Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 41, 13 October 1905 — Page 4

Page PDF (1.22 MB)

This text was transcribed by:  Arnold M. Hori
This work is dedicated to:  Kapahulu, Honolulu; South Oahu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

  @     NUPEPA KUOKOA, POALIMA, OKATOBA 13, 1905.

 

            O Alabia ka inoa o keia mea i komo aku ai, he kauwawahine hoi na Ulina--he kaikamahine maka poni eleele a u'i no hoi. i hiki aku kona mau makahiki i ka iwakalua-kumamakolu, a i malamaia hoi mai kona manawa bebe mai i ke alo o ka Aboula Casema, a i aloha oiaio loa hoi i kona hakuwahine. Iloko iho o ke kulanakauhale na ikeia mai oia e ka lehulehu a kapala oia ke kaikamahine a Aboula Casema, a he lehulehu o na poe i ike iaia e hele pu ana me na kuhina nei, i manao na ike lihi aku lakou i ka u'i nohea Ulina.

            "Heaha keia, e Alabia?" i ninau aku ai o Ulina, me kona kapae ana ae hoi i kana mea e hana ana, a owili ae la no hoi i ka lopi gula. "Ua kali iho nei wau ia oe."

            "A owau no hoi kahi i kali aku nei ia oe," i pane aku ai kana kauwa. "Ua manao waa malia paha na makemake oe e hele aku iloko o ka malaona e holoholo ai mamua o ke kapoo ana aku o ka la.

            "Aole, e Alabia. Ua loaa ia'u kekahi mea nana e huki aku i ko'u noonoo ana malaila. E mare aku ana wau."

            "Ma@!" i hooho ae ai o Alabia, me kona puiwa nai. "pela anei. Owai kau i ike ai i haule ai oe i ke aloha nona?"

            "Aole wau i haule i ke aloha." i panai aku ai ka u'i Ulina.

            "Ina peia. pehea e hiki ai ia oe ke olelo ae e mare aku ana oe? Pehea e loaa ai ia oe he kane ma aole oe i haule i ke aloha?"

            "Aole anei ou hoomanao iho i kuu moeuhane, e Alabia?"

            "O ka moeuhane hea ia?"

            "O ka moeuhane no hoi a'u i hoike aku ai ia oe, a'u hoi i moe ai no ekolu manawa."

            "O ka moeuhane anei au i moe ai na lilo ae oe i moiwahine?"

            Ae. Ua moe iho waa ua lilo wau i moiwahine no Damaseko. a na loaa mai he keikikane nana e noho aku ka makalua o kona makuakane."

            "A heaha iho la ka pili o ia moe i kou mare aku?"

            "Aole anei e hiki ia oe, e Alabia ke hoomaopopo iho? Ua hoike aku kuu makuakane i ka moi i ua moeuhane nei a'u, a ua manao ka moi he hoailona ia o ka laki. Ua noi mai oia ia'u e lilo i wahine nana."

            " A ua ae aku anei oe?"

            "Ae."

            "Eia nae ka mea apiki aole oe i moeuhane ua lilo oe i wahine ra Horama."

            "Ua moeuhane iho wau ua lilo wau i wahine na ka moi--ka moi hoi o Damaseko--na like no ia me ka lilo ana i wahine na Horama; no ka mea owai aku anei ka moi o Damaseko o Horama wale no."

            "O, e kuu haku aloha," i hooho ae ai o Alabia, me he mea la aia iloko ona kekahi noonoo ano nui, "aole e pono ia oe ke mare aku ia Horama. Aole i maopopo ia oe ka poino e waiho nei imua o'u. Pehea la e hiki ai ia oe ke haawi aku i kou lima i kekahi kanaka i makemake ole mai i kou puuwai?"

            "Ua makemake no oia i ko'u puuwai, e Alabia."

            "Ahe--me kou ike aku he kanalima ana wahine e noho nei i keia manawa?"

            "Aka, e hookaawale aku ana oia ia lakou apau ,a haawi mai hoi ia'u i kona aloha piha."

            "Ina pela, e kuu haku, ua oi loa aku keia o ke ino. Ina ua manao iho oia e hoolilo ae ia oe o oe wale no kana wahine, e lumai no oia ia oe iloko o ka muliwai o Papa mamua o ka hala ae he hookahi makahiki. E kiola no oia ia oe e like me kana i hana aku ai ia Lede Helina."

            "Ua hoopunipuni o Helina iaia," i panai koke aku ai o Ulina.

