Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 50, 15 December 1905 — Page 1

Page PDF (1.42 MB)

This text was transcribed by:  Kelly Murray
This work is dedicated to:  Hiram Kekuahineoualani Olsen

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII

HOOPUKAIA I NA KAKAHIAKA POALIMA APAU.

BUKE XLIII, HELU 50.  NUPEPA KUOKOA, POALIMA, DEKEMABA 15, 1905. NA HELU APAU 3098

 

Aole Hewa o Paele

Waiho ae ke Komite Lunakiai he Hoike o ia Ano.

Ka Halawai a ka Papa Lunakiai ma ka Poalima i Hala.

 

            Ma ka halawai a ka Papa Lunakiai o ke Kalana o Oahu nei i malamaia ma ka Poalima o ka pule i hala, i waiho ae ai ke komite i hookokuia ai no ka imi pono ana i ka ninau mawaena o Keanu ame Paele, a ma ua hoike la a ke komite, ua hookuuia o Paele mailoko aku o na hihipe'a a Keanu i hookauhihi ai maluna ona.

            Ma ka hoike a ke komite, ua hooia loa mai i ka Lunakai Paele mea i hoike ai no ka palewai uwapo a Keanu i hana'i, e hooiaio ana i ka lawelawe hemahema ia ana o ka hana.  No ka ona o na limahana alanui, ua hooiaioia e ua hoike la.  Ua manao no hoi ke komite he kanaka hoopono o Keanu, a manao hoi e hana i ka mea pololei, aka aole i lawa kona ikaika no ka hana i waihoia aku maluna ona, oiai he apana nui maoli no o Koolauloa.

            O kekahi manao a ke komite i waiho ae ai, oia hoi, e mahele ia ka Apana o Koolauloa iloko o elua mahele.  O ka mahele mua e hoomaka ana mai Kualoa aku a hiki Hauula ka mahele.  O ka mahele mua e hoomaka ana mai Kualoa aku a hiki Hauula, a mai Waimea no hoi a Hauula, a mai Waimea no hoi a Hauula ka mahele elua.  E hookohuia o Mr. Andrew Adams i luna alanui, e hana me ka uku ole, a nana no e hookohu aku i na luna, a na ke kalana e uku i ua mau luna la.

            Na Moore i hoike e pili ana i ke noi a Sims, Kakauolelo o ka Aha Kaapuni, hookolokolo me ka uwila mai ka hora 3 a hiki i ka hora 6 o kela ame keia la, o ka lilo he 75 o ka mahina, a o ia ka uku o ke kanaka nana e hookuu aku i ka uwila e like me ka makemake ia, no na hora elua.  Eia no keia ninau ke waiho nei.

            Na Adams i hoike ae e pili ana i ke kukulu ana i hale puhi ohe ma Aala Paka.  Wahi ana, eia na Kepani ke manao nei e kukulu ae i hale puhi ohe malaila, i kia hoomanao hoi no lakou.  Aia a maopopo ka manao maoli o keia poe e kukulu ae i ua hale la, alaila hiki i ke komite ke lawelawe aku ma kona aoao.

            Maanei i ala hou mai ai ka ninau e pili ana i kela poe Pake piliwaiwai i @ ma ke kihi o na alanui Kami@ Hotele, no ka pau ana o na puka aniani i ka noha i ka manawa a na makai i komo ai iloko.  Mahope o na wehewehe manao ana ua waiho hou ia a kahi wa aku.

            Ma ka hoike a Loio Kalana Douthitt, o ke kumu wale no i hemo ai keia poe Pake piliwaiwai mamuli no ia o ka maopopo ole ana i ka Aha ka moolelo o ka Papa i ka wa i hooholoia ai o ke kanawai piliwaiwai.

