Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 46, 17 November 1905 — Kenekuria Umi-kumamaiwa AME Kana Mau Hana Kamahao. [ARTICLE]

Kenekuria Umi-kumamaiwa AME Kana Mau Hana Kamahao.

! j 'Kakauia e Sim6on ELNawaa.) i ! MOKUNA XIX. i j iK.VU POO EKOU'.i I j HAWAII MALALO O KAAHUMAM*. | j — 5 | Kau aku la ka moi mahma oka inoku me koua mau ihonhek» Kan.amaiu. kana wahine. Koki anu- kana wahim», Liliha. jma o Kekuanoa la, Kaj«ih€». 3lauuia. amo Kimo Young. a haaiele iho jlu lakou ia llonolulu ma ka la 27 o Xoveiuaba. i « 1 l'a waiho aku ka moi ina ka iima o Kapeiia Starbuek. ke kapoua ■ oka moku. he iwakalua-kumamalima kaukani dala. ma ke auo nana !e malama. a ī ka hīki ana o ka moku ma Kio Jam?in> f ua hookipaia Imai la ka huakai a ka moi e ko Pek-kane kanikela nni ame Emepeia 'Dom Tedro ti lioikeia ma ka mokuna maluua'e). Ma ka huakai hoioimoana. ua hoowalewaleia iue ka ikaika na kaukaualii ame ka moi ,e komo iloko o na hana piliwaiwai ame ka inu rama; nolaila i ka | hiki ana o ka moku ma Portsmouth. Enelani. ma ka la -- o Mei, iISiJ4. ua hoolele aku la o Kapena Btarbu< k i ka huakai a ka inoi o iHawaii ika aina me ka hoolako ole ana ia lakou. Ikawa i lioikeia iaku ai ka lono i ke aupuni o Pelekane. ua hookohu koke ia ae la o iHon. F. Hynjr i kahu nana e malama ia lakou nei, a uku hoi i na lilo ,'apau oiai ka moi anie kona mau hoa e nulio ana ma Pelekane. j Ika manawa i welie ia ai ka pahu (lala ma ka I>anako o Pele,kane, ua loaa aku la hī? umi-kaukani wale uo dala e waiho ana, a aole hoi he hoike oiaio a Kapena £tarbuck i waiho ae ai no ke koena aku !o na dala; aka ua. hoike ae oia ua hooliloia no e ka moi ame kona !mau ihoa oiai lakou e ku ana ma Rio Janeiro, a pela no hoi ia lakou ma ka no Pelekane. O Rives. he kanaka Farani. ka maliele |olelo a ka moi, a iuamuli o kona lawelawe pono ole i kana liana ua ihoopauia aku la oia, a liookohuia ae la o Kiino Young ma kona makalua. | Ta hookipaia mai ka moi me ka hanohano ma Ladamu e laweia »ana hoi e hoomakaikai ma na wahi like ole o Pelekane. Ma ka la 10 |o lune, loaa iho la o Manuia, ka a-ipuupuu o ka moi, i ka ma'i ulailii, a mahope koke iho o keia ua loohia iho la lakou apau. T*a ola koke ae la na hoa o ka moi, aka no ka Moiwahine Kamamalu ua pii niahuahua ae la kona ma'i a hiki i ke komo ana iloko o ka umauma. ;a iloko iio o na lawelawe lapaau naauao ana ua make ilio la oia ma ;ka Ia 8 o lulai. I 2sa keia mea hookaumalia i hoanoe loa ae ika moi. amakala 14 ! oia maliina no make iho la oia. TJa inalama niaikai ia ae ke koena ilio o kona mau hoalolia. a liookipaia hoi lakou e Moi Keoki IV.. ma ;ka la 11 o Sepatemaba, a nana i a'o mai e lioololie na kanaka Ilawaii li na a'o ana a na kumu misionari. a hoopaa mai ki no hoi ua'nmi la o iPelekane e loaa no na malama ana i ke aupuni Hawaii mai ke aupuni o Pelekane. 