Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 35, 1 September 1905 — Page 1

Page PDF (1.15 MB)

This text was transcribed by:  Diane Poche
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

BUKE XLIII. HELU 35.     NUPEPA KUOKOA, POALIMA, SEPATEMABA, 1905.     NA HELU APAU 3083

[graphic:  3-column caricature in pen & ink, entitled, "KUIKAHI O RUSIA ME IAPANA, Ka Aha Kuka Maluhia", of the Japanese emperor, or Mikado, holding the black and swollen-eyed Russian Czar in a headlock, fist ready for a pummeling.  Their attire is western suit and cossack tunic, respectively; and, their headwear is upon the ground. The caption reads:  "ZA--'PAU! PAU! MIKADO--'HEAHA KAU E HAAWI MAI AI I HOOPAU IHO AI WAU?' "]

WEHEIA KE KUPEE O KE

KAUA.

LOKAHI LIKE NA KOMISINA MALUNA O NA KUMU

HOOPAU KAUA.

Kau na Mahalo Maluna o Peresidena Rusewela no Kana

Hooikaika Pauaho Ole e Maluhia

NA MEAHO MAWAENA O RUSIA

AME IAPANA

ST. PETERSBURG, Aug. 24.---Ua ho@ ae o Kauna Lamsdorff i ka ma@ aole loa o Rusia e uku ana ia Iapana i ke koi poho aole hoi e hoolilo aku i koha teritori.

PORTSMOUTH, Aug. 24.---Eia no o Peresidena Rusawela ke hoomau nei no @la hana no ka hoopau kaua.

NAGASAKI, Aug. 25.---Ua hooku'i ae ka mokuahi Pelekane Baralong me ka moku lawekoa Kinjio Maru o Iapana, a @ iho ia ua moku lawekoa nei.  He @ookahi haneri ame kanaono poe koa i @ @

PORTSMOUTH, Aug. 25.---Ua hoole @ o Rusia i na manao hoopau kaua i @hoia kau.  I keia manawa eia o Peresidena Rusawela ke kukai pololei nei @ ka Za.

PORTSMOUTH, Aug. 26.---Aia wale a waiho ae na Komisina maluhia o Iapana i mau manao hou, ke manao ia @ e pau ana na launa ana i ka la @po

PORTSMOUTH, Aug. 27.---Ua hoopa@ ae ka Aha kuka maluhia a hiki i  @ Poakahi a ia manawa e waiho ae o Barona Komura i kumu hou.

OYSTER BAY, Aug. 27.---Ua hoike @ nei ka Za ia Peresidena Rusawela @ e aku ana i na poho ma na @apau.

@UNSHU PASS, Aug. 28.---Ua hoopu@ aoao a i elua, a o ka @ ua loaa ae he alo ikaika.  Eia @ @ ke paio liilii nei me ka ma@ ole.

ST. PETERSBURG, Aug. 28.---Eia ke @ ka houluulu ana ae i na @ kokua.

PORTSMOUTH, Aug. 28.---Ua hooma@ Peresidena Rusawela e hoike @ e waiho ana o Iapana i kana koi @ poho, a e ae ana o Iapana i ka hoo@ i ka aoao Akau o Sakahelina e @ o ana hoi i ke kumukuai i ma ka @ @.

PORTSMOUTH, Aug. 29.---I ka la a@ e waiho aku ai o Barona Komura @ manao e waiho ana o Iapana i ke @uku poho a e waiho ana i ke kumu@ o ka hapa o Sakahelina ma ka @

TOKIO, Aug. 28.,---Eia ka Aha Kuhina ame na kanaka koikoi a oo o ka aina ke malama nei i na halawai e noonoo i na mea e ala mai ana ma a Aha maluhia ma Portsmouth.  Aia he manao ikaika e ku-e ana i ke kuai ana i ka hapa o Sakahelina.

Eia na mokukaua Kepani ke wawahi nei i na kahua kiai o na Rukini ma ka hema o Amur.

TOKIO, Aug. 28.,--- Eia ka Aha Kuhina ame na kanaka oo a koikoi ke kuka nei me ka emepera i keia la maluna o ke kulana hoopau kaua.