            Maanei i heluheluia ae ai ka leta a Puuku Trent, e pane ana i ka leta a Kakauolelo D.Kalauokalani i hoouna aku ai, malalo o ke kauoha a ka Papa, e hoike aku ana ia Trent,  aole e uku ana i ka Papa i na lilo loio o kela hihia noii i ka mana o na palapala kikoo dala huikau.

            He mau palapala e ae no kekahi i heluheluia ae, alaila komo mai la he kanawai na ka Papa Ola e pili ana i ka puhipuhi ana i ka opala, a waihoia i ke Komite Malama Ola.

            Ua lawe hou ia mai a heluheluia ae na kanawai e pili ana i ka pulumi ana i na alanui hele wawae ame ke kanawai e pili ana i na kaa otomobila.  O keia ka lua o na manawa i heluheluia ai keia mau kanawai.

            Maanei i ala ae na noonoo ana no na hana alanui like ole, aole no nae he mau mea i hooholoia, a hoopanee wale ka halawai.

_____

Pau na Alanui o Honolulu i ka Helu ia.

 

            Ma ka hooikaika pauaho ole ana o Kokua Lunaleta L.T. Kenake ua paa a ua hoopukaia ae he buke kuhikuhi alanui mua loa no Honolulu nei.  Iloko olaila e loaa ai na makemake ina e imi ana kekahi i kekahi hale i kau ia me ka helu oiai he hana nui no ia o ka huli ana a loaa.  A o ka puka ana iho la o keia buke he kuhikuhi puuone maopopo ia no na malihini ame na kamaaina pu kekahi.

            He kokua nui keia i ka poe ona halekuai, no ka imi ana i na halenoho o ko lakou poe kuai, a kupono no hoi no na mea apau, ua kupono no hoi no na mea apau, ua kupono no ka poe mea lawe ukana o hoomaalahi hoi i ka poe no lakou na ukana ma ka lawe pololeiia ana aku o ko lakou mau opeope - a o ke kuhikuhi a ka buke i kahi e loaa ai ka helu o ka loaa ana no hoi ia o ka home kahi i makemakeia.

            E like me keia-ina e makemakeia ka helu 1825 Alanui Makiki, aole e helehuliia ana ia helu mai ke poo mai o ke Alanui Makiki e hui la me Alanui Beritania e pii hookolo ai a hiki i ka luawai o Makiki i mea e loaa ai ia, no ka mea, ke kuhikuhi nei ka buke e loaa no ia helu mauka iho o ke Alanui Dominis e hui la me Alanui Makiki.

_____

            Wahi a B.F./Dillingham, i hoi mai nei maluna o ka mokuahi Korea mai Iapana mai, e hiki mai ana ka na Kepani no ka lawe ana ae i na aina o Olaa ma ka hoolimalima, kanu i ke ko, a kuai aku i ka mahiko

_____

HOOMANAO KENEKURIA O MAKUAHINE PALEKA

Malamaia ma Kawaiahao i ke ao, a i ka po ma Kaukeano Hou.

Ka Haiolelo a Hon.Edward K.Lilikalani e Hoike Ana i ka Moolelo Piha o ka Ohana Paleka,

 

(picture)

MAKUAHINE PALEKA.

_____

            E like me ia i hoopukaia ma ka helu o ke Kuokoa i hala no na hana e malamaia ai ma ke Sabati i hala iho la pela i hookoia aku ai a ua maikai na hana hoomanao apau i lawelaweia ma ka Luakini o Kawaiahao ma ke kakahiaka a ma Kaukeana Luakini i ka po iho.  Me ke ohohia nui no hoi na hana o ka lawelaweia ana.  Ma Kaukeano ua piha ae a ua loheia na hoike manao mai a Bihopa Restarik, Hon. W.O.Smith ame Lunakanawai Dole.

