Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 48, 1 December 1905 — Kenekuria Umi-kumamaiwa AME Kana Mau Hana Kamahao. [ARTICLE]

Kenekuria Umi-kumamaiwa AME Kana Mau Hana Kamahao.

(Kakauia e Simeon K. Nawaa.) MOKUNA XIX. (KAU TOO EKOLU.I HAWAII MALAIvO O KAAUUMANU. Ua lioomau aku 110 o Boki i kana inau hana uhaai, a komo nui loā aku ia oia iloko o ka aie, a nele mai lioi ka aina iue ka iaau ala. Iloko o Xovemaba, 1829. liiki mai la kekahi haole maauei mai Port | JaeksoD. a naua i hoike ae i ka ike ia aua o kekahi ainu . īua ka Pakipika Hema, i piha me ka laau a!a. a waiho ae la oia iaia iho i alakai uo kekahi liuakai e makemake ana e holo aku 110 keia aina. Komo koke iho la ko Boki makemako e holo aku no keia aina. iloko no nae o ke ku-e ikaika a kona mau lioaioha Hoomakaukau iho la oia ina moku '•Kamehaineha" ame "Be< ket 110 keia huakai aua*. Aia i Kauai o Kaahunianu i kela manawa. Lawe ae la o Boki ike alakai ana i ka moku "Kamehameha/ 5 a o Mauuia. kona lioaloha, k( k alakai o "Becket, v ao ka nui ona poe i hoio pu aku ine laua lie liookalii haneri ame kanahiku-kumamaiwa. Aneane e i>au loa ma keia huakai ka nui ona poe ku-e ia Kaahumanu ame na minakeie. Uaalele iho la lakou ia Hawaii nei ma ka la 2 o Dekemaba. a ku aku ia ma ka mokupuni o Koluma. a mailaila i ku iho ai o Boki 110 eha la. a lawe liou ae la i mau kanaka hou malaila no ke kokua ana i ka oki iaau ala. He umi hoi la ikuai o Becket malaila, a holo aku la mnhope o Boki ma 110 ka mokupuni o Eromanage. O keia ka ike hope loa i hoomaopopoia e pili ana i keia huakai a Boki ame kona mau hoa. a o ko lakou nalowale ana ? iie meahuna ia a hiki i keia manawa, aole he mea nana i hoike ae. Xo elima pule ke ku ana o Becket ma ka mokupuni o Eromanafro. aka mamuli o ka hoohakaka o na kamaaina o ia mokupuiii ame ka nui nia'i ona Hawaii. ua liaule waie ka huakai Inili laau ala. Ua nui ka poe i make iwaena o lakou, a o Mannia kekahi. Oke koena iho 0 na poe ma ia liuakai, ua liaalele aku la lakou i ka aina, e huii hoi ana»hoi no Hawaii nei. Ma ko lakou alaliele no Hawaii nei, kipa ae lakou ma ka mokupuni o Rotuma, a waihoia ka'poe ma ? i malaila. Ma ia alahele no ka aina nei, ua make ilio la kekahi poe. a i ko lakou hehi liou ana i ka aina hanau ma ka la 3 o Augate. 1830, mailoko mai o keia liuina nui he iwakalu wale no i koe mai, a iloko o keia liuina he ewalu ilikea. He lono kaumaha keia no na oliana o ka poe i liele ma keia liuakai a Boki, a ua 010 ae na leo uwe ma kela ame keia wahi o ka aina. Iloko o Mei, o ia makaliiki no, liaalele iho la o Kaaliumanu ame ka moi ia Oahu, a holo aku la no ka makaikai ana i na mokupuni o Maui ame Hawaii, e waiho ana hoi ia Oahu nei malalo o ka maiama ana a Liliha aiue Kinau. Ika manawa e kaawale ana na alii nul o ka aina, a inamuii hoi o ka lono kaumaha i laweia mai e Becket no ka huakai a Boki. ua maka'u iho la o Lililia o lilo kona kulana kiaainawahine no Oaihu; noiaila hoomaka iho la oia e hoala i na liana ku-e. Ua hoohoihoiia aku oia e