Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 35, 1 September 1905 — Kenekuria Umi-kumamaiwa AME Kana Mau Hana Kamahao. [ARTICLE]

Kenekuria Umi-kumamaiwa AME Kana Mau Hana Kamahao.

(Kakauia e Simeon K. Nawaa.) MOKUNA XIV. XA LA HOPE O KO KAMEHAMEHA KOHOMOI ANA—WAWAHIIA XA AKUAKII—I'OHA KA MALAMALAMA O KA EUANELIO MA HAWAII NEI. . ✓ Ma ka la 6 ae, ua kau aku la ka moi ame kona ohana nialuna o ka mokn, a malaila lakou i paina pu ai me mi kumu misionari. 0 Kalanimokn ko lakou mea i lawo ae i na rula o ke au malamalama tna ke komo kapa ana ame ke ano o kona launa ana; aka 110 Liholilio e liume ana 110 ika malo, lole silika lioi i hooleiia iho nmluna o kona poohiwi akau, he lei pupu ma kona a-i, me ka lei hulumani: inaluua o kona poo. M'a l .oy»o o ka hoopaneenee ana no hookahi pule, a ma ka la 12, Uii haawiia mai la ka ae e nolio na kumu misionari ma Ilawaii nei no hookahi makahiki, elua, o lakou e noho ma Kailua a o ke koena iho īiiii Honolulu. O Keoni lana ka mea nana i hooikaika ae ma ka aoao o na kumii misionari, e hooia aku ana hoi imna o na 'lii ua like no ke a*o ana a keia inau kumu misiouari me na kumu Pelekane a Vailacouva i manao ai e hoouna mai. Ua waihoia ku o Mr ame Mrs. Kakina ame Kauka ame Mrs. noniana e noho ma Kailua, a haawiia i aina no lakou e nolio ai (ua ike ka meakakau i ka aina aine na paia weluwelu o ka hale mua loa a keia mau 1 umu mls:ionari i kukulu ai ina Kailua), a o ke koena ilio ua hoihoiia mai no Honolulu. Maanei i haawi ae ai o Kiaaina Boki ia 3rr. Kinamu ame kona mau hoa i kahuahale ma ka aoao hikina o ke awa, he kahua panoa a kaawale iki aku hoi mai ke kulanakauhale aku. Oka wahie ame ka wai ua laweiaiie nō na kumu mai kekahi wahi mamao loa mai kahi a lakou e noho ana. "Mamuli o koi ikaika ana o Kaumualii, ua hoounaia aku o Mr. Wini ame Mr. Eukela no Kauai, a noho ae laua ma Waimea. Me he mea la aole palia he alii i apo maikai ae i ka pono Kristiano e like aku me Kumualii ia mau la. Tloko o Aagate, 1820, ua hoounaia mai la e Liholiho o Jean Rives, he haole Faram\ mai Kailua mai no Ilonolulu no ka hookuke ana i-na malihiui i pili ole aku hoi me Kalanimoku. a o ka hoj)ena o keia, lie nui na haole Amei ika i haalele iho ianei a hoi aku no Fanina Ailana. O ka. moku okohola mua loa i hiki mai i Hiiwaii nei oia ka moku "Mele" (ifai-y), Kap<?na lokepa Alani, i ku mai hoi ianei ia maka-' hiki no. a mahope koke mai ona i ku mai ai lie lehuleliu o keia ano mokih Iloko mai o Xovemaha, oiai ua holo mai ka moi no Honolulu nei, ua ukali pu mai o Mr. nme Mrs. Kakina iaia. a holo niai la. a hiki i Lahaina. maluna o kekahi motn uuku me eha 4ianeri aliua, a mawaho ae o keia he mau holoholona. 