            "Aole o'a manaoio pela," i hooho ae ai o Alabia. "O ka wahine akahai a maikai e like aku me kona ano aole he hoopuipuni iloko ona."

            "Aka, e kuu Alabia aloha, ke kamailio nei oe me ke hoomaopopo ole i kau mea e kamailio ai. Heaha kan i ike ai no Lede Helina? Ua make oia mamua o kou hanau ana mai."

            "Ua ike no wan ia mea; aka nae eia he mau kankani e ola nei iloko o Damaseko i keia la i ike a kamaaina iaia, a ke aloha nei lakou iaia ke hoomanao ae iaia, a ia lakou e kamailio ai nona aole e nele ka hiolo mai o na waimaka. He lili ko Horama, a pela oia i hana aku ai i ka hana puuwai elelele maluna o Lede Henlina."

            "E akahele oe, e Alabia. Eia oe ke kamailio nei me ka noonoo mua ole. Aole o hoahewa o Horama i kana wahine e make ina aole i loaa iaia na kumu hooiaio kupono no ka hewa o kana wahine."

            "Malia paha ua loaa io no iaia na kumu kupono e hooiaio ai; aka nae-------------"

            "Mai hoopukas hou mai oe i huaolelo hou, e Alabia. E lilo ana wau i wahine na ka moi; a e oiaio a hoopono no hoi wau imua ona; a e hele pu no hoi oe me a'u no kona halealii, a lilo mai i hoaloha no'u a i hoa noho hoi."

            Ua hoolohe aku la ka opiowahine i ka leo o kona haku ma kona hoopaa ana i kona kamailio ana i kekahi mea e pili ana no Horama ame Lede Helina; aka nae he mea maopopo aole oia i hoopaa iho i ka noonoo ana no ia mea, a aole wale hoi oia, aka aole oia i makemake i na mea i hanaia no kona hakuwahine.

  He hora mahope mai, mahope hoi o ka ho-aia ana ae o na kukui, ua komo mai la o Aboula Casema e ike i kana kaikamahine. Ua haawi mai la oia i na hoomaikai ana he nui i kana kaikamahine no ka pomaikai e ili mai ana maluna ona, a hoike aku la no hoi oia i kona manaolana e oluolu ana oia i na mea a ka moi e panee mai ana imua o kona alo, a o hauoli ana no hoi oia.

            "Aole no wau i manaolana." i hoomau aku ai o Aboula, "e loaa ana ia oe ka manao pipili i kau kane e like hoi me ia ina he opio no kau kae aka e aloha aku ana oe iaia mamuli o kona oluolu, a i hiki mai i ka @nawa ae e lilo ae ai i makuahine o loaa ana ia oe he hana nui a koikoi hoi no ko'u puuwai e aloha aku ai. Ua kamailio pu wau m@ koa makuahine, a na oluolu hoi oia i na mea i hoonohonoia."

            "A p@hea hoi i kuu makuahine i keia ahiahi?"

            "Ua nawaliwale oia. aka ke manao nei wau ke maikai ae nei kona ola."

            "E kuu makuakane." wahi a Ulina i pane aku ai mahope o ka hoomaha iki ana. "i ka manawa a Horama i kanoha ai e lumaiia kana wahine, heaha na hoike oiaio loa nana i hookomo aku iloko ona e hana aku pela?"

            "Ua loaa iaia na hoike oiaio loa ma ka honua nei, e kuu keiki O Oma ka hoike ikemaka oiaio loa i ike i ko ka moiwahine hewa. Ua loaa aku ka moiwahine e noho ana me kekahi o kona mau aliikoa. Ua ae maoli ae na aliikoa la i kona hewa, a kauoha koke ae la o Oma e okiia kona poo. I kinohi na manao iho ka Moi o Alepo e huna iho ia mea mai ia Horama mai, aka iaia i noonoo iho ai i ke ino o ka hana i hauaia, a hoomanao ae hoi e hauau mai ana ua wahine hoopono ole nei i alii nana e noho ka noho kalaunu o Damaseko , he alii hoi i loaa iloko o ka hewa ame ka hoohilahila, ua hooholo iho la oia e hoike aki i keia mea i kona hoaloha: a hooko io ae no oia ia mea. I ka manawa mua loa i lohe ai o Horama ua oiaio ole kana Helina aloha iaia, ua hiki ole iaia ke hooponopono ae iaia iho a piha hoi kona puuwai i ka ehaeha ame ka hilahila. No kekahi manawa ua maka'u oia e pupule anauei oia: eia nae ua hookaawale koke ae oia i ka wahine hoopunipuni mai kona alo aku..Ua hana akku oia i ka mea pono, e kuu Ulina. E hiki ana anei ia oe ke hoahewa akku iaia no ia hana ana pela?"

