Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIV, Number 1, 5 January 1906 — Page 2

Page PDF (1.50 MB)

This text was transcribed by:  Cornella Nicholson
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

 

@

 

HOOPUKAIA IKA

 

Hawaiian Gazette Co., Ltd

 

CHAS. S. CRANE Lunanui

 

NO KA MAKAHIKI $2.00

NO KONO MAHINA             1.00

 

SUBSCRIPTION RATES

 

ONE YEAR $2.00

SIX MONTHS  1.00

 

 

O NA OLELO HOOLAHA APAU E HOOUNAIA MAI ANA NO KA HOOLAHA MALOKO O KEIA NUPEPA,E HOOUNA PU MAI ME KA AUHAU, A INA AOLE AOHE NO E HOOKOMOIA. E HOIKEIA AKU NO KA AUHAU OLELO HOOLAHA KE UI MAI I KE KEENA NEI.

 

 

O na Dala apau o ka Pepa e hoouna pololei mai i ka “HAWAIIAN GAZETTE COMPANY LIMITED,” wale no.

 

P. O. Box 206

 

HONOLULU, OAHU.

 

 

POALIMA LANUARY 6, 1906

 

I HOOMAKAULII KO KA MAKAHIKI 1906

 

 

                        Eia ma Honolulu nei me he mea la aole i nele ka loaa o kekahi poe e hoomakaulii nei i ko lakou mau wahi loaa liilii, ma ka hookaawale ana i kekahi wahi hunahuna liilii ma kekahi wahi hunahuna liilii ma kekahi wahi e hiki ole ai ke hoolilo wale aku, a i ole hoao paha ma kekahi ano e uumi ihoi kekahi mau makemake o ke kino a hookaawale ae i ka loaa o ia uumi ana i ka makemake ma kekahi wahi e hiki i iaia i ka pauana o ka makahiki ke kii aku a hooillo ae ma kekahi mau mea waiwai nui nona iho a i ole no kona ohana paha i mea hoomanao no ia hoao ana e uumi i ka makemake pillikino.

 

            Ua loaa mai ka ike i ke “Kilohana” no kekahi haole e noho nei ma Honolulu nei i hoao e uumi iho i kekahi mau makemake pilikino a hookaawale ae i kahi kenikeni ana i manao ai e hoolilo ake no ka hooko ana i kona makemake; aka nae ua kaomila mai mahope iho ma ke hoole ana o kona inaikehala, a hookaawale ae oia i kahi kenikeni i mano ai e hoolilo aku ma kekahi wahi e hiki hou ole ai ke loaa aku iaia aia wale no a piha ka makhiki alaila loaa. Penei ka hana ana a keia haloe:

 

            I kona manawa e ala mai ai a hoomakaukau no ka hele ana i ka hana, e lalau ana oia i kana wahi eke dala, alaila lawe ae la he hapaha paha, a i ole he hapalua paha, a i ole he hookahi dala paha no kekahi mau mea ana i makemake ai e hoolilo ake, e like paha me keia: He kenikeni no kona uku kaa e hele ai i kana hana; kenikeni no ka mea ai; hapaha no ka ai ana i ke awakea; hapa-umi no ke kika puhi, pau ka hapalua. I ka puka ana no nae keia a hele i ka hana hoole iho ia i kekahi manawa aole e hele maluna o ke kaa; aka e hele waewae no. Ma ia ano ua koa he kenikeni, a hookaawale ae la oia ia kenikeni ma ke ano he hoike ana ia i kona hoao ana ma ia la e kaomi i kona makemake e hele maluna o ke kaa. Hiki mai ka ainaawakea, ono mai la i ka hia mamua o ka hele ana e ai. I kekahi manawa ua lilo io aku la no ke kenikeni ana i hookaawale ai no ka hia; aka i kekahi manawa ua ikaika ka hoole ana o kona lunaikehalea.

 

            Mamuli o ka hana mau ana o keia haole pela, i kekahi manawa ua koe he hapaha, i ka la hookahi; he iwakalua keneta i kekahi manawa; he umikumamalima keneta i kekahi manawa; he kenikeni i kekahi manawa a he hapa-umi no hoi kekahi manawa. I kekahi manawa ua piha iaia he kanalima keneta ekolu hapaha, hookahi dala a oi aku i kekahi manawa e koe ana i ka pule hookahi mailoko mai o keia mau wahi kenikeni i hookaawale ia, he hoike ana hoi ai i kona ikaika e hookaawale ae i kekahi mau make make pilikino ona, a hoomakaulii iho.

