Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 44, 3 November 1905 — Kenekuria Umi-kumamaiwa AME Kana Mau Hana Kamahao. [ARTICLE]

Kenekuria Umi-kumamaiwa AME Kana Mau Hana Kamahao.

i i (Kakauia e Simeon K. Nawaa.i l MOKUNA XVIII. j (KAU POO EKOLU.) NA MOKUAINA BOU 0 AMEEIKA HEMA, 1 | i —_ 1 t i Iloko mai o Mei. ua kapaia aku oia e kona mau koa ma ke" I ano he Emepeia. a kau aku la oia im» ka nohoaiii malalo o ka inoa j Auiruistin I. a kukala ae la no hor ka Ahaolelo kuioko e lilo m» ka nohoalii i waiwai hooilina nona ame kana mau mamo aku. Aole oia | i lawelawe aku i anpuni kmnukanawai. aka o kana i liana ai he lima- • nui a anunu mana. nolaila o koua nohomoi ana aole i loihi a ua piha j hoi i n;' pilikia. a mamua o ka piha ana iaia lie hookahi makahiki ma | ia kulana ua waiho aku Ia oia. Ua hooholo iho la ka ahaolelo kuloko j i haawina l-ooiuau nona o $23,000 no ka makahiki ma ka ike ana aku i kona laweiawe kaua makaukau ana i lsiMK malalo no nae o kekahi kumu, oia hoi e haalele oia i ka aina. laia i hool+o ai a liaalele ia Mekiko. ua liolo aku la oia no I\ie- ' kane, kahi lioi ana i liana iho ai i kekahi papahana e hoi hou mai ai 1 ua mana la iaia e noho emepeni 110 Mekiko, a hoopnka ae la oia i k*~ kahi nianao e hooikaika no oia ma na ano aj»au. ke hoi hou oia no Me--1 kiko, e hoolaha aku i ko I'elekane lawelawe aupuni ana malaila. Ma- ' hope o keia ua kukala koke ae la ka ahaolelo kuloko o Mekiko iaia he kipi. a kaupale mai la i ka hehi hou ana o kona mau kapuai wawae 1 i Mekiko malalo o ka lioopa'i e make no ia. Me kona ike ole ae i keia make i kauia mai iualuna ona. ua kau aku la-oia maluna o ka moku i Mei'3l, 1824, a ku aku la oia ma ke awa o Botola-Marinā. i lulai 14, malalo no nae o ka aaliu hoonalonalo; hopuia oia ma ka la 17. a kipuia oia ma ka la 19 ma Padilla. l Ua hoolilo ae kona inau koa iaia i mea nui. a ua oleloia ae hoi he kanaka hana maikai oia i kona manawa e lawelawe ana nona ponoi iho; eia nae ma kana palapala pili kalaiaina ua haanui ae oia a olelo l «e ua hoohanohano aku oia i ka Poalima Maikai ma ke kipoka ana ia ekolu haneri o kona mau enemi. Ua hookaawale'ae ka ahaolelo kuloko o Mekiko he haawina no kona ohana, a he mau makahiki loihi mahope mai o kekalii o kana mau moopuna. ma ka inoa o Augustiu, ka i law r eia ae e Maximilian. ka Emepera o Mekiko, i keiki lianai nana a liooilina hoi no ke kalaunu. Ma ka hema aku o Mekiko na kolone o Amerika-waena. Ua aueane no e like aku ka noho nui ia o keia mau kolone me ko na okana aina e ae, a i na la mua o ka noho kuokoa ana o ua mau kolone la i hoohuiia-ae hoi a lilo i hookahi i 1824, ua ikeia aku lakou īualalo o ka inoa aupuni o Guatemala, a mailoko mai o ia kulana, i kapaia aku ai ia, malalo o ka mana hoomalu o Bepania. Ua lioohui pu ia aku o Costa Kioa ine Guatemala a paaia iho ma ia kulana a hiki i ka j manawa i ku ai ke aupuni Emepaea a Itrurbide i kukulu ai ma Mekiko. I ka 1823 ua hui pu ae me Guatemala na okana aina o San Salvador, Hoiiduras.