a aia ilaila na wahine kahi i hoonolioia ai, oiai lie wahi malu ia mai na hoopilikiaia mai." "He. manao ka i loaa ae ia'u e haalele iho a e hooikaika e loaa i mau ihoa Pelekane aa a haawi ia lakou iho e lilo i walii pualikoa," wahi a. Mekia Warena i ui aku ai," o ka manao mua oia no ka hele ana iwalio e hoihoi mai i kuu mau kaikamahine a maho'pe o ia e kiu aku ai makou iloko o ka nui aina i loaa ai kekahi mau hoomaopopo i ka nui o ka ikaika o na Inia i keia manawa, kahi hoi e hiki ai ia kakou ke hoomakaukau 110 kakou ilio. Pehea la ia i kou manao?" •, f'Ua kamailio mua ia iho nei ia hoolala au i waiho mai la iwaena nae o ka poe i komo ole i ka oihana koa a e noho koa ole nei ame na aliikoa aole ma ka oihana i keia manawa, oia hoi, e hoala i puali kaulio, a pela T like aku la ko'u manao me kou e Mekia Warena, eia nae, o keia hana e makemakeia nei e oe oia kekahi o na hana keikikane maopopo oiai e hele ana oukou iloko o ka aina i paa me na kipi i; maopopo mua no ko oukou make, a ma na hana ikaika apau e lioopakele ana i ke ola ua lakou ma ka papa.kiekie loa a o ka lielu pu ia ana no hoi ia o ka poe e hooko ana ia ano mikiona." I ke kakahiaka no o kahi la ae,i hoopukaia mai ai ke komisina ia Mekia Warena no ka hooko ana i ua hana nei a o kona liuliu koke ae la no ia, a aole no hoi i lilo kana hoolala i mea pupu oiai ua makaukau na limakokua e komo iloko o keia mikiona a emoole ua jawa ae la na hoa no ka puali kaahele kiu. Ma ka manawa no i loheia ae ai keia mikiona ua lilo ia i mea hoala manao loa iwaena o na Pelekane mai ka poe makaainana m'aoli, aine ka poe aliikoa i holo a pakele mai na kahua hoomoana o lakou i hoonolioia ai a lukuwaleia ai e na Inia mahope iho o ka pale ana ia lakou iho ā hiki ole a pau lakou i ka holo i pakele ai, —a ma keia lioi ua aa loa lakou e hooko aku no na koko i hookahe kumu

ole ia, mai na wahine a na kane ame na kamalii, a piha ae la ka huina i ke kanawalu-kumamalima koa kaulio, malalo o ka Mekia Wnieiui alakai an^. A mahope o ka hala ana o hookahi pule o ka hoomaamaa aua m ;i ka oihana kaualio ua ikeia ko lakou makaukau no ka hooko ana i keia hana nui, a ma ka Mekia \Varena noonoo ana ua niaheleia iu> la ua puali nei iloko o elua mahele e alakaiia ai e ha kapena elua auir ko laua mau lukanela. A iloko o keia mau pual..<ou elna i kaa ma lalo o ko Warena alakai, aia lie nui o na aliikoa n:a ke kulana kapeiia anie lukanela a iloko olaila o Kap'ena kekahi i lilu ma k" ano kulana koa. He poe aliikoa lakou i ae maoli e noho ma ke auo he koa a hui pu aku me na koa makaiiinana e ae i maa ole ia mea he oihaiun kua, a ua lako maoli lioi na koa me na lio mai ko Miniia poe Pelekan» iho i manawalea mai i kekahi poe lio o lakou no na hana o ka lehu lehu.'a iloko hoi o keia mau puali i komo pu aku na WAI'KN'A (>• PIO, a wahi a UANAI.OIM', e iioomanawanui ana oia a oia {mih,, kona poohiwi alaila e ukali aku no oia 110 ka iini uui e k«)ino pu iloko oka mikiona lioopakele ina waliine opio—o KETE ame li!