Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 40, 6 October 1905 — Page 1

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

HOOPUKAIA I NA KAKAHIAKA POALIMA APAU.

 

BUKE XLIII. HELU 40.

 

KA PILIWAIWAI E PAHOLA NEI.

 

Hu'eia Keia Kupueu e ka Mea Kakau o ka Nupepa Advertiser.

 

Na Leta a Lunamakai Brown, a me Lunakanawai P. L. Weaver Maluna o Keia Ninau.

 

            Ma ka Nupepa Advertiser o ka la 30 @ puka ae ai kekahi mea@ nui e pili ana i na hana piliwaiwai e paholo nei iloko o ke ku@ nei. O ua moolelo la, ua @ ka huli ana a kekahi o na @ o ua nupepa la i na mea e @ o keia ninau.

            No ka @ o ka lehulehu i ike a'e i na hana e hanaia nei e na poe @ ke lawe nei ke Kuo@ mau hoike a ua meakakau @ penei:

            Ma ka hora 11:15 a. m. a hiki i ka hola @ Sepatemaba 29, ua hiki aku @ ka meakakau ma Kinakaona, a @ aku la : na hana a na banako @ e hoopuka ana i ka @ puka.

            @ pu aku ua meakakau la he @ a hiki mua aku la oia ma @ a malaila i halawai ai oia me kekahi poe Pake ame na Hawaii. Na kekahi kanaka Hawaii i hoike mai i ka meakakau nupepa ame kekahi mea @ pu @ me ia, ina he makemake ko laua e komo pu iloko o na hana piliwaiwai he mea pono ia laua ke komo koke ae, oiai e malamaia ana ia hana ia manawa.

            Mai nei aku ua hele aku ia ka meakakau ma ke alanui Beritania a kaa mahope aku o ke keena o ke Aloha Aina, noho iho la oia iloko o kekahi hale humuhumu lole, a kali aku la o ka ala ae o kekahi mea hou iwaena o ka poe e kali ana o ka puka mai o na hua mai na banako mai.

            He elima minute i koe kani ae ka hora 12 ua puka mai la he Pake mailoko mai o ka halekuai, e lawe ana hoi i kona kaa baikikala, a ku iho la, oia e kamailio me ka poe e kuku ana malaila. I keia manawa i hapai ae ai ka meakakau i kana mea pa'ikii, a paa ana ka hala, ka Pake holo kaa baikikala ame kona kaa.

            Aia ma kekahi alanui ololi e moe ana mai ke alanui aku o Aala, mauka o Alanui Beritania, he pa kiekie. O kekahi aoao o keia pa aia ke huli pono la i kahi lokowai ma Ewa o Alanui Aala. Ua ike aku la ka meakakau i ka holo ana ae o kekahi mau Pake maluna o na kaa baikikala a ku mawaho o ka pa kiekie. Hookahi o lakou i komo loa aku iloko o ka pa o ke koena iho ua ku iho la no mawaho.

            He manawa i hala ae, aia hoi ike aku la ka meakakau i ka naholo o na Pake maluna o na baikikala, e holo ana hoi no na wahi like ole o ke kulanakauhale nei, a hoomaopopo iho la oia, he poe elele kela e lawe ana i ka lono, ua puka ka hua.

            Eia na inoa o kekahi mau banako a ka meakakau i ike ai, ame na hua i puka mai:

            Banako a Hop Lee-Kaha.

            Banako a Aki-Waiue.

            Banako a Amana-Laikini.

 

KA HALE PILIWAIWAI O NA HAOLE

 

            Oiai ka oihana makai o Honolulu nei e hopuhopu ana i na poe lulu hua, na poe @ ame na hana piliwaiwai liilii @ hoi ke holomoku la no na @ piliwaiwai iwaena o na haole, a i @ ia no hoi e kekahi haole ma @ o Charley Moore.

