Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 30, 28 July 1905 — Page 1

Page PDF (1.41 MB)

This text was transcribed by:  Toni Ka'a'a
This work is dedicated to:  Makuahine, Esther Kalino (Kauaulalena) Campbell

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Nupepa Kuokoa

 

Ke Kilohana Pookela no ka Lahui Hawaii.

 

HOOPUKAIA E NA KAKAHIAKA POALIMA APAU.

 

BUKE XLIII. HELU 30.       NUPEPA KUOKOA, POALIMA, IULAI 28, 1905            NA HELU APAU 3078

 

PA-HUIA KA MOKUKAUA BENNINGTON.

 

POINO WELIWELI I IKE IA MA KE AWA OSANA DIEGO.

 

Kiolaia na Kino Kanaka i ka Lewa me kekahi mau Apana o ka Moku, a nui ka Poe i Make.

 

          ST DIEGO Iulai 22.--Ma ka auwaina la [contents unreadable] i pa-hu ole ai ka mahu o ka Mokukaua Amerika Bennington e [contents unreadable] keia awa a nui na ola [contents unreadable] Lutanela N. P. Perry ame [contents unreadable] make a he 55 i loaa i na [contents unreadable] aole ikeia, ua nalowale [contents unreadable].

          [contents unreadable] Mokukaua Bennington [contents unreadable] keia i hala mai Honolulu [contents unreadable]haia e kolo ae i ka [contents unreadable] i ka Mokupuni Mare.  Ua [contents unreadable] ka mahu i ke kakahiaka [contents unreadable] 10:30 o ia kakahiaka e [contents unreadable] @a ka manawa o ke pa-hu [contents unreadable] ia e kali ana ia Kapena Young [contents unreadable]ka oia o ka aina.

          Ma ka hora 10:10 i pii ae ai ka pouli [contents unreadable] ka wai mai ka moku ae [contents unreadable] o ka lewa a iloko no hoi o ka manawa koke no i pouli pu ae ai ka moku holookoa i ka paa i ka uwahi @@@ 2a k@@kaikai he mau haneri iuka o ka aina e pihakui ana a ikemaka i ka poino weliweli, a lohe i na u-na o ka eha nui mai ka poe i loaa i na @@@@pu, a he nui o na kanaka i kiolaia ae mai ka moku ae a iloko o ke kai e ka ikaika o ke pa-hu ana, a i ka manawa koke no hoi i hoea koke ae ai na mokuahi liilii ame na waapa ma kahi o ka poino no ka hoopakele ana i ka poe poino.

          Ua holopapa aku ka meahou weliweli iloko o ka lehulehu i ka manawa pokole loa a ku ana na kaa lawe ma'i ame na kaa o na ano like no ka lawe ana i ka poe i poino no na haukipila a i na halenoho kekahi.  Ua hoohakalia ole iho no hoi ke poo nui Kapena Young is ka hoi ana i ka mokua a malalo o kana hoomalu ana i hoolana pu ia ae ai i ka lua-pauda a hooholoia aku la ka moku no kula o Coronado i pakele ai ka moku mai ke piholo ana iloko o ka hohonu, a ua hookoia na hana hoopakele me ka maikai.

          Aia he puka nui mamua o ka moku ma kahi o ka mahu i pa-hu ai a ua ulaa [loaa] pu ia ae la ka oneki-luna o ka moku a ua lapuu ae la na mikini ame na mea hana apau o na mikini ame na mahu pu i hapalapu ae i ke koko a he ku maoli i ka manaonao i ka nana ana.  O Lutanela Perry ke aliikoa e ku ana ma ka oneki kokoke loa i kahi o ka mahu i pa-hu ai, a o Lutanela Yates ke aliikoa iaia ka mana hoomalu ma ka manawa i pa-hu ai.  Aole i maopopo @a kumu o ke pa-hu ana oa ua nui ae na olelo, mamuli o kekahi mau pilikia o na mahu, a aole no hoi i pau pono ae na kino i ka hoohikihikiia a he nui na maka i ha'o me ka manaoia ua piholo.

 

KA TELEGARAMA O KA AUWINA LA.

