Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 52, 29 December 1905 — TISIA-O-ATICA Ka Wiwoole o na Wiwoole Ke Ahikanana Nana i Ulaa ke Kanawai o ka Make o Ciretia [ARTICLE]

TISIA-O-ATICA

Ka Wiwoole o na Wiwoole

Ke Ahikanana Nana i Ulaa ke Kanawai o ka Make o Ciretia

MOKI X.V 111. KE KAUA ME KA NEWAHAO. Me ka leo nui o ka huhu ame ka eha i uwo ae ai o Periiita a huli «e !a a mama ana i ka holo no kahi i )mitU> aku ai o ka newa i ke koko e kahe ana mai koua liiua aku. I ka uana aku ua pii maoli ka uia oka nui huhu uie ka pilikua. Alaila, nee aku la no lioi ka opio ma kahi o ua Perifita nei e holo ana a ma kahi kupono i ano kokoke aku i ku iho ai oia me ke kilakila nui i ka oioi o kaua pahikaua ilalo o ka honua a kalele hoomaha iho la kona inau lima a elua maluua iho 0 ke kuau. Alailii huli hou mai la ua kupua nei \ ka wa i loaa aku ai kona uewa e paaia nua ma ka lima heum auu? ka huhu nui ua hapai ae Ui ua luna henia nei i ua newa nei. a i ka nana aku he mea e ka niama maoli e ua mea kaumaha nei i ikaika maoli uo o koua lima h»»ma a Ika tv iliw ilī ana uuii aia hoi ua like uo ka uiakaukau oia lima heiua me kona lima akau. Aka, ua makauknu e no ke Keikialii Tis;ia oiai aia ka oioi o kana aulii iloko o ka lewa e olino ana i ka pa iho o ka la» a i ka iho hou anu iln> o ua ik wa nei mahi?i't o ke kauaka opio aolo no i I«»aa aku oia a ha-uiu hou aua uo ua uewa nei iluna o ka houua. A e like no ir.e ka t h u inkiwawe loa ana o Tisia alii pela uo i lonn hou :ika ai ka lima lu».ma o'ua knpua nei i ka oioi o ka pahikaua a palu uu» aku la na pauku hao uui nei mai ka lima aku o kona haku a leh» | l.o'i iiiia i kula. j Me ka uwo nui i hooho ao ai o Perittta o hoike ana i koua hnhu | nui ame ka hoopuhiliia ame ka hooikaika kuanui oia i hapai hou ae |aii ka pnuku hao ika \va i loaa hou aku ai iaia eia uae u j »le i hiki ke hapaiia ka mea kaumaha mamuli o ka nele o kona mau lala i ka ikaika. A no ke ko ole o kona makemake ua hoohamr he la oia i kona mau \yawao nuuui |»ej»eekue a ina no i ioaa i'o mai ka opio o Aliea i ka hehi ikaika o ia mau wawae me he peku hoki la iua no< ua palupalu ka opio alii, aka, me Tisia aole ka maka'u iloko o kona pnuwai aiue ka nanalna wiwoole mau oia i ku, aku ai imua <» ka pilik.ua a hiki wale i kona pipika ana, Mo ka hehi ana mai o ua kannka nui nei ua loaa aku la i ka aulii a ka opio a kaku ae la ka wawae ine ka nui o ka eha, alaiia 1 lele mai la oia iluna o ke kauaka opio me ka manao e o pa i»u iaia me ke kaumaha o kona kino, eia nae, aole oia i kau iinua o ke kanaka■ opio oiai ua'kau mai la oia iluua o ka oioi o ka aulii punahele a na ka nui kaumaha i.*o o ua kanaka nei i onouia aku ai ka pahikaua a puka pu ma ke kua. Ma ke kupaka ikaika ana ua ala hou aku la o Pcrifita i hope, a ia wa hookahi no i loaa aku ai iaia ka ike i ka hulali o mi kamaa 0 ke kaiiaka opio a i ka wala ana aku o ua kupua nei i hop*» tia lawe pu aku la oia ia ike me ia oiai no e koe ana no ke ola iloko ona, a hooho ae la oia me ka leo nui me na maka aa no hoi a lienio mai la no hoi ka aulii mai ke kino nui mai. <4 Ha! ,? i <hooho ae ai ua Perifita nei me ka pupuku nni o kona j mau maka, "o oe—o o<.