Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIII, Number 52, 29 December 1905 — Kenekuria Umi-kumamaiwa AME Kana Mau Hana Kamahao. [ARTICLE]

Kenekuria Umi-kumamaiwa AME Kana Mau Hana Kamahao.

(E&kauia Simeon K, Nawaa.) MOKUNA XXIII. (KAU POO £LDLA.) KE KAUA 0 MEKIKO. Ua hooko koke aku la keia kauaka koa wiwoole i ke kauoha. Hapai a*e )a oia 1 kana pahikaua iluna. a pane aku la i kona mau koa: "E hoomanao iko oukou regimana! E a'u keiki. e hahai mai! ?? a holo aku la lakou imua ona poka pukuniahi e iho makawalu mai ana. Ua hoolele aku la oia i kona lio eleele iioko oka papu lepo, a hahai aku la 110 hoi he hapa uuku o kona pualikoa iaia. Ua pepehiia iho na kanaka ki pukuniahi o na Mekiko, a o Generala La Vega (iaia e kuni ana i ke kukaepele i ka uwiki o kekahi pukuniahi) ua paapio mai la, a he hookani haneri a oi poe me ia i lawepioia no ke kaliua kaua ona Amerika. Ua hoomauia aku no ke kaua, me ka pii inahuahua mau o ka ikaika, e lele makawalu mai ana hoi na poka pu raifela a na Mekiko maluna o na Ameiika; aka mahope o ka hala ana o kekahi manawa. ua lilopio mai la ko Generala Arista kahua, a hoopuehuia aku la na enemi. Ua holo mahuka aku o Generaia Arista r me kona ukali ole. a lilo mai la na palapala kauolia a kona aupuni, na lakokaua, he mau kaukani koa, ame elua kaukani lio maialo ona Amerika. OLa Vega ame kekahi mau aliikoa kakaikahi i paapio mai, ua hoounaia aku lakou no Nu Olina. Ua kohoia a'e he ehiku kaukani ka nui o na koa Mekiko ma ke kahuakaua: a ua emi iho lioi malalo o elua kaukani koa Araerika. He hookahi kaukani a oi ka niii o na-poe Mekiko i niake a i eha; a he hookahi haneri me ami Amerika. Ma keia ua nahaha loa a'e la ko Mekiko pualikoa. Haalele iho la o Generala Taylor i ke kahuakaua o ka Maloo o na laau Pama," a huli hoi aku la no ka Lae o Tsabela no ka hooponopono ana me Komoeloa Connor no na hana e liooko aku ai ma ia mua aku, alaila hoi aku la no ka Papu Baraunu no ka hooImakaukau ana no ka hoonee ana aku ike kaua imua. Kau iho la ka weli i na Mekiko no ka lilopio aku o Matamoras. alaila lioouna | aku la o Generala Arista i elele imua o Generala Taylor 110 ka hoomaha ana i ke kaua a hiki i ka manawa e liui a 'e ai na anpuni elua a hooponopono i'keia mea. Aole no na 'e i hilinai aku o Taylor i keia mau hana alapahi, a hoole aku la oia i keia manao. Mahope mai ua loaa aku la ka ike ia Generala Tavlor i ka manawa e malamaia ana keia kukai ua hookaawale aku o Arista i kekahi huina nui'o na lakokaua, a i ka po o ka la 17 o Mei, 1845, auhee aku la oia me ke koena o kona pualikoa, i hui hou a J e hoi i kela manawa, no Monterey. Ika lolie ana o Taylor i keia, ua a'e aku la oia (Mei 18) me kona pualikoa ma kekahi aoao o ka muliwai, a o keia hoi ka manawa mua loa i welo a'e ai ka hae Amerika ma ka apana aina e kauaia ana. Ua noho iho la oia ma Matamoras a hiki i ka hapamua o Sepatemaba, e kali ana i na a'o ana mai kona aupuni mai a no ke kali pu ana hoi i na koa nana e hoopuipui aku iaia. Alaila nee aku la ka hapamua o kona pualikoa, malalo o ke alakai ana a Generala W. J. Worth, no Monterey, ke kapitala i kaupale ikaika ia o Nu Leona, i kela manawa hoi e kiaiia ana e eiwa kaukani koa malalo o ke alakai ana a Generala Ampudia. Ua hele aku la o Taylor a hui me Worth, a ma ka la 19 o Sepatemaba, ua nee aku la laua me aneane