0 kekahi o na hana wiwoole i liauaia i ka 1824, oia ko Kapiolani ulia'i ana ike kapu o Pele. O Keaweamauhili ka makuakane o Kapiolani, kekalii lioi ona ? lii o Hilo, Hawaii. O Nailie, ke kakaolelo Hawaii oia kana kane, a he keiki hoi na Keawealieulu. o Kaawaloa. Mamua aku o ko Kapiolani liuli ana i ka pono oia kekahi o iu» wahine paakiki, eia nae mahope mai o koua huli aua i ka pono, ua heluia aku oia ma ka papa kiekie loa o na aliiwahine i kako<» ikaika lloa i ka pono. a makaukau hoi e liooko i na mea maikai apau. | Iloko o Dekemaba, 1824, i liooholo iho ai oia e wawahi ike kapu |o Pele, ke Akua hoi ana kanaka Hawaii i maka'u loa ai. līoko no jo na kaua ikaika ana a kona inau hoalolia ame kana kane, ua pii aku ( la no oia no ka Luapele mai Kealakekua aku, ma kona alahele no Hilo ilaia i kokoke aku ai i ka Luapele, ua halawai aku la oia me na kahu joPele, a na lakou i kaua mai iaia aole e hookokoke aku i ka lua, a ;wanaua ae la no hoi lakou e make ana oia ke wawahi iho i na&kai>u o,Pele. * "Owai oukou?" i ninau aku ai o Kapiolani i ua inau kahuna la. A i ko lakou pane ana mai, i pane aku ai oia: "Owau nei ka ke Akua oiaio i noho mai ai. ,? 1 ko na kahuua hoao ana mai e lia'i mai i na kauoha a Pele. o ia no hoi ka manawa a Kapiolani i waiho aku ai i kekahi pauku o ka ibaibala e lioike ana o lehova wale no ke Akua. Mahope ona papaleo j loihi ana, ua paa iho la na waha o na mau kahuna la. alaila hoomau .aku la o Kapiolani i kana huakai no ka lua, a maiaila oia i halawai aku ai me Mr. t.ioodrii:h. he haole lioi i hele ae mai Hilo. Ma ka ao.io i

hikma o ka lua i kukuhūa ae ai i hale no Kapiolaui, kahi ho» ana i noho iho ai i ka a i kakahuika o kekahī la ;»»• i iho akn ui »,>ia ilalo oka iua. ine kauawaiu p<H* mawaho ona. ia a i iuk; ,?ku ai ■ i ka pa|-a ai iho Ui oia i ke p«»ha i hoi»ī»iaria;a na P» !-. a kioia :rtku !a ika pohaku i!<i»ko oke ahi iaiapu „tua. u-- ī>mj4 pu aiui aku: | "O lehova ko'u Akua. Xana e h«H>pii> iho ? :ihi. Ao'ie o'u maka'u ia Pele. Ina wau e make mamuli o k«.»ia inaina. ahula e :maka u oukou ia Peh:; aka iua wau e hsiitu<i ia h >;ova. a mal.ima mai hoi Oia i ka wa a'u i wawahi ai i kona tPoh « ;nau kapu. alaila e ;maka'u oukon laia wale no a e h»H>mana aku laia waie n*»." Aiaila (hui pu ae la ka ahakaimka a mele iho la i meie honnani i ke Akua ioiaio. a pepelu iho la ko lakou mau kuli a hoomaikai aku i ka Mea 'nana' i hana i na mea apau. | O kekahi niea aiu> nui no hoi i ikeia i kela mau la. o"ta ko Kaajhumanu loli ana mai ke ano kahiko a apo ae ika pono hou. ile moi«wahine noonoo naauao a manao {ma iwaeua o ua 'lii. a he hi>ino no | hoi i na mikanele i kinohi; aka i kona manawa i huli ai i ka pono ua ehaalele aku la oia i na mea kahiko. a kapa koke ia aku oU\ ma ka .inoa, "Kaahumauu Hou. v Mai ka lux>maka ana oka ua lu>«> lilo aku la oia i kona manawa no ka hapai ana ae i kon; 1 juau makaainana. a kaapuni ae hi hot oia i ka }taeaina uo na man,:wa Ue lehulehu. e hoohoihoi ana ika hoonaauao ana. a hooikaika !e»i ina kanaka e hana ina ]>omaikai apau maluna iho ka aina. • Ma ka la 21 o IS2o. i hooleleia mai ai i ka aina nei na kino wailua o Liholiho ame kana wahine, a waihoia aku la ilok«> kekahi hale ku|w\pau. kahi hoi i waihoia ai no kekahi manawa. Ma ko hiua unaina hoolewa ua hanaia ae na hana pili hooh-wa i maa i na kanaka Hawaii, a ua huipu iloko o ia mau hana ko ke au naauao a na iiikea i lawe mai ai. ! Ma ka la i\ o lune i malamaia ae ai ka ahakuk;* lahui u-.t Honolulu nei. no ka noonoo ana i ka mea nana e noho ae \ ka nohomoi, a ma ia aha oka Haku ltyron kekuhi. l'a knahaua koke ia ;-.e la *> Kauikeouli i nioi inalalo hoi o ka inoa Kamehameha III; a hoomauia aku la no hoi o Kaahumanu ma kona kulana kuhina nui oiai «» Kaui keouli e nolio opio aua no. Va apono ae ka Ilaku Kyron ;a uiea. a t>ela no hoi me na luum a na kumu mimonan Ann rika. a haawi iho la no hoi he inau a'o naauao ana i na 'lii oka aina. Malalo uo hoi o kana mau a'o ana i kakauia ae ai na rula no ua awakami»ku o lla- ! waii nei. I Malalo ona a'o aua aka Ilaku ttyron. ua hooikaika iho la na'lii o ka aina e kinai i na liana ha'iha'i kanawai ame na hana lapuwale uana e hoino ana ika aina ame kona mau makaainaua. 