 

          KAPALAKIKO, Iulai 21.--O ka mahua @ m@@ o ka mokukaua Benning ka i pa-hu ae, i ikemakaia e ka nui lehulehu ma kahi o na haneri i pihaku'i ae ma na uwapo, a iluna o na moku liilii.  Ua leleliilii ae na kino kanaka ame na apanapana kino iloko o ka lewa me na apanapana i nahaha ae o ka moku i lele pu ae iloko o ka lewa a pau ae la na kino make ame ka poe eha i ka laweia iuka o ka aina no na haukipila.  O Lutanela Perry kekahi iwaena o ka poe eha a aole i ikaika ka manaolana no kona ola mai.

          Iuka o Kapena Lucien Young o ka aina ma ka manawa i pa-hu ai ka mahu a emoole no hoi i hoi aku ai oia iluna o ka moku a kauola ae la e paniia na puka apau i ole e komo ke kai a hooholoia oia (mokukaua) iuka o ke kapakai.

          ST. DIEGO, Iulai 23.--E make aku ana paha he umi o na koa eha o ka Mokukaua Bennington  ma ke pa-hu ana ma ka Poalima.  He 15 aole i loaa.  Inehinei he elua i loaa ae mailoko mai o ka moku a he elima i koe aia no iloko.  E hiki aku ana paha ka huina make i ke kanawalu me akahi.

          VALLEJO, Iulai 23.--O ka moku-huki Fortune ka i hoounaia no St. Diego no ke kokua ana i ka mokukaua Bennington a he ekolu poe luu ma Mokupuni Mare, a e hoea aku no ka mokuhaukipila Relief no St. Diego:

 

NA HOIKE O KA AUWINA LA.

 

          ST. DIEGO, Iulai 22.--Ua hiki aku ka heluna o na make ame palapu o ka Bennington i keia manawa i ka 110, a e pii aku ana paha a ka 125.  He oia mau no ka pii o ke kai oiai ka moku e waiho ana kokoke i kapakai.

          ST. DIEGO, Iulai 22.--He 49 ka nui o na make o ka poino o ka Bennington a aia ma kahi o 50 poe i eha a he 25 aole i loaa--ua nalowale pela ka manao wale ia a i ole ua apanapana liilii ae ko lakou mau kino ma o kela pa-hu ana.

          Ua hoike ae o Paoahi E. G. Hopp kekahi o ka poe i pakele, ua ikeia mamua koke iho o ke pa-hu ana ka no ame ke kahe o ka wai o kekahi o na mahu a hoounaia he mea hana mahu i kahi o ka pilikia no ka hana ana, eia nae ua pa-hu mua ae ka mahu mamua o kona hiki ana ilaila.

          E malamaia ana ka hoolewa o na make maloko o ka oihana koa ma ke Sabati ma Loma.

          ST. DIEGO, Iulai 24.--O ka nui o na make i ikeia i keia manawa o ka mokukaua Bennington he 59 a he 50 eha a he 16 nalowale.  I keia la i malamaia ae ai ka hoolewa o kekahi mau make a he ku i ka eehia na hana, a iloko o na auwaha hohonu elua i eliia i kanuia ai he 47.

         


KO HONOLULU NEI POE.

 

          Ua lilo keia mea hou weliweli o ka mokukaua Bennington i mea olelo nui ia iloko o Honoluu nei, oiai ianei iho nei keia moku he mau manawa i hala

(Nana ma ka aoao 6.)

 

[image]

KAPENA LUCIEN YOUNG O KA MOKUKAUA BENNINGTON.

 

[image]

KO PERESIDENA RUSEWELA HOME MA OYSTER BAY, KAHI A KIAAINA CARTER I PAINA PU AI ME KA PERESIDENA.

 

Koho i na Komite Lunakiai.

 

Hooholoia ka Olelo Hooholo

Hoomakaulii a E. B. Adams

 

Ku-e ikaika kekahu mau lala o ka Papa i ka hoohanaia o na poe paahao ma na wahi wawahi pohaku.