            Ma ka huli ana a ka meakakau, ua @ aku, ala @ ka hale e pili pu la @ ka hale hoomana o na Pake, ma ka @ Ewa, ma alanui Moi, e kokoke aku @ alanui Liliha, ka hale ekolu. @ kahi a Charley Moore e @ nei i kana hana piliwaiwai.

            O @ komo aku ai iloko o keia @ piliwaiwai aia mahope mai, a ma @ e holo ana ilokok e komo aku ai a loaa ke alapii e pii ai @. Aia iluna he puka i hanaia a paa, a he mau puka liilii hoi i hanaia ma ke pani-puka no ka nana ana mai @ aku ana iluna.

            Ua hoea aku ka meakakau e komo @ hale, eia nae aole oia i aela mai e ka mea e kiai ana i ka puka ia manawa. Aia no a ae o Charley, alaila aeia kekahi mea e komo iloko. Ma keia wahi, ua hiki ke loheia mai ke alanui aku i na hana e hanaia ana maloko, a ua ike no na makai, aole @ he hiki ia lakou ke komo aku @

            I ka puka ana mai o ka meakakau, ua halawai iho la oia me kekahi makai. Ma kahi mamao mailaila aku, aia hoi he elua mau makai kaulio e hoouna ana i ka laua mau hoike. ua kuhihewa na makai i hele ka meakakau e pa'ikii i ka halepule o na Pake, eia nae i ka pane ana a ka meakakau, o ka hale piliwaiwai kana i pa'ikii ai, ua @ kekahi o laua.

            "Heaha ko oukou mea e hopu ole nei i na poe piliwaiwai iloko o keia hale?" I ninau aku ai ka meakakau i na makai.

            "O, aole e hiki ia makou."

            "Ilaila no hoi wau," wahi a kekahi makai, "a ua pili no hoi wau, a aole no hoi i lilo nui loa."

            O ka ukuhana o na poe e nohohana nei malaila he $@, $@ ame $@ o ka la.

            O keia kahi i loaa ae ai i ka ona nona ia wahi he $1000 i ka pule mamua iho, mahope o ka laweia ana o na hoololi, a o kela no hoi kahi i puehu ai he $600 a kekahi kanaka malihini i alakai hewa ia a komo ilaila.

 

KA LETA A NUNAMAKAI BROWN TERITORI O HAWAII( KALANA O OAHU.

 

Keena Lunamakai, Honolulu, Sepatemaba 30, 1905

 

            Lunahooponopono Advertiser: Ma kau pepa o keia la ua puka he manao malalo o ke poo-manao "Aole he hopuhopuia na poe Piliwaiwai," a no ia manao ke lawe mai nei wau a e noi aku ana no hoi wau i kou oluolu e waiho aku i keia mau hoike oiaio ma ka aoao o'u ame keia oihana.

            Iloko o ka mahina o Iulai, ka mahina hoi a'u i hoomaka ai e lawe i ka oihana, aia he 218 ka nui o na poe i hopuia no ka piliwaiwai.

            Iloko o ka mahina o Augate, he 147 poe piliwaiwai i hopuia, he 34 mailoko mai o keia no ke ki-pa.

            Ma keia he hoike oiaio aia no he wahi hana no ke ku-e ana, i ka poe piliwaiwai.

            A hiki i keia la he 22 ka nui o na hihia ki-pa i hopuia e ka makai a e waiho nei imua o ka Aha Apana o Honolulu.

            O ka hale i hoikeia ma ua manao la a e ku nei ma alanui Moi, a i paleia hoi a paa loa, a i komo hopu ole ia, ua hopuia no.

            Ua komoia a hopuia e Vida ame na makai ma ka la 19 o keia mahina, a o ka nui o na poe i loaa aku iloko, he 11 Kepani, a pau lakou i ka hopuia.

            Ua komo hou ia ae i ka po nei a hopuia a he 8 poe i paa mai.

