Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 50, 15 December 1905 — KA MAKUAHINE PALEKA. [ARTICLE]

KA MAKUAHINE PALEKA.

O Mrs. Mary Elizabeth Parker a o Makuahine Paleka 1 maa ia Hawali, oia kekahi o na makuahine o ka pono uhane i uka!i mai i kana kane Rev. Ben, W. Parker i Hawaii nei ma ka oihana mikanele a ka Papa Bosetona i hoouna mal ai, a oia nei hol ka luaui makuahine o ke Kahu o ka Ekalesia o Kawaiahao, Rev. H. H. Paleka o keia makuahine ka i lawe ae i ka hanohano o ka loaa ana o ka la hanau kenekulia i ka la 9 o keia mahina iho la a nona hoi na hoomanao i malamaia ina na luakinl o Kawaiahao ame Kaukeano e like me ia e puka aku nei ma keia helu o ke Kilohana. O ka loaa ana o ka haneri makahiki o ke ola honua ana ia Makuahine Paleka ola ka ioaa ana iloko o ka moolelo honua o Hawaii Paeaina kekalii o na haawina kamahao loa oiai he haawina kakaikahi loa ka loaa o la ano ma na walii apuni ka honua, a o ka loaa ana no hoi ia o ia haawina kamahao loa no ka hoomaka ana o keia kenekuria iwakalua e nee nei. O keia kekahi o kona (kenekulia iwakalua) haawina kamahao no Hawaii aulii mawaho ae o ke kamahao o ke kane ame ka wahine liilii i kipa mai i Hawail nel no keia kenekulia iwakalua. E like me ia l puka aku ai ma ka helu 0 ke Kuokoa i hala pela ka ike i loaa 1 ka lehulehu heluhelu no keia mau kanaka Hilii—no laua k% ma kahi o 25 iniha. Elua kahnahao maopopo o Hawaii no keia makahiki. O ko Makuahine Paleka ka la har.au kenekuria i maopopo loa ma ka paa pono ana o kona la hanau, a aole paha he haole i hiki mal ianei I plha na makahiki i ke kenekuria, aka, ma ka aoao o na oiwi Hawaii kahiko ua nul ka loheia o ke ola loihi o lakou a he nui ka poe o lakou i a'e aku na makahikl i ka haneri a oi o ke ola honua ana. O na olelo kaulana o na Hawaii e hoopuka mau ia ai iloko oi na pule a na kahuna kahiko—"Haumakaiole, palalauhale a kalkoko." na ia mau oleio no i hoike ae i ke ola ioihi o na kanaka Hawaii kahiko. No ka mea, ma ka manao maoli o ka huaolelo "haumakaiole'' oia no ka mimino o na maka o ke kanaka i paa i ka alu ke kumu t ano like ai me ko na iole ka llliii, a oia no hoi ka wa kahiko o ke kanaka l kaa ma-o aku o poohina a o elemakule hol ka mua o poohir\a, eia nae, o elemakule ke kuiana laula o Jka wa palupaiu o ke kanaka. A ke hala ke anuu elemakuie a palupalu o ke kanaka ia "haumakaiole" aiaila, komo aku la ia kanaka iloko 0 ke anuu "paialauh»la M a o ka manao o ia oia no ke lfahiko loa ana o ke kanaka ke mau kona ola. e hiki o!e al ke hele nona i ole kokua ia aku paha. alaila wa e moe pili mau ai i ka moena, a i kekahi manawa e owiliia ai ke kanaka Hoko o ka moe~ na. A hala ia anuu me ke ola no o ua la alalla, komo aku la ola iloko o ke anuu "kaikoko" a oia no hoi ke kau ana iaia iluna o kapoku o ka hale lloko-o ke koko, a ua oleloia he wa ia ona e ola ana me 4ca ai oie a pela 1 oleloia al "1 ola no 1 ka makani." O kela Iho la kekahi mau wehewehe, a pela i pakui mau ia mai ai ka olelo "ua ke akua ia oia." A I ka iawe ana mal i keia mau olelo kaulana o na Hawaii aole e nele ka loaa o ka ike la kakou o keia mau la he poe oia lolhi na Hawaii kahiko. a hp nui o lakou ma ia ano, kekahi kmnu i kaulana !oa ai» aka, no na Hawaii o keia mau la a lahui e ae he tcea paakiki loa ka hiki ke olelo ae i ka maaUhi o ka loaa o ke kenekulia o ke o!a honua ana; o Makuahine Paleka nae ka i lawe ae i ka hanohano o ke ola kenekuUa ana. 0 kekahi haawina maikai i loaa ma keia kenekuiia o keia makuahine mikanele, oia no ke akamai o kona raalamaia ana e kona ohana. a he haawina pookela ioa ia e pono e malamala e kakou Hawaii a poe e ae no ka malaina ana i na makua» 1 maiamaia no na makua i ka noho 0 ke aloha makua lloko o na kelki, a . o ka maikai hol ia, aka, he nui ka poe 1 maiamaia aole nae i o!a loihi. a he nui iw ka poe waiwai a i ulakolako maoii a l iawa maoii no ko iakou wai* wal no ka malama ana ia iakou aole i&a» i piha ke kenekuHa. Alaila» a!a he nv»a no i koe ma ka aoao o ke k** »aka e ai iaia iho, ifc o .: . ' ✓

ka makou pane ma ia wahi oia no ke "akamai" i ka malama ana. No ke akamal o ka maiama ana o ka ohana o Makaahin« Paleka iaia a haiiA me ka •'lokomaikai'* ame "aloha" o ke Akua na haawiaa pdokela loa ua puka mai !a ka w o ke kenekuiia.