 

          Ma ka halawai ana a ka Papa Lunakini o ke Kalana o Oahu nei ma ka po Poaha o ka pule i hala i hoike ae ai o Lunahoomalu Smith i na komite a ka Papa no kona mau hana iho, e like hoi me keia malalo iho nei:

          Archer ame Moore, komite o na ala ame na hana (komite imihana paha ma kekahi olelo ana ae).

          Adams ame Paele, komite o na Hoolilo o ka Lehulehu.

          Lucas ame Adams, komite o na alanui na alahaka@ na paka ame na hana hou o ka lehulehu.

          Adams ame Cox, komite o ka Oihana Makai.

          Lucas ame Cox, komite o ka Oihana Kinaiahi.

          Moore ame Archer, komite o ka ola o ka lehulehu.

          Mahope o ka heluheluia ana ame ke aponoia ana o ka moolelo o ka halawai i hala, ua hoike mai la o Puuku Trent i ka waihoia ana aku iaia e E. C. Waterhouse he palapala Ganisi (paa ukuhana) e ku-e ana ia Peter Correa, he limahana e hana nei ma ka Oihana Kinaiahi, no ka huina o $98.90.  Na Moore i hoakaka mai he aie keia i ka manawa o ke aupuni Teritori, a ua kupono hoi e ukuia, a waihoia ma ka papa.

          O keia hana hookahi no ka i hanaia ae no ka palapala ganisi a John Feddy ku-e ia W. W. Boyd, he limahana no e hana nei ma ia oihana hookahi, no ka huina o $33.18.  Ua hanaia keia mau hoike e Puuku Trent malalo o ke kauoha i waihoia aku iaia.

          Na Loio Douthitt i waiho ae he manao kanawai no ka ninau i waihoia aku iaia i ka loaa ana o ka mana i ka lunahooia o ke Teritori e kuhikuhi mai i ke ano o na buke e malamaia ai ma ke keena o ke kalana, e apono ana hoi i ke kuleana io o ua lunahooia la e hana mai ai pela, a aole wale oia aka i ka waiho ana mai i ke ano e lawelaweia ai i moekahi likeai ma o a o o ka aina.

          Na Lunakiai Adams i waiho ae i keia olelo hooholo malalo iho nei:

          E Hooholoia e ka Papa o na Lunakiai o ke Kalana o Oahu:  O ka Puuku Kalana ma keia ke hoomanaia aku nei oia e kukai aku no ke kuai ana i na Palapala Kikoo Dala o ka Teritori e hoopukaia ana e ka Lunahooia o ka Teritori o Hawaii i ka Puuku o ke Kalana o Oahu ma ka la hope i ku i ke kanawai o ka mahina o Iulai, 1905, e like hoi me ia i hookaawaleia ai ma ka mahele manao 1 o ka Pauku 1 o ke Kanawai 93 o na Kanawai Ahaolelo o 1905, no ka pa-keneta emi iho o hookahi hapakolu pa-keneta ma ke dala kuike maoli.

          "A ma keia no hoi ke hoomanaia aku nei ka Puuku o ke Kalana e uku aku mailoko aku o na loaa e loaa mai ana ma ke kuai ana i ua mau Palapala Kikoo la i oleloia ma ka pa-keneta haule i oleloia, me ka lawe ana mai i na hooiaio kupono no ia mau ku

(E nana ma ka aoao 6.)

 

Pau Ole o Kiaaina Carter.

 

Hoololi i ka Manao Mahope o ka Ike Ana i ka Peresidena.

 

He wahi hopohopo kona i ka pio koke o na like ole maanei, aka e kakoo ia ana oia ma Wasinetona.

 

          OYSTER BAY, Iulai 25.--Ua paina ae o Kiaaina George R. Carter o Hawaii me Peresidena Rusawela ma ka home o ka Peresidena ma Puu Sagamore ma ka la inehinei.  Ua kukai like ae laua i ko Hawaii kulana.  Ua hoike ae hoi o Kiaaina Carter i ka po nei ua lawe mai oia i ke a'o ana a ka Peresidena a e hoomau aku ana oia ma ke kulana kiaaina.  Ua hoikeia aku iaia e paa ana na manao maikai ame na kakoo i kana lawelawe aupuni ana eia nae aole oia i manaolana e hoihoi koke ia ae ana ka lokahi ma Hawaii.

