Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 38, 22 September 1905 — Kenekuria Umi-kumamaiwa AME Kana Mau Hana Kamahao. [ARTICLE]

Kenekuria Umi-kumamaiwa AME Kana Mau Hana Kamahao.

| i (Kakauia e Simeon K. Nawaa.) i

i MOKUNA XT. (KAU POO EKOLU.) XA MAKAHIKI MALUHIA AME HOLOMUA O AMEHIKA. O ka n«« o na ahahui i hookomn aku i ko lakoii mau dala ma keia banako, a peki no hoi me na hana <? ae o ka iehulehu o ia ua niea i hoike lion ar j i ka hiliuai piha ia o keia banako. a ma na hana apau. aole loa e hiki ke hoole ae i kona kuonoono maoli no. lle iwakalua-kumaiiuilinia ka nui o na lala o ka papa luuahoohana, a mailoko mai o keia h'uina he elima o lakou e kohoia e ka IVreBidena o AmeHka. keia hauako e lawe mai a e hoolilo aku i na loaa o ka lehulehu. O ke poo o keia hanako oia o Mi*. N'ikoloka Bidela. Aole loa lie wahi noonoo iloko o Mc.-Keakasona. no keia banak<> a hiki i kona manawa i lilo ae ai i Peresidena. Ua liele ae oia 110 W asinetona me kona manao i hookahi wale no ona kau e noho Peresidena ai. a iloko o ia kau aole loa i ala mai kekahi wahi ninau e pili ana no keia banako. l'a. kukuluia ae ua hanako la i ka 1810. a ua paa hoi kona manawa no iwakalua makahiki, nolaila aole e pau kona manawa a hiki i ka 18:30. I kinohi o na kukai ana mawaena o ka Mana Aupuui hou ame ua banako la ua lawelaweia ae ma ke ano lioaloha a holopono lioi mawaona o na aoao a i elua. E lawelaweia ae ana ia mauawa he liana no ka hookaa ana i ko ka lahui aie, a ma ka aoao o ka lunanui o ka banako, ua hana aku oia i na niea apau e pono ai ke'aupuni me kahi pomaikai olej nia ka aoao o ka hanako. a mamuli o keia ua nui lea mahalo o ka i Oihana Waiwai o na Mokuaina Huiia i na hana a k< i ia banakoJ Eia nae, oiai keia mau mea apau e holo ana me ka maikai, aia hoi ua puka ae la he wahi pilikia ma kekahi aoao. O Ikaika Hill, he kanaka mai Nn £tamesia mai, a oia no hoi ke Kokua Elua o ke Keena Puūku, he kanaka ano nui oia ma ka Haie Keokeo. He hoohalahala ko keia kanaka. Ua hookoihuia ae o leremia kekalii o na loio kaulana ekolu o Xu Enelani, he kanaka Federala hoi ma kn aoao kalaiaiua, a hoaloha no_paniela Webster, ame Mr. Akamu, Peresidena o na Mokuaina Huiia a kakou i ike nma ae nei i kona lawelawe aupuni ana, a lilo oia i Peresidena iio kekahi o na lala o keia banako ma Portsmouth, Ku Hamesia, iloko no nae lioi o _ka lioohalahala nui o keia Mr. Hill ame kekahi poe i kakoo ikaika ma ko Keakasona aoao ma ke kau koho balota. Ua makemake o Mr. Hill e hoopauia* ae o leremia inai ka oihana, a e hookohu aku hoi ma ia inakalua i kanaka i noho lioalolui me ka mana aupuni e lawelawe ana ia manawa, Ua hana iho la o Mr. Hill i palapala noi a kakauinoaia ae*a hoounaia aku i ka l>anako, a maloko o ua palapala la ua lioikeia ae he kanaka.o leremia i hana hemahema i kana mau hana mamua aku. a he kanaka hoi i kupouo ole e hoonohoia ma kekahi oihana nui o ka aina, a e noi ana e hoopauia ae ua leremia nei. Hele maoli aku la o Mr. Bidela no Portsmouth, kahi hoi ana i hoohala iho ai i na la eono, e huli pono ana hoi i na kumuhoopii i apau i waihoia mai iloko o ua palapala lioopii la, a loaa iho la iaia | aole he kahua o ia mau hoohalahala. Ua lioike aku la oia i keia ; mea i ke Kakauolelo-Puuku, a na ia keena i hoike aku i ka banako I aole ia oihana e hoopau ana i kekahi kanaka i hana i kana hana me | ka