Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 48, 1 December 1905 — TISIA-O-ATICA Ka Wiwoole o na Wiwoole Ke Ahikanana Nana i Ulaa ke Kanawai o ka Make o Ciretia. [ARTICLE]

TISIA-O-ATICA

Ka Wiwoole o na Wiwoole

Ke Ahikanana Nana i Ulaa ke Kanawai o ka Make o Ciretia.

MOKUXA l. NA HANA KUPAIAXAHA A TISIA. I "Ca walaau ae la oia me ka leo paupauaiho/' aolie he kanaka ii;aika uana e hoonaueue i keia pohaku kaumaha. "Ua halii koke iho la ka manaolana i>oho ma ko Atira liele-lu-lona no ka hiki ole o keia pohaku—i hawanawana aku ai oia i kona maknakane." "Ua luliiuli malie ae la ke poo o kona luaui makuakāne." **Ao!e oe i hoao i ka ikaika o ko keiki." Elua keia *iau keiki ai»lu* nee o ka pohaku. E hoao ae oe iaia me keia mau kanaka. "E hapai anei au i keia pohaku?" wahi a Tisia i pane malie mai ai. '•E hana aku no oe," i panai mai ai kona makuahine. Ua apo ae la ua i kona mau lima ma kela ame keia aoao o ka pohaku, e like no me ka Cario ame ka Casana hana ana. 0 kona mau poohiwi hoi, ame kona auwae ua pili pu iho la maluna o ka pohaku, a oia no kona manawa i hnpai ae ai iluna mai ka honua ae a puehu liilii ana keia nwa kamnaha, a olokaa ia aku la ua pohaku nei ma kekahi wahi okoa. Ua ike aku la oia ma kahi o ka pohaku i liemo ae la e waiho inai ana he pahu hao, e lewalewa ana no ke ki me ka Saka. Ua huli ino aku la oia a ninau aka la i kona makuahine. "heaha la ka mea oloko o keia pahu?" "Nou wale no na mea apau oloko o kela pahu." i hooho hauoli mai ai kona mi^uahine. * 4 E wehe ae e uana," ua kaawale hoi mai na pilikia mai o ka enemi i lawepio ai. "Mp na lima <haalulu, ua hopu aku la oia i ke ki o ka pahu e lewalewa ana, a wehe ae la i ke pani o ka pahu; a loaa iho la iaia ho pahikaua, me na paa kamaa kaua elua. Ua welie ae la oia i keia mau mea a 11a.ua pono iho la." "O na paa kamaa he gula, me na poliaku-bo maemae o ka wai dala; o ka pahikaua hoi he loihi me ke kaumaha me ka laau o ke kulana maemae." O ka paliu hoi, >he gula nona ke kumukuai nui o ke dala ke kuai ana i ike ole ai mamua. <4 Ua waiho aku la o Tisia i keia mau mea aniani, a ua alohilohi ae la kona mau maka ke nana aku." "E kuu keiki," i pane hou mai ai kona makuahine. "0 ka pahikaua," na ko makuakane no ia. A o kela mau paa kamaa kaua nana 110. Ua kanu oia i keia mau mea apau ma keia wahi, oiai, oe e opiopio loa ana. "Ua kanu oia a huna hoi i keia mau mea malalo o kela pohaku kaumaha, au ponoi no hoi i ulaa ae nei a lilo ana i mea ole." li E lawe mai oe ia mau mea nou, a e huli lioi kakou no Toreno," a ilaila e noonoo ia ai heaha la ke kulana e loaa hou aku ana ia oe. a E luili anei au i kuu makuakane?" i ninau hou aku ai ka opio. "Ae," i pane ae ai kona makuahine. u Aka/' i luliluli ae ai ke' I>oiio o kona makuahine. "Mai noonoo wale oe i ka mea waiwai ole. "Aole au e nonoi ana ia aiahele," i puoho mai ai o Tisia. Me keia hana, e lawelawe aku ai au ma na ululaau ame na mauna. E kuhikuhi nuii ia'u i ke alahele, a e hele au. Ua haalulu ae la o Atira a ano-e ae la kona mau helehelena ke nana aku. Ua maopopo no iaia he kulana ikaika ko kana keiki a ua pilui i ka maka'u ole. Ma keia alaliele e alakai