 

            No ka makahiki i hala e hoomaka ana mai ka la Kalikimaka o 1905 ua loaa i keia haole he mau dala mahuahua i hookaawaleia mailoko mai o na wahi kenikeni ana i kaomi ai i kona makemake pilikono, a i ke Kalikimaka i hala iho ia, ua hoolilo aku oia i kekahi hapa o ia mau wahi kenikeni i hoiililliia, he $7, no kekahi mau buke hoonaauao, a ua ikemaka ke “Kilohana” ia mau buke. O ka manao nui o keia hoolilo ana no ka buke i mea hoomanao nana i kana hana hoomakaulii no ka makahiki hookahi.

 

            He haawina makikai keia a keia haole i hoomahele ai, a me he mea la, a he mea hiki ole no hoi keia ke hoohewahewa la, ina e hoao ana kekahi kanaka Hawaii e hahai i keia alahele no ka makahiki 1906 nei, ke hiki i keia makahike hou, ae ua hiki loa ia kanaka Hawaii ke loaa he wahi waihona uuku, a malia paha o hoolilo aku aia i kekahi hapa o kana mea i hookaawale ai no ke kuai ana i mau makana Hape Nuia na kana mau keiki paha, a i ole na kana wahine paha. Aole no ka nele i ka loaa ana he mau makana Kalikimaka ame Hape Nuia paha ma na loaa e ae ke kanaka keia @ke ike aku nei makou ua naauao iki ua wahi haumana nei; no ka mea ua hooponoponoia a’e na wahi manaopepa ma ko lakou wahi ponoi a ua ike hoi ka helu ana i na huahelu.

 

            Ua lohe ihu makou i ka nukunuku o ua haumana nei i kekahi hoa o ka Ahaolelo i hala, a ua makaukau kana kumu e hahau iaia me ka huina maawe pawalu i hoopau iho oia ia hana, no ka mea, o ia hana no la a ke kumu, he pokepoke aka i na lala uluhewa o kana haumana, i ole e haiiliili wale aku, ahiahi wale aku, hoopihapiha wale aku, hoolilo iaia i wahine aole hoi i keikikane, e hoomakuahana ana i ka nohona ohana ana ame ka hoaloha i ka hoaloha.

 

            I keia mau la koke iho e hoouna aku ana makou i ua wahi haumana nei a makou e hoomaha i ka Ehukai o Puaena, oiai he mau la hoomaha keia o na kula, a e hoohala ana i kona manawa me ka huahelu “13” ma kahia o J. M. Kalanui, a nana mai ia makou e oili aku ana i kela ame keia auwina la Poalima iloko o na owili liilii i hoouna pololeiia i ka poe i loaa mai ke dala no ke “Kuokoa” e noho nei malaila. Aole he hookohu o ke “Kuokoa” i mau lunapepa, oiai ke nee nei ke au naauao imua, a ke nee pu nei me ke “Kuokoa.” Ua oi aku ka pono ia makou ke oili ponoi aku imua o ko makou ma hoaloah o na apana kuaaina me kahi kino palanaiki, amaua o ka hoounala iloko o ka puulu nui hookahi.

 

            Mamuli o ka nui o ka poe e lawe nei i ke “Kuokoa” ma ka owili pakahi, pela e ike ole nei ua haumana nei a makou i ka nui o ka poe lawepepa o ke “Kuokoa” mai Hawaii a hoea aku i ka aina of Kuhaimoana; mai keia huli Pakipika aku o Amerika a hoea loa i Europa, a kaahele aku ma ke alahao o Siberia a hoea loa aku i Iapana. Ke kaapuni nei ke “Kuokoa” i ka poepoe honua, elike me ke kaapuni ana o ka la, a e like me ka makou i hoike mua aku ai, aia oia ke laew pu ia nei e na poe naauao he nui, pela no makou e hooia hou aku nei.

 

            E like me ke kulana o ke kumu, he auhau kona no kona ike, a he ukuia oia no ka haawi ana aku i ua ike la, pela no ke “Kuokoa.” Aole he “manuahi” wale aku, elike me kahi haumana a makou e nui nei na pepa e haawi wale ia nei i kahi poe iho o Honolulu nei, a i ka hoikeike ana mai imua o ka lehulehu, “nui ka poe e laew nei iaia.” Kokio!

 

 

Bila Hoihoi Loaa o Hawaii.

 

 

            Mai ka meakakau o ka nupepa Advertiser e noho la ma Wasinetona i loaa mai ai keia meahou malalo iho nei, penei.