            Ke lawe mai nei wau i ka manao ua komo aku kekahi o na makai o keia oihana malaila a piliwaiwai, aole o'u manaoio he mea hiki i kekahi makai o ka Oihana Makai ke komo iloko o keia wahi no ka manao ana e piliwaiwai, a ke noi aku nei wau e waihoia mai ka inoa o ka makai i hoikeia ua olelo ae oia ua piliwaiwai oia malaila, a na'u ia e ike ina paha e ku hoike ku-e ae ana oia i keia wahi, a i ole hoopau aku paha iaia mai keia keena aku.

            E hui ae ana ke kiure huikau, a ke noi hou aku nei wau ia oe, e Mr. Lunahooponopono, a ina he mau kumu kau ae i manao ai aole e hoike mai ia inoa ia'u, e waiho aku oe i kona inoa i ke kiure huikau i hiki ai ia lakou ke hoohiki i keia kanaka a koi aku hoi iaia e hoike ae, ina he mau mea kekahi ana i ike ai.

Kou Oiaio,

A. M. BROWN

Lunamakai, Kalana o Oahu.

 

KO LUNAKANAWAI WEAVER MANAO.

 

Honolulu, T. H., Sepatemaba 30, 1905.

            Lunapooponopono Advertiser; Ua heluhelu iho wau me ke ohohia i kau manaopepa maluna o ka ninau no ka wawahi ana i ka piliwaiwai iloko o Honolulu, ame na manao nana e lapaau i keia mea.

(E nana ma ka aoao 6.)

 

Hookipa Ohaohaia o W J. Bryan.

 

            Ma ka mokuahi Manchuria o ka Palua nei i ku mai ai o William J. Bryan, kela haole Alakai nui o ka aoao Demokarata, a moho hoi no ke kulana Peresidena a ia aoao no elua kau.

            Ua hoomakaukau mua na Demokarata o Hawaii nei i na hana no ka hookipa ana mai iaia, a o na Komike hookipa i holo aku no ka halawai pu ana me ua alakai la, oia o Messrs E. B. McClanahan, W. A. Kinney, Col. Iaukea, Col. Parker, R. H. Trent ame Senatoa Palmer Wood.

            Mahope koke iho o ka nana ana a ke Kauka i na ohua kapena, ua hookuuia mai la o Mr. Bryan ame kona ohana, Mrs. Bryan, Miss Grace Bryan ame William J. Bryan Opio, e lele iuka nei, a kau mai la lakou maluna o ka waapa mokuahi nana i lawe aku i na Komite hookipa.

            Ia lakou e holo mai ana no ka aina nei, a i na kanaka hoi e ku aku ana ma ka uwapo, ua hui kamailio ae la ua alakai la o na Demokarata me na lala o ke Komike, a ma ia kamailio ana i hu ae ai kekahi wahi hoomakeaka mawaena o lakou. I ko Bryan hoikeia ana aku o Senatoa Palmer Wood wale no ka Demokarata o ka Ahaolelo Teritori, ua huli mai la o Bryan, a ninau mai la:

            "O oe wale no ka Demokarata?"

            "Ae, iloko o ka Senate," wahi a Senatoa Wood.

            "A he ehia hoi iloko o ka Hale?"

            O ka pane no keia ninau he aka mai o a o, a ua pahaohao o Mr. Bryan no keia akaia. Ua hoomaopopoia aku iaia o Wood hookahi ke Demokarata iloko o ka Ahaolelo holookoa.

            "Alaila aole he laa mai o na like ole ma na halawai komike?" wahi hou a Bryan.

            "Aole, o ka lala Demokarata he like ole mau oia."

            Alaila, hoike aku la o Konela Sam Paka, o Senatoa Wood, he hunona ia nana, a oia (Paka) wale no ka Repubalika iloko o kona ohana nui.

            "Alaila, ua like oe me kekahi hipa eleele o ka ohana," wahi a ke alakai Demokarata. "Eia nae aia no he mau manaolana e lilo ae ai oe ma ka aoao pololei."

