Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 25, 23 June 1905 — Kekahi Mau Hoike o ka Lanakila Kamahao o na lapana. [ARTICLE]

Kekahi Mau Hoike o ka Lanakila Kamahao o na lapana.

Penei kekalii mau hoik« i lawei* m&i na. namu o Ameiika e pUi aaa | ke kaua moana kamahao nawaen*' • rta amnokukaua o P»usla ame la-: pana, he boifee hoi i kakauia e ko la-' kou poe kakau e noho aea ma ka _ Hikina: Mahope o ka mahele ana ame ka &oohui hou aaa ae i kona aumokukaua ■ hookahi kakini manawa no ka masao ana e hooko aku i ka papahana 'wawahi i ko na lapana mau mokukaua, ua hoohui hou &« la o Adimarala Boje«tvensky i kona aumokukaua matraho ae o ka mokupuni Koholio—he kanaono-kumamalima mUe ma ka hi-klna-hema o Kanahai—ma ka Poalua, hoohala iho ia 1 hookahi }a no ka hoopiha ianahu ana ame ka hooponofiooa ana, a ma ka po Poakoiu hukii ae la l na hae hoailona a holo aku| Sfc no ke kukulu akau no ke Ko-wa o | Korea, 480 mile mailalla aku. i Eia nae i kulike a| me na mea i loaa j mai ke keena o na meahou kaua o N&?asakl. aole loa i alakai hewa ia o i Togo e na lono hoopunipunl a na Ru-| klnL Mamuli o na moku kiu, na tele- j Carapa uweaoie ame kekahl mau ageBa ahaiiono i maopopo ole aku 1 ko| -waho ,nei poe, ua noho iho no ko Ia- j pana Atiimarala me kona hui pinepine; ana me ka enemi a ha-lo aku kona; xnau maka huiili maluna o ka enemii inai kona manawa i haalele aku ai i\ ka Mokupuni Noholio. 11 KAUA O TOOO MA KE KAHUA ANA 1 KOHO AI. I s ' wale oia, aka ua kaua aku oTojs?o H'ia kt* kuhua jK>noi ana i koho ai.; Oiai nia i Vladivostok ko Rojestvensky j manaolana. iwhiila he elua wale no ana' alahek' holo aku ai i hiki ai oia ia' ■wahi: Oia hoi ma ke alahele maka'u; ole a poloiei o ke Ko-wa o Korea a il ole ma ke alahele loihi mawaho ae o e hiki aku ai i ke Kai Tsugaro, 1,&55 mile mai Kanahai aku, a e hooj>au ana hoi ma ka holo awiwi ma ke Kai o lapana a komo 1 Vladivostok, Ina i holo aku o Rojestvensky ma ka Moana Pakipika ina no ua loaa aku o Togo iaia e kali mai ana ma Hakodate. Ua koho iho o Rojeatvensky i ke Kov& o Korea a loaa aku la iaia o Togo| 6 kall mai ana iaia ma ia alahele, j mawaena hoi o ka Mokupuni Tsushimi! ame na papu o lapana ma Shlmono| •eki.. | HE 110 MILE WALE NO KE AKEA! O KE KO-WA O KOREA. \ No k» hoomaopopo ana l ke kahuakaua he mea pono e hoike ae ō ke akea o ke Ko-wa o Korea mai ka aekai aku o Korea a hiki i lapana he 130 mile, eia nae ua maheleia iloko o •lua kai e ka Mokupuni Tsushimi, i kukulula hoi me ka paa pono i na papu kona aoao hema. Aia ma ka aoao o Korea e waiho ana o Fusan ame ke aw*a nui o ke'Kuono o Meaampho; ma ka aoao hoi o lapana o Shlmonoseki, Aia ma Fusan a ma. ka huli akau loa » Tsushimi he mau kahua telegarapa uweaole i makauknu e lawe ae i m* lono hoolele haull mai keia nme keia kihi eha mai o ka Hikina. O ke kai ko-wa o Korea ua Hke me kanakolu mile ke ak«i: o ke kai ko-wa hoi o l£tpana he kanawalu mile ke akea. | Ma ke kai ko-wa o lapana i koho ai « o Kojestvensky e holo aku a hala mai Tia maka hulili aku o Adimarala Togo. Mahope o koiia haalele ana iho \ kona mau moku lawe lanahu, i pau ko lakou mnu lanahu i ka hoopihaia iluna o na mokukaua ma Kanahai. a haawl aku hoi i ko lakou inuu palapala hookūu uiai ka lakon mau hana i hoolimalima-