            Ma ke kakahiaka ma Kawaiahao, ua pihaku'i ae i na kanaka, ko ka luakini mai o Kaumakapili, ko ka luakini mai o Kalihi ame Moanalua i huiia, ame ko na Kula o Kamehameha mai, ma ka ae ana mai i ke kono i waihoia aku e na hoahanau o Kawaiahao no ka hui ana iloko o ka hoomanao la hanau kenekuria ua waiho iho lakou i na hana hoomana o ko lakou mau luakini a hookahi ka hui like ana iloko o ke anaina hookahi, a huiia me na makamaka e ae ua piha io ka luakini me ke ohohia nui.  Ilaila pu ae ka Moiwahine Liliuokalani, ka Hon. William C.Achi, Hon. W.O.Kamika ka Makuahine Nawahi o ke Aloha Aina ame kekahi poe ko'iko'i e ae he nui ame na haole pu kekahi.

            Ua hoowehiwehiia ae ka luakini me na launahele a kupono maoli no na hana malalo o ke alakai ana o Mr. D.L.A-i, a o keia malalo iho ka papa kuhikuhi:

1.  Himeni - "La Maikai"  .Papa Himeni

2.  Heluhelu - Halelu 9:84; 90:10, 12; Halelu 39:4; 91:1; 23:1  Rev. H.Manase

3.  Pule me Himeni - pule  Rev.W.N.Lono me Papa Himeni

4.  Olelo Hoolaha ame Lulu Mahina Hou

5.  Himeni  "Jesus, Lover of mu Sol"  Kawaiahao Kula Hanai  Himeni- Kawaiahao Kula Sabati

6.  Heluhelu - "Makuahine Paleka"  No. E.K.Lilikalani.

7.  Olelo Hooholo, Papa Hawaii  Rev. O.H.Gulick

8.  Himeni - "Hoonanai me ka Hoomaikai"  Papa Himeni

9.  Haiolelo - "Makuahine Paleka" (Na Sol. 31:30 Hal. 65:11, 12)

10. Haawi Makana "100 Hapaha"  F.K.Archer

11. Himeni - Hoku Ao Nani, aoao 87 Rev. W.K.Poai

12. Pule Hookuu  Rev. W.D.Westervelt

 

            O ka hookahi haneri hapaha o ka na hoahanau makana ia, he hoailona o ke kenekulia makahiki, i hooikaikaia ma o ke komite la he mau lala kane ame na wahine hoahanau Mrs. L.Aholo, Mrs. A.Lazarus ame Mrs. K.Rowland.

            A o ka moolelo piha o ke ola ana o Paleka Makuahine mai kona hanau ana a hiki wale iho la i kona kenekulia ua ikeia ia maloko o ka haawina heluhelu a ka Hon. E.K.Lilikalani e like me ia e puka aku nei:

HE MOOLELO HOOMANAO KENEKULIA NO KA MAKUAHINE PALEKA, NO 100 MAKAHIKI.

La maikai!  La hoomanao!!

            O ke komo ana o ka Honua nei, a o kekahi lahuikanaka, iloko o ka helu kenekulia, o akahi haneri makahiki; he kakaikahi loa, ka la e like me keia, ma ka honua apau; a ma kekahi mau aina, aole no paha hookahi.  Ma ka moolelo lahui, o Hawaii e hoomaka ana mai keia la aku, o ka helu kenekulia mua loa keia, i loaa ia Hawaii me ka maopopo loa, iloko o keia au holo mua o ka naauao, a me malamalama o ka pono kristiano.  A, no ka maopopo loa o keia kenekulia Hawaii ke ku nei kakou imua o ke alo o ke Akua Mana Loa, ma keia la hoano, e hoomaikai, a hoalohaloha aku Iaia ma ka malama ana i kekahi mau hana hoomanao kenekulia o (100) hookahi haneri makahiki o ke ola ana o kekahi o na makuahine misionari kahiko loa o Hawaii nei, nana i lawe mai ame kana kane, a kanu iho o i na anoano o ka pono kristiano maluna o ka lepo o Hawaii, oia no o Mary Elizabeth Parker.

