Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 22, 2 June 1905 — Ka Mana Kahea o ke Kiaaina. [ARTICLE]

Ka Mana Kahea o ke Kiaaina.

Mahope ilio o ka liaule ana o ka haawina o ka Pualikoa Kiai T(?i*itori iloko o ka Ahaolelo, ua loaa a<; na nianao e liiki ole ana i ke anpnni ke hooinalu i na haunaele e like me ia i ala ilio nei nia Lahaina, anie na hannaele e ala niai ana nia kela mua aku, nolaila ua pioloke ae na nianao o kekahi ]>oe; aka, i ka I'oaono nei ua loaa ae la ka niea nana i hoopau i keia niau nianao uluku mainuli o ka loaa ana aku iloko o na rula,aiiH* na kuhikuhi ana o ka oihana koa 0 Anieiika lie pauku e haawi ana i ka inana i ke Kiaaina e kahea i ka oihana koa o Amenka. O keia mana i loaa i ko Hawaii nei Kiaaina ua hoikeia ina ke Kanawaikuinu o Hawaii nei a ka Ahaoh-lo Xui o na Mokuaina Huiia i hana ai a i hoikeia ma Ua I'auku (»7. he mana hoi i loaa wale no 1 Hawaii nei Kiaaina a koe na Kiaaina ona Mokuaina ame na leritori e ae. He mana hoi keia i ike mua ole ia eko kakou Kiaaina, a hiki wale i ka manawa a Hon. (Jarl Smith. Lunamakaainana o Hilo, i hui aku ai me Konela MeOellan, ke alakai o ko Amerika pualikoa maanei, a ninau aku no keia niea. Aole no i maopopo ia MeOlellan a hiki wale i ka nianawa i lioikeia aku ai keia pauku o ke Kanawaikumu, a hoomaka koke ke Konela e liuli iloko o na rula ame na kuhikuhi o ka Oihana Kaua, a loaa io aku la ma ka liapaliope o ka pauku e olelo ana aole he iiiana o kekahi mea e kahea i na pualikoa, koe wale no ma o ka Peresidena la, keia niau mainala oleio maopopo loa: "Ivoe, kela o Hawaii, ua liiki no i ke Kiaaina ke kauoha aku i ke alakai o na mana kaua aina ame kaua inoana o na Mokuaina Huiia iloko o ka Teritori o Hawaii, a i ole kahea i puali makaainana, a i ole kahea palia i ka oihana koa Teritori no ke kaupale ana, a i ole kinai i na hana ha'iha'i kanawai, limanui, kaua ku-e maiwaho inai, kipi kuloko, a i ole liaunaele kuloko, iloko o ka Teritori o Hawaii, a ua hiki no iaia ke ala mai na haunaele kuloko ana a i ole kaua ku-eia mai e waho, a i ole kulana kupilikii paha. i ka manawa e koiia mai ai ka maluhia o ka lehuleliu. e kapae i ka i>ono o na palapala kuu kino no ka inanawa, a i ole e kukala ae i ka Teritori, a i ole o kekahi hapa paha ona, malalo o ke kanawai koa a liiki i ka wa e loaa ai ka launa olelo ana me ka Pei*esidena a ikeia lioi kana olelo hooliolo ma ia mea." Ma keia ae la ua maopopo loa aole he mea na Hawaii nei e maka'u ai no na haunaele 'e ala mai ana ma keia mua aku, oiai ua loaa ae na manao hookunahilii niahope o ka pepelii ana o ka Ahaolelo i ka haawina no ka malama ana i ka oihana koa Teritori, a ua manao wale in ke ala na haunaele e hiki ole ana i ka Teritori ke hoomalu. Ma keia rula hoi o ka Oihana koa ua maopopo loa, ina he mokukaua kekahi a mau mokukaua palia o Ameiika e ku ana ma ke awa o Honolulu nei i ka inanawa e ala mai ai he liaunaele, ua liiki loa i kt Kiaaina ke hoouna aku, ma ke kauolia ana, i ua mau mokukaua la a mokukaua paha no kahi o ka liaunaele. O kekahi mea maikai loa ma keia ikeia ana ae la 6 ko ke Kiaaina mana kahea i ko Amei ika Oiliana Kaua, o ia ka loaa ana o ko Amei'ika mana hoomalu, a o ka oihana lioomalu o Amei'ika lie ikaika ka lawelawe ana, aole he hoomeamea e like me ko kakou nei, a i ka wa e hookoia ai kekahi kanolia mai ko kakou Kiaaina aku nei a ia mana, aole e nele ka ik<» mai o na poe hoala liaunaele i ka ikaika ma lea aoao o ka Teritori a lioopau i na hana o ia ano a inalama i ka maluhia. O Lunamakaainana Carl Smith, oia ke kanaka ikaika loa ma ka pepehi ana i ka liaawina malama i ko kakou oiliana koa waiwai ole a hoonui lilo, a ua loaa hoi keia ikaika m?tmuli o ko'na iheluhelu ana a hoomao])opo ike kanawai. Ma kana liui ana me Konela Me Olellan i liemo mai ai ka i'o maoli, nolaila ua ])omaikai ka Teritori, mamuli o ke koe ann o ia puu dala nui o lea lehuleliu mai ka hoolilo ma'uwale ia ana e ko kakou mau ]>ualikoa waiwai ole.