*Nicaragua. ame ka teritori o 3loscuitia a kukulu ae la i huiua malalo o ka inoa Ainenka-waena, a ku iho nia ia kulana a liiki i ka 1840, a ia manawa i ku kaawale ae ai a kukala ae la iaia he aupuni kuokoa. | O na haunaele i hoalaia e na kojh>ne o ua hookaliuaia no ia maluna o ka makemake e kuokoa no ka hoopalahalaha ana i nahana hoowaiwai o ka aina a e loaa pu mai hoi ua lawelawe aupuni ana i ku i ka pono. Aka nae ma ko lakou mau moolelo iho aole i I kupono na lahuikanaka o Amerika Henia no ka noho aupuni ana-no lakou iho e malama. O Holivia kekahi i loaa ae kona maliele ma ke kipaku ana i na Bepania a kukulu ilio i aupuni repubaiika. Ua hiki iho la ka hoala haunaele mua loa ana mamuli o ke komo kaua ana a Farani ia Sepania (i hoikeia ma kekahi mau mokuna mamua aku nei), aka mamuli o ke olai ikaika loa ma Caracas. i manao ia he hoopa'i ia na ke Akua maluna o na okana aina hoohaunaele o Sepaj nia. ua lilo iho la ua hoala haunaele nei i inea hoopoino i ka manao | aupuni repubalika. . (

Ika mauawa a lU>!hi ir i aku ai nia ka rvj»nUtiika ona tu:rero n»a HayU, tm k>aa mai la im kokua aua iaia a hik» »ht> la iuia ke ! hoi ak«i sit» kona asna, a «na ia hoi ana oia i hoopoina ib,«> ī na |hana uunkai a ua negeru i hana mai ui iaia. oiai uo nae he kanaka |oia |aa ana i k*<katu Uuiua imi o«a a i»sa ui Uana aua i htii 1 like ao aī na poe waiwai a ku-e aku iaia, a jm»ī o ih,> h» keia mau hana inii waiwai; aok' uo hoi oia i !h>okaulua iiw' i k»- kioia ana av i k» k tūi mai! kanawai a ika ahaoloh* i nianao iu no ku ho«»kaulua ana i k i hookuu lauakiia aua i tm Bvccn\ I kona konoia aua luai o kouio aku i lVruu ua kipaku aku ia oiu i na Srpania a lilo ilio la oia i hooiK»k*'lt 4 uo ua IHkini i li»Hij»illhuaia aku oua lahui apau. l*a kapaia aku o Hotivur ma na wahi apau In« htH)j>akole no na j*»e i hooluhiia; fia na»' aolo 110 ia hi» i:onorahi mai kai a oia uo hoi kokaiii mauahooko knpono ol!»--aoh* oia ka ino. aka aolo oua nana i na hana ino a kana {*><* i hwpunahelo ai; aka nao hv* kanaka oia i piha kona 1010 i na ulahele e hoolliana ia ai a uu a e ht>lo> pouo ai ki» aupuni. a he kiiuaua jma hoi a hiki <»U i k<' lu>onatu i mMa \ koi.a mauao. Ho h huiehu ua uianawa ona ii kai< haia ue ai mai ka ; manahooko ae. aka o hiki nmi no ka inanawa aua *• aia hou ao ai. t " l a ike aku oia i ko kupono o h»aa ona aupuni kuwaena paa; a uia I kana Kuiuukanawai o iVru, mo ka ahaololo deiuokarata, ua a'o aku oia o hoomanaia ka mea o koiioia ar.a i kuhikuhi p;:in»uo «• noiu» n»a kulana a pau ko oia, a na ui nu a no o koho akn i knua pau; haka haka. Ma na ninau pili kauawai apau ua hooikaika oia r wa>lo» ina noonoo ana a pau ko kaua. I a pololoi kona manao ana •• hni liko na koloho aj»au a ku-o aku i ka uiaua kakauiia o S»'*pauia; ria uao ua kuhihowa oia i koua inanao ana ua hiki no ke j»aa ia iho ua kolouo aj#au nuflva nohona iioko o ko aj>o hookahi mahilo o iiookahi niaun* iiooko. Mahojio iho iko iho ia oia i kona kuhihowa. a a«* iho la i ka hookaawaio ana ia \"onoy.