(>Si: Ua komo pu mai la kona inau hoa ma keia huakai heie ana. u,i lawe ae lioi kela am'e J;eia lala i mau pu-panapana nie na pahikaua. ! no ke ku-e ana aku i na eneini. me ke komo pu ana lioi i ko l.ik.i j mau lole oiliana kaua; anie na lako kaulio. Ano ko lakou ikt■ aoi. he poe eae i ike ia lakou, nolaila ua kauolia īuai la ke alai«ii kali iki na hana aia na ka poha o ka pu e lia'i aku i ka lono no ka lioon»••• aua aku i na hana imua. lloaumoe iho Ta lakou ia jio. a i ka lua o ka la ua loln- aku ! ;1 lafcou i ka hoailona, liooiuakaukau iho la lakou nie ka eleu imi. a .. ka. lia]>alua hora ia inaliope ilio o ka napoo ana o ka la ua li;ia:i*l. iho ln lakou i na palena o MIKUTA me ko lakou alakai kaulaii;: 31EKIA WAIiE!NA. Mamua oka puali inaluna hoi o kona lio naiu ao KAPEXA KEXTA hoi ke alakai o ka puali inua nia kona a<»a,., a mahope iho hoi o laua na kupa Inia o ka aina i komo ole i ua aahukoa a no ka mea ua kauohaia laua pela —110 ka iuanao, ina e loaa ana lakou ina enemi ua hiki i keia mau alakai kamaaina ke ok i u aku aole lakou i liele mai no ka hoopoino aku. aka i hele mai lakou no ka holoholo oiai he hui hololio lakou no Deli mai a ua hoomaha lakou maloko o ka ululaau no ka lioohainu ana i na holoholona i ka wai. O ke ala i lioohalaia e lakou mahope iho o ka nee hoomanawa nui ana he kanahiku mile k«a loa a lie uini-kumamalima wale 110 inile i koe alaila loa aku hoi kahi a lakou i upu nui ai oia hoi kahi o na kaikamahine. Ikawa a lakou i hooinalia ai ua haawiia akn na li«» he wa e ai ai a o na hoahele hoi, ua haule iho la lakou e hiamoe aka o MEKIA WAKENA ame kana mau keiki ame Kapena Mena. m» ko lakou pihoihoi loa, aole i hiki ia. lakou ke liiamoe pu. Ua loihi loa na la i hala ae mai ka wa i haalele ai na kaikania hine a hiki hoi i keia wa e huliia nei a ua lilo hoi ia he ninau anu nui na lakou e noonoo ai ])ehea la laua—ua make paha aole palia. Wahi a MEKIA WAREXA i puana ae ai, ''aole i pono ko kakou kuko ana i na manao pela, no ka mea he hoomaka'uka-u wale ana ae no ia iko kakou pihoihoi ana." "Nolaila, e Danalo])e, e moe iho a hoomalia iho lioi i kou kino no ka mea he nul okoa no koe o ka hana." wahi a ka Mekia i ke Kapena Ehaelia.

I keia \va e liianioo nei na koa he lelnilelni ua koa lie uini. a ua hoonee koke ia aku la na liana e keia huina koa nia ke ano e ik<> iilii aku i kahi lialemahiai e hiki koke aku ai nolaila maniua o ka }>neleele ana, a lioi mai no lioi mauma oka po ana. 4< o ka nhiliuni kela," wahi a Xede. "Ua ike aku la wau ma na kumu niu eku ni:ii la." "Aia ihea ka liale?" wahi a !Mekia Waiena i ninau ae ai. "'Aia no malaila," wahi a Dike. "Ina na maopopo loa ia oluna kalii o ka liale i ku ai ulaila Aale i j)iha ae na minute he elima ua liiki koke aku la lakou i kahi e ahu nna ka lehu oka hale i puhiia i ke ahi. ''Aiiwe! o kiiliua no keia o ka hale i ku ai mamnn," walii a Xede. "lleaha ka kakou hana pono e hana ai?" walii a Wai-ena. Oiai. . aole he waiho mai o na kino inake maanei, malia paha aoie no )i»» niiii! ohi i poino, a i ole ia he liale okoa aku no paha kekahi ma o akn iil! e liiki ai ko