« ke keik: a Atira, O kou inoa o Tisia!" Haka pono aku la o Tisia maluna o ke kanaka nui me ka paluiohao nui. "Pehea oe i Ike ai?" i niiiau akti ai oia me ke kunaua uui iain no hoi e paa ana i kana aulii. "Ua ike maopopo wau, no ka mea aoJe he mea e ae e komo i kena mau kamaa gula a aole e loaa kena pahikaua a kou makuakane i ka mea eae koe wale no ia Tisia. O, —O f —O, —he make weliwel» loa keia o'u. Aka e hoomaikai mau ia oe no keia mua—" a wailio niake ako la o Periflta iluna o ka honna. me ka pau pono ole o kana hopunaolelo, mahope iho o ka hikaka aua iaia e paue ana i na ninau a ka opio alii. Eia nae. me ka hoohakalia ole iho ua holo koke aku o Ti#ial knhi e waiho make ana ke kaiuika nui t a iaia i hakilo |k>iio iho ai aole i haalele mai ke ola hauu me ia» eia nae mo ka hanu haili mauliawa wale no oia e hanu ana. *E Peritita. e pane mai oe i ka haiim o k**ia nhiau a'u mainoa o kou make ana: Owai knu makuakano!^ "Alaila, aole Oe i ike iaia?" i ninau mai ai o Periflta. "Aole au i ike." i pane aku ai ka opio. "Alaila aole e loaa aku kekahi ike ia w mai ia'n aku nona. Ta make an ia oe. aka. aia he mau poino he nui mmua mt »• lanakila | ole ai oe malumi o I??:kon. Makehewa kou luH»ikaika aui aua i kou lanakiUi mahma o ko pahikaua, no ka mea. h<* uiau poiuo huun ! lakou. Aia mawaema ou ame ko makuakaiu- h«> ruau 'awe'a |M>hihihi loa e hiki ai i kou mau maka k*> Ut mau ; poiuf». v I "H;fi mai! ha*i inai!!" wahi a Twia i h«w!to m nu- ka h>o '■ pihoihoi nui lua ka mauawa i hoopau ae ai ka plUkua i k.ii.a taau I oh-10. ; heaha ta m* v aV I Aka, a»>ie hou mal ka weli o ke kuahiwi;, r;o ka u¥*a lua k*!e kr<kv a-,' !a k<>m haini Hope loa iho <> ke kupaka ■ aaa e liki ana uo ka *a ho|»? ios*. J Ua kuoaua iki iho hi o Ti*ia. me ka miiiamina*r»>4i 1 ka hala ] e a.r»a o iVrito uo ke ake eNa ua ttm% huna i Ua'lUi msti. aka *k> fka hiki ole ae ke alo oiai ua make ke kauaka, m h»U ht «U ame f kona'mau hoahele | pihā i ka oih>U mo ka lanak:h;i ihh o ko laua f haku alii a komo la.lloko o ka haU'ala «> |Vnfira. ! Aoh? uo i hooMoiahili wale aku ka hikou komo ami iloko »i m* 1 keena o ua aka. ao!* uae Im* .ulmne oia i loaa akw, oiai nae, |ua iwi kauaka e waiho uiokaki a.na ileko oka pa-r- iwi ho| » i hiaa aku iloko o kana uiuii aaa a luake hoi i tm hauna « k» >| newa hao. 1 A i ko lakoa KaaNe ia haie a kaume bon ak« la ko lako» I&uakai m hakaim iloa iho la m kaaaka <»pro um me ka nooaoo »»1 J a»a. O rta oklo hope a PeHāia kn aaua i hoah* ae ika nooum* a belu aku la kouai noemoo e hakukoi ana i ka uui io o kwua nw*** t euemī o inua e tiK» niai afss. Ifesha la keia umu mm hueia i h» r i ok* ia mai iaia a Hlo i i»ea » bmt& ikaika i kwui mmaoo? Ileaha la hikou. a la ko lakoa > nm ko lakou mmmmm ona mw imkm A knu mi ikn. & Umm mma. am «w» mm me ka nm | eme.