ta āi a kaaoKa aku e hoi no Europa, i tu h<wnohoaobo iho la o Rojest**s*lty s m»itt mvku ii»ko o ka iaioa k© «lua. p.ipa, o kena msu mokuieaaa papa eieahl ma ka aom mawaho | a i laiua akau. a o koaa mo-| kukaua ame na nioku wawahi topido trua a«:>ao maloko, a f oJe aoao hema, | Mi ka eoohui ana aku i na moku-1 kaua p«pa ekaiil klai awa, Adlmarala ■ Aprajciue* Adimarala Oosistakoff ame Adiicarala Serivian, ua like ka iaina i mokukaua papa ekahi o keia aumokukaua nui hewahewa me umi-kumama-kahi papu Ikaika loa, o na mokukaua papa ekahi e ae ola no o Knias Suraroff, Orei, Imperator, Ale*ander 111, I Borodino, Osiyaba, Sis-oi, Veiiid, Ka- ' varian ame Imperator Nikolo 11, he umi-kumamakahi kupua. no iakou na huina tona o 110,000, ame ko iakou mau ; mea kaua i huiia aku me iwakaiua-ku- : mamalu» pukuniahi 12 iniha ame kana-%vaiu-ktimamakoiu pu 6 inīha. Ma ka laina hoi o na mokukaua holomama he ekoiu mau moku pale kiia oia na moku Adimaraia Nakhamioff, ; Dimitri Donskol, Vladimir Monomakh ; ame eono moku pale, ota hoi na mokukaua holomama Aurora, Oieg:, Jenchun£r (e ku nei ma Manila) Ixuiprud, Svitiand ame Aimaz, no lakou ka huina 0 kanaiwa-kumamawaiu pukuniahi, o I ka hapanui nae he mau pu $ a 8 iniha. > I kulike ai me na hoike i hoea aku ' ma Nagasaki o ke alahele mua a na ' Rukini ma ke kai ko-wa no ia o TsusI himi ma ka huli o Korea, he hoike ana ■ mai ia ua maopopo ia Rojestvensky aia | ma ia hull ke kai malaelae ame ke | au e ko mau ana me ka loli nui ole, I oiai m$L kekahi aoao—oia hoi ke kai j ko-wa o lapana—ua paa ia alahele me | na mokupuni liilii, maopopo ole ke ko ] ana o ke au a i hoopihaia me na ma- ] ina hoopa-hu. 1 HOOLOLI O ROJESTVENSKT I KONA ALAHELE. | Xo keaha la i hoololi koke ai o Roī jestvensky i kona alahele —pela na ho- | ike apau i ikeia—aole i maopopo. i ka meakakau ma Nagasaki. Ua like j me ke koho ana i kekahi inea paakiki. ; Ma keia no hoi akahi no a maopopo j loa ka maheleheleia aaia o ko lapanu j niau 'mokukaua. O ko Togo mau mokukua maoli ma | ke Kuono o Masampho no kahi i ku ai—a he mea maikai i na Kepahi e hoonani ae i ke kaa ana o Korea malalo o kona malu—e malama ana hoi ia lakou iho no ka manawa e hoohanaia ai, oiai na moku liiiii e holoholo «na ma na aoao mamao mai na mokukaua aku o Rusia. I ka wa i loaa aku ai ka hoike mua ma ka telegarapa uweaoie 1 ka nee ana mai o na Rukini oia ka manawa i haalele akn ai ko lapana l Adimarala i ke Kuono o Masampho, j kukulu iho la i kona mau mofcu topido, ! na moku wawahi topido ame na moku- - | kaua holomama lillii ma ke ko-wa o j Korea a hoonohonoho ae la i kona mati i mokukaua ikaika ame n& mokukaua i holomama nunui no ke kiai ana ma I ka laina akau o ke kai ko-wa o lapana. J Ma ka hookuku ana i na mokukaua' he elima wale no mokukaua