Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 51, 22 December 1905 — TISIA-O-ATICA Ka Wiwoole o na Wiwoole Ke Ahikanana Nana i Ulaa ke Kanawai o ka Make o Ciretia. [ARTICLE]

TISIA-O-ATICA

Ka Wiwoole o na Wiwoole

Ke Ahikanana Nana i Ulaa ke Kanawai o ka Make o Ciretia.

M(IKU>"A 111. KE KAI'A ME KA N'EU'A HAO. Nni !oa ka )i...»maikai o na pio i k" lakou hoopakele, a ua makemake pu no hoi lakou e ike i kona inoa, aole uae i loaa aku. "'Ua like no a iike, M wahi aka wiwoole 1 pane hou aku ai,* s< ke iko ol* oukou ua ike mai la no kela i ka mea nana i haawi aku ia oukou i na ho*ff»akeie ana a nana.no ia e kanana mai." Ua hoopaa mai la no ua poe kaiepa nei no ka mahele like ana 1 I:a waiwai i loaa kamahao niai ia lakou mai ko lakou Haku Lokomaikai aku a aole hoi iakou e hoohala i ka hoomanao ana nona, Mahope iho o ka haawi ana he mau hana a pau pu me ke noi ana aku i ka poe oihana kalepa no ke kanu ana i ke kino o ka pilikua ua kamoe hou mai la ka huaka'i o na kamahele. A hala wale ka auwina la ua hoea aku la lakou ma ka huina o kekahi mau alanui elua. a o kekahi e moe ana i kahakai a ilaila hoi i loaa aku ai ka poe iawaia o ia mau kaha ia lakou nei. Nui ka mama o ua lawaia i ka holo ma ka manawa i ike mai ai i na kamaheie —hoio. holo i kai o kahakai. Eia nae ua ku uiai la 110 ua poe puiwa nei mamuli o ko ke kamahele alii hooikaika ana aku aole he poiuo e loaa mai iaia aku. Nolaila ika maliu ana mai o ua poe nei ua iho pu aku la lakou i kai o kahakai a hookahi ko lanei komo ana e kokua i ka poe lawaia ma ka huki ana i koiakou mau upī'iia iuka o ka aina. I'a hookipa maikai ia mai na kamahele me ke ohaoha nui e na lawaia o ia kaha a mahope o ka puiehu ana i na i'a i loaa mai no ko lakou aina-ahiahi ua hooluana iho la lakou ma ka ha J i moolelo hna i na wahi iike ole o ka moana a lakou i hele lawaia ai ia la. I ke kakahiaka ae mahope iho o ko lakou ainakakahiaka ua haawi mai ia na lawaia i ko iakou ma\i waa no ka lawe ana i na kamahele ma ka moana no kahi i makemakeia a ua haawi aku o Tisia alii i kona hoomaikai no ka iokomaikai i panaiia mai me ka hoike ana aole i makemakeia ke ala moana no lakou. " Aka," wahi a ke alakai o na lawaia, "aole e palekana kou I.ele ana mauka o ka aina maloko o keia mau wahi aku nei me ka loaa ole mai i na poino i makaukau niua. Ina e pii oe no Korino aole e uele kou hui mai me Polukula, ka weli o ia ululaau, a ina 'i hala kou make iaia me kana pahikaua alaila aole e nele kou koalaia iluna o ka moe hao kamahao ona. He nui ka weli e kauia nei ma ia mau wahi nona. ? ' _ tI A ina e makemake oukou e hele ma keia wahi aku, waln a Tisia i pane aku ai, i4 mauka no hoi o ka aina. mai kanalua i ko oukou hele no ka mea e hele no oukou ma ia mau walii ma keia hope aku me ka lanakila, no ka mea ua make o Polukula i keia manawa. ''Na'u oia i pepehi aku a make me kuu mau lima nei no a na'u hoi i hookuu aku i na pio i hoopaaia e ia. ,, I ka wa mua o