«ela mai ia Colomhia, a o koia ka j»alona o kona ohohiaia ana a hiki oh» iaia ko iioihoi hou mai ia uu v a. No eon«) manawa aua i waiho aku ai i kona kuiana. a he mauaw.i ua aoia. Mahojie koke ilm o keia ua make iho la oia ma ('ai oiai oia ma kena alaiiele kuewa. he mea pono ika meakakau e hoiluu ae'i ko-ka nn a iieluhelu lena ike no INm u. Ika hapamua oke k»*nokuria uiui kuinamaouo i hoikeia ao ai keia aupuui uui o na ilikini i ikeia ma ka inoa Jneas ma ka loaa ana ia l'i/an-o. l'a hoikeia e rrese«)trka ka nui o keia aupuni, a i koia manawa a kakou e uolio noi, o ua aupuui la, ua maheleia ae iloko o na Okana Aina o l»olivia. Kouador, Pei u, ame Kili, a nee aku la 110 hoi 110 ka hikiua no ka j>ahuia i hoi>mao(H>j>o 010 ia. Aia iloko o kona mau jmai na waiii {>aj>aaht. ua ole; na ««»• kai one o ka l'akiiuka. a hiki aku i ka j>iko kiekio o Mauua rhitnborazo uiue kona mau iioa kuahiwi e halii mau ia ana e ka lutu i kehi ame keia la ajuini ka makahiki, a piinī ka makahiki. Mailoko n.ai o koua man kuahiwi e kahe mau ana ka wai iloko o na inuliwai. a kaho aku la no ka hoojuilu ana i na aina kula, kalii hoi i hoouliuliia me ka huita, ame na meaulu waiwai e ae. Maluna iho o ka lieluna kauaka o hookahi miliona e noho mana ana he mana anuuu—a nie ho mea la iloko jmha oka moolelo oke ao holookoa o keia mana anunu hookahi wale ;tio palui ka mea i hookonio mai i na pomaikai aj»au, e haawi ana hoi i ka jioe mahiai i ka poe liana ma ka j>anai ana me na metala kumukuai nui, a jH'la no hoi iloko o na liana kukulole—oiai lie niau haua hoowaiwai keia e kujni ikaika ana iloko o ka aina—he hapa kuj>ono o ka maiiiiwa hana e hana ana ka liinahaua no kona ohana, a o ka hapanui o ka manawa 110 ka malama ana i ka nohoalii. na j>oe lianohano, ai.no na halepule 0 ko lakou akua, oia ka La. No ka waiwai hoi o ke aujuiui. ua lawa kc» olelo ae o ke kanaka Atahuallpa i paapio. e haawi no ia i kuinukuai uo kona ola e hoopiha 1 kekahi rumi umi-kumatnahiku kapuai ke aikea. iwakalua kumamalua kajuiai ka loa, me ua akua a hiki i ka eiwa kajniai ke kie, kie. A oiai aole he kalii aku o keia poe nana i hoj>ujuo iaia a j>au pono kana haawi ana mamua o ka hooholo loa ana e j>ejiehi i ke pio, 0 ka inea i ohiia ke hooheheeia, e hiki aku uo ia i ka umi-kuuiama-I liina me ka haj»a miliona o ko kakou (lala i keia manawa, a o keia i hoikeia ae la he walii liunaliuna liilii waie no ia o ka loaa lahui. O I>razil, oia kekahi o na Mokuaina ano nui o Amei ika lienui ma kaiii o koua hooj>alahalaha ana i kona mau teritori, a hiki hoi i k<» Kenekui'ia Umi-kumamaiwa, o keia Mokuaina hookahi ka i ku ae ma ke ano he auj>uni moi. ina Anierika ileema. l"a loaa keia uiokuaiua 1 ka ia \*ieentt> Janex Jiuzon he kanaka malalo o ka hoouna aua a ke auj>uui o Sej>ania. I kekaiii niakahiki mai ua hoouuaia aku la he huakai huli lionua mai akii malalo o ke alakai ana a Pedro Alvarez Cabral, no Juia Ilikina. u halahu ae la ka lakou holo ana mainuli o ka lawe ana a ke au a liiki aku la lakou ma im aekai <> l»razil, a hu\e koke ae la o Cabral i ka aina ma ka inoa o Kmanuela, kona moi. (Aole i |>au.)