Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 30, 28 July 1905 — NA WARENA OPIO ILOKO O KA ENAENA O KA LUKUWALE. He Moolelo o ka Lukuwale Ana ia o na Pelekane ma Inia. [ARTICLE]

NA WARENA OPIO ILOKO O KA ENAENA O KA LUKUWALE. He Moolelo o ka Lukuwale Ana ia o na Pelekane ma Inia.

•sj6££v*ffe iminkaikAmahine u'i o!ua. lT wahi a ka moiwahine i hoomakeaka aku ai i na o\*U\ "koe wale ho o ko olua loa. 1 •'K im " wahi a y*«h~ i parie aku ai. -'ina he men ho**hm kekahi a |M»na ia niaua iho alaila e like no maua roe na kamaaina. oiai ua uiaa maua i ka hana ia ano mamua aku nei mai ka wa i koo maka ae ai keia pilikia/* "Alaila e ha'i mai ohia i na im-a apan.* ? wahi a ka moiwahine **no ka in« J a o.a makemake loa wau e maopopo ia olua a mai kahi i hele mai ai a jK*hea la i hoea mai ai ianei." Alaila ha'i aku la o Xede i na mea apan mai ka wa i poipuia a» ko lakou hale a puhiia ai i ke ahi a holo ai laua me na kaikuahine r hoike ana i na hana i hooikaikaia ma ko lakou aoao. "He wiwoole io no onkou na keiki Pelekane" wahi a ka moiwahine i hooho ae ai. '*a |>ela io no i lanakila ai oukou maluna o na Inia. * 4 Ano, e Ahaha, e hoike ae oe i ka kaua manao i hooholo ai no iana.'--Aole e hiki ia maua ke haalele iho ia olua ianei/' walii a Ahaha i hoomaka mai ai. ik He mea |>ono ia maua e hanai ia olua ikaai a e hilinai pu aku maua iloko o kekahi pM? e ae no ka hoopakele ana ia olua. K hele ana makou i Kauapoa ika la apopo a o olua kekahi e hele pu me inaua: a e hoololie a hooko pono olua i na mla apau e waihoia aku ai na olua no ka hooko ana i holopono ai. oiai o ka holol»orio oia ko olua pakele a pakele pu no hoi kakou apau." A mahope iho o ka wehewehe ana ia o na mea apau a maopopo na opio a haawi aku ia o Xede i kona hooniaikai nui i ka moiwahine ame Pike po nie ka lalau pu ana aku o Dike i ka lima o ka le<le a honi iho la a minoaka iho la ka wahine opio i ko Dike ano. "Ho'ipo u'i maO|Hipo maoli no oc," wahi a Dike i pane ae ai ma ka olelo haole no nae. u ina he maamaalea au ma kau olelo ina ua ha'i aku wau ia oe j»ela. ? ' '•līeaha kana olelo? v i ui ae ai na u'i nei ia :Sede. "līe luina moku oia." walii a Xede. "a o ke ano man o na luina he mau olelo hoomakeaka ka lakou i maa mau ole i ko ka aina poe e hoopuka ai. O ka kuu kaikaina i olelo ae nei he pna ala oe na kona puuwai. ,, ' <% He keiki kolohe kou kaikaina.*' wahi a ka moiwahine i.pane ae ai me ka akaaka |»u ana ae. a mai pono loa no ka ko'u haawi aku iaia ia Naiia o Kana]>oa. (linlihai—a nn Ahaha e hookuu ia olua. MOKUNA X. HOI AKU XO XA IXO MALUNA O XA XXIA. Ma ka papa hoonohonoho a ka wahine kahu o ka moiwahine ua laweia aku na opio maluna o kekahi kaapipi me he mau ohua lline(lu la e hele ana uo Kaiiapoa, he kaapipi hoi e kalaiwaia ana e kekahi mau kalaiwa i hilinaiia 110 ka hana pololei a mahope iho o na haawi hana ana ua nee aku la ua kaapipi nei, oia hoi, e hooikaika ana e alo mai na puali Inia ae. a e liele ana ma ke aiu, i manaoia e maalo ae ai kekahi pualikoa Pelekane kahi hoi e hoohuiia aku ai na opio me.lakou a o ka pakele no hoi ia o na opio a pakele pu hoi me ko ka fttoiwahine poe ame ia pu; a i ka wa i hoomaha. mua loa ai ua kaapipi nei oia kamanawa i liala ai he umi-kumamalima mile mai ka hale aku o ua moiwaliine nei. A i ka hoomaka hou ana o ka huakai' 110 ke koena o ka la ua kipa aku la lakou iloko o kekahi kauliale uuku a mailaila i lolie mai ai lakou i ka lioea aku o kekahi mau pualikoa. Pelekane i Siue lie kaona ma kalii o umi mile mai Futepoa mai. Ua hoike pu mai na kamaaina i ka loaa ole o na ke'ake'a me keia mau puali o na Pelekane