Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 35, 1 September 1905 — NA WARENA OPIO ILOKO O KA ENAENA O KA LUKUWALE. He Moolelo o ka Lukuwale Ana ia o na Pelekane ma Inia. [ARTICLE]

NA WARENA OPIO ILOKO O KA ENAENA O KA LUKUWALE. He Moolelo o ka Lukuwale Ana ia o na Pelekane ma Inia.

MOKUNA XII. | I'AM.WIA XA n'KUNIAIII E xa wakena opio wiwoole. K ;um no ia kaua he mauawa e kamailio'ai 110 ia mea . aku. c Imlu*. Aia ka ]>apu pukuniahi hoopilikia nui wale >•- u,nsM, mai ]a a f lioohamauia ko lakou leo e pono ai a oia ka kaua : i; ) kr'ji«kjsmakua e hooko ai 110 keia manawa me ka lioohala ole : -v. h; inaii la aku. Aia ka leo o ke kapena ke kauoha mai la no ke ::: wiki kaua, a me ia mau olelo i liolo aku ai laua no kau"ku iihma. A ia inanawa mai ka hooiuaka ana o ke ki pu hou ana o na J)<> hoi-na Pelekane ame ia iho la ka hoomau ana a kalu manawa loihi. a aole lie wahi poino o na Pelekane ma i.;i s*;Io «• ke <»la, oiai aia na koa l'elekane mahope pono o na ēke- • ka lakou mau pu raifela i hoopololeiia ai ke ki ana ma K.-ih; - «»waka niai ai o ke ahi .pukimiahi alaila liamau iho la na • liaman ]»u no hoi na Pelekane. A kiīni ka hoia umi o ia po, ua lioomaha iho la na Warena Opio . ' i-- •- kala i hamau ai a he meha pu wale ilio 110 a liala he elua •- v iho ua lolie aku la laua i ka hoololi ana o na kiai, a :•• i.i .].'• o laua i hoomalolo hou il\o ai laua no ka liapaha hora, :: .ikii l:i laua iw;ilio mahope iho 110 nae o ka hoopulu -;;' hu'aliu'akai a laua i ka wai, a ma ko laua ala i hui aku ai •• Mr. .lt»hnson. • ka «»lua i hiamoe?" i īiinau mai ai o Johnson, "aole no e ; i ..]!'<>i* ]>ono iho i ka nui inaoli no o k'a nalo, aka ina e maa piiu 110 hoi ia o ka 51001100 nui ana 110 ia mea." •\V 1:0 i ]»ili loa ilaila ka maua hiamoe koke olo." wahi a ua m;jkfUiake maua e kamailio me oe. Owau ame Dike • ]ik«' maua e hoohamau i. na waha o leeia mau pukuni- ■ ? ! ]»•». Eia n;o maua na hu'ahu'akai i piha i ka wai a ua . . ;i':n!ao «* hooko aku. Alaila i ka wa o maua e lioike ai ;: 'iuhiiia aole au e kanahia i ka hoike mua ae i ka ae 0 Mr. • V»"i]'u akn i na nnuni. <viai aole lakou e hiki ke ki mai i na; . ]<a:;a wale no i koe o ke kakia paa loa i na kapuahi 0 ik^ • eiua i 11001100 ai o haun i ka hana hiki ole ke hookoia?'' .]<•];;.s«»n i liooho ae ai nie ka. ]>ui\va nui i na opio. v.iu a»»le ia he hana paakiki loa. Aka ua hooholo; ! e hiki ia'u ke hookuu ia olua oiai au maanei?" wahil ■ :; S « - ; I . ; (H- •• haua ana iiela; a aole no lu>i maua. 0 hoike aku ann.| .uaua hele ana/' wahi a Xe<h* i ]iane «iku ai me kahii ,i. *•<» ka inaua wale 110 i makemake ai e noi» aku ia 00 . ī k'.u nian koa aole e ki i ka wa 0 lakou e lohe ai i kekahi j,ono iho •» lakou iloko o na minute elima a hala hiū iakou e ki i ka wa e lohe ai h\kou i ke kani o ka ho]>io ■. - ia. a ho]»io ae la o Xede. ( 'īiu\ lioi lakou e lolie ia hopio - - ]•: i. Urdihai." t aku la na opio iloko 0 ka pouli mamua 0 ka loaa ana he , . Ajr. .T»»iinson e ]>ane mai ai no ka manao ana e lioole! ' , i::i opio. a i ole ]»aha e liopu ia laua 110 ka lioao e puka. ,;.n (, n;\ ]»alena 0 ke kaliua hoomoana me ka ae ole ia. o ka hoolako ana ia laua me na pahikaun pokopoko ai • V ; !