Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 26, 30 June 1905 — Page 1

Page PDF (1.24 MB)

This text was transcribed by:  Jonathan Cruz
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

HOOPUKAIA I NA KAKAHIAKA POALIMA APAU.

BUKE XLIII. HELU 26. NUPEPA KUOKOA. POALIMA, IUNE 30, 1905.

 

 

Weheia o Pauahi Haukipila

He Ekolu Hale ke Kiekie Nona ke Kumulilo o $65,000

Ma@@oko ae o Keia Huina he $35,000 I Haawiia e Charles R. Bishop

 

@ P@ o ka hebedoma i hala @ keia malama i weheia @ o ke kulanakauhale @ ka Haukapila pa@ Haukapila Moiwahine o @kauhale nei i ikeia o “Pauahi Bishop” @he eheu hou hoi kei @ kahiko o ka Haukapila@

            @ keia hale hou no ka ha@ Aliiwahine Bernice Pauahi Bishop a @ piha ae no hoi i na @ o k@ kulanakauhale mai ka @ ka auwina la a ka hora 5, a @ pa @no hoi ka Bana Teritori @  ka hoohanohano ana @ Hale non aka la.

            @ haukapila pakui hoi ma ka @ o ka weheia ana ua hiki aku @ i ke $65,000, a @oko o keia @ he $35,000 i haawi makanaia @ Hon. @ R. Bihopa no ka @ ana i kana wahine, ke Alii Pauahi.

            Ma ka lanai o ka haleelua i hoowe@ ae ai me na hae—Amerika ame Hawaii am kekahi ano e ae, a ma @ lanai no hoi na makaikai i hookiaia ae ma na papaaina meaai mama @ ka meaono ame ka haukalima, ko@ na waimomona, oiai hoi na @ o ka Haukapila e lawehele @ i na makaikai no ka hoomakaikai ana.

            @ kela hale hou ma ka aoao Ewa o ka haukapila kahiko, a he ekolu hale ke kiekie e like me ia e hoikeia ae la e kona kii a aia @ ponoi o ka hale a ma ka aoao ma hope na alapii e hiki @ i na hale apau, mawaho ae o ka alewai ka mikini lawe @ a hoi@.

            Aia he kanaha-kumamalua lumi moe a i loko o kei huina nui ala he kanakolu moe iloko o na mahele lumi nu@ o ka papahele ekahi, a ma ka @ aia he ewalu lumimoe paka@ o hookahi moe o ka lumi hookahi, a mawaho ae o na lumi moe ke keena kuke a me na keena liilii e ae ame auau a ma ke haleekolu he eha lumi moe o hookahi moe o ka lumi hookahi a mawaho ae o lakou ka lumi oki a me @ keena @ i na oihana oki, a iloko @ o ka lumi oki na pono oki kanaka a pau o ka papa helu ekahi wale no @ e hoo@ ai na oki ana o keia haukapila hou.

            @ ponoi o ke keena oki ua ha@ kona mau paia ma ke keokeo wale @ o na @hapa. He keokeo wale no o kea no maikai loa a aia he mau kona @ holoi. A ala he pakaukau @ kanaka o kea no maikai loa e @ ma na kulana i @ a he mau aniani manoa@ kau iho ai ke kino aole he

@ kukulu hao pu, a ua hana @ ka papahele o ke a@ ai na wai ino ma ke @ kahi haahaa loa o ka pa@ manawa e holoiia ai, a holo @ o keia wahi haahaa a @ paipu nui no ka lawe @ o kona wahi a nalo @.

            @ oki ame na pono o keia @ ke ano maikai wale no @ ekahi i laweia mai na @ nui o na @ a ma @ keia hale maikai aia kona @ ua haaala me ka mai@.

            Mr. J @ F@ckardt (@ ka @ na Hawaii) oia ka @ Haukapila a oia no hoi ka @ Moiwahine Haukapila no na @ loihi. He kanaka oluolu hoi @ Sawyer ke kauki nohopaa @. A o na Kauka C. B. @) a me F. C. Wa@ Kauka Walakahauki) na @ oihana kauka oki o kee@ @ na kauka C. B. Cooper a me @ na kauka ma ka laau la@ o Kauka Day (Kauka @ lapaau maka, ihu, pepeiao @.