papa e-J kahi o lapana, oia na moku Asahi, Fuji, Mikasa, Shikishima ame Chinyan ame ka mokukaua kiai aekai Fu-, so e iawe ana hoi he iwakalua-kuma-maha pukuniahi 12 iniha, a he ikaika' kiekie hoi ma na pu 6 iniha iloko o ko lakou mau papu, o ka huina o na pu o keia papa ua hiki aku i ke kanaono. Ma ka mahele mokukaua holomama hoi ua oi aku a ua poholo pu ko Rusia. He ewalu ka nui o ko Togo i niau moku pale kila, a he umi-kuma-! walu mokukaua holomama i paleia. E pili ana hoi i na moku makika wawahi topido a moku lawe topido aole e hiki ke loaa ka huina nui pololei, aka nae ine he mea la ua hiki aku i ke kanaono. J O ka hora 6 ia o ke'kakahiaka Poa-i ono, Mei 27, i hoomaka ai ke kahua telegarapa o Sasuna, e ku ana ma ka aoao akau, o ka Mokupuni Tsushimi t e onioni kona papaki mamuli o ka loa'a ana mai o ka lono mai kekahi mokukial mal e hoike ana ua ikeia aku ko , Rusla aumokukaua e pii mai ana no ke Ko-wa o Korea a iwaena hoi o ke

kai maw-ae,*» o na moiupan.i o Qc«l- ! part ame Goto. o keia inoa hope oia »» k,i p&leki» o k* «»*» o N.igaaalsi. ī H* la iso itA F*wintna me ka m&k.axsi. K!«i fee kukuiu hikinA-iikuu ro«ū. j i a e ku?.'Sitlpikl-o ana ho: ke kai nui; ' ma k<» ko-wa hoiwHoa . ela nae ua «iU ; |xrKii li b« oha na: urai ka r«iai Bia k t po Poaiima. Ca niali* iho ka ! makanl a kalaoa iho k°l ke He - lehulehu na manawa i baiii ikaika Iho at ka ohu a m&muli o ia ikaika ua huna naio loa Ia aku ka mokapum Goto raai na maka aku o na kiai ma Jfa.st;bo, ma ka aoao akau koke no o Naga«aki alaila nalo aku la oa| ohu la. l*a puka mai !a ka malaiaa- \ lama olinolino o ka la i ka mauawa ij ikeia aku ai me na ob« nana ikaika ko Kusia aumokukaua e holo eoai ana. j HOLO MALIE UA AUMOKUKAUA! LtA ILOKO O NA LAINA ELUA. j £ holo maiie ana na Hukini a ua hoike ae ke kahua telegaraj» uweaole o i>asuna peoei ke kuiana o ko lakou hoio aoa. i AOAO MAIX>KO. | Adimaraia NakhimoK, mokukaoa holomama paie kiia. } Adimaraia Oushakoff, moku kiai aekaL Adimarala Semiaviae, moku kiai aekai. | Adimaral& Aspraxice, nīoku kiai aekai. ) Oieg, Aurora, Almaz Izumrud ame kekahi mau mokukaua hoiomama ame kekani moku kuwaho. AOAO MAWAHO. Zemtchurf, mokukaua holomama paleia. Borodino, mokukaua papa ekahi. Orei, mokukaua papa ekahi. Kniaz Suvaroff, mokukaua papa ekahi a moku lawe hae. A!exander, mokukaua papa ekahi. Xavarine, mokukaua papa ekahū Noeolai I, mokukaua papa ekahi. He nani a hiwahiwa ka nee ana o kela mau moku Hukini. He mea keia nana i hoala mai i na manao ohohia iloko o ka poe i maopopo i na mea e waiho ana mahope-aku.o Tsushimi. j HOOMOE O TOGO AIE KA NOONOO AKAHELE I KAN'A UPEXA. i Ua hoike ae na lono kaua i na mea' e manao ia aku ana e ke ao hoiookoa aia o Togo ma na wahi i hoolahaia, eia nae o ka mea oiaio aia no oia ma keawa o Masampho ma ka ..aoao Korea o ke Ko-wa o Korea. laia malaila me ka loaa ana aku o na hoike telegara r | Pa uweaole mai na kihi eha mai, me na papu hoi o Nagasaki, Shimoneseki ame Matsuye f na wahi ana e holo aku ai ke ku io i kahi