 

KA HUAKAI NO KA PALI

 

            I ka hiki ana i ka uwapo, ua lele koke mai la lakou a kau iluna o na kaa otomobila, a oiai aole lakou i ai i ko lakou paina kakahiaka, nolaila, ua laweia ae lakou no ka inu kope ana, e like hoi me ka makemake o ua alakai la.

            O keia malalo iho nei na poe i hele ma ka huakai no Nuuanu maluna o na kaa oaomobila:

            Kaa Otomobila mua--Mr. Bryan, Mr. W. A. Kinney, Mr. E. B. McClanahan.

Kaa Otomobila elua--Mrs. Bryan, Col. Iaukea, Mrs. Palmer Wood.

Kaa Otomobila Ekolu--Miss Grace Bryan, Wm. J. Bryan, Jr., Miss Lorna Iaukea ame Miss Justine McClanahan.

Kaa Otomobila Eha--Mr. R. H. Trent, Senatoa Wood, Mr. Coke.

Kaa Otomobila Elima--Col. Sam Parker, C. A. Brown ame na hoa o ka Papapa'i.

            Iuka aku o ka pali i hoohala ai lakou he mau minute, e makaikai ana i ka nani o ia wahi kaulana a Kamehameha ame kona mau pukaua i kipaku ai i ko Oahu nei ma ke kaua o Nuuanu. Ua mahalo na malihini i ka nani o ka aina ame na hoikeike ana kamaaina, a mahope mai i hoi mai ai lakou.

 

HUAKAI NO EWA.

 

            Holo ae la na kaa otomobila o kekahi poe i holo ai no Nuuanu a hiki

(E nana ma ka aoao 6.)

 

HE KANAWAI NO KE KALANA.

 

Kakauia e Lunakanawai P. L. Weaver no ke Kalana o Oahu.

 

Hooholoia e ka Papa o na Lunakiai o ke Kalana o Oahu ma ko Adams Hooikaika Ana.

 

            O keia malalo iho nei ke Kanawai i hoomakaukauia e Lunakanawai P. L. Weaver, e like hoi me kona manao i hoike ai i ka Lunahooponopono o ka Nupepa Advertiser, a e puka aku nei ma kekahi wahi o ka pepa o keia la. O keia kanawai no hoi ua waihoia ae e Lunakiai E. R. Adams iloko o ka halawai a ka Papa Lunakiai i malamaia ma ka po Poalima nei. Penei ke ano o ua kanawai la:

 

            "KANAWAI KALANA HELU --"

 

            "E papa ana i ka Hoike akea ia o na Pakaukau Piliwaiwai a i ole Lako Piliwaiwai iloko o kekahi Rumi i kaupale Kaolaia a i ole Hoopaaia me na mea paa, a i ole Malamaia ma kekahi Ano e paakiki ai ka Hookokoke ana aku a i ole Komoia ana aku e na Makai. I ka wa o na poe Ekolu a oi aku paha e Noho ana; a i ole o ke Kipaia ana aku o kekahi Rumi i kaupale Kaolaia a Hoopaaia me na mea paa a i ole Malamaia ma kekahi Ano e paakiki ai ka Hookokoke ana a i ole Komoia ana e na Makai, iloko hoi olaila e Hoikeike ana a i ole e Waiho akea ana na Pakaukau Piliwaiwai a i ole Lako Piliwaiwai paha, i ka wa o Ekolu a i ole oi aku paha Poe e noho ana.

            "E Hoomanaia e ka Papa na Lunakiai o ke Kalana o Oahu o ka Teritori o Hawaii.