            O kekahi makana ano nui i makaikai @ ma @ la komohale oia no ke @. C. R. Bihopa mai @ W. F. Allen a me Senatoa Bi@.

 

NA PAIO ANA.

 

O k@ kaa like ana o ka holomua, ke ola ame ka oluolu mai ka laau Cham@, Cholera ame Diarrhoea i @ ame na keiki oia ka mea nana i alako aku i ke@ laau e law@ia ma na @ apau. No laila aole ona @ haapa@o e like ai. a o ka poe apau i lawe mau iaia ua maopopo ia lakou aole one lua e like ai. Ke kualia nei e BENSON SMITH & Co. Ltd., na agena ma ko Hawaii Paeaina.

 

Like Ole Hou na Repubalika.

Kakoo ke Komite Kuwaena Teritori Ku-e Hoi ko ke Kalana.

Na Olelo Hooholo Like ole a na Komite o ka Aoao Repubalika no Carter.

 

            Mai na la mai o ka hoomaka ana o ke kau koho balota Kalana a hiki i keia la he nui a lehulehu wale na mea i ala mai ma ko kakou lawelawe aupuni ana. pili no nae i ka manahooko o ke aupuni ame ka aoao kalaiaina Repubalika. ka aoao nana e rula nei i na lawelawe aupuni ana.

            Ma ka noho ana o ka Ahaelele o ka Mokupuni o Oahu nei i waeia ai o A. M. Brown ame kona mau hoa i mau moho. aole i kakoola ae ke Kiaaina, a ua kapela kona inoa mai ka papa kahuahana mai o ka aoao kaliaina Repubalika: ma ka noho ana hoi o ke Komite Kuwaena Kalana he mau la mahope mai. ua hooholoia he olelo hooholo e kakoo ana i ke Kiaaina.

            Mahope mai o ka puka ana o no manao o ke Kiaaina e ku-e ana ia A.M. Brown, ua noho hou ke Komite Kuwaena Kalana Oahu nei a hana iho la i olelo hooholo e hoole loa ana i ka lawa piha ole o na kumu hoohalahala a ke Kiaaina maluna o ko Brown kulana, a e kakoo holookoa ana i ka papa baloka holookoa i waeia ai e ka Ahaelele.

            Ma ka auwina la Poakahi nei i malama ae ai ke Komite Kuwaena Teritori i halawai a ma ia halawai ana i lawe ae ai o J. P. Cooke, o Maui i keia Olelo Hooholo malalo iho nei:

            “OIAI, o George R. Carter, ke Kiaaina o kei Teritori, ua waiho aku nei i kona palapala waiho oihana ia Presidena Rusawela;

            E HOOHOLOIA: Ke kaumaha loa nei keia Komite i ko ke Kiaaina lawe ana ia alahele, a ma keia ke hoike nei keia komite i kona manaolana o ua waiho oihana la e hoihoi hou ia mai a i ole e apo ole la mai.

            Ke mana olo nei makou o ka lawelawe ia ana o ka oihana Kiaaina e George R. Carter ua hanaia me ka manao akea, kupono a hoomakaulil.

            Ke manaolo nei makou o na pono o Hawaii a me kona mau makaainana e malama mau ia ana no mamuli o ka hoomau ia ana aku ma ka oihana i ke Kiaaina e noho nei i kiea manawa; me ka manao ana hoi o ka hooloii ana i ke poo mana hooko i keia wa e ulu nei ko Amerika mau lawelawe hana ana ma Hawaii nei he mea ia e alako mau ana iloko o na luaiele ana ame ka hoihope, me ka loaa ole mai hoi o na pomaikai.

            E HOOHOLOIA: He kope o keia mau olelo hooholo e hoounaia aku i ka Peresidena o na Mokuaina Huila, a ia Kiaaina Carter.”

            I ka po hoi o ia la no i noho ai ke Komite Kuwaena Teritori ua malama ae ke Komite Kuwaena o ke Kalana o Oahu nei he halawai a ma ua halawai ia i ike maopopo la aku ai ke kapeke io (E nana ma ka aoao 6.)