pololei malalo o kekahi kumu pili kalaiaina. Nolaila, ua lanakila iho la ka aoao o ka Banako o na Mokuaina Huiia a haule ua ; Ikaaka Hill la ame ka mona lawelawe upuni. j I ka hope loa o ka palapala a Peresidena Keakasona, ua hoikeia j ae malaila ke kukala. kaua mua loa maluna o ka Banako o na Mokuaina Huiia, a penei: "O ka palapala Hookumu o ka Banako o na Mokuaina Huiia i e pau aua ia i ka 1836, a me he mea la e noi liou ae ana na ona paa | niahele e hoopuka hou ia ko lakou palapala kukulu hui. I mea e alo ae ai mai na ino i ala mai mamuli o na noonoo puapuahulu! i iloko o kekahi o na hana nui e komo pu ai ka pono o ka lehulehu, ua ! | manao wau ua hiki ole ia'u, i mea e maikai ai na aoao kalaiaina, ke j | kapae ae i keia mea mai ka waiho ana aku iloko o ka Ahaolelo ame j ka lehulehu. : ] i "Eia iloko o kekahi hapa nui o ko kakou poe ke ninauia nei na mea nui a i elua, oia hoi ma ka ninau ku ike kanawai ame ke ku- j pono ana o ia kanawai nana i kukulu ae i keia banako, a he mea ] pono i na poe apau ke hooia ae ua hooko ole keia hanako i ka hoo- j j kahua ana i kulana kulike a paa maoli hoi o ka waiwai panai ; ldala). M | . Ua ala ku-e ae ka Senate ma kona kiola ana i ka inoa o Ikaaka i ] Hill i kona manawa i waihoia aku ai ma ke kulana Kokua Luna-'

nana a Hooia i na loaa anie na lilo o ke Anponi ma ke Keena Waiwai. a mauiuli o ia ku-eia ana ua hoololi ae o Peresidena Keakasona ia mea. a hooikaika aku la oia a kohoia o Mr. HiH i Senatoa mai ka i Mokuaina mai o Xu nwi. He lehulehu aku no na inoa i waihoia ae iloko o ka Seuate a fwui i ka htHdeia. a hana uiai ia no | hoi ka banako ma kona aoao i na hana ku-e hoole i ka hilinai ana j maluna o ka Peresidena. j Mahope o ka hala ana o kekahi umn makahiki loihi o ka hmv 1 mau ana i na ku e*\ ua paaia iho la ka hoopuka Uou ana i ka pala- ! pa »a hookumu o ka Kauako o na Mokuaina Huiia. a pau ihō la kona |'ku ana ma ke ano he banako no ka lehulehu. f Ua hui ae ka Ahaolelo ma ka la 7 o IH'kemaha, IS2l>. a oiai na ikaika maoii ka Muna Hooj>onoj>v>no Aupuni. ua koho hou ia ae la o Anaru Kivinitona i LunahiHmialu no ka Hale ma o na lunamakaainana la he hookahi hanen ame kanalima kumamalua mailoko ae * ka huina o hwkahi haneri anie kanaiwa kumaiuakahi lala. O k«*ia ka ahaolelo i komo pu mai ai me na lawelawe aupun : ana a Prresidena Keakasona. a ua kohoia ae hoi na la!a i ka manawa i kohoia ai o Anani Keakasona i lVresideua. O keia no lioi ke kau i ike ai a i kaulana ai mamuli o ke ala ana mai o kela |Hiio kakaolelo mawaena o Mr. Hain** ame Mr. Webster, a o keia hoi ka paio mua h»a nialuna o ka ninan I\oojmiu knleana (Hanako o na Mokuaina lluiia). MuKrXA XVI. iKAU POO EKOI.U.i EXJKLAM MALALO O KEOKI IV. (HOAKAKA: —O na lanakila ana o Wt>lmetona. ka hopena kulana kiekie i loaa ae ia Eueiai;i mu ka Ahaolelo o Vieua, a me ka ulu mohaha ana o kona mau kolone. oia na manao nui i hoikeia aku ma ka mokuua mamua aku o keia, malalo o ke Kau Poo Elua.) 0 ka make ana o Keoki lIL i ka IS2O. ame ka pii ana ae o kana keiki, ke Keikialiii Eegent. ma ka iuoa o Keoki IV, oia iho la ke keehina mua loa o Beritania Xui i ka hoomaka ana o ke kau poo ekohi oko Beritania Xui noho aupuni ana. Aole keia Ue iioomaka ana 1 ohaohaia e na makaaainana. Ile mau makahiki loihi īuaniua aku, a hiki wale n») i keia wa ana i Hlo ae la i Moi, uu haalelo : »ku oia i