•• »0» hoi ko laua mau meakaua. a mahope 110 hoi o ka wa-hi| :■..,, .. si;i mau wawae kamaa i ka lole i ole ai e koekoele, a aolo - • i ko laua maii kamaa. oiai i alualuia mai uo ia o laua ua| ke wehe i ka lole i wa-hiia a ikaika ka holo ana me ka ~h- o na wawae ma ke ku ana palia i kekahi mau mea oioi, n'hihele aku la laua m<\ka hoomaopopo ana i ka holoholo n.i kh i maluna ]>ono o lana. \ • k<- kaa ana o laua iwalio loa ua ike pono mai la laua 1 ke ku k.»hava TP.ai o ,Tohnsou iluna 0 kaupoku oiai aohe he mea hoopou-'"-i";-' s' . ! h< ]K' ona mawaho ae o ke ao-lani. •<;r 1 »!il»aiY" walii a Nede i hooho malie aku ai, "a lioi mai maua 0 ka ha]»alua hora ke ulia lakiia maua.' me ka hoohakalia ole ua yil\ihele aku la laua me ke auau ka ana aine ka makauole no hoi oiai ua maopopo no ia la.ua j ]e■ kuii o na enemi e ike mai ia'laua oiai laua ma kahi pouliuli i ka ]>a*a ana o kanalima i-a me ka loaa ole o kekalii kuia ua lioo-m-ika akn la laua e kokolo malnna o ko laua mau kuli ame na lima lie n,āu ]»o]>oki la a oiai aia ka hamau leo o na pu a leo hooho kanaka -le. <>ia nae. aia no na pu kaupoohiwi ke kani mau la ma k»-kal»i aoao iloko ō na enemi ma kalii i kupouo 1 na pukuniahi 1 makeiuakeia e laua ma ka hookolo akaliele ana a aole a laua mea maka'u n:a ka aoao o na eiiemi e like me ka loiln o ko la.ua ike ole ia m;«i a koe wule 110 o ka lio-a maka-ahi ae o kaln 0 ua poe eneitn ls ,-i i kiun.ll e ike mai ai na Pelekane i kahi 0 ke ahi e a ana he lioailona aia na kanaka malaila ke kumu e kiia mai ai a malia loaa mai 1 ka i»oka o ko laua mau lioa makaainana. .... Vka i kekokoke loa ana aku o laua i kahi 0 ua pu oiai aia laua iloko o ka panu ma keia manawa ma kalii pouli ke.komoia ana ka 11 „ kekah: walii alanui olowi e moe ana, a no ka maalo kanaka ole ./o ka l-> wale 110 ka laua e lolie ana'ua kolo malie loa aku a laua me lie la ma ka iniha ka ueeu imua. eia nae. "a hoopmwa koke ia o N«Kle ' ka ]«a ana o kona lima i ka. wawae 0 kekaln kmo e m <«- ;i,ia ,„(• ka eK'i, loa oia i liuki koke- mai ai i kona l.nin nka koko ilio no i lioomaopopo ilio ai oia lie knuakn oi.i ma ka ou.nnianu o ka wawae i ka pa ana mai. Al'-.na hoonmu qku la laua i ke kokolo ana a nui akn la na koa make i h aa aku ia laua a aole 110 hoi i liuliu ua pa aku la ko laua lima i ka huila kaa pukuuiahi a maopopo koke ae hi m huia 1 eo iaua hoen ana i"kalū o na pnkuniahi a 0 ka poe e wajJio mokaki ana o lakou no iia. koa pukaa. ' / Mahope koke aku no o na pukuniahi he mau koa e nonolio an. a ma na \oo laua nei i lohe ai. a aole hookahi uliane ola ma kaln o un pn no ke kiai ana. Puīli like ae la na Opio Warena 1 ko laua mau lima a kaomi iho la, e hoike ana i ka lanakila 0 ka laua mikiona paniki waha pukuniahi, alaila inahele ae la ko laua alahele hooko

haua e like rae ka laua papaliana o ka hoonohonolio mua ana ma ke kolo ana o kekahi ma kekalii aoao a o kekahi no hoi ma kekalii aoao 0 ka laina kaa pukuniahi i kukuluia ai. Ua ku malie ae la o Nede me ka hooi ole aua i kona poo a kaa nialuua o ka pukuniahi me kona lima e pau ana i ka hu'ahu'akai e hahahele ana i ke kapuahi o ka pukuniahi a hiki i ka loaa ana uwi iho la oia i ka wai a na ka wai no hoi i kulukulu iho iloko o ke| kapuai i hoopiha mua ia ma kona wehe ana ae i ka umoki o ke ka-j I>ualii e kuni ai a kani, alaila umoki hou iho la oia a pela ilio la kona hoomau hana malie ana a pae kona aoao me ka loaa ole o na! kuia, a e like no hoi pela ka Dike hana ma k'ona ala alaila kokoloj hoi hope hou na opio ma kahi o laua i hoomaka mua ai a hui