            "Pauku 1. E ku ole no i ke kanawai no kekahi mea iloko iho o na palena o ke Kalana o Oahu e hoike a i ole waiho akea e ike ia aku ai iloko o kekahi rumi a i ole hale paha a i ole hoopaaia paha me na mea paa a e kukulu ma kekahi ano e ae a i ole malama ma kekahi ano e paakiki ai ka hookokoke ana aku a i ole komoia ana aku e na makai, i ka wa o ekolu a i ole oi aku paha poe e noho ana, na ano pepa hahau piliwaiwai apau, dice, dominoes, a i ole o na pakaukau piliwaiwai e ae a i ole mea paha i hoomoeia no ka piliwaiwai ana, a i ole e kekahi hapa o ua mea la i hoomoeia no ka piliwaiwai ana, a i ole o kekahi mau lako paha e lawelaweia ana ma na gemu faro, monte, rouletto, tan, fan tan, a i ole ia hana banako ma kekahi ano, a i ole gemu uku-pa-keneta faro, monte, roulette, tan, tan fan, dominoes a i ole o na hana e ae paha no ke dala, pepa kikoo dala, hoike ale a i ole o na mea apau e maopoo ai he waiwai, a i ole me kekahi mau gemu a ae iloko hoi olaila he dala a i ole o kekahi mea e ae paha he waiwai kona e lilo aku ai ole e loaa mai ai paha.

            "Pauku 2. E ku ole no i ke kanawai no kekahi mea iloko iho o na palena o ke Kalana o Oahu e kipa, a i ole hele no kekahi rumi o ia ano a i ole hale paha a i ole wahi paha i kaupale kaolaia a i ole hoopaaia me na mea paa a i ole kukuluia ma kekahi ano e ae a i ole malamaia ma kekahi ano e paakiki ai ka hookokoke ana aku a i ole komoia aku e na makai i ka wa o ekolu a i ole oi aku paha poe e noho ana, kahi hoi e hoikeikeia ana a i ole waiho akea ia paha e ike ia aku ai na ano pepa hahau piliwaiwai apau, dice, dominoes, a i ole pakaukau piliwaiwai e ae a i ole mea paha i hoomoeia no ka piliwaiwa ana, a i ole hapa paha o ua mea la i hoomoeia no ka piliwaiwai ana, a i ole o kekahi mau lako paha e lawelaweia ana ma na gemu fari, monte, roulette, tan, fan tan, a i ole hana banako ma kekahi ano, a i ole gemu uku-pa-keneta e paaniia ana me na pepa hahau piliwaiwai, dice, dominoes, a i ole o na hana e ae paha no ke dala, na pepa kikoo dala, hoike aie, a i ole o na mea apau e maopopo ai he waiwai, a i ole me kekahi gemu e ae iloko hoi olaila he dala a i ole i kekahi mea e ae paha he waiwai kona e lilo aku ai a i ole loaa mai ai paha.

            "Pauku 3. O na poe apau e uha ana i kekahi manao o keia kanawai e kau no ka hewa mikamina, a i kona manawa e hoahewaia ai e hiopa@la oia ma ka hoopa'i dala aole e oi aku maluna o elima haneri ($500) dala, a i ole ma ka hoopaahao iloko o ka halepaahao kalana aole e oi aku mamua o eono (6) mahina, a i ole o @ like no ma ka hoopa'i dala ame ka hoopaahao ana.

            "Pauku 4. E mana no keia kanawai a e lilo mai hoi i kanawai mai a mahope aku o kona hooholo ia ana."

 

Na Meahou o na Aina-E

 

POINO NA ITALIA.

 

            ROMA, Sept. 29.--He kuahiwi o 300 mita ke kiekie e kokoke aia i Ajeilo ua mahele hapaluaia ae e ke olai. He makai ino ma Sparaniz nana i pepehi ae he lehulehu o na kanaka a hoopoino nui hoi i na waiwai.

 

NO KA MAKA'U I HOOPAU AI I KE KAUA.

 

            TOKIO, Sept. 29.--Ua puka ae nei ka mea oiaio ua hana aku o Iapana i ke kuikahi maluhia ma Portsmouth mamuli o ka maka'u o haule ka waihona dala.

 

KU-E I NA WAIWAI O ENELANI.

 

            KALAKATA, Sept. 30.--He kanalima kaukani poe Bengalese i hoopaa ae ia lakou no kekahi hana kaupale i na waiwai o Beritania ma ke ano he hoohalahala i ka mahele ana ia Bengal.

