Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 37, 15 September 1905 — NA WARENA OPIO ILOKO O KA ENAENA O KA LUKUWALE. He Moolelo o ka Lukuwale Ana ia o na Pelekane ma Inia. [ARTICLE]

NA WARENA OPIO ILOKO O KA ENAENA O KA LUKUWALE. He Moolelo o ka Lukuwale Ana ia o na Pelekane ma Inia.

MOKUNA XIII. % 7 PAKELE MA KE KULANA HOOKAHUNA. ' • Eia uat\ aole no i enii iho ka hooikaika kaua ona Inia oiai i kela auie keia la i nele ole ai ke kaua mau a aole no hoi he po i nele >ke. kiia mai o na Pelekane a pela iho Ia i nee mau ai iloko nae o ka V loomaiiawanui ona Pelekane. A hala kekahi mau la K loaa ' |he mau hoohuoi wale no i na Pelekane no ka hoomaka hou mai o vlnia he niau lua hoopahu a i ka maopopo loa ana ua hooholoia 1» ia e komo kaua mua akn i na Inia mamua o ke ko ana o ia mau ' - ou hoopahu ana, alaila kahea ae la o Kapena Gubina i kona mau ; oa malalo oke kauoha oke Konela Iniliki. a iloko o keia puali i I fcomo jm aku ai na Warena Opio. Mahope iho o ke ku laina ana no ka hoomakaukau o ka ne« ana I ilaila puka aku Ia ua puali nei no ke po'ipn ana i na Inia, a ua lilo ) -|i ia hana i mea hoopuiwa loa ina enemi a hala wale kekahi mavn mmnna <> ka hoomaka ana o lakou e ki a oia no hoi ka manawa i Pe)• e kuupa.u ana i ka holo—holo no kahi o ua poe Inia ei no kr• ! ;iua pu ana he alo ahe alo, ai ke kiia ana mai no, ua uo pili aku na Pelekane iloko o ka malu, oiai nae, na ]>oka e ho niakawalu ai:a aole liookahi poka a na Pelekane i kiia a komo : " /ale lakou iloko.o na hale o ua Inia a loaa aku no hoi na Inia iloko * ke kulana makaukau ole oiai ua manao paha lakou aole he enemi e maoli aku ilaila, a ia inanawa koke n<> i hoomaka ai ke kaua ']veliweli mawaena o ha eneiui a elua a me na elau pu ame na pahi|aua na meahana o ke kaua ana. « } 4)iai. ona \Varena kekahi iloko o keia kaua ua loaa iho la ia |tua kekahi manawa i komopoo iloko o ke kaua liui kino lie alo a he ; |lo a hakaka lima pu ine na enemi, a oiai ke kana e nee ana a.ia.llo Inia a elua ke nee like la ma ka aoao o Johnson. A i kekahi liale |a komo aku la lakou ilaila, o Kapena Johnson ka mua a o Nede Iku a o I)ike no hoi ka hojx» loa, aka ia Dike no ma ka ipuka ua lohe ku la oin.i ka liu ana ae o ka makani a pahu ana o Kapena Johnfiou iluna o ka papahele a waiho make loa iho la oiai ua loaa pono kona poo a naha pu ae la ma ka hauna ikaika loa o kekahi Inia jkahuna ano ahiu umiumi loihi ame na lauoho pukalaki. , j Aia I)ike 110 hoi a komo iloko oia ka manawa i loaa ra?rf ai o ]Nede i ka hau na a ua Inia nei me ua pauku-hao nei no i uhauia ki o .lohnson. a ua hoao ae 110 o Nede e pale me kana pu raifela eia )ae aole i pna iho ka ikaika o ka pauku-hao, a loaa pono mai la oia 'ole no nae i ka ikaika loa, a waiho ana o Xede iluua o ka papaliele, ka mamua o ka loaa ana he manawa i ua Inia nei e uhau ai maluna ; | Dike ua komo aku la ka elau pu a I)ike iloko o kona puuw r ai a waf«ikua aku la oia a haule loa me ke kak&a pu ana a ku ana ilalo i ke eenn-lalo o na hale nei mai k~ alai.n> akiiih\ manawa hookahi no i hu n\ai ai he bea liuluhulu nui, ka bea »haa ana ma kona mau wawa liope ma ka aoao o na Inia loihi nei, |< oiai ua ]>ilia e no ka pu a ka opio ua hoopololei aku iloko o j;n wāha o ka holoholona e wawaka mai ana. owaka