Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 40, 6 October 1905 — Page 4

Page PDF (1.20 MB)

This text was transcribed by:  Lynda Patterson
This work is dedicated to:  In Memory of Edmund Y.M. Fu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

NUPEPA KUOKOA, POALIMA, OCATOBA 6, 1905.

 

MAKAIKIU

PETERIKA MAFE.

Ke Kolopa Uneune i na Nihiliti,

Ka Hoopakele o ke Duke Kiekie.

 

MOKUNA XXV.

PAAIA E KO RUSIA OIHANA MAKAI.

 

            "He kanaka Rukini anei oe?"

            "Ae."

            "Mahea kou wahi e noho nei?"

            Ma St. Petersburg."

            "Ma ke alanui hea a heaha ka helu?"

            Ha'i aku la o Panina i ka haina o ka ninau.

            "E ku ae oe mawaho o ka laina."

            "E ae mai oe e unuhi wau i na olelo a keia keonimana," wahi a Panina i noi aku ai i ua luna aupuni la me ka oluolu, oiai ua ike no oia i ke ano o na luna aupuni o Rusia, he mea maikai ka hoohalahala ana aku i ka lakou mau kauoha.

            "Ua pono." wahi a ua luna aupuni la, "owai kona inoa?"

            "Peterika Mafe."

            "Pahea?"

            "Peterika Mafe."

            Hoohuli hou ae la ua luna aupuni la i na aoao o kana buke hoomanao.

            "Uhu." i hooho ae ai ua luna aupuni la, "maihea mai oia?"

            "Amerika."

            "Mai ke awa hea mai?"

            "Nu Ioka."

            "E olelo aku iaia e ku ae mawaho o ka laina."

            Mahele aku la o Panina i ke kauoha i haawiia mai iaia, a hooko aku la no hoi ua makaikiu nei a kaua.

            "Me he mea la o ka hana maikai ia'u e hana ai oia ko'u hoouna aku i ka lohe i ko Amerika kanikela maanei, a nana e hele ae a hoomoakaka aku i ko'u ano i ko Rusia nei mana aupuni." wahi a Peterika i noono oiho ai.

            Aole i loihi loa ko ia nei paaia ana. Kauoha aku la oia i kekahi makai e ku ana e hele mai iaia, a kamailio aku la oia i kekahi mau olelo nana i hoopuiwa ae ia Panina.

            "E lawe koke ia ana oe imua o ke duke kiekie." wahi a Panina i huli mai ai a hoike mai ia Peterika i na olelo kauoha a ka luna aupuni i haawi ai i ka makai.

            "Maikai maoli kela." i panai aku ai o Peterika. "Heaha la ka mea i ala ae nei?"

            "Aole e hiki ia oe ke ike i na hana a ko Rusia nei oihana makai." wahi a Panina i pane mai ai. "I kekahi manawa me he mea la ua ike lakou i na mea apau."

            "Hele mai la ua makai nei imua o ka kaua makaikiu a pane mai la ma ka olelo Kelemania me ka oluolu.

            "E hele pu ana oe me a'u."

            "Pehea ka hoi ko'u hoa?" i ninau aku ai o Peterika.

            Huli aku la o Peterika a nana aku la i kona hoaloha, me he mea la aia he ninau iloko o ia nana ana.

            "Aole i maopopo ia'u na kumu o ko'u paa ia ana." wahi a Panina i pane mai ai, "aka me he mea la aole no hoi e loaa mai ana na akeakea ana, oiai aole he wahi hoohuoi o ka ohumu kipi i loaa iloko o ko''u ohana."

            "Ina he mau pilikia kekahi e loaa mai ana ia oe, e hana no wau i na hana apau e hemo ai ole." wahi a Peterika i pane hope aku ai, me kona haawi pu ana aku i kona lima no ka lululima ana.

 

MOKUNA XXVI.

KA PAKLE ANA O KE DUKE KIEKIE.

            Aole he mau olelo hoike a ua makai la ia laua e holo ana maluna o kekahi kaa nani ma na alanui o ua kulanakauhale poo la o Rusia.

            I ko laua nei hiki ana ma ka puka-pa o ka pa e hoopuni ana i kekahi halealii nani, ua lele iho la laua ilalo, a hookipaia aku la laua nei e kekahi aliikoa.

            "E kali ana oe no kekahi manawa iloko o ka rumi o ke kahunapule." wahi a ua aliikoa nei i pane mai ai ia Peterika, "a hiki i ka manawa a'u e hoike hou mai ai ia oe," a alakai loa aku la ua aliikoa nei iaia nei no ka rumi a kekahi kanaka e noho ana ma ka aoao o kekahi pakaukau kakau.