ka hoike ana aku o ke alii opio ī ka poe lawaia no ka make o Polukula aole i ka manaoio me lakou no ka eiaio o ka mdolelo a ka opio i ha'i ai a no ka opiopio no hoi kahi ona. aka ika manaw T a i hoike aku ai o Tisia ika paliikaua aka pilikua a Cario i paa pu mai ai, akahi no lakou a manaoio a mohala mai la ko iakou mau helehelena me ka olioli no ka lohe ana no ka hoomanao koke ana ae ua hala ke kanaka i kau nui ia e ka weli oiai he manawa powa wale no ko lakou i na manawa no apau e loaa ai

lakou ika piliku». 0 kolaila poe ua noho lakou me ka piliaiku mau. "Eia nae," wahi hou a ke alakai o na lawaia, "aole oe i pulumi pau aku i na poino apau, no ka mea, i ka'u nana aku e hele ana ka oukou huaka'i 110 Atiea." Ua hooia aku la o Aisia i ka pololei o ia koho ana. 41 Alaila/' wahi hou aua alakai nei, u e komo aku ana oe īloko oka poino i oi loa ae mamua oka poino i hala iho la. He mau mile no mai keia wahi aku a oukou e. hele hikina ai, a kokoke no hoi ma ko nlanui a oukou e hele aku ai aia malaila e noho nei kekahi kanaka loihi kino palaulau a ikaika maoli no a ma kona mau palena aole oia 1 hookuu wale i kekahi mea me ke ola iloko ona. Oia no ka moi o koua wahi, wahi aua kanaka powa iiei. A o kona inoa oia o Pentittt —he inoa i kau nui ia eka weU. ,, ~ • • ■ 4< He kanaka limaikaika mau oia. ī hoomau aku ai ua alakai nei, 11 aole ana hoopakele ana i ka poe apaii e hoea aku ana ma ia wahi uan kaue aine ka wahiue—pau keiki ame ka poe palupaiu, a o kana mea kaua he newa hao nui no ia e hiki pono ole ai i na kanaka nawaliwaii a'liilii o ka ikaika ke hapai i na newa hao nei a me la mea oia e hakaka ai, aole he mea.hala i kana knna, a o kona ha e ua piha ina iwi kanaka a hapala me ke koko kanaka—he weh wale no ka nanaina o kona haie ke nana aku. Ke noi aku nei wau la oe e oluolu e maliu mai a e ae mai i ka u, na'u e lawe la oukou ma ka waa a hoopae aku i ke kapakai o Atica. Ua lokahi koke ae la o Cario ame Casana i ka manao o ke alakai a e kau lakou maluna o ka waa i haawi lokomaikaiia mai. ''Pehea hoi keia e kuu mau hoaheie/' wahi a ka kaua wiwoole ī hooho puiwa ae ai ma ka lohe ana i ka kona mau hoa hoike manao o lokahi pn ana me ka ka lawaia. "Ina «a maka'u olua ala.la ke haawi aku n?i wau i ka hookuu oluolu ana ia olua ma. la u aku. -' E kuu Haku aloha." wahi a Corio. "aole pela. Aole o maua iho* aka nou iho maua i makee nui ai 8 mau ke pihoi* nana no ma , . ha>iia ma j nei e fc a ] awa ia S:'Jia n io ra lohe P kauia oka weli o keia kanaka o PeritHa a'u » manao iho ai aole aku la he kanaka nana e hoopnhih i kona \kaika. Eia no hoi kekahi. e hoopokole.a no ko kakou alahele kC aTisia.me kona kup«aeih,na U i l» ili-kuapo eula e kaei ana ma kona puhaka, "»na a hki hou ae , ha »j a^u ne i wau ia olua e hoopau loa ; X™.«. ik. »!»