MOJI, Aug. 29.,---Ua hoikeia ae maanei ua ma'iia o Generala Kuropatkins a ua waiho ae nei i kona hookohu.

na meahou mai na aina e.

PORTSMOUTH, Aug. 29.---I ka pau ana o ka aha kuka maluhia o ka mahele ana ia Sakahelina ua hooponoponoia me ka uku poho ole.

Ua ae pu aku na Kepani e waiho i ke koi maluna o na makukaua Rusia e paaia nei ma na awa e ae.

Ua lokahi pu ae no hoi e hoemi ia mai ko Rusia ikaika kaua moana ma ka Hikina. a ke hooponopono ia nei no ka waiho ana i na meakaua.

PORTSMOUTH, Aug. 29.---Ua apo aku na komisina maluhia o Iapana i ka pane hope a Rusia, e hoole loa anan i ka noonoo ana no ka uku koi poho.

PORTSMOUTH, Aug. 29.---Ua lono lauahea wale ia ae aia he meahuna mahope o ka hoikeia ana ua hauoli o De Witte, ko Rusia Komisina Maluhia i ka hopena i loaa mai o ke kuka maluhia.

Ua hauoli e Peresidena Rusawela i ka holopono ana o kana hana no ka hoopau ana ae i ke kaua.

PORTSMOUTH, Aug. 30.---O naq manao o ke kuikahi e pau ae ana i ka hana ia i keia pule.  He nui ka hauoli no keia hopena i manaolana mua ole ia.

BELINA, Aug. 30.---Ke haawiia nei ka hanohano ia Peresidena Rusawela no ka hopena maluhia i loaa ae ma ka Aha kuka maluhia.  Ke ikeia aku nei keia ma ke ano he lanakila no Iapana no kono pono iho a he lanakila hoi no ko Rusia amebasoda.

Polo i keia Poaono.

I keia Poaono, ma ke kahua paani @ ma Moanalua ae nei, e ulele ae @a keiki o Maui me ko Oahu nei.  @ hookuku hookelakela keia a ko @ poe i imi mai la, a he iini hoi e @ aku i ka hanohano a Oahu nei e @ aia i ko Oahu poe keiki ke  makana e paaia nei.

Ma ka hookuku mawaena o ko Kauai @ Polo ame ko Maui i Sepatemaba i @ k@iia aku ka ohu o Hale@ a k@u i ka piko o Waialeale, a @ @a na keiki o Maui, a hala @ ke ekaumaha, ua honaano mai la i @ no ke kaili ana aku paha @ Puowaina, a pele pu no hoi i ko @ eia nae mamuli o n aulia o @ manawa, aole e komo pu ana ko @ uai ma keia kau a o ko Honolulu nei @ui ae ana me lakou.

@ ka paani Polo kekahi o na paani @ nui @a, a aole no paha e nele ka piha ae o ke kahua lealea ma ia la.  @ ka auhau komo ua pehu ae he hookahi polohuku.  E hooholo ia ana he @ kaa halihali ohua mai ak palena @ aku o ke kaa uwila a hiki i kahi poani.

I keia manawa, aia ma ko Maui aoao @ ikaika o na manao, a ke olelo ia nei, na Maui ka lanakila ma na hoohuku ana mawaena o laua no elua manawa; eia nae, aole no i ikeia aku na @ a o ka palamimo no ia o ka lanakila ma ka aoao i manaolana mua @le ia.

Kanaha-tausani dala ($40,000)

no ke Kalana Oahu.

I ka pau ana iho la o Augate, he $40,000 ka i nakeke ae lioko o na lima o Puuku Kalana Trent, mai ia Puuku Teritori Campbell ae, he mahele hoi o ko ke Kalana Oahu kuleana i na loaa @uhau.  Mailoko ae o keia huina aole @e mau pa-keneta e malele aku ana @waho, oiai ua pau mua ia Puuku @ i ka hooponoponoia.  Ma keia @ iho la aole e malele aku he wahi @ o na ukuhana o na limahana o @ Kalana.  O na bila kikoo dala no @ mahina o Augate e mahuahua ana @amua o ko ka mahina i hala, a pela @ no me na hoolilo.