MOKCXA iv. I\VlU\ HOU KA HANA A KA KEWA HAO. I kahi la. ae i koim aku ai ka opio alii Tisia iloko o Atica a b<?)e no 4ioi a napoo ka la ua komo akn la oia me na hoahele ona iloko oke kauhale o I>afene. Aoie o keia ka hele ana i miinao mna ia e Tl*ia oiai ina lakon ma ke ala mua a lakon i ipanao ai ina no «a hala he mau la hon akn o ka hele ana mamna o ke komo ana iloko o Atica, aka mamuli o na hoonluulu noonoo pili i na meahuna i hunaia mai iaia akn na aa loa ae la kona noonoo a lawe ae la i ke ala pokole a houpoo maoli aku la iloko olaila ma ke alaloa kamaaina i ka hele nui ia a aole hoi iloko o na kuahiwi. Ua huli koke akn la no oia i hale no lakou e Oioaumoe ai īa po. Nona iho. aohe ana maka'u hookahi no na hakoko limaikaika ike makaia no ka mea aole he haawina o ia ano i noho iloko o kona nhane ma keīa manawa ana e heie nei. Aka. o kana i maka u nui ai a akahi no a liookawowo mai ia ano noonoo iloko ona.—oia no hoi na hanaino kimopo ma-lu e powaia mai ai, he mau mea e ake'aake'a mai ana iaia no ka hoohiki aku iaia i ka hoj)ena o kana huakai. Me he la i kana hoomaopopo iho aia he leo hawanawana lolie ole ia e pa-e ana iloko o koua noonoo e koi ana iaia e hala ole kona komo iloko o ka aina no ka huli ana a loaa kona makuakane. A mamuli o na liooko'iko'i ana o kona kupunakane moi iaia i ka home alii mamua o kona au ana mai a me na olelo a ka weli o ke kuaiiiwi o Korino ua manaoio iho la no oia aia io no he nni na eneini mamua ona T a o ka lakou niakeniake oia no ke keake a ana iaia mai ka hiki ana aku i kona luaui makuakane. Ia manawa ua loaa iho la iaia ka noonoo ame ka minamina uui nn ka loaa ole ana iaia 'o kekahi ike pili i kahi o kona makuak;>n<* e loaa akn ai a wahi a koua noonoo e haawi no oia i kona mau inea apau a koe ka aulii ana ame na paa kamaa iua he mea ia ha'iia mai ai ka inoa o makuakane. A no ka hala ana o ia manawa alaila o ka hana hiki wale no iaia oia 110 ka hoomanawaiiui ana a loaa o Oreta o Atica. ka mea a kona makuahine i kauoha mai ai e hooikaika e hui me ia. () Dafene lie wahi kauhale uiikn no ia—he nani nae kona hioliiona mamuli o ke kanu nui ia i na laau loloa ame ka paa o na wahi noho i na meaulu maikai"ame na pua pu, oiai lie nui o ia ano iloko o ua kihapai pua, a no kona ano kokoke loa i ke kapakai āole i nele ka pa kolonahe mau inai o na ea huiliui o ka moana iloko olaila, oi loa aku nae i na' wa o ke ahiahi. a na ia maikai a oluolu i kono mau aku i ko Atenai po§ e kipa mai ilaila 110 ka hooinaha ana. īa Ti.sia ame kona niau hoahele e hoomaha ana mahope iho o ko lakou paina-ahiahi maluna o kekahi papa-kaukau o kahi hokele a lak : ou i hiki aku ai no ka hoomaha ana, a iloko pu no hoi olaila he poe kanaka o na p,apa like ole mai ka hanohano a ka haahaa, aia hoi hc mau holo-ke ana ia wa. T, E ha'i aku wau ia oe ua ike maoli au me kuu mau maka nei," wahi a ka mea hookipa hokele, i kekahi hoa malihini, he kanaka kino pahaahaa oia a aoo no hoi, a na ia liooho manao ana i hoopuiwa ac i ka noonoo o ka kakou wiwoole ma ka manawa ona i lohe aku ai i na olelo hoohuoi. "Ua ike maoli no wau e like me ka'u e ike aku nei ia oe." "Hoike mai e Haku Orifisa me ke kanalua ole," i hooho ae ai kona hoa walaau. "Aole i'o no e nele kou.ike." "Ina 110 aole i iK'e keia mau maka o'u e ike maopopo aku nei ia oe," wahi hou a ka Hakuhale Orifisa, "ina no aole au i manaoio i ka ike hala ole o kuu mau maka. Ina o kela newa hao e paaia mai la aole no Pilikua