«. NV» «» "« "" -**■" •" . i»«. hoohuli aua i ka nwnoo o a p kahuli al ko laua kokua me | a ukali aku «a i ko laua | haku a hookahi ka . h „na'lawOa a me na maka aa ko lakou ku IT B haohao mu no ho, na tawaw a.m o , e jka nana ana mai > na kamahele kanaka opio aole ka maka'u halawai akn hou i haiia mai ai iaia. . jJoko ona no keia kan«a po hff | g ma kekahi waipuna . hala I ke awakea ua h,k» akn na Kama« puM ahiu ma kft ia mahope iho o ke kena Corio i ku aku ai ka holoholona da a nia ka 0 {£, iho uko lakou paina-ahiahi. A iloko o Khī «wa hoho?u i%oaumoe iho ai lakou ia po no ka hooluolu I ke kakahiaka nuiokoa ko lakoo paina-kakahiaka ua , 0 *<> awakea nohoi ia A hele «o hoi a kn pono ka la i ka Uo kanaka we ua ike aku la lakou alaiia ke ah*ui e n. ka ikaika n«u a ma> haia ™ kamaliele e hoomau aku ana ka p

**Ma ka inoa oka manao aloha ena keonimaua. wahi a kē; kanaka nialuna o ka iio i pane mai ai me ka imi o ke aho a ano pau- - pauaho. 'ke noi aku nei au ia oukou aole e hoopoino mai ia 'u. He ] mea au i hemo mai la mai ka niake mai. , J laia i pan«? niai ai ia wa hookahi no hoi oia i kaohi niai aī 11 kona iio. a i ke ku aua iho o kona lio me he ia e hina aku ana oia no j ka nui ikaika loa oka holo ana. Ika nana aku aia na hiohiona kau j g ka weii iluna o ka maiihini—e pukaia-ki ana kona !auoho. a ua j | nahaehae kona iole a ua poholehole kekahi wahi o kona kino, me he ? |lai ka hakaka oia. . . f ! * * Aoie a niakou noonoo e hoopoino aku ia oe." wahi a n&ia if pane aku ai. ' 4 0 ka makou waie no i makemake ai oia ka ike i ke j : kumu nui o kou holo ikaika ana i ka Ho e like iho la peia, a iloko hoi \ 0 keia ululaau." , { "O, e na keonimana maikai.'* wahi a ka malihim holoho, % maj he mau kanaka i'o oukon, alaiia e oluolu e hooiohe mai i ka u. oiā | hoi, maanei no huli hoi aku, a hookahi ko kakou pakele iiko ana. I He elua paha mile o hope akn nei i haiawai mai ai au me kekahi 1 kanaka nanaina pilikua maoii a weliweli no hoi ke naua aku no ka j | mea aole ke aioha ine ia a oia hookahi paha ke kanaka o ia ano a ka honua e malama nei. A no ka mama holo launa ole mai o kuu lio | |ke kumu o'u i pakele ai." - « -a ' « "Alaila, ua halawai mai nei oe me ke kanaka nui Pennta; i ninau aku ai ka kaua wiwoole. , <4 Ae, eke kanaka opio u'i, ahe keu kela ake kanaka nanama weliweli ke nana aku. I kona helehelena no kau-e no ka weli. A ke hui ae me ka newa hao nui ana he mea-e ka weliweli a ua lawa ia no ka hookaawale loa mai iaia mai. r ' Ma ka maopopo ana ia Tisia na inea o mua aku ua pau ae la kona ninau hou ana a inahope o ka hookuu ana i ka malihini kaulio ua nee aku la ka huaka'i o na kamahele. He hapalua hora paha ia o lakou i hele ai me ka olelo ole ua hoomaha aho la lakou no ko lakou aina-awakea, a ia lakou e ai ana ua ike iho la ka opio alii i ka haalulu maka'u o kona mau hoaloha. "E hoolohe mai ia'u," wahi a Tisia, mahope iho o ka pau ana oko lakou ai ana. "Ina ua maka'u maoli olua alaila e noho no olua ianei ia'u e hele au a hui me keia kanaka nui powa e oleloia nei. No'u iho aole au i makemake e lawe ia oiua i kahi o ka