Mr. Bryan ame na Democarata

Hawaii.

Mamuli o ka loaa ana mai o ka lohe i Hawaii nei, e holo mai ana o Mr. W. J. Bryan, kekahi o na alakai ikaika loa o ka aoao Demokarata ma Amerika Huiia, a moho Peresidenna hoi i puka amaka ae ai ke ana dala "16-1," ma kona alahele no ka Hikina, nolaila, ua kakau leta aku nei na Demokarata o Hawaii nei iaia e hoike pono mai i kona manawa e holo mai ai, oiai he makemake ko Hawaii nei poe e hoike aku iaia i na manao ohaoha.

I keia manawa aole i maopopo na hana e hoomakaukau ia ana no ka hookipa ana mai iaia:  aka nae, ke manao nei na poe kalepa o Honolulu nei e hana i na hoohanohano ana apau.  Ua hoike ae o Geo. W. Smith, Lunahoomalu o ka Ahahui o na poe Kalepa, a Lunahoomalu hoi o ka Papa Lunakiai Kalana o Oahu nei, penei :

"O Bryan he kanaka ia i komo mau na mana ku-e i ka hoopalahalaha ana aku i ko Amerika mana hoomalu mawaho, a o Hawaii nei kekahi i komo ma keia hana hoopalahalaha i na Mokuaina Huiia, a he mea pono ia kakou ke hoike aku iaia ke hiki mai oia ua kuhihewa lao ia oia."

Pololei na hoike ana a Mr. Smith a ina paha o Mr. Bryan a oia hookahi ke kanaka mana ma Ameria, me nei aia no o Hawaii nei ma kona kulana mua a i ole lilo paha ia Iapana; aka malia ma keia kipa ana mai ona a ike i ka hewa o kana i manao ai he ponoole a hoopau iho i ke peku ana i ka pa-pohaku o ka holomua o Amerika Huiia.

Aohe o Kakou Papa Alanui.

Ma ka halawai a ka Papa Lunakiai o ke Kalana o Oahu i malamaia ma ka Poakolu iho la, ua waiho ae o Loia Kalana Douthitt, i ka manao kanawai maluna o ka ninau Papa Alanui, e hoole ana aole o kakou Papa Alanui e ku nei malalo o ke Kanawi, oiai aole i apono ka Senate i na papainoa Papa Alanui.  Aole he mana o na Papa e ku nei e hoolilo aku i ke dala o ke aupuni, o ia mana aia no i na Lunakiai.

Ma ua halawai la, he mau hoike komite kekahi ame na waiho ana ae i na bila hoolilo o kela ame keia ano.

Na mea Hou o na

Aina-E

Manao ko Manila e Emi ana

ka Auhau Dute Awa.

Pau ka Aha Hookolokolo Kaua

o na Rukini hoohau-

naele o Potemkin.

MA'I KOLERA MA MANILA.

MANILA, Aug. 25.--Ua puka a laha aku ka ma'i kolera maloko o keia kulanakauhale.

MAIKAI AE KE KULANA.

NU OLINA, Aug. 25.--O ka ma'i fiva ma keia kulanakauhale ua kaa ae malalo o ka hoomau ana.

E HOOOUNA ANA PAHA I PUALIKOA

PARISA, Aug. 25.--Ua hooholo ae ka Aha Kuhina e hoouna aku i pualikoa ku-e ia Moroco ke ole nae e hookuuia ae he kanaka Farani kalepa i hoopaahaoia.

HOOPII AE I KE KUMUKUAI.

KAPALAKIKO, Aug. 26.--O na poe kuai mea ai ma ke kukaa ua hui ae nei a hooholo e hoopii ae i ke kumukuai o ke kopaa hoomaemaeia i umi keneta.  He mau kue no kekahi no na mea e pili ana i keia.

MAKEMAKE E KAUPALE I NA KE-

PANI.

BAFALO, N. Y., Aug. 26.--Ma ka halawai ana o na elele o na Poe Ululaau o Amerika i malamaia maanei, ua hooholoia ae he mau olelo hooholo e kaupale ana i na Kepani mai na Mokuaina Huiia.