aiia ko ke yiu he ike ana ka l)ike i ka walawala pahu ana o ua bea nui nei ma |iahi 110 i walawala ai kona haku a kakaa pu aku la ma ke alapii o ke |cahu i >valawala ai a kakaa ai a pahu ana i'ke keena-lalo. Alaila, fae ka eleu loa i holo koke aku ai o Dike i kahi e waiho ana kona kai|aiaana e moo ana me he la ua make. alaila liolo liou aku la oia iwaho b; ka hale me ke kahea leo nui ana i mau lima kokua aole nae he mea lihe oiai aole i oi ae kona leo maluna o ua pahupalm o na pu ame |a pahu 0 na pukuniahi. a me ia mauaolana poho ua lioi mai la oia I kahi o Xede e waiho ana. - . | Alaila hapai ae la oia i kona kaikuaana a kau iluna o kona ]>ooiiwi, a iaia \ huli ae ai e hele oia no ka wa i palm ae ai na lua-inaina lie ka weliweli nui a pau ae la kekahi man hale ike ahi. Ma keia |ianawa ua pau loa ka ?oaa ana ho manawa e hild ai ke pakele ke |>uka iwaho. alaila waiho liou iho la o Dike ia Xede iluna o ka papahele n huki awiwi aku la i 'ke kino o Johnson iwaho o ka liale, a |uahop( o ka hapai hou ana i ke kinoo Xede ua iho aku la oia ma ke Alapii i kakaa ai ka Inia me ka bea, u lawe loa aku la ia Xede a vaiho ma kahi kuono loa i pailaia me ka wahie oiai lie walii ia no a wahie a maluna o kekahi wahi maikai i waiho aku ai oia ia Nede, laila me ka hooikaika nui oia i kauloko ai oia i ka Inia me ka bea liuna ma kahi e ike ole ia ai e loaa ole ai na hoohuoi. Mahope iho o kona hoomaha iki ana no ka nui ino o kona ano mluhiluhi ua Jomilomi wale aku la uo oia i kona kaikuaana me ka * Cj oopili ana i na pohaku huihni ma kona papalina i huihui ae ai, 'oiai, | ole !»e wai e hoauau ai. me kona lohe pu i iia haukawewe o na koa aaluna iho, eia nae, aole hookahi o lakou i iho iho i ke keena-lalo. f J "Ke ike m i wau eia kana iloko o keia walii inoiuo loa," wahi P Nede i hooho ae ai i uiakili-ae ai kona mau maka, aua nui ino hoi a eha o kwu p<K>, aka e moe malie kaua a liiki i ko*u ano ikaika hou laila e ooonoo kaua i kahi o kaua e pakete ai a aole no hoi lie /ikiwiki aha no ia mea, oiai he nm ka manawa i koe." A tmthope o ka noho hooiuanawanui ana iia ike iho la o Dike a hanu maikai mai kona kaikuaana a hooniaopopo iio hoi oia i kona iamoe )oa ana. aiaila kokolo hon akii ln o Dike iwaho mai kahi lana e pee ana, a me kana e noonoo ana, «a wehe ae la' oia i kona pakeke ame ka hoomanawanui i okioki ae ai oia i ka ilipoo o a Inia i make ai iaia, a pau pn ae la ka umiumi loloa me ke ano eke a hoo}iaiiua nae, aka mamuii o ka noonoo * loaa iaia i mea no V ® pakele ai aole i hiki iaia ke alo ae i ka hooko ana, v j kona hooponopono iki ana ua iana malie iho ia kona noonoo i ka [ mikai. , | AlaHa nee aku la oia i kahi oka bea e waiho ana a hoomaka iho J \ oia e lole i ka hea a mahope o ka hoomauawanui ana me kahi I ua huna aku la oia i keia mau kino a elua ma kahi e ike i Jie ia ai we ka ahi pu ana me ka opaia, a mahope o ka hana malie ? m \ ka iHpoo iauoho loloa ame ka nmiumi ame ka iil-bea» a kupono ; 5 iihv kona makemake aa hoi hou aku la oia i kahi o Xede e ? »amoe j <# Pehea oe I keia manawa e Nede,* wahi ana i ninau aku ai. "Ua oluolu wau a ano ikaika no hoi." wahi a Nt»de. **aka eia he yhu nm ma knu poo. aole nae he uana ana no ia mea, ao ka mea 1 ui oia ke alauui e pakeie ai kaua mai keia wahi aku/ ?