ehiku kaukani koa a hoomoana iho la ma kahi he ekolu mile mai ke kulanakauhale mai. I ka po o ka la 20 nee aku Ia o Worth a kokoke iki aku i ke kulanakauhale, a i kekahi la a'e lelekaua aku la oia. I ka hui a<na aku o kekahi mau mahele koa ua ikaika loa iho la ka lelekaua ana ma ka la 23, a malamaia iho la he kaua ikaika ma na alanui o ua kulanakauhale la. Mai na hale pohaku ikaika loa mai i ki papa mai ai na Mekiko me na pu raifela maluna o na kea Amnka, a he nui na poino i loaa aku i ka pualikoa nana e kii nei i ua kulanakauhale la. , I ka eha o na la o ke kaua ana, nonoi mai la o Generala Ampudia'e hoomaha ke kaua; aka aole i ae aku o Generala Taylor, aia wale no a haawipio loa mai, a i ka la 24 o ia mahina aeia mai la ka Generala Tavlor koi, a noho mana iho la na Amerika malaila. ] Haalele ilio la o Tavlor ia W r orth no ke kiaia ana ia kulanakau-, hale a hele aku la oia me kona pualikoa a hoomoana iho la maj Walnut Springs, he mau mile ka mamao mai ia kulanakauhale mai, a malaila oia i noho iho ai e kali i na kauoha mai kona aupuni mai. I kela manawa ua haalele aku o Santa Ana ia Kuba a aia oia ina Mekiko, a ua lilo a'e oia i alakai no kekahi pualikoa; a i kona hoike ana mai o ka maluhia kana i makemake ai, ua ae aku la o Generala Taylor e hoomaha i ke kaua no na pule ewalu, ina na'e e ae mai ana kona aupuni. Ma ke kaua o Monterey, he elima haneri ka n'ui o na Amerika i poino, a ma ka aoao hoi o na Mekiko ua papalua aku ia huina.

la Generala Tayior e hoomakaukau ana e hoomoana iho no ke kau anu. ua 1 oaa aku la ka mea nana e hoao iaia i kona huhu a aloha oiaio paha i ka aiua. Penei i ala niai ai ia mea: Malalo o kaua a o ana i kona aupuni. ua hoouna a'e la ke aupuni ia G«nerata me kekahī puatikoa nui hewahewa, tn> ka Wao ana e lawepio a*e m Vera Cru?. 3 n:ai ia wahi aku e hrx>uee aku ai i ke kiuia no ke kapitala o Mekīko. Hoea a e la o Scott mawaho a"e o Vcra iloko o ka mahina o lanuari. 1847. a oiai oia k > laua mua a'e ma ka papa o na aliikoa, ua lawe a*e la oia 1 ke aiakai ana i ko Amenka pualikoa ma Mtkiko. I hiki ai iaia ke hooko aku i ka hana a kona aupuni i hoouna ae ai iaia, lawe aku la oia iki hapanui oko Generala Taylor poe aliikoa maikai. a he hapa hoi o na koa, e waiho ana hoi me Tayioi he elima kaukani koa. e ana hoi iloko o keia huina i ko Generala Wool mahele : a iloko o ia mahele he elima haneri wale no koa kumau a o ke koena aku he poe koa hou. E like me ke ano o na kanaka koa oiaio, me ka nele ole no na e i ka inaina mamuli o kona hoonawaliwaliia ana. ua hoolohe aku la no o Generala Taylor ike kauoha a kona poo ae. I kela manawa ua houluulu a e o Santa Ana i kekalu pualikoa o iwakalua kaukani ; koa ma Sana Ltn Poto?i. L a kohoia a'e no hoi oia iloko o FVke* maba i Peresidena Kuikawa no Mekiko. a ua hawoli loa iho la kona I poe koa i kona manawa i iioe-maka m e hoonee i koua mau mahele īkoa ma ka la 1 o Feberuari no Sahillo ? me ka manao e alakai hewa 1 i na Amenka mai Rio Grande. j Aia o Generala Wwl i kela manawa ma SaHi!k\ aua hoike , pinepine aku oia i kona poo, Generala 1 aylor, i ka papa lKx>nee ( kaua a ka enemi; a i kona manawa i maopopo ai e lelekaua mai ana ■ ko Mekiko iaia. ua hoohoI«> iho la no oia. me ka nana ole a"e i kona f niiwaliwaū. e kaua aku. Ma ka la o lanuan, ua haalele aku la ' oia ia Monterev uie