 

 

 

HAALELE O KIAAINA CARTER

Hoouna aku oia i Kona Palapala Waiho Oihana ia Peresidena Rusawela.

Kono Mai o Rusewela Iaia e Holo loa aku oia no Wasinetona no ke Kukakuka ana.

 

            Ua waiho o George R. Carter i ka noho kiaaina o ka Teritori o Hawaii, a ma ka Mokuwahi o ka Poakolu o ka hebedoma i hala, oia ka la 21, i kau aku ai kana palapala waiho oihana kiaaina e loaa aku ai ia Peresidena Rusawela, a ua loaa mai no hoi ia Kiaaiana Carter he kelekalapa moana mai ka Presidena mai e ae ana iaia e holo aku i Wasinetona no ko laua hui pu ana a kuku maluna o ke kumuhana waiho oihana no na kumu o ka hana ana pela.

            Ua hoike ae o Kiaaina Carter aole oia i kala i noonoo ai maluna o keia kumuhana waiho oihana. a o ke kakauia ana o ka palapala waiho oihana i ka Poalua ia la 6 o keia malama, a mamuli o ke noi ikaika o kekahi mau hoaloha pilipaa ona ua ka’ulua iki iho la ka hooko ana a hiki wale i ka hookoia ana i ka Poakolu. ka manawa i hoounaia ai i ka Peresidena. Ma keia hana ana, aole i hooaiai aku ke Kiaaina i kekahi inoa o ka hoopiha makalua ana.

            “Ua a’o ikaika aku nei wau i ka Peresidena,” wahi a Kiaaina Carter i pane aku ai no ka haina o ka ninau a kekahi mea kakau nupepa o ka nupepa namu Advertiser, “e ae mai i kuu palapala waiho oihana me ke noi ikaika ana e hookohuia mai e ia i pani ma ko’u wahi.”

            Aia no he mau wawa like ole i ulu ae i ka wa hooikaika balota kaiana ana iho nei pili i ke Kiaaina pili no i keia waiho oihana ana iho la ona.

            “Ua hooholo iho wau e olelo ole i kekahi mea a hiki i ka hoi ana mai o Kakauolelo Atkinson,” wahi hou a Kiaaina Carter. “aka, aole au i ike i ka lawa kupono o ka hamau ana. Ua hooholo ae kuu noonoo maluna o ka ninau a o ka pau ana no hoi ia o na hookaumaha ana.”

            “Aole au i alakaiia e hooko aku i kela annuu mamuli o ko A.M. Brown kohola ana no ke Kalana o Oahu. Aka mamuli o kekahi mau hana i hanaia e kupono ole ai e hoohana hou ia ma keia manawa. He mea oiaio ua kakauia kuu palapala waiho oihana iloko o Iune 6, a i kuu hoike ana i kekahi mau hoaloha o’u ua noi ikaika mai lakou e ka-ua iho, me ka noonoo pono mamua o ka hooholo loa ana. A ua lawe io no wau i manawa e noonoo ai. a i oi loa aku no hoi ka ikaika no ka hooko ana.”

            “A i kulike ai me ia ua kakau aku wau he mau leta ia Peresidena Rusawela me ka hookomo pu ana i kuu palapala waiho oihana me ke noi pu aku iaia e aeia mai. A wahi a kuu noonoo ua oi aku na hana ku i ka maikai ame ka waiwai no ka Teriaori nei, oiai au mawaho o ka noho kiaaina, i oi loa ae ia mamua o ka wa o’u iloko o ia noho.” (E nana ma ka aoao 6.)

 

Na Kumuhana Hoopau Kaua.

Hoomaopopo na Aupuni Kaua i ko Laua Mau Wahaolelo.

Aole he Manalana ma Sana Peteroboro no ko Generala Linevitch Lanakila.

 

            O keia ana paha malalo iho nei na kumuhana hoopau kaua mawena o Rusia ame Iapana.

KE RUSIA E AE A’E AI.

1.—Ka Hoolimalima ia Poto Ata.

2.—Hoomalu ana ia Korea.

3.  Ke kuleana e kuai ai i ke alahao o Kina, Poto Ata ame Dainy ma kahi o ke koi poho.

4.—Ke lawe ana i na mokukaua o ka Za e ku nei ma na awa o ka Hikina i pau no lakou mau meakaua i ka laweia.