[ "{"a jmu ia ika hoonohouohoia." wahi a Dike i paae olioli akm 1 ai, **a .b»kalia a ikaika oe alaila oko kaua nee no iu. He elua mau | aahu uhiuhi i ioaa ia a e puhiii ai no ko leia uei a o laua piiha ka oi | i ko ke ao holookoa/" ! Alaiia uaua haohao uiai !a o i ke kaikuina ine ke suio i f ' puiwa. . * ~Aoie paha ou mauaoio i ka'u la?" i paue aku ai o Dike» **e kaii iki oe a aoie no hoi e liuiiu e ike no oe." a uie ia uiau olelo i nalo aku ai o Dike no kahi aua i waiho ai i ka ilipoo ame ka ili-hea. A me ua ili-poo nei i hana waiauia e ia ua kau ae la oia ma kona poo me ke ano eeke a hoopailua. no ka mea, he ku maoli no i ka hohono o ka ili-poo o keia Inia a hohono pu hoi ka lauoho me he la aole i holoiia no haneri makahiki, a mahope o ka hooponopono ana, ua hoopili mai la uo hoi oia i ka umiuuii o ua Inia nei, a liooponopono no hoi oia a kupono i kona ike 7 aiaila me ke kaei o ua Inia nei i kaei ae ai o Dike ma kona puhaka t ame ke kookoo hao no hoi o ua Inia nei i uhau ai ia Kede ame Johnson i hookolo mafie aku ai oia like loa me ke ano o na Inia kahuna a i ke kaa ana o Dike ma kahi e ike mai ai o Nede, he mea-e ko Nede pipwa me ka hooho koke ana. 4 *o» ke kahuna lat" Alaila ika hoomaopopo loa ana aku o Nede i pane hou aku ai oia, "o oe anei ia e Dike?" ' 4 0wau no ia," wahi'a Dike me na hiohiona olioli o ka lanakila "alaila ke manaoio nei paha oe ika aahu uhiuhi a % u i hoomaopopo mua aku nei ia oe? a ke manao nei wau aole lie mea o ke ao holookoa e nele ka hoopuhiliia." ''Aka," wahi hou a Xede, "maihea i loaa mai ai kena =— "Xa ka fnia kiihuna i uhau ai iaoe me ke kookoo-hao i loaa mai ai ia ia'u,' T wahi a Dike i wehewehe aku ai. ' A nuihope oko Dike we hewehe ana i na mea apau mai ka make ana o ka Inia aino ka bea i niaopop'o lea loa ai ia Nede a lana ir<alieJlio la kona pahaohao a nui ino no hoi kona lloomaikai i kona kaikaina no ka loaa ana he alanni no laua e pakele ai. Me ka eeke nui i kau maluna o laua i hoomauawanui ai ua Warena Opio i ka aahu ana i ua iuau aahu uhiuhi nei—o Nede, me ka ili-poo o ke kahuna Inia nie ka eeke nui ame ka liliha ku i ka lioopailua, eia nae, aole e hiki ke alo, a i ka paa ana o ia ua kau mai la oia i ka umiumi i kona ili a kaei ae la i ke kaei o ke kahuna a mahope o ka hooponopono ana e hapala ana i na wahi keokeo aine ke kookoo-hao ma.kona lima ua ano like loa io no o Nede me ke kahnna Inia. A o Dike hoi ua aahu iho la oia iaia iho me ka ili-hea ana i lole ai e lioano like loa ana iaia me he bea la mai ke poo a na wawae, nie ia jnaka no o ka ili e ku ai i ka eeke no ka aahu ilio. aka aole e hiki ke alo ae a mahope oka nakiikii ana —e houhou pnka ana aiue na kaula liiiii i nakiikiiia ae ai a i ka paa pono ana ua kokolo aku la o l")ike me he bea la e lulihele ana no hoi me he bea la. ua ike iho la o Xede nia kona nana aku i ke ku io no ma ke ano bea ke nanaia aku, e loaa ole ai na hoohnoi ina i ka po e hele ai. "Nolaila," wahi 'a Dike. "ua makaukau ae la kaua. a huiia me kou inakaukau olelo luia e hookahuna mau ai i ka wa o kaua e puka ai aole e nele ko kana puka pono me ka loaa oie o na ke'ake'a a e hoomaikai pu ia mai ai ame ka liookupu pu ia mai ma ke ano o kou kuluna he kahuna.