0 na haumana mua loa a na knmu misionaii oia no na 'lii amo ko lakou mau aialo, ka lakou man waliine ame'na keiki a ha ilikea. I'kinohi ma ka olelo Bei ; itania ka lakou a'o ana, aka me ka nee liilii ana i hoolilo ae ai lakou i ko lakou mau manawa ame ka Ikaika e loaa ka olelo Hawaii. a e hoolilo ae hoi ia olelo iloko o na hua p-a-p-a, ai ka loaa ana ua hoolilo iho la lakou ika lakou a ? o ana ma ia olelo. ,0 na malihini e noho ana i kela manawa ua hookupu ae lakou he huina o eono hancri dala no ka hoonaauao ana i na keiki makuaole. 1 ka. liiki ana mai o Kapena Vassilieff, he kanaka Rukini, maanei i Apei'ila ame l)ekemaba. makahiki 1821, ua kakoo ika.ika ae oia i na misiona a lioike kakoo ana imua o ka moi ama na 'lii: o ka aina, a hana hoi oia i na hana maikai apau i na kumu misionari ame na kanaka Hawaii. Pela iho la kakou e ike nei i ke komo mua ana inai o ka malamalama o ka Euanelio ma. Hawaii, ame ka hoomakaukau ana o lehova Ike alanui no kona poe. Aole wale oia, aka, ua waiho inai no Oia he mau kakoo no kana hana iwaena o na malihini i hiki mua mai maanei, a mamuli o ka hooikaika ana a keia poe malihini hoopono. i huipu mai hoi me Kona kokua ana, ua hookahuaia iho la ka pono a Kauikeaouli i kukulu iho ai i kona inakia e o mau nei a hiki aku i ka. manawa pan ole: "Ua mau ka Ea o ka Aina i ka Pono."

MOI\UXA XV. ikau roo t:,kolu.) XA MAKAHIKI MALUHIA A3H.E HOLOMIW 0 AMEKIKA (HOAKAKA: —Ma ka Mokuna i hala liope aku oka mooh i lo » Amerika 110 ke Kan l'oo Elua ua ike kakou iaia iloko o ke kam amo na kumu nana i alako aku iaia iloko o ua kaua la, aiue na iikm, e pili ana i ke Kanawai a Manaroe, ke kukuluia ana o na bauako Amei'ika, ka hoolilo ana ia Folorid:n, ka hooliui ana ae ia Alabaui:i a lilo i Mokuaina. ele.) Ma ke Kanawai i hanaia i ka 1787 ua hookapu loa ia kts koniu ana aku o na liaua hookauwakuapaa. ma na Teriton ma ke Kouio hana o na Mokuaina Huipuia. O na Teritori e noi ana e koino a»* iloko o ke apo hookahi me na Mokuaina Huiia, e waiho ana hoi nia ka aoao akau o ka muliwai Ohio, e liookomoia ae lakou nia ke an<> lie mau mokuaina kaokoa mai ka hnna hookauwakuapaa mai; o n.l AEokuaina hoi e kukuluia ae ana ma ka hema o Ohio e komo uo l;i kou ma ke ano he mau Mokuaina liookauwakuapaa. Ua paa a« keia laina nana e hookaawale i keia mau mea nui elua a hiki wale i ka Tnanawa i a'e aku ai ka noho ana o na kanaka ma kekahi aoao oka muliwai o Mikikipi, oia no hoi ka Mokuaina o Louisiaua. I keia manawa. i ala mai ai ka ninau. ina paha o na Mokuaina e loa;i ae ana malaila e kapaia he mau mokuaina kaokoa a i ole hookauwa kuapaa palia. I kela manawa e makemake ana o Misouri e komo ae iloko o k»' apo o ka. Uniona (1818-1821), aia ka aina iloko o ka ehaeha o na ma nao ku-r-hookauwakuapaa, a iloko o kela ame keia kanaka aole loa he manaolana. e hiki ana ke hoopnu ae ia mea. () na h<»oikaika ana a na !>rokuaina. o ka Akau, oia na Mokuaina hookauwakuapaa. oh*. aia. ma ka paa ana aku i ka nee ana aku o ia hann ma na teritori hou. oiai no nae e hooikaika pu ana no hoi na Mokuaina o ka Hema e hoomauia aku ia mea. Ma Misouri ua ikaika loa ka aoao liookauwakua]>aa, n mahope 0 ka paio ikaika ana o na aoao a i elua o ka hopena i loaa mai <» ia ka aelike ana ona aoao a i elua. Ua hoohnloia ;>e he Kanawai Ahaolelo i Feberuari 28. 