pu ia aku ana oia iloko o ka nui o na popilikia." Nolaila, ua hoopau ae la oia i kona manao ana pela, a liuli hoi aku la no ke kulanakauhale o Toveno, me ke kamakamailio pu ana 0 Uuia me kona makuakane, oiai. o Tisia ame kona mau lioahele mahope mai no kahi i huli hoi mai ai. A hiki lakou i ka pa-alii, ua hoi aku la no o Atira no kona keena moe, a o ka moi Pitiasa, ua hea aku la oia i kana moopuna e hookokoke mai. "Aole i lawa kou makaukau no ke kulana kaua," wahi a Titiasa i pane aku ai i ka moopuna. Ua loaa ia oe ka paliikaua ame na pan kamaa kaua a ko makuakane; aka nae, aole oe i lawa no ka liui pu ana aku ine ka poe koa. % "Naii no keia mau pono kana i kou wa i hanau mai ai a ke haawi aku nei au ia oe.' ? "Ilaalele iho la ka moi Pitiasa i kaua moopuna huli ae la oia a hoi aku la haiawai aku la oia me keia mau pohaku ua uhi ia nie ke gula ame ka daimaHa." "E pilia liauoli ana oe, wahi ana i pane aku ai, iaia i liuli ae ai a ike akn la i ka malamalaina e puapuai mai ana mai ka lionua mai no kela pahikaua i waihoia ai me na kamaa kaua." —Aka. oia ka hana. X a loaa mai keia mau mea kana mai kekahi koa Aigupita mai, 1 lioopakele ia ai kona ola e ka makuakane ponoi o kou mnkuakane. Ua noho loihi oia maanei nei no kekahi mau makahiki lehulehu no ka hoomaamaa ana i keia mau mea kaua, a o ka waiwai io i loaa mai he 2 mau pahikaua ? ame elua mau ihe. He hookahi pahikaua ame 1 Ihe i waihoia aku ma ka lima o Mine ka moi o Ciretia. a o kekahi pahikaua ame kekahi Ihe na waiho ia mai malalo o ko'u malu kou kupnnakane nei. t He mana hooponopono uhane ko keia man īuea kaua i paa nia- ' lalo o na hīwelawe ana a kekahi kanaka Aigupita kahiko loa a ua manaoio pu no oia ua loaa no iaia na kokua ana mai a kona mau Akua ma kana hana ana. Aka e ha i akn an ia oe e kuu moopuna aloha mai hilinai oe i na Akua unihipiH o keia ao. E lawe oe i ke kulana ikaika ame ke koa wiwooU» o ua mea paahana inma o kou alo ;a e manaolana mau hoi i ka \kv ame ka naauao i ii'o ia ai oe. Ke ahialū aku nei e kuu moopuna. E lioi ae au ma ko'n keena mamua o ko'u moe ana aku. E hoomaha oe a kakahiakamii. alaila, e loaa uo ia oe he mau knhikuhi hou akn. He nui a lehulehu wale'' na ninau a Tisia i ninau aku ai i kona ktipui!i«kane. Aka, ua noonoo hon iho la no ia, he man mea waiwai ole wale uo ia iuiua o kona kupunakane alii, ua hoopau koke iho la no ia. laiai i hiki aku ai ma kona keena moe, ua nana pono !oa iho la oia i keia mau mea kaua i loaa mai ai iaia iloko o ke kulana kupanaha, O ka pahikaua he knlana kupana oiaio loa kona. Ua lalau aku la ia a miliuiili ae la me kona mau lima ? a he lopi kilika keokeo kai pokaa ia a puni ke kuau o ua pahi nei. I kumu nona e hooiaio loa ai