 

            Ma ka la inehinei, (Dec. 17) i hookomo ae ai o Elele Kalanianaole i ka bila kanawai hoihoi loaa i ka Teritori o 75 pa-keneta o na auhau Federala no iwakalua makahiki no ka hoolilo ana aku ma na hana pili Federala a no na hale kula aupuni. Ua hookomoia ae mahope o na launa ana me Lunahoomalu Hamilton, o ke Komite o na Teritori o ka Hale, a ia komite no hoi i waihoia ae ai, a penei ka heluhelua ana:

 

            “He Bila no ka hookaawale ana i na loaa Federala mai ka Teritori o Hawaii, a no na hana e ae.

 

            E hooholoia e ka Senate ame ka Hale o na Lunamakaainana o na Mokuaina Huiia o Amerika ma ka ahaolelo Nui e, a ma keia, ke hoomanaia nei, a ke kauohaia nei e hookaawale ae a e paa ae ma ke ano he waihona ku kaawale i kanahiku-ku-mamalima hapa haneri o na loaa dute ame na loaa kuloko Federala e ohiia ana iloko iho o ka Teritori o Hawaii no ka manawa o iwakalua makahiki mai ka la mua aku o Iulai, umi-kuma-maliwa haneri me elima, o ia waihona e paaia no na lilo wale no na hana o ke aupuni Federala ame na halekula hoonaauao iloko iho o ka Teritori o Hawaaii a e hooliloia aku ke kakauolelo o ka Puuku maluna wale no na hana i hookakaia ma na haawina i hanaia e ka Ahaolelo Nui.”

 

            Ma ka hoike a ua meakakau la ua maopopo o na Hawaii apau e nohola ma Wasinetona i keia manawa, aia lakou ke haawi nei i ko lakou hooikaika ana e holopono keia bila kanawai a ka Elele Alii i hookomo aku la, a ke kali nui mai nei i na hokua ana a ko Hawaii nei poe. Ua maopopo iho nei na Komite e holo aku ana mai Oahu nei aku no ia hana, e like hoi me na hoike o ka pule i hala a ke “Kuokoa” i hoaiai e aku ai.

 

 

E Lilo ana paha o Tahiti ia Amerika Huipuia.

 

 

            Mai Kapalakiko i loaa ae ai he lono, i iawela aku hoi e ka mokuahi Mariposa, aia na lono hauwawa wale ma Tahiti e oleloia ana ua waiho aku nei ke aupuni o Amerika ia Farani he 20,000,000 farani no ua mokupuni la. Ua like keia huina me $4,000,000, a ua hauoli na poe Farani e noho la malaila no keia mea. O kahi i oili ae ai keia lono aole i maupopo; eia nae ua lohe na poe apu oluna o Mariposa i keia mea.

 

            Aka nae hoi ua loaa ae no he wahi hiona e hiki ai ke hooiaio i keia lono, oiai ua hoekaawale ae o Farani mai Tahiti ae i kona pa koa a hoihoila aku i kekahi mokupuni okoa aku he mau haneri mile ka mamao mai ia wahi aku, a ua loaa pu ae no hoi na kauoha i ka mokukaua Farani Zelee e hoonua aku iaia no kekahi mokupuni aku o Farani. Oiai o Tahiti oia ko farani kahua maikai loa ma na Kai Hema, o ka hookaawaleia ana aku o ka pa koa @ [Section unreadable because of black spot]

 

 

He mau ha Nioi Wela.

 

 

            Eia malalo iho @ mau hua Nioi Wela na na hoah@ moremona o ka manaoio hookahi @. Uia poe e noho nei ma Haw@ e hoomaalili ae ai i ko lakou @. He mau a’o ana keia o na buke a lakou i hoike ae ai i ko lakou manaoio maluna o laua a i apoia e lakou ma ke ano he olelo na ke Akua.

 

