Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 26, 30 June 1905 — KE KALANA KA ELIMA O NA AUPUNI. [ARTICLE]

KE KALANA KA ELIMA O NA AUPUNI.

| Ma ka hoonohonoho ana ae e Ikeīa ai i 0 ke ku ana o na aupunl kalana apunl j ka Paeaina. o ka elima Iho la Ia o ke ano o na aupuni o Hawaii i kukuluia | al mai ka wa l hoomakili ai o ka ma- \ lamalama—akahi. Aupuni Moi; elua, ] Aupuni Kuikawa; ekolu. Aupunl Repu- j halika o Hawaii; eha, Aupun! Teri- i tori iloko o ka huina hookahi o ke; Aupuni Repubaiika o na Mokuaina Huiia o Anierika; aoka eiima ola *ho hi keia ano aupuni ke kaiana e ku aku ai ' ka la-apopo no rr»ūa loa, he auo maheie aupuni no hoi iioko o ka huina o ke Aupuni Repubalilta o AmeHka. | O ka makamua loa o ke kukulu ana 1 keia ana aupuni kaiana maloko o H&waii Paeaina oia keia e hanala al ma ka ia-apopo. a ola no hol ka mua loa o na hana o ia ano e paa ai iloko o ka mooleio o ke ao hoiookoa ma ka , aoao o Hawaii nei, a he hanohano nui hoi la. a he waiwal hooilina ia no k* lahui Hawaii a o na makaainana ao hol 1«. A na keia aupunl no hot, no ka mua ioa" \ ha&wi ae i ka mana i kela am« keia. makaainana pakahi e koho I ko lakou mau tun« aupuni, & he hu> wlna i loa» ole 5 na au hooponopono aupuni I hala koe ke koho ana i na

• boa ahaotelo„ a ke e rr.akaa.sa. > npak&A'nana. i ka bo<}h3Ti:a ī ui nur,a--l kofeo £a im k» aia -wale no •> ka no«3iui. i aiaHa e biiy m&ī aea fea niiaawa * ? iLEulii a| ua manii&o'iio L.A MA KE AXA no ka mea, ea ia mau h ana het mahema & naaupo ana e ae i ste I loipono o?e o ka feaa\rt ana mana- . koiio ;a ano > AlaUa» aia ma leo kakou aoao eka t leht*lehu kuleana koho b3lota ka haal wina nui o ka make-;- ana I ko kakou i n«i*nakoho e hooh?-na wale no nrta ka . :-.,iīkai, a aole e inooīilo i mea paanL e -h r «-kamalii ai, a kuai. hoopukapuka e kulepa hele ai no ka apana dala. a Ji;iapo no ke kiaha waina ame kini a ; p.*-pte!« no ka ino maloko o ka pohelaio. Mai ka wa i poha mat a| o ka malamalama a mamoa Iki Iho i hoomaka a: ke kukulu ?upuni, oia no hoi ka wa Sa Kamehamehn. I. oiai. mamua aku o ia manawa aohe aupuni t oiai a;a ma ki ikaika o na -"> kekahi mau Ahupuaa a okanaaina» a maheleaina e puukiuki ae ai kekahi poe e kipi aku ana a kipi mai, a hui ka ino nie ka lc«a ole o ka maluhia. Ma ka hoonohonoho ana, ua Ikeia ke ku ana o ke Aupuni Moi. a Kamehameha I i kukulu ai, i 1T92 a hiki i 1519 ka manawa hoi ana i haaleie māi ai i keia ola ana, L hoomaiu pu ia hoi e kona kanawai ka "Mamalahoe" a waiho aku i kana ke!ki ia Uhoiiho ka nohoalii ame ke aupunl, ua like ia rae 27 makahiki. A malalo no hoi o ka Lihoiiho hoomaiu ana i nee akahele mai ai ke au o ka manawa a pau i ka makahiki 1524. pela i ikeia ai no ka Kamehameha II ke au o ISI9 a 1824. ua like ia me 5 makahiki. ' la Kamehameha 111 ke kiai ana oke Aupuni Moi, oia hoi o Kaukeouli, ka "Lhkomalkai"' a waiho i ka hana ma , ka makahiki 1854 mai kona manawa i Ihoomaka ai i 1524, ua like me 30 maka;hiki. a nawai no hoi e ole ka loihi ua ' malu ka 'aiha a noho ka olioli iwaena !o ka lahui. | Ia Kamehameha IV ua hookeleia ke ; aupuni iloko o na makahiki 9. mai ka makahiki 1854 a ka 1563, a.. ia Kameha|meha V ola o Loka, he 10 makahiki, a ' ia Lunalilo mai ka 1873 a ka 1874, alaila noho mai o Moi Kalakaua i ka j makahiki 1874 a hala oia i ka make i | noho mai ai o Uliuokalani, a o ka ;hope loa no hoi ia o ka nohona aupuni I mof maluna o Paeaina—a oka noho hoomalu ana o keia poe poo aupuni oia ka nohona aupuni moi o Hawaii. Alaila ma ka hookahuli aupuni poina ol" ua kukuluia ae īa ke Aupuni Kuikawa, 1 kapaia ka P. G., a oia no hol ka lua, a ua ikeia no hoi kona auiki ame ke aunu, a hala ia—noho mai 4ce aupuni Repubalika o Hawaii, a o ke kolu no hoi ia, a i ka holopono ana o k* hoohuiaina, ua ku ae la ke Aupunl Teritori. a oia ia e ku nei, a o ke. ha no hoi ia, a iloko no hoi o kona au i kukulu ae ai ka Ahaolelo Repuhalika o 1905 i kanawai aupuni kalana. : e kukuluia ai i ka la-apopo ua ano aupuni la a o ka elima no hoi ia.