i keia p;ihi k.iua a kooa wakuakane ua hoomaka aku ia oia e hili no ka wa mna loa a liiii hou no ka lua oka manawa. Ai ke kolu oka manawa ana i iiill aku ai. he oia mau no ke kulana o ka pahi. aohe anr>e ae. A aole no hoi he mau manumanu i ioaa mamuii oka ikaika k»a o ka hiii ana no ekolu manawa. Pau kona nana ana i ka pahikana—aa huli ae la oia a lolelole ika Ihe. Hapai Wi la oia iluna o kona mau liina. Huli oia a k>lelole ma na auo apau, he oia mau no kona kulaua maikai ame ke kaumaha. Aole walii kinaunau i ike ia aku e ia. aua kupono uo iaia i kona manao iho. Ua hoomaka aku la oia e kiloi a pa aku la i ka paia o ka hale me ka ikaika 110 umi-kumamalua manawa a walho iho la iluna o ka papahele.Aole no nae hookahi manawa i ike ia ai ua poiuo ka nmka o ka Ihe ? a aole no hoi he manawa i ike ia aku ai ka uianuhe'u mai ona papalina oua ihe nei—a hiki wale no i kona hoopau ana i kona inanao hoohana hou aku i keia mau mea kaua a kona makuakane, oiai, ua maopopo pono iho la iaia he kulana paakiki a popopo ole ko laua, a ua hiki no ke hoohana hou aku ia laua no kekahi manawa loihi hou aku. Ua hauoli o Tisia! Honi iho la ia i keia mau mea kaua me ka waiwai ole. ua kohu honi ana la a ka mea kane a wakine! a i kona makaukau ana e hiamoe» ua waiho iho la oia i keia mau mea kaua malalo ae o kona uluna, a o welehu ka malama. L'a pauhia loa iho la o Tisia i ka hiamoe; aka, no kona makuahine alii Atira, ua hoolilo nui oia i kona manawa o ka po, no ke noi ana i ke Akua me ka ikaika e nana aloha mai i kana keiki alii Tisia, e pale ae e hookaawale aku ana hoi i na |K»ino ame na popilikia ma kona alahele, a e alakai ana hoi iaia ma ke alahele o ka pololei a me ka maluhia mamna ona. MOKUNA 11. KA HOLOPONO MUA I LOAA. Ma kekahi kakakiakanui ae, ua ala mai la o Tisia mai kona wahi moe mai, ua hui pu mai la o Cirio ame Casana a hele like aku la lakou ma kekalii wahi ululaau, a noho nui iho la paina i ko lakou aina kakahiaka, ua makaukau pu no hoi oia e pane aku i na ninau apau a kona makuahine. Ua ike aku la oia i kona makuahine ame ka moi e nolio like mai ana laija, me ke la nia ka ia nei koomaopopo aku e kukakuka kamailio ana no laua 110 ia nei. laia nae i anehe ai e kaliea aku ia laua, ua koopuiwa koke ia mai la kona manao i ka ike ana aku i na kelehelena o kona makuakine aloha ua haikea, a o kona lehelehe lioi e kaalulu mai ana. Ua nonoi aku la no nae oia me ka nanake o ka olu waipake 110 ko lakou alakele ma ka aina ina palia ke mea ia nona eae ia mai ai. Na Pitiasa i pane mai ma ka aoao o kona makuaikine. "Ke maka'u loa nei au," waki a Pitiasa i kooko ae ai. Oiai, ua loaa ia kou makuakine i kekaki ma'i leo ole, a ina e mau ana keia kaawina popilikia maluna o kona kino, alaila, e liiki mai ana ka manawa e koololi kou ai ka papa koonokonoho -liana" —Nolaila, e kali oe i keia la a po; alaila, maopopo na liooponopono e pili ana nou. <£ Aka, no keia manawa," ''mai liooulukua mai oe i kou mama." wahi ana i hoomau mai ai i kana olelo ana. E hoi nae oe e noonoo pono a hoomakaukau no kou haalele ana mai. Ina owau,. a i ole, aole paha Avau e hahai aku mahope o kou melieu. Aka, aole no ke kupono o kou noho loihi ma Agolisa nei. Ia manawa, ua kaalele aku la o Tisia i kona keena alii, a kahea aku la oia i kona mau hoaliele Cirio ame Casana e noonoo pu no ko lakou alahele e hele ai ma ka aina. Oiai ua hookui lakou ia lakou iko i mau hoaioha pili paa loa, a na ka.make e hookaawale. Ua waiko pu aku no koi oia me laua ka noonoo ana, ina e loaa ana ia laua ke alakele maalaki loa ma keia kuakai kele a lakou. Ua kooholo oia iloko o