like ae la laua me ka pane leo ole, eia nae, hui like ae la ko laua mau limaakau no ka lululima pumehana liou ana a nui ko laua oīioli i ka lanakila ana o ka laua mikiona hoohamau pukunialii. A ia laua i emi mai ai no ka hoi ana ua lohe koke aku la laua 1 ka pa-e ana mai o kekahi leo ninau mahope .iho o ka ma-ki ana o kekahi mahele koa iloko o t ia wahi. "Eia no anei ke konela ianei ?"' wahi a ka ninau o ka lunakoa; alaila pee loa ilio la na opio ma ka moe pu ana me na koa Inia e wailio make ana iloko o ke koko. "Eia au maanei,'- wahi a kekalii leo i pa-e aku ai mahope pbno o na pukuniahi a emoole no hoi i eleu aku ai kekalii aliikoa pukaa a ku ana imua o ka mea nana ka ninau. "E kaua po'ipu aku ana makou i na euenni i keia po 110," wahi' a ka lunakoa, a ma ke kauoha o ke generala nui e liana inau aku j oe i kou mau pukaa i lilo mau ai ka noonoo o na enemi ma kou aoao a aoie lakou e haupu no makou ma kekahi aoao i ka wa o ka hana e hoomaka ai." "E oluolu anei ia oe e hoike aku i ke generala nui aia ma kahi 0 ka liapalua o ka huina. kojt o'u i pau aku i ka make ma o na poka la o na enenii,' v walii a ke aliikoa pukaa i pane aku ai, "he mea 110 hoi ia e hoike mai ana i ka pololei mau o ke ki ana o kela mau keiki Pelekane. O kou hanohano no ka hoike pololei no ia mea oiai aia lakou lie poe. make iinua o kou alo. <k E lawe mai i alii," wahi aua aliikoa ]>ukaa nei i ]>ane ae af i kekalii o kona mau koa a ia manawa hookahi no hoi i ho-a ae ai kekalii leoa i ke ahi a a ae la no hoi ka lamalaina i ho-uia iloko o ka aila a malamalama koke ae 4a oioko apuni a alniwale no iioi na pukuniahi me na koa inake e waiho ana iloko oko lakou koko. "Aia," wahi aua alii koa nei, "e ike oe nou iho e ka mea hanohano, a e hoike ana no hoi keia mau hiohiona i ka nui poino ma ko makou aoao." -I'a niake anei lakou apau?'' wahi a ka ninau, "me ka nee ana o ke aliikoa a kokoke i na koa uuike, a aia no 1?oi na Opio Wai'ena ke uumi la i ko laua mau lianu me ka hookuu liilii ana i ka lianu ana i ole ai e ikeia laua; a oiai aia maluna pono o laua na aliikoa kahi i nana iho ai i puka ai ka. ninau ina ua ]>au loa i ka make, emoole 110 lioi ua kani koke mai la na pu a na Pelekane a oloio ana na poka ilaila ma kahi o ka malainalama, a o ke kanaka e paa ana 1 ka lninalama oia ka i loaa ])ono mai e wailio make ana oia iluna o ka papahele a ia manawa. koke no i lialii koke ilio ai ka pouli o ka po, a ]>akele hon no ua mau o])io wiwoole nei, a o ka poka i lele mai ai mai kahi mai no ia o na kiai o Kapena Gubina. "Huli! nia-ki!" walii a ke aliikoa i leo nui ae ai ma ka haawi kauoha ana i kona walii puali me ka leo hookikina o ka maka'u." Ae, ke ike la wau lie wahi puikaika loa keia, "aka i ka wa o makou e kauaia. mai ai a lioopuiwaia palia lakou oia auanei kou manawa.e kokua ]ui mai ai ia makou ma ka hana aua i kekalii-inea," a me ia mau olelo i ma-ki aku ai lakou me ka olioli nui i ke kaawale koke ana mai kahi aku o ka poino. I ka manawii koke no hoi i hoohnla hou ole iho ai na opio aka ua eu ae la laua a mahope o ka niliihele akaliele ana.ua puka aku la laua iwalio me ka maalahi a mama ana laua i ka holo a no ka pa])ii ka pahuhopu.' la Jaua. 3 hookokr»ke loa aku ai i hopio ae ai o Xcde, a i ka liooiaia aua mai ma ka hopio ]ni ia ana nuii ua holo aku ia laua me ka hilinai nui o ka'noonoo i ka holo pouo o na liana a. laua i liooikaika