 

            "Ka makuahine Paleka," ma ka inoa i kamaaina i na Hawaii.

KA HANAU ANA.

 

            Ua hanauia o Mary Elizabeth Parker mamua ma Branford, Mokuaina o Connecticut, ma Amerika Huipuia, ma ka la 9 o Dekemaba, 1805.

            Noho no malaila i kona mau la opio, me kona mau makua Mr. ame Mrs. Paker; hele i ke kula, a loaa iaia ka hoonaauao maikai, ulu kona kino, a lilo he wahine u'i, a koho oia i ke kea o ka Haku.

 

KA MARE ANA.

            He (27) iwakalua-kumamahiku ona mau makahiki i kela wa.  mare iho la oia i ke kane, i koho i ka oihana kahunapule, oia no o Benjamin W.Parker.

            Mare ia laua ma Guilford, Connecticuit, ma ka la 4, o Sepatemaba, 1832.  He kanaka opio o Parker, i hoonaauao maikai ia, iloko o na Kula Kiekie o Amerika a i koho like me kana wahine i ke kea o ka Haku.

            "Eia kona moolelo pokole."

KA HANAU ANA O KE KANE.

 

            Ua hanau ia kana kane Benjamin W.Parker, ma Reading, Mokuaina o Massachusetts, Amerika, ma ka la 13 o Okatoba, 1803.  Hoonaauaoia ma ke Kula Nui o Amherst, a puka maikai i 1829, a i Andover Seminary, 1832; i ka hemo ana, mai keia kula nui hope, mare ia laua.

            A kaheaia laua e ka Papa Amerika, no ka oihana Misionari Hoolaha Euanelio i ko Hawaii Paeaina.

 

KA HUAKAI NO HAWAII.

 

            I ka hapa hope o ka makahiki 1832, haalele ka moku ia Amerika, e lawe ana i keia mau kumu misionari no Hawaii nei.

            Ma keia huakai o Paleka me kana wahine ka mea nona keia la:  Lowell Kamika me kana wahine; ame Samuel Fuller, he pa'i palapala no ka oihana misionari.  Holo mai la lakou ma ka moana Atelanika, kaalo malalo o ka Lae Hao, a pii iluna nei ma ka moana Pakipika, a ku ka moku ma ke awa o Honolulu (eono mahine ka loihi.)

KA HIKI ANA I HAWAII NEI,

 

            Ua pae mai keia mau kumu misionari i Hawaii nei, ame ka mea nona keia la, i ka la 1 o Mei.  1833, oia ka Helu 5, o ka pae ana mai o na kumu misionari i Hawaii nei.

(E nana ma ka aoao 6.)

_____

ANONINONI MAU KO RUSIA KULANA.

Aponoia e Shae ko Hawaii Nei Bona Hoaie o $750,000.

Komo ke Koi a ka Moiwahine Liliuokalani Iloko o ka Aha Senate.

 

HOOHAUNAELE NA KOA.

 

            ST. PETERSBURG, Dec. 10.  -O na koa e huli hoi nei mai Manukuia eia ke hoohaunaele nei ma Cronstadt.  @hoopukaia ae nei he kuahaua e @ ana i ka mana akea i na nupepa.

           

KE AUPUNI LIBERALA O PELEKANE.

 

            LADANA, Dec. 11.  -Penei i hoikeia ae nei no ke Aupuni Liberala:

            Right Honorable Sir Henry Cambell Bannerman, Kuhina Nui ame Haku Ekahi o ka Puuku.

            Right Honorable Herbert Henry Asquith, Lunakanawai o ka Aha Kaulike.

            Right Honorable Herbert John Gladstone, Kakauolelo o ke Aupuni no na Hana Kuloko.

            Right Honorable Sir Edward Grey, Kakauolelo o ke Aupuni no na Kolone.