          O keia maluna ae oia ka lono telegarapa i loaa mai ma Honolulu nei e pili ana no iaaina [Kiaaina] Carter, he lono hoi e hoike maopopo mai ana aole i pau o Kiaaina Carter, a ua noonoo akahele hoi oia i kana ninau haalele oihana, me na a'o ana a ka Peresidena iaia, a ua lana malie na manao i hoalealeia i na la mua o ke kau hooikaika koho balota kalana.

          Ua moeuhane mua ia no o keia ana ka hopena o kela onene kalana i hala ame ka haalele oihana a ke kiaaina, a o kona kauoha maoli ia ana mai e ka Peresidena e holo aku e ike iaia, he hiona no ia e nele ole ai ke koho pololei aku, aia he wai ma o mai e niniia [nininiia] mai ana nana e hoopio iho i na uluahewa ana o ka noonoo o ke kanaka a haalele honua i ka noho me na kumu kupono ole.

          O keia lono no hoi o ko Kiaaina Carter ae ana e lawe mai i na a'o ana a ka Peresidena, oia ka pakeke wai i nininiia mai a pio na manao e hapai hou aku i na moho a koonei poe i makemake ai e noho mai ma ka noho kiaaina o Hawaii Teritori nei.  Nolaila, o na onene ana a o na uiui ninau ana no ko kakou kiaaina ma keia mau la aku e nee mai ana ua palahe ka palu, no ka mea a hoi mai no o Kiaaina Carter noho no kela i ka noho pipai kiaaina o Hawaii Teritori nei.

 

LOAA I KA MA'I HIKOKO OIAI MA PILIPINE.

 

          "Oiai wau me ko Amerika Huipuia Pualikoa ma Pilipine ua loaa iho la wau i ka ma'i hikoko.  Ua pilikia kukonukonu loa ia wau mai keia ano ma'i mai no ekolu makahiki a hoao hoi i na laau lapaau i hoomakaukauia e na kauka lehulehu, eia nae aole i loaa ia'u kekahi mea nana e hoola mai ia'u a hiki i ko'u lawe ana i ka Chamberlain's Colic, Cholera and Diarrhoea Remedy, a he elua mau wahi omole liilii o ko'u ola ae la no ia, a mai ia manawa mai a hiki i kela manawa aole i hoi hoa mai ia ano ma'i ia'u."--Herman Stein:  212 N. Union Ave., Pueblo, Colorado, U. S. A. No ke kuai aku ma kahi o BENSON, SMITH & CO., LTD., na Agena ma Hawaii nei.

 

Iapana no Vladivostok.

 

Loheia Aia Kona Aumokukaua ma ka Nuku o Amur.

 

Kanalua no o Barona Komura no ka holopono o na kukakuka ana maluna o na kumu hoopau kaua,

 

          WASINETONA, Iulai 27.--Ua hoike ae nei o Kina na mana aupuni aole oia e ike ae ana i na hana e hanaia ana no Manchuria aia wale no a ninauia kona manao i na mea e pili ana ia mea.

          ALAHELE O GUNSHU, Iulai 21.--Ua hoike ae kekahi aliikoa alakai i ike nui ia aole i komo pu aku ka manao o ka pualikoa me ka makemake o ke apuni e hoopau i ke kaua.

          ST. PETERSBURG, Iulai 22.--Ua ikeia aku na mokukaua o Iapana ma ka nuku o ka muliwai o Amur.  Ua holo aku na kamaaina o Nikolaievsk ame Vladivostok no Khabarovsk.

          TOKIO, Iulai 22.--O ka mokukaua holomama Poltava o Rusia i piholo ai ua hoolanaia ae nei.

          WASINETONA, Iulai 22.--E weheia ana na kohokoho ana i keia la no ka hoolako ana ia 50,000 limahana Pake, Italia ame Kepani e hana ana ma ke alawaioki o Panama.