RUSAWELA ME KA MOKULUU.

OYSTER BAY, Aug. 26.--Ua hoohala ae o Peresidena Rusawela he ekolu hora i keia la maluna o ka waapa luu Plunger.  Ua holopono na hoohana o kela ame keia ano, a ua hooluuia iho ka mokuluu Plunger iloko o ke kai a noho no kanalima-kumamalima minute.

HOLOPONO IA MOKU'LELE LEWA.

PORTLAND, Ore., Aug. 26.--Ua kaahele ae ka moku lele lewa o Kapana Brown he umi-kumamalima mile i keia ia, a ua paa ae hoi malalo o na hoomalu maikai ana ma kana huakai.

(E nana ma ka aoao 6.)

Hoi no ke Aloha

i Hawaii.

Kokua ka Makua C. R. Bishop

i ka Home Kaiulani.

Iini e Hookahua paa loa i keia

Home no na Opio Wahine

o Hawaii nei.

Oiai ka makua puuwai lahalaha, Hon. C. R. Bishop e noho ana ma Kapalakiko, Kalepono, ke hoike mau mai nei no na hana a kona puuwai i ka hoi no o kona aloha no Hawaii nei, ka home malihini ana i hookamaaina iho ai me kana Aliiwahine, ke 'lii hoopomaikai lahui Pauahi Bishop.  He lehulehu na manawa i haawi mai ai oia i na kokua nui ana no na hana maikai e pomaikai ai o Hawaii nei, a i keia mau la koke iho nei no ua puka amaka hou ae la kana kokua no ka hookahuapaa ana i ka Home Kaiulani o na opiowahine.

He $5000 oia kana kokua, me keia manao no nae:  E houluulu iho ko Hawaii nei poe e hana mau nei i na hana kokua i $15,000 mamua o ka la 1 o Okatoba e hoea mai ana, a i loaa, o ka panee mai no ia o ka ia la mau polohuku, a piha ka $20,000 no keia hana.  O ka manao nui o keia huina dala, oia ke kuai ana i kahua no ia home a kukulu i hale nui e lawa ai no na opiowahine e makamake nei e noho ma ia home.  I keia manawa he $6000 ka huina i loaa ae, a he lehulehu wale na poe i hoike ae he mau kokua ka lakou e haawi ana.

O ka Home Kaiulani e ku nei ma Kawaiahao ae nei, aole ia he home i maoanoa kona waihona, a aole no paha he waihona maoli, a ua kukuluia e na makuahine kakaikahi o ke kulanakauhale nei i wahi e noho ai na opiowahine i hemo mai na kula mai o Hawaii nei a noho hana paha ma ke kulanakauhale nei, a i ole, hele paha i na kula la, a kula kumu paha, e like me ka mea e ala mai ana, me na auhau kupono no hoi e hiki ana ia lakou ke uku.  Mailoko ae o ia auhau i loaa ai ke ola no keia Home Kaiulani.

I kinohi o kona kukuluia ana, ua manao wale ia no i home no na opiowahine e noho ai a hoomau ia aku ka pono Kristiano i kanuia iloko o ko lakou mau puuwai, a hookaawale ae ia lakou mai na mea hoowalewale mai, aka mahope mai ua palahalaha aku, a

(E nana ma ka aoao 6.)

He Wahine Hoala

Haunaele.

Uluao'a o Kakaako ma ke Sa-

bati i hala iho la.

Hopuia o Mary Cordon a noho

ana Iloko o ke Eke Kalena

a Lunamakai Brown.

Ma ke ahiahi Sabati nei i pihaku'i ae ai o Kakaako i na kanaka--mai ka wahine, kane ame na kamalii, mahope koke iho no o ka Halelio o ke Aupuni, ma na hana ano ku i ka weli a Mary Gordon Bennett, he wahine Poko Riko ma ka owili mau ana i ka pahi--ke ano pahi lole-pipi, iloko o ka lewa a aohe he mea i aa e paa iaia mahope iho o ka loaa ana aku o kekahi mea i na palapu aole i ke kino, aka, i ka lole a pakele mahunehune aku kekahi poe.