            Ua hoole akku o Ulina. Aka nae. i kona manawa i noho hookahi iho ai, me kona mau noonoo pouoi hoi e hoolauna ana iaia, ua komo mai la iloko ona ka iini ina aole oia i lohe i kekahi mea e pili ana no Helina.

(Aole i pau.)

 

Kenekuria  Umi-kumamaiwa

------AME------

Kana Mau Hana Kamahao.

(Kakauia e Simeon K. Nawaa.)

MOKUNA XVII.

(KAU POO EKOLU.)

NA ALA HAUNAELE AME NA OHUMU HAUNAELE O

EUROPA.

 

            No kekaia mau la. ua malama mau ia ae he mau paio ana mawa@a o ua koa ame na poe hoohauaaole ma ke kulanakauhale o Parisa, a o keia no hoi ka manawa i hoomaka ai ka haunaele nui ma ia wahi, a ma ia haunaele ana ua hou ia aku la e kekahi o na kanaka @a@u@pate i ka Duke o Berri, ka hooilina kalaunu a make. Mahope o ke nohomoi ana o Lui XVIII no ewalu makahiki, make iho la oia, @ na paui koke ia aku la kona makalua e kona kaikaiaa. Kale X--a i kinohi na lilo oia i moi ohohiaia, aka mahope koke mai ua hoolilo aku la oia i keia ohohiaia ona. me kona nohomoi, a pela pu no hui me ka noho mana ana o na Bourbon. mamuli o kona mau manao hoonohonoho manao akua ame na manao inaina i Ka noho mana o na poe kiekie ame na kahuna.

            Ua hukiia ae mailoko mai o ka waihona o ka lehulehu he $200,000,000 no ka uku ana aku i na poe kiekie no ko lakou mau aina i laweia aku; a panaiia aku he pono mai ka nohomoi aku i ka poe e noho ana ma na kulaua kiekie, oiai no nae o ko lakou ku ana ma Farani aole ma ke ano ku i ke kanawai. Iloko mai o 1829 ua haalele aku la o Kale i ka nohona aupuni aha kuhina ana, a mamuli o ia hana ana i ala mai ai ke kaua haunaele o Iulai, 1830.

            Iwaena o na Bourbons i hoihoi hou ia ae ai maluna o na noho kalaunu o Ferdinand o Sepania oia paha ke kanaka i lili nui loa ia. Ua kiola ae oia i ke kumukanawai i aponoia e na kanaka aloha aina o Sepania a lilo ae la na poe hanaino ame na kahuna i poe noho mana. I ka 1820 aia hoi ua ala ae la na makaainana mai o a o; kukala hou ia ae la ke kumukanawai mua. a hookonokonoia aku la o Ferdinand e hoohiki malalo o ia kumukanawai.

            Ma keia ala ku-e ana o na makaainana na hoopuiwaia aku la o Europa. a i ka 1823, ua hoohiolo iho la ka pualikoa o Farani i ke aupuni o ka lehulehu ma Sepania a hoihoi hou ae la ia Ferdinand ma ka nohomoi.

            Aia no hoi ia manawa e noho ana ma Napela kekahi kanaka no ma ka inoa o Ferdinand. I ka manawa i hiki aku ai ka lono ma Italia Hema o ke ala ku-e ana o na makaainana o Sepania ua ala ae no hoi he haunaele malaila, a o ke kumukanawai o Sepania i aponoia e ua poe hoala haunaele. ua aponoia mai la no hoi ia e ka moi, me kona hoohiki ana e malama ana oia ia kumukanawai. Mahope iho o keia na kakau ma-lu aku la oia i ka Emepera o Auseturia e hoike aku ana aole oia i manao e hooko i kana hoohiki. I kekahi makahiki mai no hoi ua hiki aku la kekahi pualikoa o Ausetaria ma Napela, hookahuli ae la i ka aoao kumukanawai a hoihoi hou ae la i ka moi maluna o kona nohoalii. I ke kau haulelau mai o 1821 ua ala ae la he haunaele ma ka aoao aupuni kumukanawai ma Piedmont. Ua lilo ae no ka hoopio ana i keia haunaele na ko Auseturia pualikoa; pela iho la i lilo ae ai o Auseturia ame Farani i mau aupuni nana e hoopio i na haunaele ma Europa.