5.—Na pono lawaia mawaho ae o Sakahalina ame kahi lawai’a kila ma ka Mokupuni Sommander.

KA IAPANA E KOI ANA.

1.—Koi poho o $1,000,000,000.

2.—Ka hoopau kaua me na kumu ole.

3.—Ka ikeia ana mai o ko Iapana mana hoomalu ma Korea.

4.—E hoihoiia o Manchuria ia Kina.

5.—Ehoihoi hou i ka Mokupuni o Sakahalina ia Iapana.

6.—Ka hookaawale ana i na papu mai Vladivostok aku ame ka weheia ana o ia awa i na aupuni apau.

7.—Ka hoolilo wale ana i na mokukaua e paa nei ma na awa o ka Hikiana ia Iapana.

ST. PETERSBURG. Iune 23.—Ua hoike mai nei o Linevitch ua ku iho ka nee ana mai o na Kepani, a ua lono lauahea wale is mai eia na Rukini ke auhee nei.

            LADANA, Iune 23.—Me he mea la o ka haule nui ana o ka ua ka mea e hiki ole ai ke kaua ma Manchuria. Ua hookuha’ula iho ka hooneekaua, ke holomoku nei ka wai ma na kula, a ua hoopoinoia na alanui.

            MOSEKAO, Iune 23.—Ua kauia ae nei na hoolaha o ka houluulu koa nui e hoea mai ana.

            MANILA, Iune 24.—Ua pau ae nei i ka hooleleia i ka aina na poe i eha o na mokukaua Rukini e ku nei ma ke@a awa.

            TOKIO, Iune 24.—Ua hoolana holopono ia ae nei ka mokukaua holomama Bayan o Rusia i poholo ai.

            ST. PETERSGURG, Iune 23.—Ua manaoia he mea pono ole ka hoopau kaua ana a hiki i ke kohoia ana o na poe nana e noonoo i keia ninau.

            WASINETONA, Iune 25.—O na lawelawe ana no ka hoopau kaua ua hoopaneeia mamuli o ka ma’i o Kauna Lamsdorff. O ka aelike waiho meakaua aole i kakauinoaia.

            ST. PETERSBURG. Iune 26. – Ua hoike mai nei o Generala Linevitch he oia mau no ke kulana ma ke kahuakaua. Aole he hooneekaua mawaho ae o na hoololiloli kulana ana.

            TOKIO, Iune 26.—Ua hauleh@a he ekolu kaukani Rukini ma ka Poaha iho

(Nana ma ka aoao 6.)

 

Apopo ku na Aupuni Kalana.

Nui na Ninau ano nui e Noonoo ai Mamua o ka Nee Ana Aku.

Aole e Noho Ana Kekahi mau Luna Aupuni Kalana ma na Oihana i Kohoia ai Lakou.

 

            I ka la apopo e ku ai na Aupuni Kalana mai Hawaii a Kauai, e like hoi me ka hookaawale ana o ke Kanawai Kalana, a ma ia la e ikela ai na hana ano nui o ke kukulu ana i aupuni hou i loko o ko Hawaii Paeaina. Me he mea la o Hawaii uuku nei paha kekahi aupuni i ikeia iloko o ka moolelo o kahonua nei i komo nui aku i loko o na hoololi aupuni ana iloko o na makahiki pokole o kona hoonaauaola ana a lilo mai i aupuni naauao, i lahui naauao, a i hoomaluia e ka pono o ka Euanelio o Kristo.

            O keia hoololi aupuni e ku aku ana i ka la apopo oia ka mua loa o ka loaa ana mai i ka lahui Hawaii he leo iloko o kona hooponopono aupuni ana. he mea hoi i loaa ole mai ia Hawaii mai kinohi loa mai o kona nohona aupuni moi ana. aupuni P.G., aupuni Repubalika, a aupuni Teritori. He mea oiaio, ua loaa mai no he leo i kukuluia ma Hawaii nei, aka ma keia aupuni hou, akahi wale no a lilo na na makaainana e koho i ko lakou mau luna aupuni. mai ka poe e noho ana ma ke kulana manahooko a hiki aku i kekahi mau oihana o ke Aupuni Hou. Nolaila, e lilo ana keia ia kukulu Aupuni hou i mea nui iloko o ka moolelo o ko Hawaii Paeaina nei.