oiai nae he wahi inau puali uuku wale no a e hooikaika ana e hiki aku i Alahabada. I ke kakahiaka ana o kekahi la i hoomaka ai ka liuakai e hele lihi ana ma ka muliwai i ole ai e loaa i na puali Inia no ke ake e aloalo ae a hiki i ka manawa e ikeia ai puali PelekAne a iaia e hoike aku ai, a mamua o ka napoo ana o ka la ua hiki aku la lakou i kekahi wahi kauhale ma kahi o umi paha mile a hoea aku i Sine me ke alanui e moe pololei la ilaila, alaila hoaumoe hou iho la na opio me na kalaiwa liooko pololei. I ke kakaliiaka okoa no i liuliu ae ai na opio a mahope o ka hala au:i,ma kahi o ekolu paha mile aia hoi ike aku la na kalaiwa i kekahi puali kaulio e holo mai ana ma ke ano auau o ka liolo ana —e nee pololei mai ana i o lakou, a i kahi-e no ua poe kaulio nei ua ike e aku la na kalaiwa i ke ano o ua puali nei alaila holo aku la a kiei iloko o ke kaa kahi o na Warena Opio e noho ana a pane aku la i ka nuhou uiaikai: "He Pelekane." Alaila kiei mai la na opio iwaho o ke kaa no ka nana ana a uwa koke ae la laua me ke kali ole ma- ka manawa i ike aku ai i na aahukoa he aahu Pelekane, ame ka nana ole ae i na aahu wahine e aahuia la e laua ua lele mai la laua mai ke kaapipi mai a holo uwa aku la.i kahi o ka puali Pelekane e nee mai ana, ke kumu o ke ku puiwa ana mai o na alakai mua o na puali Pelekane mamua o ka laina. "Halo! Heaha keia- a owai olua? ,> "O, o Kapena Danalope, aole anei ou hoomaopopo mai ia maua?' J i uwa aku ai na opio. "O na Warena Opio!" i hoolio leo nui ae ai o Kapena Danalope me ka lele pu ana iho mai kona lio iho a hopu pumehana mai la i na lima oua opio. <4 E kuu mau keiki aloha. he hauoli oiaio keia." Alaila uwa ae la na koa o ka laina alakai i ka wa i lohe ai a ike ana i na opio—he uwa ana iloko o ka olioli nui a oia no hoi ka inanawa i hoea mai ai o na puali holookoa a hookalii ka hui ana ma ia haawina a liui ae la na keiki me ka makuakane iloko o kana apo aloha ana mai i na keiki ana, a ua lilo maoli keia hui hou ana i haawina ano nui loa i na koa o napuali oiai ua manaoio ae lakou ua lilo aku na opio 110 Kanapoa e lilo ai i moepuu hoomainoino na na Inia Bipoe, a aole io i kauamai ka nui io o ka olioli o keia hui ana mawaena o na keiki ame ko laua makua, a me ia ano i wehe ae ai oia i kona jmpale a pela no hoi na koa apau a haawi aku la i na hoomaikai ana he noi i ke Akua no ka lokomaikai i panaiia mai. A ma ka wehewehe pokole ana o Nede i na hana aloha i panaiia mai maluna 6 laua e na kalaiwa ame ko laua malamaia ana iloko o na la ekolu, a me na manao ohaoha i haawi aku ai o Mekia Warena he makana i na kalaiwa me ka hoike pu ana aku i ka hoomaikai o na koa Pelekane i ka moiwahine no ka hana aloha i panaiia maluna o kekahi mau makaainana Pelekane. "Ano e kau mai e Dike me a'u," wahi a Mekia Warena, "a o Xede hoi me oe e Kapena Danalope a e lohe no hoi kaua i pa anoai 0 na opio mai ka wa i kaawaleai mai ia kakou aku; a aia a hiki kakou 1 Sine e loaa ai i mau lio no laua nei." Aole no hoi i liuliu ua liiki aku la lakou i Sine ? a iloko o ko Mekia Wamia hooikaika ma ka haawi aua i kumukuai nm kupono no ke kuai ana i mau lio aole he loaa hookahi. a o ke kumu o ia mamuli o ka hao limanui o na Sipoe a koe lio ole na kamaaina o ia waln. Kia nae, ua lokomaikaiia mai la na opio ma na mea e ae i loaa mai hoi ma ke kuai makepono ana a mahope iho o ko lakou haalele ana ilaila & hala eha hora o ka nee malie ana ua hui aku la lakou me ko ilekia Renoda mau pualikoa Pelekane malalo o ke alakai ana o ia Mekia a hoomoana Iho la lakou apau no ia po. 0 keia na pnali malalo o Renoda mai Kalakata mai. (Aole i pau.)