        “No ia mea e haalele aku ke kanaka i kona makukane ame kona makuhine, a e pili aku oia i kaha wahine; a e lilo laua i i’o hookahi.” Kinohi 2:24. “No keia mea, e haalele ke kanaka i kona makuakane ame kona makuahine, a e pili ia me kana wahine, a e lilo laua elua i i’o hookahi.” Mataio 19:5. “No ia hoi, e haalele ke kanaka i kona makuakane ame ka makuahine, a e hoopiliia’ku ia i kana wahine, a e lilo laua elua i hookahi i’o.” Epeso 5:31. “Eia ka pono no ke kahunapule, he hala ole, he kane na ka wahine hookahi.” I Timoteo 3:2. “ E pono hoi e lawe pakahi na puuku ekalesia i ka wahine.” Pauku 12. “Ua kukuluia ka mare e ka Akua no ke kanaka; nolaila, ua pon@ e loaa iaia i hookahi wahine, a o laua elua e lilo i hookahi i’o.” Buke o na Berita ame na Kauoha 49:3 “E aloha oe i kau wahine me kou naau apau, a iaia wale no oe e pili aku ai, aole i kahi mea okoa aku.” Buke o na Berita ame na Kauoha 42:7. “Aia hoi, he oiaio no, he mau wahine lehulehu i mareia ame na haiawahine ka Davida ame Solomona, a he mea hoopailua no nae ia imua O’u, wahi a ka Haku; nolaila, pene, wahi a ka Haku ua alakai mai Au i keia poe kanaka, i hiki ai Au ke hoala mai No’u nei i lala pono mai ka hua mai o ka puhaka o Iosepa. Nolaila, aole Au, ka Haku ke Akua e ae i keia poe kanaka e hana e like me ka poe o ka wa kahiko, Nolaila, e o’u poe hoahanau, e hoolohe mai ia’u, a e maliu mai i ka olelo a ka Haku: No ka mea hoi, i hookahi wale no wahine mare a ke kanaka e loaa’i mawaena o oukou; a aole hoi e loaa iaia ona poe haiawahine: No ka mea ke hauoli nei Au, ka Haku; ke Akua, ma ka maemae o na wahine.” Buke a Moremona, aoao 116.

 

            Iloko o ka buke a Isaia, ua a’oia mai kakou i ka manawa o na kanaka e hoike ole ana e like me ka olelo iloko o ke kanawai ame na a’o ana, ua hana aku lakou pela mamuli o ko lakou nele i ka malamalama. Isaia 18:20.

 

J. MAHUKA.

Boat Landing, Inauari 2, 1906

 

 

Ua hala aku a ua hoea mai.

 

 

            Ua hala aku ka makahiki 1905 me kana mau hana, a ua hoea mai ka makahiki 1906, a ke ola nei kakou iloko ona i keia mau la. He mau hiona maluhia ka i pahola iho ma ke kulanakau hale nei oiai na hora hope o ka makahiki i hale e hookokoke mai ana, a i ka wa i pauaho mai ai ka makahiki kahiko, a la’ipu na mea apau no ke kahi mau sekona pokole, aia hoi, olowalu like ae la na hooho hauoli, e kupinai pu ana me na leo o na bele ame na oeoe, a hookipaia mai la ke kamaiki hou, 1906.

 

            Aole i nui na poe i hopuia no ka ha’iha’i kanawai i ka la mua o ka makahiki hou. He eha wale no poe i hopuia mai ka hora mua i ke aumoe o ka la 1. He Pake i hopuia no ka lawe hikiki ki-pa; he haole ame elua Kepani no ka ona rama; o lakou na poe mua i paa ae.

 

            Ma na home like ole ua hoomanaoia ae ka makahiki hou me na paina ame na hoohauoli like ole; a ma kahi kinipopo o Kamoiliili, he hookuku mawaena o Punahou ame H. A. C. i kailila aku hoi ka hanohano e ka inoa mua.

 

 

Ke Kulana o ko Kakou Oihana Kaua Moana.

 

 

            Ma ka nui o na tona, helu eha; ma na mokukaua papa ekahi, helu elima; ma na mokukaua holomama paleia, helu ehiku; ma na mokuluu helu elima; ma na moku wawahi topido, helu eono. He wahi hiona aon kaumaha no na huahelu i kekahi manawa. I hoike no keia, he ehiku ko Iapana haahaa iho malalo o Beritania Nui, Farani, Kelemaina, na Mokuaina Huiia, Italia ame Rusia (mamua aku o ke kaua) ma na mokukaua papa ekahi; eia nae o na Kepani, i haule loa iho no ka nui o kona mau moku wawahi topido malalo, ua hiki ia lakou ke hoike ae i ko lakou kulana maikai maluna o na ale o ka moana, a ma ke kaua moana. Iloko hoi o na makahiki elua e loaa ana ia na Mokuaina Huila he iwakalua-kumamalima mkukaua papa-e-kahi aloe hoi umi-kumamalua, a he umi-kumamalua mokukaua holomama pale ia ma kahi o elua-mai a Everybody’s Magazine mai.

 

 

Aha Hulahula Nui ma Wahipahu.

 

 

            I ka po Poaono i hala, o Waipahu, i ke Onekuilima laula o Ewa, kahi piha hauoli, oiai ia haawlia ae he aha hulajula nui malaila. Ilaila ae kekahi poe keiki o ua aina kuehu lepo la, kamau aku hoi ko HOnolulu nei, he poniniu hoi kau, a hiki wale i na hora kuliu o ka manaao Sabati.