            He nui na mea ano nui e ala mai ana ma kela ame keia Kalana like ole apuni ka Teritori nei ma ka la apopo. O kekahi mea ano nui e ala mai ana, oia ka loaa ole o ka mana i kekahi mau luna aupuni i kohoia iho nei e lawelawe ae i ka lakou mau hana i koho pakahiia a@, mamuli o ka lohi loa o ka loaa ana mai o na hoike heluna balota mai kekahi mau mahele koho mai, oiai mamuli o ia kumu. ua hiki ole i ke Keena o ke Kakauolelo Teritori ke hoopuka aku i na hookohu no na luna aupuni kalana, no lakou ia mau mahele koho i haule hope. i ka manawa kupono e loaa aku ai ia mau hokohu. Aia ma Hawaii ame Kauai keia pilikia i ikeia.

            O kekahi pilikia i loaa ae nei, aia ma Kauai, e ku-e ana hoi i ko Kanealii kohola ana. O ka moolelo i loaa ae, ma ka lawe pokole ana ae, oia iho keia:

            Ma ka hoopihaia ana o na palapala holomoho o Kanealii me na inoa i hoakakaia e ke kanawai ua ikeia o kekahi poe i kakauinoa ae i ko Puuki palapala holomoho ua kaku pu ae i ko Kanealii, aia nae iwaena o keia poe ua hoole kekahi poe i ko lakou kakauinoa @o ana i ko Kanealii palapala, a o ka ikeia ana o ko lakou mau inoa maluna o ua palapala holomoho ia aole mamuli o ko lakou ae ana a kakauinoa maoli ana. Nolaila, ina pela iho la i hanaia ai. alaila o ka huaolelo kohu loa malaila, ua kikikila ko Kanealii palapala holomoho. a ma ia ano i lilo ai oia i moho. aole hoi me ka maikai a ku maoli i ke kanawai. Ua hoounaia mai keia lohe i ke Keena o ke Kakauolelo, a oiai ua paa mua na balota mamua o ka ikeia ana o keia hemahema ua hookuula aku no a hiki i ka manawa e loaa mai ai ka ho@ena.

            Ua loaa mai ka hopena nolaila o ka ninau nui malaila; E hoopuka anei i palapala hookohu no D. Kanealii a i ole. e laweia paha kona hihia imua o ka Aha Kiekie e like me na kuhikuhi ana, a o ka olelo hooholo e puka mai ana oia ka ke Keena Kakauolelo e hooko ai.

            Ma ka Mokupuni hoi o Oahu nei, ua loaa mai no na mea ano nui e kiai makaala loa ia aku ai na hana e hanaia ana i ka la apopo a hiki i ka wa e ku pono loa ai ke Kalana o Oahu nei maluna o kona kahua i manaola ai. He nui na ninau like ole i ala mai iwaena o na halawai liilii ana a ka Papa Lanakiai o Oahu nei i malamala iho nei i keia mau ia. a aia maluna o keia mau ninau ka holopono ole ame ka holopono o na hana o ka la apopo ma Oahu nei.

            Ma ka halawai a ka Papa Lunakiai i malamala ma ka po Poakahi nei ma ke Keena o ka Hale o na Lunamakaainana. ua waih@a ae he hoike papa helu waiwai e Lunahoola @ o @ Keena Hoo@a o ke Aupuni Teritori. e hoike ana hoi i ka nui o na da@a e loaa ana i ke Kalana o Oahu ma ka la apopo. O ka hulna pa@ o na loaa mai na auhau mai he $754, 580.95. O ka hapalua o@a huina loaa he $377,290.00, e lawe ana no nae mailoko mai o ia huina i $125,000.00 alaila o ke koena iho o $352,000.00. oia ke loaa ae ana i ke Aupuni Kalana o Oahu mai ka la i o Iulai, 1905. a hiki i ka la @ o Ianua@i, 1906. O ka @ mahina o ke Kalana he 10 pa-kene@a o ka huina i hoikeia a@ nei. ua like hoi ia me $35,22@.00.

(Nana me ka aoao 6.)