            Ku ae la ua kanaka la iluna a kaulono pono mai la kona mau maka maluna o ke alakai o ka kaua makaikiu, me he me la e ninau mai ana i ka manao o keia kipa ana aku, a pane aku la no hoi ua aliikea ia, a o ka ianei wahi huaolelo wale no i hoomaopopo o ia no kona mea i ka hoikeia ana aku.

            E like me ke ano mau o ka kaua makaikiu, ka haalele ole i ua mea liilii e maalo ana imua o kona mau maka, pela no oia i kela manawa ana i ku aku ai umua o na kahunapule la, a i ka wa a ke aliikoa i hoopuka aku ai i ko ianei inoa, ua hoholo koke ae la ka haikea ma na helehelena o ua kahunapule nei.

            Na keia ike i loaa i ua makaikiu nei a kaua i kono mai iaia e hakilo pono loa i ua kahunapule la, a e hookomo mai ana hoi iloko o kono waihona hoomanau i na mea apau ana e ike ana iloko o ua rumi la@ a e hakilo pono loa ana hoi i ke kahunapule iaia e noho ana me ka haalulu.

            He mau minute pokole mahope mai, hoea ana ko ia nei mea nana i alakai mai iloko o ua rumi la a lawe aku la iaia nei ma ke alapii no ka hale oluna, a hoea aku la laua nei i kekahi lanai loihi. a lawe loa ia aku la keia no kekahi rumi ma kekahi kihi o ka hale. O @ ke keena hana o ua duke kiekie la.

            Hoko o na rumi la e noho ana kekahi kanaka kino loihi ma ka aoao o kona pakaukau e heluhelu ana i kekahi leta, a huli mai la oia a nana pokole mai la i ka kaua makaikiu oiai oia e kali ana. Ua haalele iho la no hoi ke aliikoa nana i lawe mai iaia nei, a koe iho la o laua nei wale no.

            "O Peterika Mafe kou inoa?" i ninau mai ai ua duke kiekie la ma ka olelo Kelemania.

            "Ae o ko'u inoa ia." i panai aku ai o Peterika.

            "Owau ke Duke Kiekie o Rusia nei."

            Kunou aku la ko Peterika poo.

"Ua loaa mai ia'u na a'o ana mai ko'u agena i hilinai nui ia. Paulo Oloveka," i hoomau hou mai ai na duke kiekie la. "ua wawahiia e oe ka hana ohumu e lawe i ke ola o ka Imeperiela Kiekie ke Alii ka Za hoi o Rusia."

            "Ua holoiia e a'u ka ohumu ma Amerika." wahi a Peterika i pane aku ai me ka malie. "aku o ke kino maoli eia no ia ke ku nei."

            "O ia anei kou kumu o ka hiki ana mai nei ianei?"

            "Ae."

(Aole i pau.)

 

Ka Weli O Damaseko.

KA HOOKO MOEUHANE A KA U'I ULINA.

 

MOKUNA 1.

KA U'I ULINA

 

            Damaseko! Oia kekahi o na kulanakauhale kahiko loa maluna iho o ka ili hualalai o ka honua nei, a oia no hoi kekahi o na kulanakauhale nani;-kahi i noho ai ka mana, a o ka halepapaa hoi o ka waiwai;-oia kekahi o na kihapai nani o ka honua, kahi hoi o na lii ame na kauwa e kaana like ai i ka unu ana i na huaai momona ame ke ala o na pua nani, a kahi hoi a ka peni a ke kanaka kahakii e haalele ole iho ai i ka hookulu ana i kekahi lihi o kana pena kahakii ame ka moeuhane ana iloko o kona nani. O ua Damaseko la o ke au kahiko na nee aku la ia a nalo aku no ka wa mau loa.

            O Horama, ka Moi Keikiole oia ka mea e noho ana ma kona nohomoi. Ua hala iaia na makahiki he kanaono. Ua halii iho ka ohu hina ma kona lauoho ame kona umiumi, a o kela kino pololei o na la i hala aku ua pelu iho a nawaliwali no hoi. Eia nae aole na ka nui o kona mau makahiki wale no i hookaumaha iho iaia. Ua hoopaia oia e na pilikia he nui wale, a i mea e nalohia ai kona kaumaha ua lilo aku oia iloko o ka puni lealea. Mamua aku he kanaka oluolu oia a hana i ka mea kaulike. i keia wa ua lilo ae oia i kanaka hookaumaha a hana i na mea ponoole, a he lehulehu na manawa ana i hana ai i na hana aloha ole.

