Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 45, 10 November 1905 — KULAIANA Ka Weli o Damaseko. KA HOOKO MOEUHANE A KA U'I ULINA. [ARTICLE]

KULAIANA

Ka Weli o Damaseko. KA HOOKO MOEUHANE A KA U'I ULINA.

iho e na kukuna owelawela o ka !ā, hr nani a aiai no hoi. a o kona j Ja Ji'h<'U na ht* u'i. a o kona nian inaka oluolu. j)oiioi hauliuli e hoo f puniia ana laua me na miuoaka waianuhva e popohe iuai ana ma kona mau papaiiua. O kona lauoho hf hauli. a e miio ana hoi mai k<- kuinu mai. a liiki loa aku i na weklau e lulie* ana ma kona mau poohiwi. O koua aahu ana e komo ana he iole maku t' kumukua: nui. i okomoia hoi me ke giila. a.ma kona iima hoi e paa ana kekahi j»apale i hoohiluhiluia me na pohaku makauiae. a e kau ana hoi k<-kahi hulumanu okalika. Kau aku ia kona mau maka maluna o ua'wahine e noho ana me kona pane leo ole aku. nie he mea la e inu ana i ka nani o ka U*i Uiina e noho nei imua o-kona alo. e like hoi me kekahi kanaka kaahele e ku ana a nana aku i ka nani o ka aina hou e waiho kahela mai ana imua o kona alo me kona mau mea nani. **E ka lede maikai," wahi a ua opiokane la i pane aku ai me.ka leo oluolu, "e ae mai ia ? u e manaolana e kalaia mai ana wau mai keia komo ana mai nei. Aoie wau e hoeha aku ana ia oe; a ina ua hookauia ka weli maluna ou e pono ia oe ke hoopoina iho ia mea. E lia'i mai ia'u pehea la kou noonoo no ko'u hiki ana mai nei/' Neenee aku la ua opio la imua o ka U'i Ulina iaia e kamailio ana; a 110 ka U'i Uliua hoi. nie koua hoomaopopo ole ae i kana mea i liana ai t ua ku ae la <»ia iluna a haawi aku la i kona liina iua opio la. Ina o kela hana ana a ua opio la maluna o ka U'i Ulina a he hakukoi makemake kekaln iloko ona. alaila aole no i halaliu ae ke pana ana o ko laua mau puuwai. oiai aia iloko o Ulina i keīa inanawa ke pana ikaika la kona puuwai me he mea la e puana ae ana: "Ua lana loko i ka makemake, I ka nani o Mailehahei." Ae. ua hoike ae oloko o ua U'i Ulina la eia ke kanaka i hiki iaia k«- h --'ei pau aku i kona liiliiiai maluna ona; a aia hoi ke pana ka-i palili la kona puuwai me kekahi ike hou i loaa mua ole iaia. "K k«« ki'onimaiia maikai." i pane aleu ai o Ulina, a ia manawa! pu 110 hoi i hala wai ae ai ko laua mau maka. "ua hoouna mai na lani, ia oe 110 ka hoopakelo ana a< 4 ia'u mai ke kanaka i kauia ka weli a i | konio mai nei hoi ma keia wahi." "Owai keia kanaka au e kamailio mai nei?" i niiiau koke aku ai ka inalihini, me kona paa ana no i na liina o Ulina. "O ka'u kainailio nei ua ]»ili 110 ia ika mea i kajiaia Ka Weli o Oamaseko—o keia Kuliana hoi e kauia nei kona weli." Hainau iho la ka iualihini 110 kekahi inanawa, aka nae aole oia i kaili ae i kona nana ana nialuna o ka nohea e ku ana imua o kona alo. • | '"K ka lede maikai," i pane aku ai ka malihini. me ka leo malie] hoi a oluolu, "ua hoikeia mai ia'u ua laweia mai oe e ka moi o Da-| maseko no keia wahi no'ka maluma inaluhia ana la oe a liiki mai i ka j inanawa ana e hoolilo ae ai ia oe i wahine nana." j ki O kana ia i hana mai ai. eke keonimana maikai." j "Eia nae me lie mea la aole oia i hoolako mai ia oe me ka naau-} ao. He makeinake anei kou e laweia aku oe imua oka moi?" j "Aole, aoh>—aole ika moi. E lawe ia aku wau e pono ai i kuu makuakane/' Ma keia e nuiopopo loa ai ka maiiao oka U'i Ulina. Oiai ka moi mi' kona mana nui e kn niai ana ma kekahi aoao aole loa he wahi inaimolann o ua Ulina la nona. ka opio malihini lioi ua ike aku la oia i ka ioli ana ae o ko Ulina helehelena, a oiai kela ike e hooinalamalama ana i kona uoonoo, ua hoomau hou ako la oia: "Aole e hiki ia'u ke hoike aku i ka manawa ou e hoihoi ia aku ai i kou makuakane; aka nae ua hiki ia'u ke hoopaa aku e haawi no wau i na koleua ame ke kiai ana ia oe me ka maluhia. E pale no wau ia oe mai na lima mai o ka poe au i maka'u ai; a ia manawa .hookahi 110 lioi e ike aku 110 wau i kou kino ma ke ano he mea liemolele !