 

            Na ka Hui Himeni Kawaihau a Mr. S. K. Nainoa i hookani ae i na leo mele o ua aha la, a ma na hoike i loaa mai, ua hauoli piha ko Ewa poe keiki no keia hui himeni, a ua kono hou ia mai e naue hou aku no, ke makama hou ia he aha huahula malaila.

 

 

Mahaloia ke Kuokoa.

 

 

            Mai na Pali Hauliuli o Koolauloa i loaa mai ai na mahalo kiekie i ka Nupepa Kuokoa no ka maikai o na meahou ame kona mau moolelo, a mawaho ae o ia mau mea, ua mahalo nui ia ka Alemanaka ame na kuhikuhi manawa puka ame ka napoo ana o ka ia; ke kai pii ame ke kai emi. Ua lilo na ke “Kuokoa” e hoopoiolei i ka manawa hookolokolo o ka Aha Apana, oiai i ka wa e hewa ai ka uwaui o ka Hale Hookolokolo, e lilo ana na kuhikuhi manawa e puka ai ka ia i mea nana e hoopoloiei ae i ka uwa@i. Ua hoaoia ka oiaio o na hoike manawa o ke “Kuokoa,” a ua ikeia ka pololei.

 

            Nee ae hoi i na Pali Hauliuli o Koolaupoko, ua loaa like mai no ka mahaloia mai Waimanalo mai, a i keia mau la ke nakeke mai nei no na a-la o Kauweleau no ka makahiki hou e nee nei, ke oia hoi o ka nupepa, he mau hoike keia e maopopo loa ai aole ke “Kuokoa” i nanakeeia, e like me ka lakou nei ma e noke mai nei i ka haanui hoonui ino.

 

 

HE HOALOHALOHA.

 

 

            E ka lunahooponopono o ke Kilohana Pookela o ka Lahui Hawaii, aloha oe:--E oluolu oe e hookomo iho ma kahi kaawale o kou kino lahilahi i ka’u wahi puolo kaumaha luuluu, i ike mai ai na Kini o kuu makuakane hele loa, J. M. Maele mai kela pe’a a keia pe’a o ka Aina.

 

            Ma Kapalama, ua haalele mai la i keia ola ana kuu makuakane i aloha nui ai J. W. Maele i keia ola ana i ka la 21 o Dec., A. D. 1905, ma ka hora 7 a. m. o ka Poaha.

 

            Ua loaa oia i ka ma’i fiva haalulu i ke ahiahi Poaono a ua kii ia ke kauka Katshuki, ua hoike mai oia, o keia fiva i loaa iaia he ikakia loa, nona ke ana he 103 degree, nolaila, ua kanalua ke kauka no kona palekana mai oiai, he elemakule oia.

 

            He kupa a he kamaaina puuwai hamama oia no ke Kai Maiino a Ehu, he ike i ke nui ame ka liilii i ke kiekie ame ka haahaa, a he hale kipa hoi no na poe ha’i Euanelio Hoole Pope, a he Luna Ekalesia no Kahoe ame Milolii.

 

            Ua hiki mai oia i Honolulu nei i ka mahina o Iune ma kona ano he Elele mai ia mau Ekalesia mai, a ua noho iho no i Honolulu nei me maua, kekahi pua mai kona puhaka mai me ka manao, a pau ka Makahiki Hou, alaila hoi aku, aka, ua hala e aku la e komo i ko luna Karisimaka ame ko laila Hapa Nuia me kona Haku i Aloha nui ai.

 

            He Karistiano oiaio oia a hike i kona moe ana aku la, a ua pili mau aku oia i ka pono, a hoowahiwaha aku no i ka hewa i na la o kona ola ana, a hala wale aku la.

 

            O na la o kona ola ana a hala aku la, he 78 makahiki ia a nana mai no ohana e ola nei, mai a makou na keiki a na moopuna, he 46 a owau hookahi ame na moopuna elua ame ka’u kane, ame na hoaloha, ka i ike iho iaia a nalo aku la. Aloha kuu maku hele loa.

 

            I ka hooki ana i keia, he haawi aku nei maua i ka hoomaikai nua ia Mrs. Kalaehao ame Mr. Kalaehao ame na hoaloha e ae i komo pu mai me maua e auamo pu i keia pilikia.

 

            Owau no me ka luuluu, MRS. KALOKUOKAMAILE KAHALEANUI

 

            Kapalama, Honolulu, Teritori o Hawaii, Dec. 28, 1905.

 

 

HE HOALOHALOHA.