Ua nui na kanaka i ikemaka ae i ka hana weliweli a keia wahine, ma kahi o na heneri, a i ka hiki ana mai o ka makai kaulio Mr. Lynch ma ka hoikeia ana aku i ke Keena Makai no keia hoohaunaele, ua mimino wale iho la ke ano liona o ua Poko Riko wahine nei a pipika wale ae la no a noho ana i Kuapapanui.

Me he la i ka nana aku ua loohiaia ka wahine i ka ikaika o ka wai hoomamule a ano hoohiki@ele ia ae paha i piena loa ai a komo mai la ka punikoko iloko ona, a mahope o ka hopu ana i ka pahi loihi a paa iloko o kona lima oia ke wa ona i ikaika nui ai mahope o M. Rodrigues ame Alomos ame A. Luciana, a ma ka hiki ole ke alo ae ua holo aku kekahi mau mea a koe o Luciana no ka hoao ana e hoopau a e paa i ka wahine, a ma ia hana ana ua loa mai la kona aahu i ka pahi a nahaehae ae la aole nae i loaa aku kona ili, a i ka manawa i hoea mai ai ka Makai Kaulio Lynch, ua ike io aku ka makai i ua wahine nei e holoholo kekhakeha ana me ka pahi iloko o kona lima e makaikaiia ana e na haneri poe wahine, kane ame kamalii aole nae he mea i aa aku.

"E oluolu e kiola i ka pahi," wahi a ka makai i pane aku ai, aka aole he hooloheia mai o ka ka makai eia nae, ua unuhi ae la ua makai nei i kana newa a hookokoke aku la i kahi o ka liona-wahine, me ka hoike pu ana aku ina aole e malie ke kai alaila e

(E nana ma ka aoao 6.)

Hoahewa i ke Ala-

kai Ana.

Hoike o Adimarala Akyama i

ka Hemahema o na Rukini.

Hilinai oia maluna o na Puku-

niahi aole hoi i na Moku-

kaua Topido ma ke

Kaua.

TOKIA, Augate 6.---Ua hoomakaukau ae o Kapena Akyama, i komo pu hoi ma ke kaua ma ke Kai o Iapana, he hoike e hoolahaia aku ana, e pili ana i ke kaua nui i malamaia, a aia kona manao hooholo ma ka aoao o ke kipu ana, na mokukaua papa-ekahi ame ke ano o ke alakai ana i ke kaua a e ku-e an hoi i na moku wawahi topido ame moku topido.

Ua hoomaopopo ae oia i kona manao e kukula ana hoi o ka loaa ana o na kipu maikai ana aia no ia maluna o na aliikoa mahele, a e olelo ana hoi aole i makaukau na aliikoa Rukini a ua nele hoi i na a'o pono ana.  I kinohi no o ka hoomaka ana o ke kaua ua loaa i na Rukini he hookahi wale no poka i ku aku i na mokukaua o Iapana, oiai he ekolu poka a na Kepani e ku ana, oia hoi ua like me hookahi poka a na Rukini ia ekolu a na Kepani.  Malalo o keia ua hiki ke olelo ae ua loaa i na Kepani he ekolu a eha pukuniahi e ki ana i ka manawa hookahi i ka hookahi wale no a na Rukini a aole hoi he mea ano nui i loaa ae no na mea i nalowale.

Ua olelo ae ua Adimarala la ua hoahewaia o Adimarala Rojestvensky no kona koho ana i ke alahele o Tushima.  Ma kekahi aoao hoi o ke koho naauao ana keia oiai o ke alahele ia i hamama nona.  O ke kowa o Tsugaru he loihi a haiki hoi, a he manawa hoi ia e halii ana ka noe a he nui na mea ake'ake'a.  O ka loihi ame ka lanahu na mea nana e ku-e ia ka holo ana aku ma ke alahele o Soya, a o ka manawa e hooliloia ana no ka hiki ana aku ia wahi he mea paha ia e ahuwale ai ka papahana, a o kona hoao ana e holo aku mai Soya aku he mea ia e oi loa aku ai ka pilikia ma kona noonoo ana mamua o ka manaolana ana ma ke alahele o Tsushima.