<»a i haa wiia mai na'u e malama, a e aloha ia aku lioi a e mahuua loa ia. A ano hoi, eka lede, ua liaawi niai anei oe i kou hilinai ana maluna o ka'u inau olelo?" Aole i kamaaina ua Ulina la i na launa ana i maa i ko waho ]>oe. a aole hoi oia i hoomaopopo i na kamakamailio hoohunahuna ika io maoli oka olelo. X r a kamailio aku la oiaf ika mea e ulu mai ana iloko ona—e like hoi me ke alakai ana a kona lunamanao —a hoike aku la oia i ka opio mai kona waha ponoi aku ame ka nanaina a koua iuam maka, e hoike aku ana i ka opio i kona paulele ana ma- : luua ona. Ma kana paue ana ame kona nana ana lie mea oiaio ua komo io aku iloko ona he manao e pipili aku i ka opio malihini e ku aku aua imua o kona alo. he manao pipili hoi a k.'ma e ike iho ai, ina j i ike ka moi ia haawina aole e nele kona lili maoli 110. | "K ka lede maikai, e ae ana anei oe e noho kokoke aku wau ia oe; iiu kekahi manawa pokole? He manao ko'u e hoike aku ai ia oe." i ",\c," wahī a Ulina, me ka moliala loa ana ae o kona nanaina. | llookuu aku la k;t opio malihiui i na 'lima o ka U*i Ulina. a iaia; i uoho iho ai maluna o kekahi noho e ku kokoke ana ma kahi o ua: l 'lina la e noho ana. ua hoomau hou aku la oia i kana olelo ana: | iAule Ulina, ua hoojuika mai nei oe i kekahi mau olelo e pili' ana no Kuliana, a ua niaopopo aku nei hoi ia'u ua maka'u oe -iaia.; Ua ike mau auei oe iaia?" I Haalulu ae la ko Ulina kino i kona manawa i paiie aku'ai aolej oia i ike mua ia Kuliana. i "Ua lohe anei oe i kona moolelo?" | "Aole. Ua hoike mai no o Alahia i kekahi mea ia'u. aole no | nae o ka nui loa. v "Ua hiki ia'u ke hoike aku ia oe aj>au pouo, ina nae oe e ae mai j ana e hoolohe mai.' ? I •He makemake ko*u e lohe, ina nae oe e oluolu mai ana/* "K manaoio mai ia'u, e kuu lede maikai, i kou manawa e lohe ai| i ka'u mea e hoike aku ai. aole oe e ike aku ana ia Kulina e like me| kan mea i lohe wale ai. Aka he hookahi mea a'u e kauleo mna aku| ium ia oe: la'u e hoike aku ai ika moolelo o KuHna he mea jH>noj ia'u ke hoopuka i na olelo ikaika e ku-e ana i kau kane hooj*aīan." i '•No—ka'u—kane —hoopalau?" i hm>pili aku ai o Ulina, me ka' okioki ana mawaena o na huaolelo i hoopukahu ame ke auoe pu ana j hoi o kona nanaina. | 4 'oia hoi no Horama, ka Moi o Damaseko." i j>ane aku ai ka ma lihini. a ia manawa pu no hoi ke kaulono la kona mau maka, maluna o Ulina me he mea la ua aniani miia iaia na manao e uiuku ana iloko o ua oj>iowahine la» "Aole owau ke kahu maluna ona hana a Horama. Oka oiaio. i hoopukaia ma ke alahele oiaio. aole ia he mea nana e hoinoino mai i < ko'u noonoo." "Alaila, e Ka hnle. e hooie aku ana wau aole o Kuliana he kupuino e like ine kau i haj*iila aku ai maluua ona mamuli o kou maka'u iaia. Aole loa oia i hana hewa aku i kekahi mea, koe wale no ka mea e n«.»ho uuina nei ma K hele oe iloko o na uhilaau ame na kuahiwi o Lehanona, a e loaa no ia oe he mau kaufetuii o na ohana ilihune ana i hoohoaloha aku ai me lakou. Ua iawe mai oia tuai ka haiepa|Hta mai o Horama i ke gula ame na mea makamae. ame ,na niea nani o ka silika ame ka liiina; aka aole oia i hoowaiwai iaia ih.