kona lunaikeliala iko, o ka Ilie ame ka pakikaua a kona makuakane, oia wale no ke alakele e kiki ai lakou | i kaki i makemakeia.; aka, ke mea pono koi nona e loke i na koo.'ala ana a kona mau koakele. Makope ilio o ka auina la, ua koouna kou ia mai la o Tisia no kaki a kona makuahine e noho ana. laia i kiki aku ai ilaila, e wailio oni ole mai ana kona makuakine ma kona wahi moe, aole e liiki iaia ke ala ae iluna. Ua loaa oia i kekahi ma'i fiva ikaika loa, aua piha pu kona kino i ka wela aupuni. E noho pu ana ke kauka 'lapaau ma kona aoao. Ua hooholo mua no hoi ko laua manao ina ! lakou e hoi iike mai me ka loaa ole o na ulia pakalaki o ka pilikia, [alaila e hahai no ma ke alahele e loaa ai o ke kane. I "E kuu Tisia aloha," i puana malie mai ai kona makuakine me ka !eo nawaliwali, me ka puili pu ana ae o kona mau lima. "Ke manaolana loa nei au e liele kookaki ana oe e imi i ko makuakane." "Ke manaolana nei no lioi au no kou pilikia nawaliwali, e kuu mama aloka," i pane mai ai kana keiki, <4 aka, aole ia ke mea e koopukili ia ai kuu alakele." Aole owau wale no ke kele ana; aka, o Cirio ame Casana ke kele pu ana me a'u; oiai, o laua ko'u mau koaloka pili paa loa, a na ka make e kookaawale. ''Ae," e kuu mama, ina paka ke liana kiki ia'u ke kokua aku ia oe ma kekaki mea, alaila, ua kiki no ia'u ke koaiu iko i ko'u alakele a no kekalii manawa okoa aku. "Aole, e kuu lei—aole pono kela. E kele no oe e pono ai. Aole ke olelo kooliolo kupono iloko o kuu puuwai no ka au'a ana mai ia oe e noho, a aole no he pololei oia manao ana. E hele oe mai nei aku a hiki i Atena, aia ilaila ke kanaka hana daia, o Oreta kona inoa. He kanaka kaliiko oia, a ua kamaaina nui ia no koi oia ma Atena. "Oia anei ko'u makuakane?" i ninau aku ai o Tisia. ,k Ua liina ae la o Atira ihope o kona uluna,'' ano kekahi mau minute pokole, ua pane mai la. 4i Mai noke mai oe i ka ninau ia'n," e knu lei. Ua pane aku ia au i kou mau makemake apau. Aoie loa au i kauoha ia mai e hoike aku au ia oe owai la kou makuakane. a he mea pono paha e waiho ike ole no oe pela, a hiki i kou komo ana iloko o ka liale hana <3ala. Ke hoike nei au ia oe no kou alahele. E haalele oe ianei no Atena. E huii oe ia Oreta a mai iaia mai e loaa hou ai ia oe kekahi mau kuhikuhi ana. Na kou kupunakane no hoi e hooiala mai i kou alahele ma ka inoana, a nana no e haawi mai i moku nou: a i ole ia ; e kau aku ana no paha oe maluna o kahi moku a J u i heie mua ai. Ua hanoli ioa o Tisia e noho pu me kona makuakine 110 kekahi ma.ua wa heii aku—aka, ua eha ioa kona makuahine ika loihi loa o keia kamailio ana me kaua keiki. nolaila. ua honi aku ia o Tisia ma na papalina o koua mama aloha a haaiele koke iho la. Ua hni aku !a oia me kona kupanakaue, a hoomaka aku la oia e kamailio no kona haaiele koke iko in laua, a hele aku tna kona alaheie. heie ana au no Atena, ke knlanakauhaie nui. ,? wahi ana ?" hoopuka ae ai. Malaila e ioaa ai ia'u o Oreta. ke kanaka hana dala a nana e kuhikuhi mai ia T u ike alakele e.loaa ai o knu makuakane. Ua ha % i mai nei kuu mama aioha, nan e hoike hou niai kekahi mau mea i koe. *'•' ; Ae na'u no e lioike akn." (Aole ! pao.)