kekahi poe ilikea, a kuai iho la oia 1 na pu ame na poka. a hoopiha ae la oia i na papu me na kanaka 1 lako me'na meakaua, i laweia mai lioi mai Waianae mai, I na r lii ma Lahaina, hoouna aku la o Kinau i ka lolie ia lakou no na liana a Liliha, a hoounaia mai la o Hoapili e liui ku-ka me ka oiuolu me Liliha, a haawi aku la o Liliha i ka papu iaia, a nana i paa iho a hiki i ka ihoea ana mai o Kaahumanu iloko o Maraki, 1831. Ma ka halawai a ka ahakuka ma ka la 1 o Apenla, ua hookohuia ae la o Kuakini i Kiaaina no Oahu nei, a o Xaihe hoi ko Hawaii. O keia iho la na niea nui i ala ae i ke Kau Poo ekolu o ke Kenekuria Umi-kumamaiwa ma Hawaii nei, a malalo hoi o ka noho hoomalu ana a Kaahumanu. MOKUNA XX. IKAU POO EIIA.) NA LA O WEBSTER AME CLAY. (HOAKAKA. —Mai ka 1820 a hiki i 1830 aia na Mokuaina Huiia o Amerika ke nolio la iloko o ka maluhia ame ka nee malia ana o na hana hooholomua maluna oka aina. ona mea ano nui i lioike mua ia aku ma ia kau o ia iho keia:. Ka ae lokahi ana no Misouri—Ke Kanawai Monroe —Ka weheia ana o ke alawai o Erie—-Ka lelekauaia ana o Alamo.)

Aole i like aku ko K.it\kakona kulana me na IVresideua tn>no mamua aku ona. Oia mau IVre*iilena % mai ka wa mai o Wasisetona a hiki ia Adains. he ikh? iakou i hoonaauao maikai ia a i hooliio hoi i ko iakou uiaa la e oia ana manma o ko iakou Ulo ana ae i u\au alakai no ka lahui. lua ka huii ana i na ninau ano nui o ka nohona hihui ana. Xo hoi, he kanak.i uia i uhi ae ina na paieua aiua kuaana. kahi h«>i o na puaiikoa e noho ana no ke kiai aua i na wahi noho o na i!ikva mai ke koino ana nini <» na Ilikiiii, a ua ikeia hoi oia eka iahai ma ke he alakai wiwoo t - Hoko ona kaua le* i hulehu ana me im liikini. a o ke kanaka hoi iiaim i iiwhaule aku i ua IVlekane ma Nu Oliua. O ka {H>e i liahai aku inaln>|>e o kona mau kapuai. ma na hana kalaiana. na ikeia lakou be poe iVmokarata, he aoa«> kalaiaina hoi i manao na na makaainana no *• lwaelawe i ko lakou mau hana pouoi me ke komo «ikeak* a nui ole mai oke Aupuni FederaUi. Ma kekahi aoao e ku-e aku ana, uialalo o ke alakai ana a ilent\v Ciav. oia ka aoao Kepuhalika i.ahui. a e olelo ana hoi ia aoao he kuieana lauia ko ke aupuni i ka mana kīekie e hookele i na hana o ke Aupuui Nui. l'a kakoo pu ia aoao i ke iluie ana i na waiwai koiuo niai aine ona liauako ona Mokuaina Huiia, īue kona mau lahu a hoopukaia na palaj«ila ae lawelawe ilala e ke anpuni aole lnoi na keia ame keia hanako kuloko. oka ninau i paio nui ia iloko oka aiiaoh lo oia keia: Ina paha ua mnnao ke Kumukanawai ua oi ae ka Unioua maiuna o na Mokuaina. Ua paioia keia ninau e Kol»err Voun«: Ha>ne. o Kai'olaiua Ilema, e kakoo ana hoi i ka mana o na Mokuaina. a o l)anit ia Web ster, o Makekukeka. ina ka aoao e kakoo ana i ka maua o ka Unioua. Ma keia paio ana i h>aa aku ai ia l>aniela \Wbster ka im«a han»»hano o ka lilo ana i kakaolelo nana i hoike aku i na mea oiaio a o ku p«»uhana nana i kupaie no ko Auierika Kumukamiiwai. <> keia n.alah» iho nei kekahi o kana mau olelo <hopv ioa ma kekahi o kaua inau iia'i(»ieh) kupale no ke Kumukauawai: "O ka ianakila ana a:u,- k i Uniona. lAii keia wa aku a i ka mau loa. at>le loa lauu e hiki ke h"o--kaawaieia ae." Ua iaweia ae k* ia uiau oielo eka lehuieiiu a liio i olelo a hoopaauaau nui ia ai. a walewaha no hoi. 1 kinohi ua a- no na Mokuaina ka Henia i k<* kanawai kaupale. oiai ua ike ae ko ka Hema i ka makeke hou e hoolih» aka ai i ka puiu e hiki oie ai ki» aunauia; aka o na Mokuaiua o ka Akau. ua lele iho la lakou mamua o ke ala ana mai o ka auhan ilme, a hoololi ae la i ko lakou ikaika apan ma ka hana ana i ko iakou uiau waiwai pouoi iho. oka <iute, ma ona kanawai aka Ahaoieio i haua'i me ka Ui-epapa, ua apoia ua waiwai kalepa apau. Ma an» iho la, aia na Mokuaina o ka Akau ke pii ae la ko iakou waiwai. oiai ko ka Hema e ililiuue aku ana. Ona waiwai uui i* puka aku ana mai na Mokuaina o ka Hema no Kuiopa, oia ka pulu ame ka paka. a niainuli o ke kuai hoolilo ana aku i keia mau waiwai i ioaa mai ai na waiwai o Euiopa; aka i ka manawa e pae mai ai keia mau wniwai a kauia hoi na auhau dute kiekie he mea pono e hooliloia aku me ke kumukuai kiekie. Maanei i ala mai ai ka hakoko ana nana i hoonaueue ae i ke aupuni repubalika. Oke Kanawai e pili ana ika mana kiekie oua Mokuaiua, i liookonioia iloko o ke kumukanawai iiiua, a i ikeia hoi Xa Manao o ka Nohohuina ana, a i kapaeia hoi i ka lua iho o na kumukanawai. ua kau iho ia me ke koikoi, o ka oi aku no nae ina Karolaiua Hema, a o Jolin C. Calhoun ke kamnka ikaika loa ma ia mauao. Oka like ole ona manao i ala mai mamuli ona kauawai dute ame ko lakou mau mea hookaumaha, oia ka mea nana i hoala ae ina manao hoohaunaele e kipi ku-e aku ike aupuni lahui. Ua malamaia ae he aliaelele Mokuaina ma Karolina Hema iloko o Xovemaha o kekahi makahiki ae. a ma ua ahaelele la i kuahauaia ae ai he ku-e kumukanawai na kanawai dute, ano ia im j a ua inana oie a waiwai ole <hoi; a hoolioloia iho la aole loa e ohiia kekahi aulmn ilule ma ke awa o Kalekona eke aupuni lahui. Ua kuahauaia ae no hoi o na hoao ana apau e hooko aku i ua mau kanawai la e ku-eia aka no ia ma ka mana o na meakaua, a na ia mea no hoi e hookaawale ae ia Karolaina Heina mai ka noho ana iloko o ke apo hookahi. I ka noho ana o ka Ahaolelo Mokuaina mahojH.' iho o keia aluiI elele ua hooholo iho la i na kanawai i kukuluia maluna o keia kua- , haua, a o ka hoomaka kok<' iho la no ia o na hoomakaukau kaua ana t no ke kakoo ana ia inanao. I kela manawa me he niea la aia na ao omamalu o ke Kaua Kuloko ke kalewa la maluna o ka aina, aka ua koiuo koke aku la ka Peresidena a akeakea me ka ikaika. Ma ka la 10 o I>ekemaba. lioopuka aku la oia he kuahaua akea, a malaila oia i liooie aku ai i ke kuleana o kekahi Mokuaina e hoole i ka mana o kekahi kanawai i hanaia e ke aupuni lahui, a kauleo aku Ia oia i ka poe i komo iloko o ia mea ma Karolaina Llema e liookoia uo na kanawai o na Mokuaina Huiia me ka mana o na meakaua, ina na«» ia e koiia mai ana e hana aku pela, (Aole ? pan.>