 

 

            Ua lohe pinepine kakou i ka pa-e ana mai o ka leo aloha o ke Akua e i mai ana, e kiai oukou, a e makaala no ka hora e hiki mai ai ke Keiki a ke Kanaka. A ua hoomaopopo kakou i Kona hiki io ana mai no me he aihue la i ka po a lawe aku la i ke ola makamae o ka kakou mau mea i aloha ai.

 

            Hoko o keia mau la i hala iho nei ua kipa mai no ia ma ka Hale o Mrs. Rose Starr Kapu a lawe aku la i ke ola makamae o kana kane aloha i ka hora i maopopo ole.

 

            He lima kokua ikaika oia no na hana o ka Ekalesia o Kaumakapili. He Kakauolelo no ke Kula Sabati. He hope Peresidena no ka ahahui Hooikaika Kristiano, a he lala no na komite Imi Hana ame ka launa ana me ka poe pilikia. He kanaka hoomanawanui ma na hana e pono ai ko ke Akua Aupuni.

 

            Ano, ua hoea mai ia i ka hopena o Kona ola ana, ua moku ke kaula o-na i hoopaaia ai ma ka honua nei, a ua o ae la na eheu o ka Uhane kuokoa no ka lele ana aku a komo iloko o ka Hale a ke akua i hoomakaukau ia nona.

 

            Ua moku ke Kaula dala, ua noha ke Kiaha Gula, ua okaoka liilii ka Pakeke ma kona kahua a ua ha’iha’i na huila ma ka luawai, a hoi aku la ka lepo i ka lepo e like me ia mamua, a hoi aku la ka Uhane i ke Akua i kona mea nana i haawi mai.

 

            A waiho iho ia i kona hoapili he wahine ame ke kaikamahine i hooneleia i ka makua ole, e hoomano aku i kana hopunaolelo hope loa “E haalele ana au ia olua,” a e uwe palauma aku nona ma keia aoao o ka lua kupapau.

 

            Nolalla, o ka Ekalesia o Kaumakapili ame kona mau lala pakahi, ke Kula Sabati, ka Ahahui Hooikaika Kristiano ame ka ahahui Manawalea o na Wahine, ke komo pu nei e kaana i na luuluu ame na kaumaha i ili iho maluna iho o ka wahine kane-make ame ke keiki makua ole, ma ke noi ana i ke akua e hoomama mai i na manao luuluu.

 

            A ia kakou e ike nei he mea maopopo ole ke ola, mai hoohakalia kakou i kela pono nui o ka hoeueu ana no kela Ao pau ole; aka e pulama mai kakou i ka wa ano, oiai ka wa kupono i manawaleaia mai no kakou.

 

            Me keia manao no kakou iho. E ku makaukaukakou imua o ke akua Mana Loa, e kahiko ia kakou iho me na aahu kaua o ka malamalama, a e palo aku i ka palo maikai o ka manaolo, e kupaa ma ka pono a hiki aku i ka hope na o ko kakou mau la ma ka honua nei, a nana no e haawi mai la kakou i ka Lei Alii o ke Ola mau loa.

 

            Pomaikai ka poe i make iloko o ka Haku, e hahai mau ana no ka lakou mau hana mahope hane mahope o lakou.

 

Me ke Aloha.

 

KOMITE:

            S. K. KAMAIOPILI

            H. K. POEPOE

            S. H. ONI

 

 

E Hoopakele i na Keiki.

 

 

            Aia mawaena o na opio ka ikaika ino loa o ka ma’i. Ua make ka hapanui o na kanaka o ke ao nei i ka wa kamalii ame ka wa opio. Aohe nana o na makua i ka ma’i o ka lakou mau keiki. He maka@ a alunu ka poe @ ame ka poe elemakule. O na kamalii ke mea e malama pono ia a e hoopakelela. No na makahiki he loihi ae nei, aohe he loaa o kekahi laau kupono no na ma’i o na keiki. Aole i loaa keia i na hana a ke akamai, e like no me kona hiki ole ke pale ae i ka ma’i fiva mahope o ke oki ana a ke Kauka, a i ole i ka pepehi ana i na anoano o na ma’i lele. I keia wa ua loaa ia kakou ma o ka.