Perifita, alaila, e hoomanao oe nou keia hokele o'u a e hoike mai ana ia i ka hiki ole liou ia'u ke hilinai i ka ike o ko'u mau maka." "Pehea oe i ike ai na Perifita ia newa?" i ninau aku ai kekahi hoa iaia i hoopau ae ai i kona kiaha waina. "Ua ike anei oe i ka pilikua?" ■ u Pela i'o, ua ike io anei oe i ka pilikua?" i hoopili aku ai ka malihini mua ia ninau hookahi. "Ke kamailio nei olua me he mau lopa la," wahi a Hakuhale Orifisa i pane aku ai. "No'u iho aole an i ike ika liona, aka, ke manao nei wau ua hiki ia J u ke ike ika like ole oka liona mai ka puaa kane ahiu ae. Aole au i ikemaka i ka newa o ka pilikua oke kuahiwi a hiki wale i keia po ua loaa iho la ia'u ka ike." "He nui ka poe i ike i ka newa a Perifita i halawai me a'u," wahi hou a Orifisa i hoomau aku ai, "a na lakou i hooaiai mai ia'u, a mai ia ike mai i loaa ai ia T u ka ike kupono a i keia po ke ike la wau i ka pili pono oia mau weliewehe ika newa a'u e ike nei. Ua ike pu no hoi wau aole he newa o ia ano like i loaa i kekahi poe okoa ae. Nolaiia. au e ku nei ma ka'u pili, oia hoi, e lilo no kuu hokele holookoa ina aole kela o ka newa a Perifita/ , "Ame na mea apau oloko anei kekahi?" i ninau aku ai kekahi 0 na malihini. Aole —aole pela." 4< A, me he la oia ka manao o kau haawi," i hoomaopopo hou aku ai ka malihini mua. 4i Pehea e hiki ai ia'u ke haawi i ko loko oiai o ka'u wahine ke kuleana maopopo maluna o ia mau waiwai," wahi a Hakuhale Orifi?a i hooloio aku ai. "Ke manao nei wau ua olelo mai nei oe o ka hokele holookoa ame na mea oloko pu kekahi," i hoomaopopo hou aku ai ka lua o na inalihini. "Ina ua olelo i'o wau," wahi a Orifisa, u he olelo ia i pahemo wale aku mai kuu waha aku me ka ukali ole ia e kuu puuwai, no ka mea, ina he keonimana i'o ia kanaka, alaila, aole oia e aa e hoolilo wale aku i ka waiwai i kaa malalo o kana malama ana i kuleana ole ia nae e ia." Minoaka iho la na malihini no keia kumuhana ma ka hooinanao ana ae i ke ano o ka wahine o ka mea hakuhale, a hamau pu wale iho la no ka lakou kamailio ana 110 ka nui hoohalahala o ua hakuwahine nei. "Ke.manao nei wan ua kalaia oe mai keia mau waiwai au e malama nei i kuleana ole ia e oe," wahi a kekahi malihini i hooho ae ai mahope iho o ka hainau ana. "Aka, nowai ka hokele e pono ai?" "Aole ia no Orifisa, aole ia no Orifisa," i hooho leo nui ae ai kekahi poe e iho i komo pu mai ma keia nune ana. "Ina ua lilo keia haawi ana e'u i kuu hokele i mea ke'ake'aia," 1 pane hou ae ai o Hakuhale Orifisa no ka hooiaio loa ana i kana pili, "alaila, o kuu poo nei ka'u e haawi ai no ka'u olelo." "Aole he pono o kela," i hooho ae ai kekahi o na hoa iaia i wala ai i kona kialia waina a o ka oolopu hope loa no hoi ia a maloo loa iho la ke kiaha. "O wela makana au i haawi mai la e kuu Orilisa maikai, he makana kupono loa ia no ke Aupuni, a o ia no hoi ka i kuleana ia ma a nana ia e haawi ae i ka mea okipoo." E mea ae ana ka hakuhale e hoopuka hou ae i kona manao, oia no ka manawa i komo mai ai kekahi malihini hon me na nanaina e hoike mai ana he kanaka oia i hele mai kahi loihi mai mamuli o ka paumaele o kona mau kamaa 1 ka lepo. 44 Ena kanaka o Da{ene, H i pane aku ai ua malihini hou nei me ka leo ano ikaika, ame ka olioli pu no hoi, iaia e nee mai ana no ka pakaukau kahi e nonoho ana ke anaina, "ke haawi aku nei wau ia oukou ika mea hou oka olioli nui. Ke haawi nei wau ina kanaka loa o Aiiea nei i ka nuhou maikai a olioli no lakou." (A.ote I 9*