            Iloko o kela manawa e iho aku ana kona mau la me Niolopua, me kona kino oohu, aia hoi e noho ana oia maluna o kona nohalii oia wale no a ike koke iho la oia e hiki mai ana ka manawa e lilo aku ai keia nohoalii ame ke kalaunu o Damaseko i ka lima o kekahi mea malihini. Aia iloko o kona halealii he kanalima ka nui o kana mau wahinemare: eia nae aole he keiki! Ua lilo mai iaia na wahine u i o Damaseko e like me ke kanawai; ua haawi mai na aupuni o Perusia, Amenia ame Greece i ko lakou mau kaikamahine nohea e puiliia e kona mau lima palupalu; eia nae iloko o kona halealii aole loa i ae mai o Alahe e hoopuka mai i keiki nana e noho aku i kona nohoalii.

            Maloko o kekahi o na keena nani loa o kona halealii, i uhiia hoi kona mau mea hoonani me ka wahi gula, e noho ana ua moi nei, i kekahi la. Ua aneane i kauwahi o ke awakea, eia nae o kona ala ana mai no ia mai kona hiamoe ana. Hookaawale aku la oia i ke kiaha waina mai kona alo aku, a e kawele ana hoi oia i kona nuku me ke kawele papaaina, oia ka manawa a Aboula Casema, kona kuhina nui i komo aku ai iloko o ua rumi la. He kanaka keia i hiki aku ka nui o kona mau makahiki i ke kanaha, a he ano oohu no kona kino, i loaa paha hoi mamuli o kona kulou hoohaahaa mau ana imua o kona haku.

            "E ka haku, ke aloha aku nei wau ia oe me ka pule ame ka hoomaikai ana ia oe." wahi a Aboula i pane aku me kona kulou hoohaahaa ana aku.

            "Ke apu aku nei wau i kau, e kuu Aboula maikai." i panai aku ai ka moi, me kona minoaka iki ana iho; "a e noho iho oe ilalo. O kana wale iho no keia, a aole hoi he mea nau e ku ai iluna. Ke kuolo loa aku nei kaua, e Aboula, a eia ke nalo aku nei ka ikaika o ko kaua mau la."

            "Ae, e kuu haku; aka e haawi mai i manaolana iloko o'u e nui ana ka hauoli e waihoia mai ana imua ou."

            "Aole, aole, e Aboula-aole he hauoli ana aku i koe no'u. Aka nou he nui io no. He mau keiki kau. O ka waiwai au i houluulu iho nei aole lakou e kiolaia aku ana i na lima o na malihini."

            "E kuu haku, aole i hiki mai i ka hopena o kou ola ana. Owai ka mea e hiki ke ha'i mai i na hoopomaikai ana a na Lani e haawi mai ai maluna ou?"

            "Aole loa e loaa mai ana ia'u he pomaikai, e kuu Aboula-aole he pomaikai oiai wau e noho keiki ole ana, a ua paa hoi ka puka o ka lani mai ka haawi ana mai i keiki na'u."

            "Mai manaolana loa oe pela, e kuu haku alii. Ua nui na mea kamahao i ala mai; a malia paha o hoea hou mai no na mea kamahao."

            "Aka nae, aole loa e ala mai kekahi mea kamahao i like me ka kaua e manao nei."

            "He mea hiki ole ia ia kaua ke ike."

            "E Aboula Casema, no keaha la oe i nana mai ai ia'u me ko'u helehelena auoe? No keaha hoi ke kau ana o kou mau manamanalima maluna o ko'u lae, me he mea la aia he mau noonoo ano iloko olaila? Heaha la na mea la?"

            "He oiaio, e kuu haku, eia me a'u he noonoo ano."

            "A! heaha la ua noonoo la?"

            "Ina wau e hoike aku ana i ua manao la, he mea pono ia oe ke hoolohe mai i ka mea e kamailio aku ana no kou pono hookahi wale iho no."

            "E hoolohe aku no wau ia oe, e kuu Aboula maikai, e like me ko'u hoolohe ana aku i kekahi hoaloha maikai loa a'u e hiliuai ai. Ano, e hoike mai."

            "E kuu haku, na ike anei oe i kuu kaikamahine?"

            "O Ulina anei kau e manao nei?"

            "Ae."