            I keia manawa no hoi ua ala ae he mau hui kalaiaina ma-lu ma Farani a hui aku la no hoi me ka hui kaulana "Carbonari," Mahope o ka pau ana o ke kaua mawaena o Farani ame Sepania. o ka "Carbonari, nana i hookau aku i ka weli maluna o Farani mamuli o kana mau hana hoala hauuaele, ua hookapu aku la oia i ua hoao ana apau e hoolaulaha aku i ua manae nohona repubalika me ka manao mua ole e lawe mai i hoohaunaele. a mahope o ka haunaele o Iulai, ua hoopauia ae la ke ku ana o ua hui la.

            Ua huliia ae ke kumu o ia huaolelo "Carbonari" aole nae i loaa; aka he wahi moolelo na kamalii kahi aweawea ano pili kokoe aku i ua mea ia. Ua oleloia ae, i kekahi la, oiai o Francis I. o Farani, e hahai holoholona ana ma na "palena o kona aupuni e kokoke ana i Sekotia," ua haule iho la oia iloko o kekahi hale o kekahi kanaka puhi lanahu, a hooliloia ae la oia iloko o na hana hoomanamana. O ua manao hoomanamaua la oia no ka lawe ana ae i ka hoopa'i maluna o ka iliohae nana i pepehi i ke keikihipa. o ka iliohae na pili no ia i na poe hooluhi a hookaumaha, a o ke koikihipa no Iesu Kristo no ia, ka mea i hanau kina ole ia mai. a ma o na la i kau aku ai na hana hooluhi apau.

            Ua manaoio na poe i komo iloko o keia hui he poe hooilina lakou no kekahi ahahui kukuiuia ma Kelemania mamua aku o ke kenekuria umi-kumamakahi malalo o ka inoa ka manaoia o Kohlen-Breuners, a o Theobald de Brie kekahi o na lala. Ua laweia ae a malamaia iho o Theobald ma ke ano he mea hemolele loa o na ahahui hou, a ua kania ae kona kii ma kela ame keia keena o na aha hui la ma na wahi o lakou i kukuluia ai.

            O na hoailona pili hoomana o ka ahahui Carbonari, ka lakou hoohiki ana, na lawelawe ana. ame na ko'i. na apahu laau ame na mea e ae iloko o ke keena hoolaa o na lala komo hou. ua hanaia me ka manao e hookomo loa ia aku ka weli iloko o na noonoo ana a ka poe ho@ e komo ana. o na poe noonoo papaa no nae. Mamuli oke ano like o kekahi mau hana a keia ahahui, o ia hoi ma na hana kokua i kona mau lala iho, na manaoio ka mea e noho mana ana na paka mai keia ahahui mai ka ahahui Freemasonary, eia nae aole loa he wahi lihilihi o ka like o keia mau hui a i elua: he ahahui okoa kekahi mai kekahi mai.

            He kanaka Gepo@ ma ka inoa o Malgheila. oia no hei ka Murata Euhina Makai. oia he kanaka mua loa @ua i haawi aku i ka mana nui i ka lawelaweia ana o na hana Carbonari, a i kekahi manawa ua k@aia aku oia ka mea @ i kukulu ae ia mea. oia nae o la olelo ana na oi aku maia@a o ka mea oiaio.

            He hopena ino ko na Malgheila la. Mahope o ka haole ana o Murata. na hopuia oia e ko Anseturia poe, a na lakou i waiho aku iaia i ke aupuni o Sap@iini@na. a nana i hahao koke aku iaia Poko o ka halepaanao. Aole i ike nui la kena inoa, aka na@ aole l@ kanaka Italia, o ia an i nooikaika maoli no ka po@o ame ka hoakuu la@kila ana ia Italia e noho aupuni mana nona iho.

            Ua lawe ae na Romagnois i na hana Carbonari me ka @ha haakei o na manae, a haua aku no hoi i na hana kaiaina. O ka hau walaau e hoike ana i ka manaelana ma Romagna na hoikela iloko o na Leta ame na Moolelo a ka Haku Byron, a Kan@ Pio@ Ga@ i hooliio aku ai i Cahonaro, he kanaka hoi i na@a aku i na mea e hiki mai ana, ka wa hoi a Italia e hoihoi aku ai i na aupuni @aha i na hana pogana iloko o ko lakou mau ina liona iho, ma ke ano o ia ka hana nui e hoea mai ana ma ia hope iho.@