 

MAKEMAKE E MALUHIA.

 

            PARISA, Sept. 30.--Ua hoolaha ae o Anaru Carnegie he manao e a'o ana i huina-kolu mawaena o Amerika, Farani ame Beritania Nui no ka malama ana i ka maluhia o ka honua.

 

PUKA HOU IA LUAPELE.

 

            MAZATLAN, Sept. 30.--O Santiago, he luapele ma Nicaragua, eia ke eueu nei, e kiola ana i ka wai wela ame ka lehu. Ma keia puka ana ua hoopoinoia he mau miliona kumulaau kope.

 

OLOHANI NUI MA BELINA.

 

            BELINA, Oct. 1.--He kanakolu-kumamakolu kaukani kapaka hana ma na wahi hana uwila i olohani ae.

 

APO OHAOHA IA RUSAWELA.

 

            WASINETONA, Oct. 1.--Ua hookipa ohaohaia aku o Peresidena Rusawela iaia i hoi mai ai ma ka la inehinei.

 

PAUAHI MA TOKIO.

 

            TOKIA, Oct. 2.--Ua puka ae he ahi iloko o kahi hoahu ukana o ka oihana koa ma Hiroshima, a ua hiki aku ke poho he mau miliona. Aole i maopopo kahi i hoomaka ai ke ahi.

 

OI AKU KA HANOHANO NO KA MEA I MAKE MAMUA O KA MEA E OLA ANA.

 

ODESSA, Oct. 2.--Ua hookipaia maanei me na hoikeike makaainana ame oihana koa nui ana i ke kino kupapau o Generala Kondratenko, i oi ae mamua o na mea i hoikeia aku maluna o Generala Kondratenko, i oi ae mamua o na mea i hoikeia aku maluna o Generala Stoessei i kona hiki ana mai.

            (Ma ka moolelo e pili ana i ka paa ana ia Poto Ata i hoikeia ae e na aliikoa Rukini i hiki mai ianei a hala aku no ko lakou alahele huli hoi no ko lakou mau home, ua haawiia aku na hoomaikai kiekie ia ana maluna o Generala Kondratenko, ke kanaka epapu pale, mamuli o kona koa lua ole ame kona noeau hookele kaua ana, a ua hoopukaia ae me ka hunahuna ole ia iho, ina o kana mau a'o ana a i hui pu me Generala Stoessei, aole la hoi e haawipioia o Poto Ata. Ua make o Generala Kondratenko mamuli o kekahi eha i laa iaia mai kekahi poka nui mai i ka manawa e paaia ana o Poto Ata.)

@ iaia na lawelaweia ana o na

 

MANAO IA UA POINO LOA.

 

KAPALAKIKO, Oct. 2.--Ua manao ia ua poino loa ka mokuahi Alameda a aole e hiki ke hoopakele. Aole i holopono na pauma ikaikia loa no ka paa ana aku i ka wai. Ua aneane e pau loa kona mau ukana i ka hooleleia. E malama ana he huli pono ana no ke kau ana i ke kumu a hookau aku hoi i na ahewa ana no ka pilikia i loaa mai ka hoopa@ia mai e na mana aupuni.

 

PAA KA MANO E KIPA I NU OLINA

 

WASINETONA, Oct. 3.--Ua hooholo iho o Peresidena Rusawela e kipa aku i Nu Olina ma ka la 26 o Okatoba nei.

 

HUAKAI HIKIWAWE LOA.

 

WASINETONA, Oct. 3.--Ua hiki mai nei o Kakauolelo Taft ianei he umi kumamaha la mai Tokohama mai.

 

MAHAE NA REPUBALIKA.

 

KAPALAKIKO, Oct. 3.--O na Repubalika mahope o @ ua mahae aku a eia lakou ke malama nei he ahaelele okoa. Ua apono ae nei lakou i ka paa balota holookoa o na limahana.

(Nana ma ka aoao 6.)