 

 

WAMPOLES PREPARATIONS

 

            he kuhikuhi pololei o oiaio no ka pale ana aku i na ma’i e hoohakhaka nei i na moe o na kamaiki a he kumu hoi e waiwai ana i ka puuwai o na makuhine. Ua loaa i keia laau na mea hoonoono ai a hoola hoi o ke Cod Liver Oil Maemae, i loaa mai ai mai ke akepaa mai o ka i’a Cod hou loa, ame ke Compound Syrup of Hypophophites ame ka Extracts of Malt Wild Cherry. E hauoli no na makuhine i ka maopopo ana he laau momona keia e like me ka hone meli. Ina he ma’i hopapailua ko kekahi wahi keiki, aole oia e ola a ikaika no ola, e like hoi me na keiki e ae i hoao i keia laau. He laau kela i oi ae ka maikai mamua o kekahi mau laau e ae no na kanaka makua, he hiki no ke hoomaemae i ke koko a e hoolala no na ma’i o ka Puu ame ka ake mama, nawaliwali, Hi Koko, ame Emi pu o ke kino. Olelo mai o Kauka J. I. Brown: “Ua hoohana wau i kau laau a ua maikai na mea i loaa mai.

 

            Ua haawi wau i kela laau i ka’p mau keiki, a ua nui ka pomaikai i loaa ia lakou mamau o kekahi mau laau e ae.” E loaa no ia oe ka maha i ka lawe mua ana. He hiki no iaia ke hooko i kou makemake, aloe oe e hoka. E kuaiia no e ka poe hana laau a puni o Europa, Asia, Aferika, Auseteralia, Amerika, Akau ame Amerika Hema.

 

 

Kekahi mau Wanana a Moore no ka Makahiki 1960.

 

 

            LADANA, Dec. 16—Ina e pololei ana na wanana a Moore no ka makahiki 1906, e nui ana na me a ano nui e hoea mai ana.

 

            O keia malalo iho nei kekahi mau wanana ano nui:

 

            IANUARI.—E loaa ana he mau poino neepapa maluna o na kaaahi ame na moku.

 

            FEBERUARI.—He mau poino o na mokukaua ame kekahi moku holomoana nui.

 

            MARAKI.—Hoemi auhau loaa; hoemi auhau o na “kaa holo maluna o elua huila,” o ia hoi na baikikala paha ka manao.

 

            APERILA.—Ka hookaawaleia ana o na poe loea makilo mai na alanui aku; e make ana kekahi loea kakaolelo kaulana mahope o ke oia ana me ka nui o na pilikia.

 

            MEI.—Aha Maluhia o ke Ao; e make ana kekahi koko alii.

 

            AUGATE.—E make ana kekahi ka naka kaukana i ka lokomaikai.

 

            SEPATEMABA.—Home Rula no Enelani, Itelana ame Sekotia.

 

            NOVEMABA.—Ka hookahuli noho’na ahahui ma Tureke.

 

            DEKEMABA.—He nupepa hou, nana e ale ae ia eha nupepa i hoomaopopo ole ia.

 

            Ma ke hui huka ana aku me Moore ma ka la inehinei, ua hauoli oia i ka hoike ana ae i ka pololei o kana mau wanana ana no 1905. “O ko makou lanakila kiekie” wahi ana i olelo ae ai, “ua loaa ae ma ka mahina o Iulai, ia’u i olelo ai ma ka’u wanana:

 

            “Eia ke kau nei he poino nui i kekahi moku—he mokukaua o ia na hiohiona—e welo ana hoi maluna ona ke Hae Hoku ame Kahakaha.

 

            “O ke pahu ana o ka mokukaua Amerika Bennington ua hookoia me ke kamahao ua wanana la. Eia hou no hoi—no Iulai no—ua wanana mua aku wau e haule ana ka aoao o ke Aupuni ma ka oi ana he aha.

 

            No keia mahina (Dekemaba)ua hoike mua aku wau i ka hana a ke Kamawahine o Shrewsburg ma ka olelo ana o ka hihia imua o ka aha Kanawai o ia ka mea nana e holoi nui ae i ka lalani o ka poe nana i ko lakou mau pono iho mai ka lehulehu aku.”

 

 

Hoomaikai a Paleka Makuahine ame ka Ohana.

 

 

            Ma ka manawai i hiki mai ai ka la hanau kenekuria o Mrs. Mary Elizabeth Parker, i Dekemaba 9. 1905 i hala iho nei, i akoakoa nui aku ai na makamaka ame na hoaloha o ka makuahine e ike iaia no ka haawi ana i ko lakou hoomalkai ame ke aloha nona no ka la hanau kenekuria mai na hoaloha Hawaii ame haole pu a huiia me na hana o na anaina haipule i malamaia iloko o na Luakini o Kawaiahao ame Kaukeano, nona ua lilo ia mau hana aloha i mea nui, a ma la mea ke haawi nei o Paleka Makuahine ame ka ohana holookoa pu i na hoomaikai ame ke aloha ia lakou apau.