          PARISA, Iulai 22.--Ua hoea mai nei o de Witte ame kona ohana maanei ma ke alahele no Wasinetona a ua hookipaia aku e ko Farani ame ko Rusia mau luna aupuni.

          PARISA, Iulai 23.--Eia ko Rusia mau elele no ka hoopau kaua ana ke malama nei i na aha kukakuka me Peresidena Loubet ame Kuhina Nui Rouvier.  Ua hoikeia ae e hooikaikaia aka ana o Beritania Nui e hana ae i kona mana maluna o Iapana e koi ae hoi ia aupuni i mau koi kupono mai ia Rusia ae i ka wa e laweia ae ai imua o ka aha kukakuka hoopau kaua.

          ODESSA, Iulai 28.--Ua hoomaka'uka'u ae O Komisina Ignatie@@ e wawahi no oia i keia kulanakauhale ina nae aole e hookapu ae ana na Kiu i ko lakou mau kanaka opio mai ke komo pu ana ma na hana hoohaunaele kuloko.

          BIELSTOCK, Iulai 23.--Ua kiolaia ae he mea hoopa-hu i keia la a he nui ka poe i make a i ole eha hoi mamuli o keia.  Iwaena o ka poe i eha o ke poo kekahi o ka Oihana Makai.

          HEILSINGFORSS, Iulai 23.--Ua pepehiia iho nei koonei poo o ka oihana makai.

          KONOKANAKINOPELA, Iulai 23.--O ka mea hoopa-hu i kolaia ma ka la inehinei e kekahi kanaka i hoao e pepehi i ka Suletana o Tureke oia ka mea nana i pepehi iho he 24 poe a he 57 hoi poe i eha.

          KOPENAHAKINA, Iulai 23.--E ku mai ana o Emepera William@m o Geremania no ka hui launa ana me ka Moi Karikiano, malia paha no na mea e pili ana i ka nohoalii o Nolewai.

          ST. PETERSBURG, Iulai 24.--Ua haalele iho ka Emepera maluna o kona moku no ka hui launa ana me ko Geremania Emepera e holoholo nei hoi ma na kai o Hoho@zollern Finnish.  O keia holo ana o Nikoloka mai ke Kapitala aku aole i manao mua la, a na ia mea i hoala mai i ka puiwa nui iwaena o ka pohai o na luna aupuni.

          PARISA, Iulai 24.--Ua hooholo ae nei

(E nana ma ka aoao 4.)

 

Manao e Hookipa ia Carter.

 

Hoolala Kona Mau Hoaloha no ka Hoohanohano Ana Iaia.

 

Na Senatoa D. P. Isenberg e alakai ana ia hana me na kokua ana he nui mai na poe hoaloha mail

 

          Mahope mai o ka loaa ana mai o ka lono telegarapa ma Honolulu nei e hoike ana aole i pau o Kiaaina Carter a ua a'oia mai hoi e Peresidena Rusawela a ua lawe ae o Carter in na a'o ana ua hauoli ae la kona mau hoaloha ma Honolulu nei a hooholo iho la e hana i kekahi mau hana hookipa iaia ke hiki mai oia i Honolulu nei.

          Mamuli o keia manao ana, ua ninauia aku o Kiaaina Atkinson ina paha ua maopopo iaia ka manawa a Kiaaina Carter e hiki mai ai ma Honolulu nei, eia nae aole i maopopo ia Atkinson ia mea, oiai aole i hoikeia mai iaia eia ae paha o Carter ke hoi hoi mai nei aole paha.  Nolaila, aole i maopopo ka manawa a aole hoi i maopopo na hana e hanaia ana no ka hookipa ana mai ia Carter, aka ua waihoia ma ka lima o Senatoa Isenberg, a nana e hoonohonoho ae i na hana e hanaia ana ma ia la ke Kiaaina e hoi mai ai.