            Ka Right Honorable Haku Elgin, Kakauolelo Aupuni no ke Kaua.

            Right Honorable Richard Burdon Haldane, kakauolelo o ke Aupuni no Inia.

            Right Honorable John Morley, Peresidena o ka Ahakuka.

            John Burns, Peresidena o ka papa Aupuni Kuloko.

            Ka Honorable Haku Tweedmouth, ka Haku Ekahi o ka Aha Hooko Kaua.

            Sydney Charles Buxton, Lunaleta Nui.

            Right Honorable James Bryce, Kakauolelo no @lana.

            Ka Honorable Haku Aberdeen, Ka Haku Lukanela o Irelana.

            Ke manao ia nei he Papa Kuhina ikaika keia.  Eia he mau hauwalaau no ia mea mamuli o ke komo ole ana o Haku Rosebery ame Sir Charles Dilke.

 

MAU KO RUSIA KULANA ANONINONI.

 

            ST. PETERSBURG, Dec. 11.  -Eia ke pii nei na kulana maikai ole.  Ua hopu aku nei ke Aupuni ia Krustaleff, ke alakai ao na limahana.  He elua poe olohani a he makai na mea i make mai ia mea.  Ke kau nei no na ao omamalu olohani.  Eia ka mana ke pa hemohemo aku nei mai ia De Witte.

            WARSAW, Dec. 11.  -Eia no keia kulanakauhale ke onene nei no.  O na koa ke pii mau nei ko lakou heluna e hoole nei i ka hoolohe ana i na kauoha.

 

KU-E I KA POINO LAULA.

 

            ST. PETERSBURG, Dec. 12.  -Ke kau nei he hiona ponoole me ke ala hou mai o ka haunaele ame ka pale ana aku me ka ikaika e huli aku ana kekahi i kekahi.  Ua maopopo ae nei he ku-e ke aupuni i ka haawi ana i ka pono koho balota laula a e apono ana hoi i ka ae ana i ka pono e lawelaweia e na poe uku hoolimalima, poe kalepa, ame na poe wale no i hoonaauao ia.  Ua ano like ke kapitala me kekahi kahua hoomoana o na koa.  E ikeia ana na koa pukaa m na alanui.  Ua palua ia aku nei na laina kiai.  ua hoopuehuia aku na halawai a na limahana oiai ko na aneealii e hoonioni ole ia ana.  I keia wa ke laha nei ka manao ua koho aku ke Aupuni ia Trepoff ame Ignatieff e hooko aku i ka papa kuhikuhi no ka hoopio, a o ka ikaika holookoa o na Kosaka o ka emepaea e houluuluia ae ana no ia hana.  ua haaleleia na halepule, ua pepehiia na hakuaina a hoopoinoia ko lakou mau waiwai.

 

HOLO MAI KA MAKE MAI.

 

            NU IOKA, Dec. 12.  -He elima haneri poe Rukini i haalele aku nei la Odesa i hiki mai nei ianei.  Ua hoike ae lakou i na moolelo walohia o na pilikia o na poe i komohia a i koe mai ma kekahi o na haunaele i ala koke iho nei malaila.

KO PELEKANE MANAO NO DE WITTE.

 

            LADANA, Dec. 12.  -Me kekahi lono telegarapa i loaa mai nei mai St. Petersburg mai ua oleloia ua hoike ae o Kuhina Nui De Witte ma kekahi hui kamailio ana eia o Rusia ke ku nei imua o elua kahua a aia i ka lakou mea e koho ae ai, ina paha no ke kaua kuloko a i ole kaupale aku me ka ikaika, a ina e ala mai ana ka manao hope e waiho koke no oia i kona kulana.

APONO O SHAW I KO HAWAII BONA.

 

            WASINETONA, Dec. 12.  -I ke Kiaaina, Honolulu:  Ua apono mai o Shaw ma ka la umi-kumamaono o Dekemaba.  Pehea e kualia aku ai na bona?  O ia ka ninau maanei.