1821, e hookomo ana ia Misouri iloko «» ka Union;t ma ke ano he Mokuaina hookauwakuapaa. he hopena lioi o ia aelike ana; aka nae ua lokahi like ae a liookomoia maloko o ua Kanawai Ia i hooliloia ae ai o Misouri i Mokuaina e kau]iaic ana i ka laha ana aku o ka hookauwaknapaa ana ma na Mokuaina o waiho ana ma ke i.i(» *lep;ere 30 minule, akau o ka palena o Misouri. lloko no o ka liahana o na olelo maloko o ka Aliaolelo Nui e ]»i 1 i ana i kela Aelike no Misouri, ua pii mahuahua mau ae no ka Uniona. Ua ike kakon ma kekalii mau mokuna i hala ae nei i ke kiola ana o kekalii mau okana aina o Be]tania ma Mekiko. Anu-i'ika waeua. am«Amei'ika Hema i na haawe kaumaha a Sepania a kukulu ne i mau aupnni re]>ubalika e like me na ]Mokua.ina līuiia, he haawina lioi i alakai mua ia e na. M.okuaina liuiia. !Ma ia hana ana-a keia mau okana aiua o Wepania ua kakoo ikaika mai na Anpuni o l-]i»roM:! - ka lakou hana, oiai o Amei-ika. ma ka le(a a •, ku kaokoa. ana mai ia mau hoao ana e kaawale mai ko Sepania n»a!u ae; aka nae ina e lelekaua ae kekalii mana nui i kekahi o ' - i-' es;īu okana aina e hoao nei e loaa ko kuokoa, alaila e ike a.ku i•;> <• Ann•rika ia mea ma ke ano oia pu kekalii i kauaia mai. O kei;> I.u-'lnua ka mea i kapaia ke Kanawai Monoi'oe, e hoike n*>a hoi aia ka ri<<n<> o na Mokuaina lliiiia ma ka holomua ana o Anieri!>a Imlook'-a. a aoie lu.i eae aku eku hou iho na kapuai ■ wawae Eur<»oa 11\;m•; I ix:^ 1 ka wa e hemo aku ai kekahi lihi o kona kuleana malaila. I ka'wa e noonoo ia. ana keia ninau, aia hoi <» ke k<•'«<* hal<»i;i Peiesiflena kekahi ninau eku ana. Aole paha he hooik.; "> a ) aloia maluhia. aua e like me ke kau koho balota i kolio hou i-< ai o Moi.ni*oe ame Toui])kins i aneane e pan loa ke koho ana o ka 'alini ia laua. a o ke koho haloia hoi ia aneane ai ka aoao kalaiain.a i'eih'i-ala e lilo i ole, O ke kau elua o ko ]\[ouoj*oe nolio Perevi<lena ana aole i ala .mai he īeau mea aūo nui pili i ko ka lehuh'hu nohona. <'ia nae ma ka maka'hiki hope o kona noho Peresith i na ana i kipa ae ai <» (i 'n< 1 rala I.afaiete ma ua Mokuaina Huiia ma ke ano he "niali!:ini h;«i■«» hano.'' a o kona kipa ana ae .ui'.muli no ia o k>* konoi i ai a ;-ku <• k.i Peresi<lena ma oke noi aka Ahaolelo Nui. Ua lioole ae ua «i-eue-rala la i ka An»orika waiho ana aku i mau mokukaua ka men uana e lawe mai iaia, a kau iho Ia oia nialuna o ka mokii me kana k< iki (Keoki Wasinetona), ame kana kakauolelo, mai ke awa a<* o JLr i%» m. Xu loka, a ku ae la ilaila nia ka la 15 o Au«;ate. IS2-1. T a kaalielein e ia he elima kaukani mih* a iwaeiia h<»i o na wahl kaulana o Amerika aneane hookahi makahiki. a ma k(»la ame k<'i;', wahi aua e kipa ai ua haawiia mai iaia na hookipa hanoliano ana apau. (Aole 1 pau.)