          O kekahi manao i loaa ae i na hoaloha o Kiaaina Carter, aole paha oia e hoi koke mai ana a hiki iwaena o keia mahina ae, oiai ua ikeia i na mahina loihi a Kiaaina Carter i hana iho nei, oia no hoi ka wa e noho ana ka Ahaolelo, ua hoolilo aku oia i kona manawa apau ma ka noonoo ana i na mea e holopono ai na hana o ka Teritori, a he mau la ikiiki no hoi ia o na hana.  Mamuli o ia ua koi aku kona mau hoaloha iaia e hele hoomaha, a ua kau aku kona mau manaolana ana e loaa io ana no ka manawa kupono nona e hookuu iki ai i ka luhi.

          Nolaila ua hooholo oia e hele hoomaha mahope o ka pau ana o na hana o ke kau mua, e hoomaha ana hoi ma Amerika a hoi hou i Hawaii nei me ka huakai a Kakauolelo Taft i hiki iho nei ianei; eia nae ua malele loa aku na hana o ka Ahaolelo, a kaheaia i Ahaolelo Kuikawa.  Mahope koke iho no hoi holo o Kakauolelo Atkinson i Amerika no ka hoaie dala ana a papaluaia iho ka Kiaaina Carter hana.

          Mamuli o keia hookina loa i kahana iloko o ia mau la, ua koi ikaika hou ia no oia e kona mau hoa e hele hoomaha, a ua hele io aku no oia, aole nae me ka manao e hoomaha, aka mamuli o ke kauoha a Peresidena Rusawela iaia e holo aku e hui me ia.

          Aole i maopopo loa na olelo i kukaiia mawaena ona ame Peresidena Rusawela, a aole hoi i ikeia ina paha ua kauoha mai ka Peresidena e hoi awiwi mai oia no Hawaii nei, aole no hoi i maopopo ina ua kauoha o Rusawela iaia e hoomaha ma Amerika no kekahi manawa.  Mamuli o keia mau mea aole i maopo[p la la e hanaia ai ka hookipa ana iaia; aka e hiki mai ana no ka la e hoike akeaia ae ai kona manawa e hiki mai ai, a oia no hoi ka wa e hookoia ai na mea e manaoia nei e hana aku maluna o Kiaaina Carter.

 

E Holo hou mai no Maanei.

 

          Ma kekahi manao i hoikeia iloko o kekahi mau nupepa o Kapalakiko i hoopukaia ma ka la 9 o keia mahina,  i ikeia iho ai he manao e hoomaka hou ana ka hui laina mokuahi toyo Kisen Kaisha i ka hooholo hou ana i kona mau mokuahi ma keia ala o kakou nei, e like hoi me ko na wa i hala mamua aku o ke ala ana mai o ke kaua mawaena o Iapana ame Rusia.  Iloko ae nei o ka mahina o Dekemaba o keia makahiki.

          O keia ka hui nona na mokuahi i kamaaina i ko Honolulu nei no kekahi mau makahiki loihi i hala ae nei, oia hoi na mokuahi America Maru, Hongkong Mau ame Nippon Maru.  O keia mau moku eia lakou malao o ke komisina ana a ke Aupuni o Iapana no ke oihana kaua moana o ia aupuni, a iloko mai nei o na kaua moana i malamaia mawaena o Iapana ame Rusia ua ikeia ua komo pu aku keia mau moku iloko o ka enaena o ke kaua, aole no nae i poino.

          Ua loaa ae hoi ka lono ma Kapalakiko ua hoopukaia na kohokoho hana ana a ua lilo aku na aelike ana no ka hana ana mai i kekahi mau mokuahi hou no keia hui, a e hanaia ana ma Iapana, kahi hoi i @lio ai na kohokoho ana.  O na moku hou o keia hui oia ana kekahi mau moku nei e ikeia ana ma keia keia mua aku ma keia mau kai.

 

          Eia ianei o Kiaaina John Baker o Hilo, a e noho iho ana i ke kulanakauhale a hala kekahi mau la mamuli o ka paa ana ia i hoike no keia hihia mai e paio nei iloko o ka Aha, ka hihia aina o Parker, a o kona hooka'uhua ia ana no hoi ia mai ka hoomau ana no kana huakau no Vanakoua, a ke pau kona pili @@@ keia @@@ e hooko aku ai no ia @@@.