o ka holo, me kona' mau mokukaua papa ekahi e noho ana me ka maikai, ame kona mau moku makika topido a wawahi topido e ku ' ana me ka makaukau ma Fusana, me ko lakou mau mahu i wela i na manawa apau, am« na koa i makaukau e haawi i ko laKou mau ola e ku ana , ma na aoao o na pu i weheia ko lakou | mau uWa i makaukau e luai aku i na , poka wela, he mea oiaio aia o Togo i ke nohoalii la ma ke k<|-wa. | I ka wa i hoouna mai ai ke kahua teiegarapa uweaole o Sasuna i ka lono, j "Ua ikeia aku ko Rusia aumokukaua," I ua haawi ae la o Togo f ko lapana Adimarala, i ka hoailona papa lelekaua i' ae lokahiia a oia no ka manawa o na> ; mokukaua huiia i nee aku ai e halawai me ka enemi. I keia manawa ua puka i loa ka la iluna, ua wehe ae ka ohu . a aia hoi ka moana ke ooloku la. j j Aia na ihu o na mokukaua Hukini ke kuhikuhi la nō waho o ka mokupuni 0 Quelpart no ka holo ana aku hoi no ke ko-wa o Broughton. oia no ke kai ko-wa e moe ana mawaena o ka Mokupuni o Tusuhimi ame ka aekai o ■ Korea, a no kekahi manawa met he j mea la ke nana aku aia ka Roje=t- ' vensky papahana no ka mahele ana I kona mau laina a hoouna pakahi aku ia laua ma kela ame keia. aoao o ua mokupuui la nana e mahele ana i ke Ko-wa o Korea. ; No ia mea ua haawi ae la o Adima.ra!a Togo i ka hoailona e hooikaika 1 ka holo o na moku a lelekaua. aku mawaho a? o kahi mokupnni uuku o

Okino, e moe. ana boi ma ka aoao bi-| kirus.-hensa o Tsissfcjmi. \ KAAWI NA PU NUI I KA* Af AWA- \ HIA. | Ua b<>onohonoho rnua ia o ka k-iuA mua ioa e e'na pu nui o: i*-inība o na moku nui o lapona a malak> hoi o fca maiu o na kipoka ar.a' oia ka. manaw a e hoio aku ai ea moku topldo & moku topido imua a; leīekaua aku i na Kukini; e alakai ana mamua a hoao ae e hoohui- • kau ia lakou. I I Mamua o ka lelekaua ana ua kauo- \ ; haia ke alakai nui o na moku makika | } a hoikeia aku hoī me na wahi huaoleio > : kakaikahi e fca Adimaraia i ka hanal , ko'iko'i i koiia aku nana e hana mal i I a me kahi manaolana uuku loa o ka| | hiki ia lakou ke hoike hou ae no ka | . hana mahope aku. Ua hoikeia aku iaia j | ame kona mau hope o keīa ieiekaua' ana he mauna maoli no i ko lakou mau! ola a ua apoia me na manao hoohala-j I haia ole a ka Adimarala hoi i hoomao-; | popo ai ua iini kona mau hope e hooko | i na kauoha, a ike koke ka Adima- | rala ua pau loa kona mau moku ma- | kika ma ka ielekaua mua ana no a aole hoi ona mau kakoo hou ae ma ia hana a na moku makika ke haule hope> keia lelekaua ana. j [ A hiki wale i ka napoo ana o ka laj aia na pukuniahi nunui o na I papa ekahi o lapana ke uina nakolo-i kolo la a aia hoi na pu nunui o ka mo- j kukaua holomama Kasugra ke hooleij pau la i kona mau poka wela maluna! o na mokukaua o Rusia e nee mai ana, oiai ko lakou mau pu e panai ana; ' i na kipoka a na Kepani. O ka mokukaua papa ekahi mua loa o na Rukini mahope koke aku o ka mokukaua liolomama Zemtchuf oia no ka moku 13,000 tona Borodino, a ua hojk e mai laua aia maluna o Hjua ke ko'iko'i © na kipoka ana a na KepanL Ua ike pu [a aku no hoi ka mokukaua holomama Nakimhqff. ma ka huelo loa 0 ko na Rukini iaina kaua, ua loaa aku oia i kekahi mau palapu koikoi loa, a oiai ua iho aku ka la iiaio i kela manawa a halii paa mai la hoi ka aaki j pouli, ua hoounaia aku na moku topido < o lapana malalo no nae o ka malu o na kipoka ikaika ana a ko lakou mau moj kukaua nuuul. Ua laina ae keia mau 1 moku topido iloko o na laina elua, hookahi e holo ana no ka wawahi ana 1 ka laina o na mokukaua papa ekahi • a hookahi e holo ana no ka laina o na inokukaua holomama. 1 Ua hooleiia mai la ka malamalama | o na kukui uwila hoomalamalama o nat ' Rukini a aia ka moana ke hoomalamalamaia la me ka ikaika oiai na pu liilii o na mokukaua Rukini e hoolei ana ! i na elele o ka make maluna o ka lllkai, eia nae aia na amio ana o ke kai ke nee aku la ma ko lakou mau aoao <siai na» moku makika o lapana e oki ana i na ale a e kuupau ana i ko lakou holo mama imua o k* eneml. Ua holo poai aku la keia mau moku topido a mahope loa ua loheia aku la ka leo halulu o na topido, e hoike maopopo ana hoi ua hookuuia aku na topido e na moku makika a aia ke ai la i ka aoao o na mokukaua Rusia. LOAA KA MOKUKAUA BORODINA I KA TOPIDO A HOOMAKA E PIHOLO. Ua lohe pinepineia aku ke kanl haj lulu mai o na leo o na topido a e paaj paaina ana no hoi na pukuniahi nunui a na lapana, me ko lakou mau kukui uwiia hoomalamaiama e kiola pau ana i ko Jakou maiamalama maluna o ka j ilikai, a mainuli o ia malamalama ua ikeia aku ka mokukaua papa ekahi Borodino e piholo ana ilalo, ua poino hoi ka mokukaua holomama Zemtehun, a o na mokukaua holomama pale kila Dimitri Donskoi ame Nakhimoff ua hiki ole ia laua ke kaua hou mai. Mahope mai ua ae, o kekahi o na moku wawahi ua holo aku a loaa ka moku lawe ai Kamchatka a hoopiholo aku iaia, a he ekolu hoi o na moku wawa.hi i holo aku ai e wawahi i na moku Hukini ua piholo mamuli o ke pa-hu ana. O keia ka pau ana o ke kaua o ka la mua. Iloko o ka pouli nui o ka po Poaono_ ua hui hou ae la na mokukaua Rukini i hookau liiiii ia, me ka manao-

e ho«o Ikou; «ku e holo ma ke kai | 0 lap&aa a komo aku iloko o ke la'i o Vla4ivo9tolc. ka hoi e ! mahA ai. ela. nai» paa mxi r.o o T"k>> 1 ke ko-*ra. ; Ala o Tojfo i kela manawa ke hoo-: mau la no I kon.i piU ana rue ka enemi. i e hoomau ana hol l k& umii ana af kona mau Ilma maluna o kotx& enemi i makaukau ka e pauaho ae. Ia po aia kona mau moku ke huli i». no i na* moku HukinL e heomaa ana hoi I keial ame keia manawa i ka hoolele ana i na[ kukuna malamasama o kona mau ku-j kui uwUa, a e hoouna &na hol 1 na pokul pukuniahi lele loihi mahope Iho o k&' hoopioia ana o na kukuL Ma keia ka- j huakaua a To«o i koho ai. mala.Ha oia i noho ai & hild i ka wehe ana. m&i 0 ke ao malamaiama o kek&hi la &e, a ia la i hoopau loa aku ai o£a l kana hana, a hoomakaukau hoi i kana hoike 1 kona aupuni. ka hoike hoi i oi loa ae ai ka haaheo o kona aupunL oia hoi, "Ua kiei a halo ae nel wau ma n& wahi \ apau o ke Ko-w,i © Korea, a aole hc t koena i ko« ona moku HukinL" |