-' "Pololei kela,'' walii a Xede i pane oliaoha aku ai, "a oi loa aku eia ke ]>oe!eele aku nei. a aole a kaua mea e liooka'ulua iho ai no ka nee aku i keia po no, a ke manaolana nei au aole oe e opa koke ma ke kolo mau ana me ou mau wawae ame na lima a puka loa iwaho o ke kulanakauhale, oiai nae. e loaa ana no lie mau manawa nou e hele haa ai me he bea la—e hele ku ana ma kona mau wawae hope." He elua paha hora o laua i hooniakaukau ai a. pau pono no hoi, a oiai aia ka pouli ke ulii la ua liuliu koke ae la laua no ka puka ana iwaho. "Aka, mamua oko kana haaleie ana, e puhi mua aku kaiia i kela puu opstla, ,? wahi a Dike, 4, a ina eleu kaua i ka uhi ana i keia puka me kela palaumoena i ole ai, e puka koke ka uwahi iwaho. alaila e mamao iki no kaua iwaho mamua o ka mauawa e ikeia ai he ahi a liiki i ka manawa e kinai ai lakou ke manao nei wau e pau mua ana kekahi w r ahi o ka hale i ke ahi.". A nie ia mau hoolala ana i pii mai ai laua i ka papahele oluna mahope iho o ka a ana o ka puuwahie, a mahope o ke pani ana i ke panipuka owaho loa i hele aku ai iaua—o Xede ma ke ano he kahuna me ke kookoo-hao nui ma kona lima e uhaiia ana lioi e Dike ma ke ano lie bea e like me ke ano niau o na Inia kahuna Inia i ka nialama ! mau i ka bea ma ke*ano he hoahele noila a he hoailona o ke kahuna. MKUNA XIV. PtTKA IWAHO ME KA MAALAHI. Ma keia manawa ua kaawale loa aku laua mai ka hale a laua i haalele aj ma kāhi o Aookahi lianeri i-a paha me ka loaa ole o na hoolnioi, oiai nae, ua hookokoke aku no laua i kahi o na koa e like me ke ano niau o na kahuna Inia, ame ke kahea mau ana—"Ho-liaka" ke ano o ke kahea ana o na kahuna e hoike ana lie kahuna, ame ka owiii niau ana i ke kookoo-liao ame ka uliau ikaika ana i ka houua e halulu ikaika ai, a i ka lohe ana o na koa ua lawa ia no lakou e ,hookokoke ole mai ai i na Opio ma ka loaa ike mai lie kahuna me kana bea e uhaihele ana mahope. A laki loa no hoi lie po pouli ioa ia a ua pau ka hapanui o kanaka i kaln o na papu a wailio wale no na alanui me ke kakaikalii o ka poe hele i ka po, a pela iho la laua 0 ka nee malie ana. A i ke kaa loa ana o laua iwaho mai ke kulanakauhale aku me ka maalalii a maopopo ia laua i ko laua pakele loa. ua hoomaha iho la laua no ka manawa mua loa no ka noonoo pu ana i kahi a laua e hele ai. "O keia nee malie ana mai nei a kaua e Nede." wahi a Dike i hawanawana aku ai, ia'u e kokolo mau ana me he bea la ua iawa ia no ka ha'i ana o ko'u kua, ua hele mai la a maeele." 6 ka laua kukakuka ana ua hooholo iho la laua e nee ka laua huakai no Deli % oiai ua lohe laua ua ala hou ke kaua o ia wahi i pio mauiaa, ke kumu i maopopo loa ai i ko iaua noouoo aole e nele ko laua hui nie iia koa Peiekane. No Kanapoa hoi aole e hiki ia laua ke liooiaio i ko Generala Haveloka noho mau aua ilaila a i ole ua nee ae paha a oia paha kekahi e. kaua la i Deli. Ai ko laua maha pouo ana ua hoomaka hou ka lauk huakai me ke ano auau. a ina ifi wahi aku i hele-ku ai o I>ike me-ka wehe pu aua i ke koloka bea ona i nele ole nae ka makaukau mau no ka aahu ana a hoolilo koke iho i bea i ka manawa e hoea mai ai o kekahi poe a e hookahuna ai hoi o Xede. a ma ko laua aoao ua maopopo loa ua maalahi ke ala no Inua koe wale no o na kamaaina kakaikahi o na kauhaie a laaa e kipa aku aL Ma ka laua kohokoho ana no hoi i hooholo like ae ai lana e n~e ka laua huakai ika po wale no auie ka hooikaika no hoi e hc?e J a e !atia ma kahi o kanakolu-kumamalima miie a oi i ka po. a la po no hoi a ao ua piha aku Ja ia laua he kanakolu-kwiiiamahiku mile a e like me ka laua i hoolo ai e hoomaha i ke ao pela i kipa te ni laua iloko o ka uiu|aau a ma kahi malumalu e mio ai me ki *le t»!e ia mai 1 hiamoe ai a hookuu no hoi ka luhi, a aia ke ala ana i ka auwina ia o ka la i ao ae ai, a akahi no hoi a hoomaopopo laua i ko laua pololi maopo(M), eia nae, aole e hiki ke hele i kauhale ia manawa a o ke kali wale no ko iaua a poeleele. (Aole i pau,)