HE KUHIHEWA NUI.

Ua hoike paa ae ka Adimarala o ke kuhihewa nui o na Rukini o ia ko lakou hoonee ana i ko lakou mau mokukaua iloko o na laina elua.  Mai ka manawa i hoomaka ai ke kaua maluna o keia papahana oia ka manawa o keia papahana oia ka manawa a na Kepani i hoomaopopo ai e loaa io mai ana no ka lanakila.  Mawaho ae o ka hiki ole ke malama iho i lelekaua maikai oiai e lawelaweia ana ia ano alakai ana no ka manao ana e kaupale, aia no he mea oiaio loa he kakaikahi wale o na moku i hiki ke lawe ae i ko lakou mau pukuniahi no ke kaua ana maluna o ka aumokukaua o na Kepani.  O na moku hoi o Iapana ua hiki ia lakou ke hoolilo aku i ke kipoka ana apau maluna o na mokukaua alakai o na Rukini a no ka panaiia ana mai o ka lakou kipoka ana he kakaikahi loa.

Ina i lawe ae na Rukini i ke koikoi o na kipoka ana a na Kepani e haawe iho maluna o ko lakou mau mokukaua papa-ekahi oiai ke koena iho o ko lakou aumokukaua e haalele ana i ke kahua kaua a onou aku imua e holo pololei ana hoi no Vladivostok, ua manao keia Adimarala, ina noua loaa he wahi holomua hapa i na Rukini.  Ma kahi o ka hana ana aku pela ua lawe ae lokou i ka papahana o ke kokua ana o kekahi i kekahi, a ma ia ano i ka manawa i loaa ai ka pilikia i na mokukaua alakai, ua holo mai la kekahi o lakou a onou poo ae la iloko o ia pilikia hookahi me ka hiki ole ia lakou ke hana i kekahi mea e lanakila ai.

E pili ana i ka ninau no ka hoopiholo ana i na mokukaua holomama lawe meakaua ame na mokukaua papa-ekahi oiai ke koena iho o ko lakou aumokukaua e haalele ana i ke kahua kaua a onou aku imua e holo pololei ana hoi no Vladivostok, ua manao keia Adimarala, ino no ua loaa he wahi holomua hapa i na Rukini.  Ma kahi o ke hana ana aku pela ua lawe ae lakou i k papaahana o ke kokua ana o kekahi i kekahi, a ma ia ano i ka manawa i loaa ai ka pilikia i na mokukaua alakai, ua holo mai la kekahi o lakou a onou poo ae la iloko o ia pilikia hookahi me ka hiki ole ia lakou ke hana i kekahi mea e lanakila ai.

E pili ana i ka ninau no ka hoopiholo ana i na mokukaua holomama lawe meakaua ame na mokukaua papa-ekahi ma na kipoka ana, ua hoike ae ua Adimarala la i kona manao mamuli o ka haahaa o na mokukaua o na Rukini ilalo i ke kai oia kekahi mea nui nana i kokua a loaa ua hopena la.  Ua lawe ae na Rukini he huina nui o na tona lanahu, na mea ai ame na poka, a ma ia ano i ke kaomiia ana ilalo iloko o ke kai maopiopi ua kau aku la na poino he nui mamuli o ka loaa ana aku i na poka ma ka laina wai oiai no nae ma ke ano mau aole io no e loaa mai ia mau poino.

NA MEAKAUA AME NA PALE-

KAUA.

Ua olelo ae ka Adimarala aole keia kaua i kulike aku me ka manao ana o kekahi poe ua hooiaioia ma keia kaua ke kiekie o na meakaua ame na palekaua.  Ua hoike ae oia o na palekaua hou o na mokukaua Rukini o ka oi aku no nae ko ka mokukaua Orei, aole i puka i na poka.  O ka hookaawale maikai ana i na palekaua he ninau okoa ia, a ua olelo ae no hoi oia aole i lawelawe ae na kamana moku Rukini i ke ano kapilimoku hou ana

(Nana ma ka aoao 6.)