poiuo a olua i maka'u ai." Aka ua hoole loa aku laua i ka haalele ana i ko laua ihaku a ma nei no ka poino e poino like no lakou apau, aka, aole a laua manao kuemi, a ina aia he noonoo maka'u ko laua alaila ua uiu mai ia mamuli o ko laua minamina i ko iaua haku, a ma ia mea i haawi aku ai ke Keikialii Tisia i kona hoomaikai i kona mau ukali no ia manao imakee, a hoomaka hou aku la ka lakou huaka'i. 1 Pii malie aku la no lakou oiai he wahi puu ia a lakou e hoopii i ana a i ke kau ana iluna ua ku iho la o Tisia me ka holoi ana i k& i hou o kona helehelena, a ku pu« iho la no hoi na hoahele ona, no ka I hoomaha pu ana, a huli ae la o Corio a ike aku la i ka pa kiekie, o i ua kanaka powa nei e oioi ana maluna o na laau. "O kahi kela o Perifita," wahi ana i liawanawana aku ai i kona liaku: a i ka lohe ana o ka opio ua pii koke ae la ka ulupuni iloko ! o kona kino holookoa me he uwila la i anapu ae i ka hikiwawe o ka I noonoo uilani i loaa koke iho ai iaia. | "Ke manao nei wau ke olelo nei/oe ika mea pololei." wahi a Tisia, a ia manawa hookahi no hoi i hoalu iho ai oia i ke kuapo-ili kaei ona. "I ka wa koke no e haalele mai ai ka uhane kau nui ia e ka weli o Powa Perifita, ka pakaha hao-wale a hoi aku oia i kahi mau : keia po e lilo no ke alaloa o ka anemoku o Korino i alanui no na mea «pau me ka loaa ole o na hoopoino a e hele kuokoa uo lakou me ka maka'u ole a no ka pono o ka lehulehu e make ai oia e pono ai a no ka pono no hoi o ka lehulehu e paio aku ai au iaia e pouo ai, a i ole oia e hoi i ka honua alaila o ka Makuahine Alii Atira ke hooneleia i ke keiki ole.'' "E hahai mai mahope o'u a aole hoi e huli aku ko kakou mau maka no liope a hiki i ka wa e hala ae ai na poino omua a pulumi pau ia lakou mahope o kakou." Oka pane keia a ka kaua wiwoole iaia i huli ae ai no ka hele ana imua a aole no hoi i li'uli u ua hiki mua aku la oia i kalii kalaneo kokoke i ka pa alii o ua kupua nei. 0 ka hale, he hale nui ia me kona mau pa i kukuluia a kiekie a i ka nana aku ua kukulu manoanoaia nona ka ikaika e hiki ai ke ku aku i ka paio mai o na enemi me ka hiolo ole. 1 ka opio kane i liookokoke loa aku ai i kahi e liapala ana i ke koko ua ike aku la oia i kekahi mau kino kanaka e waiho make ana ahe ku maoli no ika mainoino ke nana aku. Me ka uilani oka manao huhu i ulu koke ae iloko o Tisia alii no na hana mainoino i kauia aku inaluna o na kino make e waiho ana imua o kona alo ua kukala leo nui ae la oia me ke koi ikaika ana e ike i ka mea nana i pepehi ia lakou. Aole no i loihi loa kana ku ana ma ia wahi no ke kali ana i kona makemake e ike i ka mea nana i pepehi no ka mea ua hoea koke mai la ke Aliipowa oia mau kuahiwi —o Perifita i makau nui ia, ai ka nana i'o ana aku no a ka kaua wiwoole he ku i'o no i ka maka'u ka helehelena i ka nana aku a maluna o kona kino i hoholo ae ai ka lia eeke. ( Ma ke kiekie, he kanaka kiekie i ? o no oia i kaa iki ae maluna o ke kiekie mau o na kanaka a o kona poohiwi aole e nele ka ike ia oke kihikihi he kulana ikaika maoli no kona mau lala ake hoohui ae i na mea apau he kanaka kino nui a ikaika maoli i'o no o Perifita. 