HOKUNA IX. PAAPIO A PAKKLE MAMULI O KE KIKA, I na wahine e hooiuau ana i ka laua kamaiUo ua nw ao )a ,la«a a noho Jiia kekahi noho mawaho iho o ka halepohai kokoko loa i kahi e hiamoe peo ana ona W;irena Opio, a ia wa hookahi no hoi o Xede e wehewehe ana i, na o!ek\a na wahine i kona kaikaina. a hooholo like iho la laua i k« henio ana o ka puka no ko laua laim j kila: a % no ko laua hoomaopt>po ana ika \vahi«ie opio aole ma ka ! akaaka leo nui wale kona auio mau aka aia ma ke kuka maikai a kamailio inaiie. a oiai ua kaawale loa aku na wahine opio ukali e ike oie ia mai ai na wahine kuka, ua ala ae la na Wareua Opio n»ai kahi o laua e pee ana a hele aku la imua o ka Wiihine opio kulaua hiehie a kukuli iho la iiuua poiu> onn me ka paue pu ana aku; "E,ka lede lmnohauo. e aloha mai oe ia maua na kuewawale/' Ua ku koke ae la ka lede opio u 7 i ame koua ukali me ka maka'u nui a ano uwa ae la aole no nae i ka nui loa, a uhi koke iho la i na poo o laua me na uhi a paa loa. K aloha .iiuii ia maua e ka lede, * wahi hou a Xede i hoomau aku ai me ke kuio maoli." he uiau kuewawale inaua i nele i na hoaloha. O. aole t>e e haawi aku ia maua i mau pio t na ko makou poe enemi." "Pehea olua i hōea niai nei ianei?'' walii a ka wahine luahine i ninau mai ai. v "I pinami mai nei muua maluna o ka pa,'\ wahi a Xtnle. ! maua i ike he wahi keia no ua wahiue a ina i maopojH> mua aoh» ! maua e komo, mai muauei. Aka, ke hoomaikai uei maua i na Lani | i ka iawe ana uia.i ia maua a ma na wawae o ka lede i piha i ke I aloha ame ka oluolu. v j A heneaka iki iho la ka moiwahine opio maloko o kona uhi. He mau keiki wale no e Ahaha," wahi, a ka moiwahine opio. "Ae e ka mea kiekie. ua like no ka i>oino e kau mai ai maluna ou hoopakeleia na kamalii e like me ia ina kainakamakua. M»iwaho ae o ia heaha kau hana me laua ia oe e hele aku ana i Kanapoa ma ka la-apopo?"-"O, ua hiki no ia oe ke hooi)onopono ma kekahi ano e Ahaha— | no ka mea he akaniai loa oe." walii a ka i paue minoaka • aku ai. "A aole 110 hoi e hiki ia'u ke haawi aku ia laua e pejH>hiia jmai a make—he mea ia no'u e hauoli ole ai ma keia ho|R» akn aka e j lilo ana ia i mea hookaumaha niau ia'u no ka make ana o kekahi niau uhane ma ka'u hana aua." j "E lioomaikai mai na lani ia oe eka lede!'' wahi a Xcnle i hooho | aku ai me ke kuio maopopo. "A o kau mau hana maikai a aloha t aole ia e nele kona hua. Aole e liuliu e hoea ae ai ma Pelekane i Kanapoa no ka hoopa'i ana i ua kipi a o ka poe i komo kokua i na Pelekane aole lakou e poinaia." 4 'oia anei ka olua i manao ai e lioea koke mai ana na koa Pelokane?" wahi a Ahaha i ninau aku ai me ke ano kaualua i ka oiaio ame lea oie ona hoohaili ana opio. <4 lve olelo nei kanaka ua pau loa ka nolio mana hou ana o ka Mana Pelekane uo ka mau loa." fc, Aohe lie oiaio oia olelo," wahi a Xede. "Aole i hoomaka mai >o Enelani e hoopuka mai i kona ikaika piha a i ka manawa koke no e puka mai ai kona mau pualikoa ma kahi ona kaukani. Va hamau ia ka