kona pualikoa hoiookoa, a hiki aku la oia ma Saltillo ma ka la 2 0 Feberuan\ ; Ma ke kakahiaka o k;a la aia o Santa Ana ma kahi o elua mile mai ko Generala Taylor kahuakaua aku, alaila hoouna aku la ua alakai nui.la o ko Mekiko pualikoa t keia !eta ia Generala Tav!or; ! "La hoopuniia oe me iwakalua kaukani koa, a aole e hiki. ma ka noonoo ana o ke kanaka, ia oe ke alo a*e mai ka wawahi ia ana aku 0 kou pualikoa a nahaha liilii': a oiai he kanaka oe i ku|H>no e ikeia aku a ua loaa no hoi ia oe ke aloha ia mai, ua makemake wau e lioopakele a'e ia oe mailoko mai o ia pilikia, a no ia mea, ke haawi aku nei wau ia oe i keia lohe i mea nou e haawipio mai ai ma keia a o ana, a malalo no hoi o keia olelo hoopaa. e malamaia no oe me ka maikai e like me na ano o ko na kanaka Mekiko malama ana; a no ia hopena ke haawi aku nei wau ia oe i hookahi hora e hwholo 1110 ai oe i kou manao, e hoomaka ana lioi mai ka manawa e komo aku ai kou hae o ka malulhia iloko o kou kahuakaua. Me keia manao ke hooia hou aku nei wau ia oe i ko\i manao. O ke Akua ame ; ka Lanakila!" | E like 110 me ko Generala Taylor ano, he makaukau mau ina manawa apau 110 ke kaua, aole oia i hoohala iho i hookahi hora no ; ka noonoo ana, aka pane koke aku la oia, penei: | I pane no kau leta o keia la, e kauoha mai ana ia*u e haawipio ■ fku e like me kau mau a'o ana, ke noi aku nei wau ia oe e a'e mai ia'u e pane aku ua hoole au ika ae ana aku i kau noi. M e ka ike kiekie ana aku. Owau no, kau kauwa hoolohe, Z. TAYLOR." La kali aku la na Amenka na na Mekiko ka lelekaua mua. Ua waihoia no na e a hiki i ke ahiahi, koe wale no he mau kikipu mawaena o na laina kiai owaho o na aoao a i elua ma ia auwina la a hiki i ka po ana. I ka uhi ana inai oka malu-po aia na Amenka ke | moe la me ka lakou mau meakaua, aole hoi he a 0 ke ahi ma ke kahuakaua, oiai na Mekiko e ku mai ana ma na puu kiekie, e ho'ao ana e kukulu a'e i mau papu paa loa no lakou me ka manao e hoopuni a'e i na Amenka. I ke kakahiaka nui o ka la 28 i hoomaka ai ke kaua. O keia kekahi o na kaua ikaika loa, a ua nui na poe i make ma ke kahuakaua. A hiki i ka aneane e po aole loa he mea i hiki ke koho aku 1 ka hopena e loaa mai ana. Mahope o ka hooneekaua ana o ke alakai o na Mekiko me ka manao e hoopuhili aku i na Amerika, ua hoounaia mai la he elele me ka hae keokeo mai ke kahuakaua mai o na Mekiko, me ka manao e hoopunipuni aku ia Taylor no ka lua o ka manawa, a ia Tavlor i manao āi he oiaio keia, ua lelekauaia mai la kona kahua me ka ikaika, a ma kahi hoi e noho alakaiia ana e ia Generala. Aka, e like me na j>aia pohaku paa o Kihalaleka, pela i ku aku ai keia wahi pualikoa uuku, a ia manawa no i hoohuliia aku ai na pukuniahi e paaia ana e na Kapena Bragfi* f Wasinetona ame Sherman maluna o na Mekiko, e luai ana hoi i ka elele o ka make me ka weliweli, a aole i loihi loa mahope mai ikeia aku la ka naueue o na Mekiko. I kela manawa aia o Generala Tavlor ke ku la ma ka aoao o na pukuniahi a Katyena Bragg„ a i kona manawa i ike aku ai ua nawaliwali na Mekiko oia kona manawa i huli a'e ai a pane aku la ia aliikoa: '"E hooi hou aku i ka ikaika o ka oukou mau pukuniahi." Hooko aku la o Bragg i ke kauoha i ka manawa e kau ana no ka wailiu la. a ia manawa i auhee aku ai na Mekiko me ka maopopo ole ia lakou ko lakou wahi e holo ai. (Aole 1 pan.)