kana wa-hine, ka Moiwahine Caroliiu\ a waiho hoi oia he ie.au kumuhoopii no ka oiaio ole o kaiia wahine ma ka i.oho l«-rita ana.. 1 kona manawa i pii ae ai ma ka nooomoi o kana hana mna loa oia Kona hoomau hou ana i kana mau hoohahihala ana no kana wahine. a waiho aku la oia iloko o ka Ahaolelo he hila e hoopau j ana iko laua hei*ita maie. Aka nae ua ala mai la ua manao inaina i o ka lehulehu a mamuli o ia inaina i kouoia aku ai na kuhina e kaj pae ae ia mea; eia nae o ka hilahila i hoAikauia aku maluna o ka noliomoi ame ke ohohia ole ia o keia moi hou, oia ilio la na mea nui i ulu mai o a o o ka aiua. Ua hoike ae o Mr, Green, kekahi o na kanaka kakau mooh lo kaulana o Enelaui. i na niea e pili ana i keia kau nohomoi o Keoki IV. e olelo ana hoi, o ka pilikia nui maoli i ka noho malnhia ana o ka lehulehu, na ku ae no ia mamuli o na ku e ana i na hoololi pili aupuni hou i manaoia nana hoi i hooliauhili ae i na hana naauao a kupono hoi no ka hoano hou ana me na manao m» ka hoala haunaele kuloko. Ika 1822 ua pepehi iho ta ka Hakn Castlereagh iaia iho, a oia nei no hoi ke kuiuu kalele ikaika loa o keia mau mea, a mamuli o kona make ana i hoea mai ai ka hopena o ua ak» ;iUea ana. Ua paniia ae o Cunniu£ ma ko makahia, oia lmi ke kulana Kakauolelo o na Oina E, a me ia ]»n na hiohiona o ka holomua a like me ka lawelawe aupuni ana a Uilama Piki. Mawaho I aku o Enelani, o ka ha.ua niua loa a keia Cauuin«jf o ia kona wawahi I ana i ka ''Huina a mamuli o keia Huiua Hemoh'le i ala ! mau inai ai na lioala hannaele ana ma Xapela. Sepania, ame Po«ukala. Ua hoike ae o Cannin£ ika manao nui, nia hoi ke kf»mo akeakea ole ana ma na hana kuloko o na aina e. a maluna hoi o i a manao i hoouna aku ai oia i na pualikon no Po«rukaht i ka 1820, no ke kanpale ana ia a ia manawa hookahi no hoi ua ike aku oia i na kolone hoohaunaele o Bepania ma Ameiika Hema ame Mekiko ma ke ano he niau anpuni kuokoa. Ma. Beritania hoi. ua »k'»ia aku .kona niana ume manao mamuli o ka hooholoia ana iloko o ka Hale o na Makaainana he hila e kokua ana i na Kakolika Homa. Penei na maliele pokole o ko Pelekane noho aupuni ana ma keiai kau. I ka 1523 hoomaka iho la o Canning i kana lawelawe kalepa ana i hookahuaia hoi mamuli o ka ikaika o kona inanao laiwia kalepa dute awa ole, a mamuli o keia hana ana i laweia mai ai iloko o ka Aliaolelo i ka ihoololi i ke Kanawai Kuliua. I ka make ana o ka Haku Liwapula i 1827, ua lilo ae la o Cannin}? i Haku Ekahi o ka Oihana Waiwai aka nae ua hoole ae ka I>uke o Welinetona ame ka Haku Eldon, anie ke Kakauolelo Kuloko, oia hoi o Mr. Peel, i ka noho ana aku malalo ona, a no eha uiahina mahope mai o ke knkuluia ana o ka lawelawe aupuni o Canuing, ua noha liilii iho Ia kana papahahna mamuli o kona make ana. Ua kukuluia ae he lawelawe aupuni kuikawa ana malalo o na kumu alakai a Canning; eia nae ua lilo no keia i inea ole mamuli o ke kulana oke aupnni ma ua ninau kuwaho. Ua ala lie kaua mawaena o na Tureke ame na' ludaio no kekahi «unu makahiki ,a ia inanawa hookahi no hoi ua hooikaika ae o Canninj? e hooponoponoia ae na pilikia mawaena o laua a e kuikalii ae hoi. a i ka hoounaia ann o kekahi pualikoa mai Aikupiia aku no ka hooneoneo aua i ka poe Morea, a e lawe aku hoi ia lakou ma ke ano he mau pio. ua konoia ae na aupuni o Enelani, Farani ame Knnia e komo akeakea ae ia hana. (Aole f pau.)