ATKINSON.

            (O keia ka lono i loaa mai maanei no ke aponoia ana o ko Hawaii nei bona hoale o $750,000.  O ka manao o keia ninau ana mai a Kakauolelo Atkinson, oia hoi ina paha e kuai hoolilo ia aku ua mau bona la ma ka hoolaha ana a i ole e hooliloia aku me ka hoolaha ole.)

KOMO KE KOI A KA MOIWAHINE LILIUOKALANI.

 

            WASINETONA, Dec. 12.  -Ua waiho aku nei o Hope-Peresidena Fairbanks iloko o ka Senate he palapala noi ma ka aoao o ka Moiwahine Liliuokalani o Hawaii, he noi i $10,000,000 poho no na Aina Leialii.  Ua hele pu aku ua noi la me kekahi leta mai ka Moiwahine aku, e noi ana e noonoo koke ia kana mau koi.

 

KO RUSIA HAUNAELE.

            WAR SAW, Dec. 13.  -Ua kukala ae nei na kauwa i ka olohani holookoa Eia na koa helewawae ame kavilia ke kiai mau nei i na alanui o ke kulanakauhale.

            ST. PETERSBURG, Dec. 13.  -Ua kauoha ae nei ke Kuhina Kalaiaina no ka hopuhopu  ana i ka puali inaina ma na apana mahele like.

 

RUSAWELA AME LONGWORTH.

            WASINETONA, Dec. 13.  -O ka hoopalau o Miss Alice Rusawela ame Lala Ahaolelo Nicholas J.Longworth o Ohia ua kulalaia ae i keia la.

           

KU-E IA HEARST.

            ALBANY, N.Y., Dec. 13. -Ua hooholo ka aha o na hoohalahala i keia la ma ka hihia helu hou i na balota e ku-e ana ia Heart i huli ae nei i hihia e helu hou ia na balota i hookomoia no ka meia ma ke koho balota i pau iho nei iloko o Nu Ioka, ua koi ae o Hearst ua kohoia oia maluna o McClellan i ikeia hoi ma na hoike koho balota ua kohoia i meia.

MAHAE O RUSIA.

            ST. PETERSBURG, Wec. 14.  -Ua ku kuluia ae he aupuni kuikawa ma Livonia.  He nui na poe i komo aku ma ka aoao o ka poe hoohaunaele.

            DVINA, Dec. 14.  -O ka papu e kiai ana ia Riga, ke kapitala o ka apana o Livonia, ame kona awa kumoku ua lilopio aku i na enemi.  O ke kiaaina ame na luna aupuni e ae he poe pio lakou.

_____

Nui Loa na Hale Inurama.

 

            O ka ninau o na hale inurama ka ninau nana e hookaakaa mai nei i na maka o ka poe ku-e waiona, oiai aole he manawa iloko o ka moolelo o Hawaii nei i ikeia ka nui hewahewa maoli o na hale inurama i ku ae iloko o na mahina pokole.

            O na Pake ame na Kepani ka hapanui o na poe e paa mai nei i na laikini kuai rama, a mamuli o ia, ua lilo pu keia ninau i mea nana e hoala ae i na noonoo o na haole malama hale inurama, oiai o lakou pu kekahi e opala mai nei.

            Malalo iho nei e loaa ana keia mau hoohalikelike ana i ka nui o na laikini i hoopukaia i kekahi mau makahiki i hala ae nei a hiki i kela makahiki:

            Augate 1, 1896, 23 hale inurama.

            Iune 1, 1902, 153 hale inurama.

            Dekemaba 1, 1903, 142 hale inurama.

            Sepatemaba 1, 1905, 268 hale inurama.