0 kona mau maka e hulili ikaika ana iloko o ka huhu a hae 1 ke koko —iloko o kona mau maka aole ka oluolu ame ke aloha, aka i ka mea e kilo akahele ana ia mau onohi e ike ana oia ua hui pu ia aku ka hae i ke'koko me ka haowale e ake ana i ka lako o ha i nona wale no. Ma kona lima akau e paaia ana he pauku hao nui—oia ka newa kaulana o ua Perifita nei a i kau nui ia hoi ka weii, a ma ke poo o ua newa nei he mau kakala oi, na oioi e loaa aku ai ke kauaka me ka liaehae liilii ia a lilo ka i'o i mea weluwelu. 1 ka nanaina no o ke kupua Perifita a i ka nanaina no a kana newa hao ua kau e ka maka'u me na hoahele o ke keikialii, aka aole laua i ae i ka maka'uwale e lankila maluna o laua no ka nui makee i ko laua haku, ke kumu i hui pu aku ai laua me ka opio uo ke kokua ana iaia, eia nae, ua papa aku la o Tisia me ka hoonoho ana aku ihope. <4 Ku aku malaila," wahi a Tisia i leo nui aku ai i kona mau hoa, * 4 koe wale no ina e ike olua e lanakila ana oia nei maluna o'u oia auanei ka manawa e hoolele mai ai i ka olua mau pua i na maka o ka powa haowale." i4 Heaha keia," wahi a ke kupua o ke kuahiwi,*iaia e nee haa mai ana me ka wiliwili mau ana i kana newa a i kekahi manawa ua hu nui ae la ka makani no ka ikaika o ka owili ana, "maihea mai oe kuu wahi keiki ai waiu?" i4 lFa hele raai au mai ka aina mai o Agolisa," wahi a Tisia, "a e hele ana no Aiiea." , 4l Ho» ho, hele no Aiiea ea!" wahi a Perifsta i hooho ae a> me ka akaaka hoohenehene ana: "aole hoi ika awiwi loa. E pokepoke aku i wau i na iwi ou iloko o kuu ipu. La hemahema loa kou hele ana| Imai uei ma keia wahi, aka, aoie me a'u ia hewa. Nolaila, e pani oe i j kou mau maka no ka mea ua hiki mai kou wa hope/ y | No na hoahele hoi o ke Keikialii Tt»ia ua manaoio iho la no | iaua i ke komo aku o ko laua haku iloko o ka poino i ka wa i ike ai j i laua i ka newa e wiliwiliia ana me he mea mama la, nolaila i hoo- j , makaukau e iho ai lana i ka laua mau pana ame na kakaka no ka t hoolele koke no mamua o ke kau iihi iki mai o kekahi poino maiuna 0 ko laua haku. J Me he anapu ana la oka uwila i lele koke ae ai o Tisia no ka alo k ana i ka pauku hao o ka weii o ke kuahiwi a ina no i loaa mai, ina t no ua nele ka Makuahine Alii Atira i ke keiki, aka aole nae pela, no » ka mea, ua hala ae la ka ha una mm a puehu liilii ae la ka iepo o i ka honua i ka halulu aaa iho o «a pauku hao nui nei ilaila. Me ka eleu nui no hoi i hoohala koke ole iho ai o Tisia ī ka ma- > n&wa kupono loa no kana pahikaua punahele e hoohanaia ai, alaila, 1 ka iho ana iho o ka oioi o ka aulii ua loaa aku la ka pulima akau o [ oa we ii nei a oia no hoi ka lim* e paa ana i ka newa ana i* eha J j hoololo iho ai i kona lima a hemo aku la ua newa hao nei a koheoi heo ana i kahi-e. {Aole I pan.)