ninau. l'a liele koke aku la lakou a iloko o na minule pokole ua luaa io koke iiku la no ka hale. Na ke kulana oka liale i lioike mai ;k>)pkii iiikii o kauhale, aka nae, i ke komo ana o lakou iloko o ua wulii luile nei o ka mea i ikeia ua holo koke aku la o Nede ame J>ike a iti;i a aoao o kekahi elemakule oiai oia e moe malie ana n<> iiuua •> keku:.l puu opala me na wahine i paa na maka i ka uhimaka e ku kokoke ana malaila, ua welie koke ae la lakou i ko lakou mau nliinmka i; lakou i komo aku ai iloko o ka liale. "'Auh.ea īia kaikamahine a heaha hoi keia? ua eha anei oi'?" w;i!ii a Xede i ninau aku ai, me ka lalau ana aku i na lima o ka elemakul»'. "O. o oe anei ko'u haku?" Ke hauoli nei au 110 keia liui ana o kaun, oiai lie olelo paa ka'u me oe, a e ike no oe i keia puolo e p;ui nei ma kuu poo; "I'ii hoelia ia wau, a ke nolio nei hoi au me ka ehiiehii." "Aka auhea na kaikamahine," walii a Nede. ''Ua laweia aku laua e na koa o ka pnali o ke kauw;» a ke alii o Xadoii." ''I ka wa hea nei?" "'I ka Poalia nei, e kuu haku." '•Heaha ka mamao o £sadoa mai keia walii aku?" "Umi īnile, e kuu liaku." ' "Pehea hoi ka wahine ma'i," wahi a Warena. "Ua ano oluolu ae lioi oia a laweia aku nei." anei oe aia no laua i Xadoa i keia wa? ;i i ole ua hoounaia palia laua iloko o Deli?" "Aia no laua nia Xadoa," wahi aka Hinedu. Mailaila mai m i ka'n kauwa a ua ha'i mai oia ia'u, aia mahope o ka lioia elui liiua •* laweia gku ai e ke kauwa a ke Alii, no ka mea. he miiu la pi»k«»l'wale 110 i koe alaila liele aku oia e ike i ka Emepera Inia malia paii;> o lawe pu ia aku laua." "Ke haawi ae nei au i na hoomaikiii ana i ka mea Mana Loa.'* walii a Mekia Waiena i j)uana ae ai. "Ina lioi aole laua i lilo koke aku nei i na lima o ka powa e hoopakeleia 110 laua e makou." , Kau koke ae la lakou nei maluna o ko lakou mau lio a holo aku la no Nadoa. Mnaninau aku la ka Mekia i kona. alakai kamaainn. no na mea ana i ike ai e pili ana 110 ka ikaika o ka puali a lakou <' ukali nei. Aka aole i loaa lie mau liooia ana. Wahi ake kamaaaina, aia maluna o kekahi pali imhaku kiekie he hookahi hanei i kapuai kona kiekie a he puikaika l oa ke ala e hiki aku ai oiai lie kikeekee ke ala a he mau pu kulana ikaika ka i kukuluia 110 ke kuj»aie ana i ua kahua.Jioolulu nei o Xadoa a ma na mea i loheiu mai na kamaaina maliiai mai aia ma kahi o ekolu haneri ka nui o na kou kiai lie mea hoi e hoike ana i ka ikaika maoli io 110 o ka papu ina e oiai" na lioike manao o na kamaaina. A i ka hoea ana o kalii puali uuku i kekahi ululaau he ekoi" mile mai Nadoa mai ua hoomaha iho la lakou no ka mea wahi a n alakai aole lie wahi kupono no lakou e pee ai me ka ike ole ia mai • na enemi. Mamua o'ka puka ana oke alaula oke kakahiaka nui liuliu mua ae la o Mekia Waiena ame kona mau ukali me kekaln •» na alakai Inia, a mahope o ke komo ana i na aahu Inia i ole ai e ikeia lakou ua nihihele aku la lakt)ii no ka mikiona e hui pu ai me na k;>'.kamahine no ka haawi ana i na a'o e hiki ai ke liuliu no kii mahuk;i ana mai na eneini inai. (Aole i pau.)