 

            Ae, e kuu Aboula-na ike no wau iaia, a ke kau nei imua o'u kona nani lua ole." A i ka manawa a ka moi i hoopuka ai i keia mau olelo na hoomaka mai la e koikoi kona leo: hoholo ae la ka ula ma kona papalina, a mohala ae la no hoi kona mau maka. "Ua kau io aku kuu mau maka maluna ona, a na like ko'u ike ana aku iaia me kekahi moeuhane i maalo ae imua o ko'u maka nana e hoike mai ana ia'u i ka moowina loa o na u'i a'u e malama nei ma ko'u halealii. He manawa i hala ae nei, e kuu Aboula maikai, ua loaa mai ka manao iloko o'u e noi aku iaia i wahine na'u; eia nae aole wau i ae e kaa ia mea maluna o ko'u lunaikehala. He opiopio loa oia-owau hoi na kahiko loa-a o oe no hoi ko'u hoaloha a kuhikuhi puuone hoi. Aka, heaha kau i manao ai e hoike mai nena?"
            "Ua moe o Ulina i kekahi moeuhane kamahao, e kuu haku-he moehane hoi i pakolu kona hoea ana mai imua ona. O ka manawa mua loa ana i moe ai i ua moeuane la he elua pule i hala ae nei. He elima la mahope mai loaa hou no iaia na moe lai a i na la elima no hoi mahope ua hoea hou mai la no na moe la. Ua moe iho oia ua hoolilo ae oe iaia i wahine nau, a ua hanau mai oia he keikikane nau."

            "Pele anei i moeuhane ai o Ulina?" i hooho ae ai o Horama, me ka maka haalulu ana no hoi o kona kino holookoa.

            "Ae, e kuu haku."

            "Heaha ka mea i loaa mai iaia ma na moeuhane la?"

            "Heaha kou manao ma ia ninau?"

            "Oia hoi-Pehea la oia i kona manawa i hoike mai ai i ua moeuhane la"

            "Ua hoike mai oia me he mea la aia no he manao iloko o ua moeuhane la."

            "Pela!" i pane mai ai ka moi, me kona iini anoe: "aka nae ua kamailio mai anei oia me he mea la e haawi io ana no oia iaia iho e like me ia ana i ike ai iloko o ka moeuhane? E lilo mai anei oia i wahine na'u?

            "Ke manao nei wau, e kuu haku, ina i manao oia e ku-e i ka mare ana me oe ina paha aole no oia e hoike mai ia mea. Ua hiki ia oe ke hele aku e ike iaia, a ninau aku iaia ia ninau."

            "E Aboula Caseuia, ua haawi mai oe i ola hou a i manaolana hoa iloko o'u. Ina e lilo mai ana o Ulina i wahine na'u, o ka loaa no ia ia'u he ola hou ana. E ae mai e ike koke aku wau iaia. Aka @ e kali. E ninau aku ana wau ia oe i hookahi ninau. E hiki ana anei iaia ke haawi lilo mai i kona aloha piha no'u. Aole anei e hoanoe ia kona manaoluna mamuli o kekahi manao aloha i lilo mua aku ia ha'i? Ke ninau aku nei wau i keia ia oe e Aboula, no ka mea aole wau i makemake e hoahewa aku iaia. Ina na lilo aku kona puuwai -."

            "Aole oe e hoopuka hou mai i kekahi olelo." i kahamaha aku ai kona kuhina, "ua maopopo no ia'u kou manao, a ua hiki ia'u ke hoike piha aku ia oe. Aole loa i aloha aku ka'u kaikamahine i kekahi mea, koe wale iho no kona mau makua. Ua malama iho maua iaia mai ko waho mai, a aole hoi oia i hoike ae i kona makemake e wawahi iho ia rula. Ma ka hoopokole ana ae, e kuu haku, aole loa oia i hui aku me kekahi kane, koe wale iho no owau ame kona makuakane, ko'u kaikaina hoi."

            "E hele aku ana wau e ike iaia i keia la no, e Aboule. E hiki aku ana wau i kou hale."

            Ua hiki no ia Aboula ke lawe mai i kane kaikamahine i ka halealii, eia nae aole i ae mai ka moi. Ua kahea aku la oia i kana mau kauwa e kokua mai iaia ma ka hoomakaukau ana iaia iho, a iaia i makaukau ai ua hele aku la oia ma kana huakai. Ua hookipaia aku la oia e Aboula Casema no kekahi o na rumi iloko loa o kona hale, a i maha ana iho o ka moi ua kauohaia aku la ke kaikamahine hele mai.

(Aole i pau.)

 

 

HUI KINIPOPO HONOLULU, KA HUI NANA I KAILI AE I KA HANOHANO O KE KAU KINIPOPO O 1905.