leo o Deli a aia ma ke ala he mau pualikoa Peleknne 110 ka | hoea aku i Alahabada u e pau no na kipi o ia wahi i ka hoopa'iia. | mea oiaio no," wahi a Xede i huli ae ai ika moiwahine, "niai | hoolilo i keia mau olelo i mea e hoohuliia ai kou noonoo no ke kokua ana ia maua aka e hana oe e like me ka nui o ke aloha hoakanaka iloko ou.'' Alaila akaaka hou ae la ka moiwahine me ka pane pu ana aku: Ile wahi mau keiki wale no olua eia nae he akamai loa olua i ka ume noonoo. "Xolaila e hoike mai olua pehea la olua i hoea mai ai ianei?" ■ • ka Mea Kiekie," w,ahi a Ahaha i maua'e aku ai. 4t He mea l pouo paha ia'u e kauoha aku i na wahine e hoi iloko o ka hale o hele mai auanei lakou a loaa pono kaua me keia mau keiki. E [>ee hou aku keia mau keonimana opio a e hoi kaua a oia ka manawa e haawi kauolia aku ai ia lakou. Ai ka napoo ana okala e puka hou mai ai kaua e liui pu hou me laua mei a oia ka wa e hoaahu ai ia laua nei | me na lole okoa i mea e nalo ai ina oia kou manao e ka Mea Kiekie e hoopakele i keia mau opio." "Ke manao nei wau ua hooholo wau i ko'u manao hoopakele ia ; laua nei," wahi a ka moiwahine i pane ae ai, alaila huli ae la oia ina opio a pane aku la: "Ua' lohe ae la no olua nolaila e hoi aku I olua e pee me ka lioomanawunii a i ka wa e napoo ai ka la e hoea I hoiu mai ai maua no 01ua. ,? I Me ka pilia ona naau ika hoomaikai ina hana, aloha i panaiia | mai o Xede ma i haawi aku ai i ko laua hoomaikai nui a emoole ua f nalo hou aku la laua iloko o ke o-pupua. | "Olioli loa au ina e lawe mai ana o Ahaba i mieaai na kaua o | Xede. Ua pololei maoli au, ano lik£ me ke kika* pololi. He wahine i u'i maoli no ka moiwahine. Aole anei pela?" He inau hora mahope iho oiai ka la e iho aku ana ua hoea mai lahe wahine ahoaaeJa i na kukui oka halepohai maho|>e oka a ana o na kukui i nalo hou aku ai oia; a hala pahm hē nmi minute :a oi iki ua hoea mai la ua moiwahine nei me kona hoaknka a ukali | ponoi. Oka luahine ka i noho iho iluna o kekahi noho a o ka moi- | wahine ua ku mai la oia iwaho me ka pa'ipa'i ana ae i kona mau | lima a ia manawa no hoi i puika aku ai na Warena Opio a ku ana : imua o ua u*i uei, a nana i haawi aku i na opio he mau hinai meaai [aine na puolo lole hou no laua., | 4 *E aahn iho i keia mau lole mawaho ilio ona lolekoa o olua." I wahi ana, "a i ka wa e hoea mai ai o kekahi aole olua e ikeia a oia hoi ka maikfd. r? . Alaila boi aleu la na o])id i kahi o laua i pee inua ai a komo ilio la i ko lana mau lole hou a ia inanawa hookahi no hoi laua e hoopiha ana i ka iua o ka inaina. a i ka makankau ana na hoi hon aku la laua i ka halepohai. a nni ino ka akaaka o ka moiwahine i ke kohu ano \>rahine Hinedu ole o na opio. <4 AoIe ai»ei e hiki ia oe e.Aliaha ke hooponopono hou ae ia lana nei a ano li*-e me na wahine?" i ninau aku ai ka moiwahine i kona kahu. A i ka pan ana o na hooponopono ana o ke kahu maluna o na opio ua hoonohoia akn la laua iiluna o na noho a hoemaka iho la ko lakon kamakamailio ana.