            Ma ka nana ana i keia hoohalilike, me he mea la mai ka manawa i hoohulia ai o Hawaii nei me Amerika, mai ka pii ana o na hale inurama, e hoike ana hoi i ka mahuahua o ke kono ana o kela pelehu pokeokeo ame ka lini ana o ke kanaka e inu i kana ai ka lua o ka inaina.

 

He Hana Hou a ku Iho Paha.

 

            Eia ke noonoo mai nei na haole waiwai o ke kulanakauhale na poe i komo nui ma na hana kanu kala kahiki, e kukulu ae i halehana hala kahiki ma keia kulanakauhale, e hiki ana ke hoohanaia i elua haneri poe limahana, a i hiki hoi ka hoouna aku i 2000,000 pahu hala kahiki mai nei aku i ka makahiki hookahi.

            O ka hui e manao nei e kukulu ae i keia halehana ma Honolulu nei, o ia ka Hui Hala Kahiki Hawaii, e lawelawe mai nei hoi ma ia hana hoowaiwai ma Wahiawa ae nei, a ua manao ia hoi he mea pono e hoihoiia mai kona halehana maanei, ke paa ae ke alahao hou e hoomoeia nei mai Waipahu aku no Wahiawa.

            Wahi a Mr. Hunt o ka Hui o na Hoahanau Hunt o Kapalakiko, he hui hana haai kini, ua manao kona hui e kukulu ae i lala maanei, a e hiki ana i ka 5,000,000 ka nui o na kini huaai e hoopukaia ana i ka makahiki hookahi.  E loaa ana ka hana ia elua haneri paha poe limahana, o ka poe no nae i kupono loa e hana ma keia wahi o ia no na wahine ame ka poe opiopio, oiai he mana ka hana.

_____

Kohoia o Atkinson.

E Holo Ana no Pokukala a me Italia e Imi Limahana.

Makaukau na Mahiko e Lawe Mai ia 1,000 Ohana.

 

            Ma ka malama ana iho nei o ka Papa Hoopae Limahana Teritori i halawai ma ka Poalua iho nei, ua kohoia iho la o Kakauolelo Atkinson i agena e holo aku ai no Pokukala ame Italia Akau no ka huli ana i mau limahana no na mahiko o keia Teritori.

            Ua ae aku o Kiaaina Carter i ke Kakauolelo Atkinson, a nolaila i na la mua o keia makahiki ae, o ko Atkinson holo loa no ia ma keia huakai, mai Wasinetona aku, kona wahi e noho mai nei i keia manawa ma kana hana i hoounaia aku ai.

            Ma ua halawai la a ka Papa Hoopae Limahana i heluheluia ae ai he leta mai ka Ahahui Mahiai ae, a iloko o ua leta la e hoike ana ua apono ae na kahu waiwai o ua ahahui la he mau olelo hooholo e kakoo ana i ka hoopae ana mai i hookahi kaukani ohana Pukiki mai Azores ame Madeira, a i ole mai ka akau o Italia, ina nae aole e loaa ana na limahana Pukiki.  E hookupu ae ana na mahiko i na dala e hiki ai ke hooholomua ia aku keia papahana.  Ua hoike pu ia ae no ma ua leta la no na ohana he 325 i makemakeia e kekahi mau mahiko, i hoikeia hoi ma ka leta ia Kakauolelo Atkinson ma ka la 25 o Okatoba i hala.  Ua haawi keia mau mahiko i mau aina mahi no keia mau ohana a eia hoi kekahi mau mahiko ke manao nei e komo pu ae ma ia mea.  O kekahi mau mahiko e ku nei, he mau aina hoolimalima ko lakou i aneane e pau ka manawa hoolimalima, ua hiki ole ia lakou ke komo pu ae ma keia papahana.