'Ma na awa 0 Honolulu ame Lahaina ua ikaika loa keiia mau a'o ana, a na ia mea 1 lioal» koke ae i na haunaele mawaena o na kanaka Hawaii ame na | poe ona aina e. 0 keia poe oua aina e oia no ua kapeua i?o«ku ame |ko lakou mau sela. ao ka lakou olelo kanlana, oia iho keia: "Aole i he Akua ma keia aoao o ka Lae lfona. ,? j Oka haunaele mua ma Lahaina no ia, i Okaioha IS*Jo. ana ka ; poe sela o ka moku "PanieL" Kapena Huekle. i hoala ae ia haunaele. I ko lakou hiki ana ae īlaila a lele hoi iuka o ka aina. ua ike ilio la lakou ika loli anoe ana oka aina mai ka lakou i ike mua ai. lle lelua la luahope mai ua komo akn la kekahi pov sela ma ka home o J[r. Kikeke ame kana wahiiie a liooweliweli aku la iaia e make ina aole oia e hooikaika e lioopauia ae ke kanawai awakumoku i kauia. j Ma ka la 7, ua lele hou aku la keia poe sela me ua pahi ame na pu paiuipana no ka pepehi ana ia Uikeke ina, aka na halawai mai la ; lakou me kekahi puali Hawaii nialalo o ke alakai ana a Hoapili. a. nana i hookuemi aku ia lakou, a kiai hoi ia wahi a hiki i ka haalele ana o ka moku. | sla ka la 23 hoi o lauuai'i, IS2C>, hoea mai la ka moku "holphin" j malalo o ke alakai ana a Lukanela John Per<'ival. ma Houolulu nei, ! mai na Paeaina Makala mai. I keia nmnawa no hoi ua ili ae la ka • moku 4, Ladana" ma Lanai. a liolo aku la keia moku no ke kokua ana. jl ka hoi hou ana mai no Ilonolnlu nei i Feberuari 22. ua hel » aku la loLukanela Pereival e ike ia Kaahumanu. a hooikaika aku la iaia e (hoopau ae i ke kanawai nana e kinai ana i ua huua ino a ua |«>e o na aina e ma na awakumoku o Hawaii nei. a e hooweliweli ana hoi i ka ] uioiwahine. | "l'le ukulii ko'u wahi moku." wahi aua ilik« i a la. "aka ua like oia jme ke ahi." I Ma ka la 2f> ua lele ae la kona mau kanaka a hoopoino ae la ika hale o Kalanimoku. oiai oia e waiho ana maluna o kahi ume me ka ma'i. a komo wawahi ae la no hoi lakou i kalii o na misionarn ma mua oko lakou hoopuehaia ana aku. T a hoopakeleia ae o Mr. Hi* nainu mai na lima ae o koia poe ena kanaka. I ke ahiahi ua kipa ' ae la o Percival iiuua o na 'lii, a hookonokono liou aku la no oia o jlioopauia ae ua kanawai la. Mahope, nuunuli oka uni honmuku'ujka'iiia. ua ae aku la o Kiaaina Hoki ame Manuia. ke knpeua o ka papu. e hanaia na luina ha'iha'i kanawai, a ua oleloia. ua lumho hauoli ae na kela o uamoku la ika aeia ana aku. I'a ku iln> la ua nioku nei maanei no elua pule hou aku. a he inea hiki «>le i k« ia tuakap<«ni lee hoike ae maanei i na hannino i hanaia e na kela o keia moku. I ka huli lioi ana o Lukanela Pereival no Ameiika, ua noho a»> jla he aha nieniele nona ma Kalekona. Mak<»knk« ka. ih>ko o Mei IS2>. no kana mau hana ma Houolulu. He kan.ikoi!i kumam;i'»no la i noho ai keia aha, ma ia aha i loaa ae a; na hoike oiuio v kn-e ana iaia. I k( k ia makahiki hookahi no hoi i hoopae mua loa ia mai ai ka Makika ma Lahaina, na ka moku "Weliiiehma. a mai San Hlas. Me« kiko mai lioi. (Aole i pau.)