> n.e h\ nuin mea. Ua ola oia ame ka jn>e e hahai ana niahope ona, a ina o aku o ia o na waiwai i loaa mai iaia ua haawiia aku i ka p." iUliune a i nele, Ua kakali pu iho o Kullana lna huakai kamelo na waiwai uui a wawahi aku ia lakou; a he lehulehu o na huli aka moi i hoouna ao ai i liookuemi hoj>e aku e ia. Malia ■ paha ua j*>lolei na mea i oleloia nona, oia hoi he Well no ftamaseko: J aka aole !oa iloko ona he manao e hix»ixono Ika niea ililiune, O kana e hana nei. oia ka panai ana aku i ke ino maīuna o ka Moi o, OamaKeko." | U A heaha hoi ke kumu o kona panai ana aku ia mea iualuna o| ka moi? ? - i ninau koke aku ai © Ulina. | (Aole I jmw.) I

MOKUNA 111. KA WEKI O I>AMASKK.O» 4 Aole iiiiei uii oi aku ka jhuu> u\akv ika }m»1oU īnamua o kii niako e lotiu luui mui luai k*Mii \\ oli uuū o O;iums*-ko kt v «iku kaua iaia? O. e Alabi;u ua hiki ole ia'n ke hiHuuana\vauut i kt*ia mea I" Mauum o ka liiki aua ia Alahm ko \n\uo aku, ik*'- aku \a lauu ika holo hou aua umi o Asawada no ka halealii «ia uae aole o»a t kouio uiai. Huli aku la ua koa !a a holo aku la ma kokuhi ahihole e holo aua no ke komohuna, u holo aku la e like ine ka mumu i hiki iaia ke holo. Aole i loilii mahope koke iho. ikf aku la laua uei iku puheo aua mai o ua koa o ke *lii mui ke alahele mai. a ia lakou i puku mui ui nia kahi lualuelue. kioia iho la uu poe ki*a la ina pahikuua u hikou a kukuli iho la iialo. "Heahu ku nunuuo o kelu?' i liooho ae ai o l liua. "l"u muke auei lakou?" "Aole. wahi n, Alahia. "I u haulehiu lakou. ake liauwipio nui iu. E uana aku oe! Aia ka j.K>e i lauukila k«> kouu» mai la!" Iu Alal.ua i hoopuka ui i keia mau oleh». aia hoi ua kv>mo mui lu na koa o Kulina iloko me ku lakou \mn meuknna e hulali ana i ku muka oka la. O kekahi poe o lukou ua uahu iho uu lolokuuu kila. a o kekahi poe hoi me na pupale kila ame na pulekuuu keU-uwe. "L holo kaua;'" wahi u l liuu i hooho ue ai ,a ia manawa hoo kahi 110 hoi ikuae ai oia iluna. "O, lie mea pono ia kaua e imi aku i punhonua no kauu!*' I u oi aku ko Alalua noonoo akuhele ma keia niuuu i ku mai imuu oko luua mau alo mamua oka l"i l'iina. l'a maopop,» i„a iho la iaia he mea waiwai ole ka haalele ana i ka haleaiii a ho!o aku. "E kuu liaku aloha," wahi a Alahia i pane aku ai. me kouu pau ana aku i na lima palupaln o koi a hakuwahine. "lle meu poim iu kaua e inauaolana aia no lie meu mnikai e ho«-a mai auu. Ina kauu e haalele iho ana i ka haleulii nei. e loaa koke ana no kana: no ka mea o ke alahele no keiu man lalani kuuhiwi e waiho mai nei uiu no ia nia ka malapua. kahi Ik>i na luawai wai pii e lelehunu auu. Ina uo hoi kaua e liolo aku ana no ka inalapua mahopo o ka haleulii nei, e loaa ana no kaua. a malia o kau niui maluna o kaua he hopena ino. Ina aia iloko o keia Kuliana e kauiia nei ka w<*ii he wahi lihilihi o ke aloha kanaka ilok<.> o kouu puuwai. e oi aku auunei koua mahalo ia oe ke loaa luai no oe iaia e noho aua no iloko o kon rumi nei." ik E ka nhane oke aloha e hoopakele ae ia maua!" i puaua ae ai 0 l lina. me ku puili ana ae i kona mau lima niaiuua o kona alo, a noho iho la iluna o kona wahinioe. "O, e Aluhia, ina oka moi ke kahi maanei uu like no ia me na hoopomaikai ana mai a na lani! >% Kokolo aku la o Alahia imua o kona hakuwahine. a hoao aku lu e hoomalielie iaia. oiai ua uluj>uni kona hakn i ka maka'u eia nae mamnli no o kona nui mnka'u