ai a ]»aa ana laua iloko o na puili oliaoha ana o na hoa "l'elekaue o laua. > "TTolo])ono," walii a Xede i pane aku ai ia Jolinson; <,# ua waiwai ole ko lakou m;ui piikuniahi i keia manawa, a hoi iho no hoi aoliej he kiai ia o na pu. oiai nae. aia no he mau koa ma ke kahua aole nae iloko oke kulana kiai. Aia lakou m'ahope ona pukuniahi. Eia t nae, aia kekahi poe ke hoomakaukau la no ke po'ipu ana i kekahi aoao o kakou nei. Aia iliea o Ka])ena Gudina?" "O ka hala ana iho la no ia no ka maleaala ana i kona mau koa. kiai e like me ka īnau.' 1 Avahi a Mr. Johnsoii, "aka e lawe aku wan ia olua ina manao olna pela." ]Ma ka hui ana me na keiki a maopopo na hana o na opio i hana ai u:i pui v*-a loa o Ouhina i ka liiki ana ke liaua ia mea me ka wiwool" «ra. })■■' !<a hoohamau ana ina ])ii no ka manawa. 'Ua hewa olua ma ka liana aua i na hana mawaho o ke kauoha mai a'u aku," wahi a Gul>ina," "aka aoie e hiki ia'u ke liuliu aku ia olua no keia .hana wiwoole a olua i liana aku la a lanakila 110 ka pomaikai nui o kakou a])au a no ke kahua holookoa apuni." "Nolaila. aohe lie manawa e hoohala ai," walii hou a Gubina ij lioomau aku ai, "e hoouna aku wau i puali no kakou i kahi o ka. liana a i ka manawa e po'i]>u mai ai lakou a ki mai i na pukuniahi | 0 lakou i ho-uia aku nei i ka wai, e lilo ana'ia i mea e puiwa loa aij lakou a i ka manawa e hoea aku ai kakou e hui kino lie alo a lie aloj e lilo ana ia i mea no lakou e lioomaopopo ai i ke kamahao maoli oj ko kakou lawelawe kaua ana a aole a'u kanalua i ka lilo o ka lanakila ma ko kakou aoao. E kaliea aku i na koa apau a e hookoiaj aku ka hana me ka hoohakalia ole." j Iloko o na minute pokole loa i makaukau ae ai na mea apaii| 1 kaa malalo o Kapena Gubina a pau pu mai la no hoi ko kaupokuj poe. . j Alaila nee malie aku la na Pelekane iwalio no kaīii o na Inia maho]>e iho o ka hoomaopopo ana i ka papahana, a me ka pane leo ole no hoi a aole no lioi lakou i ano kokoke loa ua ike e ia mai la lakou e na kiai Inia a iloko no o ka manawa pokole i kani ae ai ka o-le o na Inia a ia manawa koke no hoi i haawi a kauolia aku ai o Kapena Gubina no ka nee aku o kona puali imua me ka maka'u ole. <l Nee imua!" wahi a Gubina i hooho kauolia ae ai, "aole e ki aka o ka elau'pu ka eha e haawi aku ai." Ma ka uwa ana o na kiai Inia oia ka manawa i haluku ae ai.na koa oloko o na h.ale aole no lioi i liuliu hele makawalu ana na poka pu raifela a na Inia a mahope koke iho no hoi i kiia ae ai ka pukuniahi wili, eia nae, ua hala wale ae la no lakou maluna oiai ua kaa aku la kahi puali uuku o na Pelekne maloko o ka inalu o na liale o ua poe nei no, a lohe aku la no hoi lakou i ke kauolia o ke aliikoa ]>ukaa ona pukuniahi ika liaawi kauoha ana ae: * j pololei. mai ki liookalii pu a liiki i lea wa e ike makaia | aku ai lakon a ia manaWa e hooko aku ai i mea e piiehu liilii ai la- | ko-u iloko o ka lewa me lie mau opala la." Alaila eleu ae la na | wahi koa i koe ma na pukuniahi maliope o ka hooponopono ana oiai ! ua piha nma no na pu. I ' "Paea;" i kauolia aku ai ke aliikoa me ka ikaika, eia nae aohe he kani aku o na pukuniahi. a ia manawa koke no i pili akn ai na Pelekane ina ko lakou aoao me na' elau pu a lakou e wanana ana lie lioopuiwa nui loa ae ia i ua poe Inia nei a iloko o ka wa pokole loa ua pau aku lakou i ka puhee a nalo aku la iloko,o ka manawa pokole loa. (Aole i pau.) s