            O ka hoomaka ana o na hana hoonaueue i kau nui lea ai keia manaolana ana, na manaoia e hoomaka ma ke aupuni o Nap@ela i ke kau makalii o 1820. O ka lokahi like ana ae a @a Sepania iloko o ka mahina o Maraki oia ka mea nana i hoohoihoi aku i ka poe o Napela a manaoia lakou malia o loaa mai no hoi ia lakou ia lokahi like mai ko lakou moi mai ina lakou e kauoha ana i ko lakou ikaika apau e kalele pau loa maluna o keia manao hookahi. I mea no lakou e komo ole ai iloko o ka aniia mai e hoopio ia manaolana ana ma kekahi alahele okoa. ua hana aku lakou i na hana apau e hele like ai lakou a hui like ai lakou ma na hana e hanaia ana e ka poe aloha aina o Italia. O ka ahahui Carbonari o ke aupuni Neapolitan, o lakou no hoi ka mea nana i hookumu i ka haunaele. ua manao lakou o lakou ka i pono e haawi aku i na kumuhana a kekahi aoao e hookomo mai ai.

            He mea oiaio ua loaa io aku no i ka poe Napela ko lakou lanakila; eia nae na halawai aku la lakou me na ninau koikoi loa e hiki ai no ke hoopuhiliia na noonoo ana a na kanaka naauao loa a i kamaaina hoi i ka nohona aupuni kuokoa ana. O ka ninau mua i ala mai oia hoi, oiai e hiki ana no ke hoalaia ae ka haunaele e kekahi hapa, aole loa e hiki ke lawelaweia na hana o ke aupuni e kekahi mea hookahi. Oiai ua lanakila na Cabonari ua hoopouliuliia lakou me keia mea oiaio; a no ka hooi ana aku i ka ino, na mahae lua iho la ua hoi la. e kekahi o lakou ua huli ae ko lakoa manae e kiola loa aku i ka mana Bourbon: he iini lahui hoi. aka oiai @u ike wale ia no ia manao e ka hapauuku. ua komo pu ae la ia a ioaa ka mea o uiuao'a nui ai

            Mahope iho keia, a he mea no hoi ia i manaolana mua ia, i ala mai ai na manao ame na kalahea ana no ka hookaawale ana mai ia Sicily mai. Ua makemake ko Sicily e hoihoiia aku no ko lakou kamukanawai i haawiia mai ai e Beritania Nui i ka 1812 , a aole hoi a lakou hana aku no ka mea i haawiia mai Napola mai. Ma na paio ana apau mawaena o Napela ame Sicily, he mea hiki ole ke kania iho na manao aloha no ka poe e noho ana ma ia mau mokupuni. oiai lakou e noho ana iloko o ka hanohano o ko lakou nohoaa kuokoa, aia hoi na komo iho no ka manao ana iloko o lakou he poe pi lakou o ka lahui haahaa loa: eia nae he mea hiki pu no hui ke hooie ia ae, ma na hana kalaiaina, ua hewa lakou. Iloko o ka @niona. a o ka uaiona wale no, aia iloko o laila ke kahua e hiki ai ke pale aku i ka hana ohumu kuloko no ka hoomau aua i ka poe e nono ana ma ka Hema o Italia iloko o ke apo a ka hooluhi.

            I kinohi na manaoia he wahi hau@aele liilii wale no keia i ala ae ma Sicily, a mahope mai ua aneane e hoopoina loa ia aku, a me ke ala mau ana no hoi o na hana limanui a ke aupuni kumukanawai o Napela. e hiki ole ai no ke hoomaopopoia aku ma ia mau hana ana he moe, ia e kailiia aku ai na manao aloha mai ia lakou aku.

            I keia manawa no hoi, o na poe ekolu i hele ae ma ka aoao o Europa, ua hui ae la me Troppau, a o ka hopena i hol@ha like ae mawaena o lakou, o ia hoi "o na alii o ka Huina He@ol@le ua loaa ia lakou ka mana e ku-e ole ia, ma ka lawe ana ae i na hana hoopaa e ku-e ana ana i na mokuaina i kiola ae i ka mana hoomal@ mamuli o ka hoohaunaele ana. o ia hana ana pela he ku-e ana ia i ke aupuni e ku ana malalo o ka pono ame ka malu o ke kumukanawai." O keia manao na laula loa kona mau aoao, a ua waiho ao ka Haku Castlereagh he wahi hoohalahala nuku, ana no nae i huki hou ai @a ka aeia ana. ma ka ninau e ku ana ia manawa, o ke komo akeakea ana aku o la ka hana kupono loa e hanaia ai.

(Aole i pau.)

 

KA MOKUKAU ITALIA CALABRIA E KU NEI I KOU, HONOLULU.