he meu |>aakiki loa ka hiki pono anu iuia e hoopuka aku i na huaolelo nann e hoomualili iho i ka maku'u 1 kau iho maluna o kona hnku, oiai o ko laua noonoo i kela manawa aia waleno malnna liO]K k na weliweli e hoea mui una mai nu lima o IvTLAXA. KA WELĪ 0 DAMASEKO. MOKUNA IV. KE Iv.VNAKA MALIHINI. Me ka niaku'u ame ku haalulu i noho iho ui o l'liuu, e kali uuu lioi oka hoeu inui oku meu a lakou i kau ui ku weli. Ilulu ae lu he hupaluu horu, uoh? no nae he meu nuna i hoonioni mai iuia; aka nae iloko o ia mnnawa ua ike aku lu oia i na mea e lmnaia ana a e kau ole.mai ai no hoi ku maka'u maluua ona. l/a ike aku oiu iku hoo puaiu una he kanalinia a oi aku poe koa o ka moi, ume ko lakou taweia ana aku; ike pu aku no hoi oia i ke kukuluia una he mau kou o Kuliana ma ke alahele no ke kiai anu iu wuhi. lle p<H' nanaiua hihiu wale no lakou, a uu u'i nei hoi i hoohalike ue ai me na uhane lapu ana i lohe ai mai kona kahu wahine nana oia i malama. Aole i loihi niahope luai loheia uku la ku puhupahu unu mai o na kapuai wawae mawaho o ko laua nei rumi e noho ana, u aole n»> hoi i liuliu iho hamama an,a ku puku o ka rumi, u komo ana kekalū haiawahine puele iloko. O keiu no kekuhi onu wuhine luuhine uka moi i waiho iho ai i wahine luweluwe no uu l"i l'linu nei. *'E kuu lede," wahi u ua wahine lu i pane mui, me ka naka lia.i lulu pu ana o konu inau lulu, "ua hiki niui ka hora oka inake. li<kauwa wau na ka haku hou, a ua hoouna luai nei ua haku m i o ". e hoike aku ia oe ua makemake oia e ike ia oe." "Owai oia?" i ninau aku ai o Ulina. "Aole wuu i ike, aka ke īuanao nei wau o Kulina, ka Weli u » ia. He nanuina konu ikui ka weli. Aia maluna o konn muu ku»kuemaka na hakmnakuma hooweiiweli, a uuii konu mau maka mui • oili niai no nu kukumi wela o ka uwilu!''•Aole au e hele aku anu i ona hu" wuhi a I'lina i pune uku ne kona liki ana iho ame ka haalulu pu lioi o kona mau lalu. "Aok 1 oiu i manao o ke hele uku. e kuu leile. Oia ke h»*le n;u' ana e ike ia oe. l u lawe ae oia i keia halleali!; 1 ua hoopaaia eiu :!•>, koa; na kukulu ae nei oia i kona ]x>e kiai ma ke alahele, a i keia u « nawa ua waiho ae oia i kona lolekaua, a makemake lioi e ike i t 1 «1 T"lina. Ke manao nei wau he makemake koko koiia e hui uu Ina oe e ike ana iaia aole paha oe e hulm ana iaia. v « "K hele mai ana anei oia iluna nei? M "O iu kanu i olelo mai nei ia'u," "Aole he mana ia'u e |mle aku ai iaia. E hoiko aku o» i.-nu ' nuwaHwali au a hiki ole ke pale ae no'u iho, a eia hoi wan l;' 1 ! w nana." Kuiiou aku la na kuuwa nei u haalele iho !a i ku rumi; a o ku inanawa {K>kole lohe akn la o l lina niia i na kapuai wawio* k,r ! maha mawaho oka rnmt; a ike aku la no hoi laua ie ii ku wehe i lie ia ana inai oka pnka. Heaha la ka lauai i.ike akn ai? He uhane anei? AoIt»; aka ! Rro kanaka. He opiio wale no—aole ioi aku na makahiki mulen-i o kit i wakalua-kumamakolu—-a aia hoi na nanaina oluolu, a kul.tr i keonimana maoli ke halu la maluna o kona helehelena. Aole no i nni loa kona kino. aka nae he kiiakila a nani hoi kona pauku kim'». Me >e ia o kona mau lala apau ua milikaaia ena lima palupalu o kona maknahine a eaa lo maikai. aole he aln. aole he k<?e a ua maka e hoohalahala ae ai. O kona mau poohiwii he kilakila a palahuiu! u no hoi. e hiki ai no ke ikeia aia he ikaika iloko o na lima o ka nu i non& ia mau poohiwi,, a e hiki ai no i ka mea e ike lihi ana iuia ke kapa nku he pUlkua maopopo oia. O kona ili, oiai no nae ua j>epeia