            Na Mr. Cooke i hoike ae, eia ka mahiko o Ewa ke manao nei e lawe ae i hookahi haneri ohana, a e noonooia ana keia kumuhana ma keia mua koke iho.  Nana no i hoike hou ae i kona kakauleta ana aku i kekahi mau lunanui o na mahiko i komo ole mai, a ua maopopo hoi iaia aia he eono mau hui e komo hou mai ana; nolaila aole ona kanalua e pau ana keia hookahi kaukani ohana e makemake ia nei i ka lilo.

            I pane no ka Mr. Craig ninau, e pili ana i ka ukuhana e haawiia nei i na limahana Kepani, ua pane ae o Mr. Cooke, ua manao oia he $17 ame $18.  NO na limahana Pukiki a i ole Italia paha e holo mai ana no keia paemoku, o na mahiko e hiki ole ana ke haawi i mau aina e ukuia ana he $2 ma ke kuike i kela ame keia limahana mawaho ae o ko lakou ukuhana.  O ka papa ukuhana penei no ia:  $22 no ka makahiki mua; $28 no ka makahiki elua; $24 no ka makahiki ekolu, no na kanakamakua.  No na keiki mawaena o 15 ame 18 makahiki, he $17; no na kaikamahine, i like na makahiki me na keikikane, $12; nona wahine mawaena o 18 ame 40 makahiki, $14.

            Maanei i waiho ae ai o Mr. Cooke i ke noi e hoomana ana ia Kakauolelo Atkinson i agena huli limahana.

            Ua ala ae he mau manao iwaena o na hoa he mea pono e kali iki a hiki i ka manawa e loaa mai ai ka pane ia Kanikela Canavaro mai kona aupuni mai maluna o keia ninau, e hoakaka o Mr. Cooke o ka manao nui o kela, hoouna ana ia Kakauolelo Atkinson aole no ka lawe ana mai i na limahana aka no ka huli pono ana ina paha e hiki ana ke loaa io mai na limahana i makemakeia, alaila hoike mai i ka papa.  Ua manao oia ina e holopono ana ka Kakauolelo Atkinson huakai a hoike mai, ua hiki no i ka papa ke kokua pu aku ia Kanikela Canavarro.

            Mahope o keia i hooholo loa ai ka papa e hoouna loa ia Kakauolelo Atkinson no Europa.

_____

Ko Kauai Mau Anoai.

            LIHUE, Kauai, Dec. 9.  -Ma na halawai mau a ka Papa Lunakai o ko Kalana o Kauai, i malamaia i ka Poalua ame ka Poakolu o kela pule, ua waiho mai la o Edwin Omsted i kona palapala haalele oihana ma ke ano Lunahooia o ke Kalana.  Ua apo aku ka Papa i kona palapala a hookohu aku iaia i luna alanui no ka apana o Waimea.  Ua noi ae o O.Omsted, ke Kakauolelo Kalana, he noi e hoihoiia ae oia no ke kulana lunahooia; aka, ua waiho aku ka Papu i ka noonoo ana maluna o keia kumuhana a hiki ka la 15.  Ua loaa ae he ike o P.W.T. Purvia kekahi moho no ia kulana.

            Ua hiki ae o D.Kanealii ma ua halawai ia, a hoao ae la e komo pu iloko o na hana o ia aha, aka ua paleia aku oia e ka Lunahoomalu Wishard, ma kona hoike ana ae, aia apau ka noonooia ana o kona hihia imua o ka Aha Kiekie a ina e hooholo ia ana ka pono ma kona aoa, alaila komo ae oia ma na hana o ia aha.

            Ua paniia ae ke alanui nui o Lihue, malalo aku o ke alahao kaaahi.  E hapaiia ana ke alanui i elima kapuai ke kiekie ma kahi haahaa loa.  Ke pau keia o ka hoopihaia ae no la o ke alua mawaena o ka halehana amara ame ka hotele, a mahope aku o ia manawa e hanaia ai ke alanui e holo ana mai Nawiliwili a hiki i ka haleleta.  I keia manawa, o ke alahele e iho ai i kahakai aia ma ka hale hookolokolo.