 

            Aole i hala kona hoomanao ana ame kona aloha i ka makamaka Hawaii (he wahine) i kona pli ana e ike iaia a waiho aku i kona hookupu aloha o hookahi haneri paona uala, he hoailona o ka haneri makahiki, a hala ole no hoi iaia ka hoomanao ana i ka hookupu o ke keiki o ke Kiaaina ame kekahi mau makuahine Hawaii no ka lakou kapaapana Hae hawaii ame ka makamaka nana ka makana uluna hooluolu Hae Hawaii ame Amerika.

 

            He mea hala ole iaia ke kamailio mau ana no na hana hoomanao i malamaia ma Kawaiahao, nona na hoowehiwehi ana ia e na hoahanau wahine o ia luakini ame ka makana hookahi haneri hapaha a na hoahanau ame na kula Sabati ame ka Ahahui Hooikaika Imipono Kristiano, pau pu me na hoahanau o na Ekalesia o Kaumakapili ame Kalihi-Moanalua hulia ame na kula o Kamehameha i akoakoa pu ae iloko o na hoomana ana.

 

 

HOIKE NO KA MAIKAI O KA AU KUNU A CHAMBERLAI@

 

 

            Penei ka Mr. John M@. Luna@ @ o ka Hui P. J. Person, o @, Aferka i hoike ae a @ poimaikai o ka lehulehu. He @ nui ia ka Laau Kunu a Kana@ @, a oiai ua lawelawe makou iaia no na makahiki loihi, ua hiki ia makou ke hoike ae me ka oiaio ua oi aku kona kuaiia mamua o na laau kunu e ae i hoomakukauia no ia mea hookahi. “O keia ka laau i hooiaioia aku imua o ka lehulehu he hiki ke hooia i ke anu, ke kunu ka hupek@ amo ke kunu kalea, a he hiki ke haawiia i na kamaiki me ka pino ole. Ke kuaiia nei ma na halekuai laau lapaau apau. BENSON, SMITH & CO LTD. na Agena ma Hawaii nei.

 

 

HOOLAHA KUMAU

 

Kakela me Kuke

 

KAUPALENAIA

 

Poe Kalepa ma ke Komisina

 

::A HE::

 

Poe Lawelawe Kopaa.

 

Poe Agena no na Ma hiko Lehulehu.

 

 

Kauka Mitamura

 

Alanui Kukui Ololi Helu 68, Honolulu, Na Hora Hana:

 

Hora 9 a.m. a 12m; 5 p.m. a @ ni, koe ke Sabati. Sabati ma ka hooholo ana.

 

Telephone Blue 3488 P. O. Box 848

 

 

Hui Alahau ame Aina o Oahu

 

MANAWA HOLO

 

o@ 6. 1904

 

 

MAI HONOLULU@AKU

 

No waianae, Waialua, Kahuku an@ na wahi hoolulu ma ke alahae *9:15 a.m, *3:20 p.m.

 

No Pearl City, Ewa Mill, ame na wahi hoolulu ma ke alahao—7:30 a. m., *9:15 a. m., *11:05 a. m., *2:15 p. m., *3:20 p.m., 5:15 p. m. 9:30 p. m., 11:15 p. m.

 

 

MAI WAHO MAI.

 

            Ku i Honolulu mai Ewa Mill ame Pearl City mai 7:46 a. m., *8:36 a. m., 10:38 a. m., *1:40 p. m., *4:31 p. m., *5:31 p. m., *7:31 p. m.

 

 

*Kela ame keia ia.

Sabati wale no

Koe ke Sabati

 

G. P. DENISON,

Lunahoohana

 

F. C. SMITH,

G. P.@

 

 

EXTELL AME SHAW.

 

(Na pani ma ko J. C. Axtell makalua.)

Na mea hoopae a hana i na

 

KIA HOOMANAO AMENA PA-HAO.

 

            Pau pu no hoi me ka hoomaemae ana i na pohaku kia hoomanao, ke kakau ana i mau olelo hou ame ke pau ana.

 

            Keena ame ka Pa, 1048.50, Alanui Alakea, Telepona Helu 1801 Blue.

 

            Pahu leta Helu 642, Honolulu

 

 

Hw Laau Kunu

 

 

AYER’S CHERRY PECTORAL—

 

            “Ua loaa mai la’u he ma’i pilikia loa iloko o ko’u ake a nawaliwali iho la hoi a hiki pono ole la’u ke hele a kamalilo hoi. Ua manao ko’u mau hoaloha aole loa wau e ola ana. Hoomaka koke iho la wau e lawe i ka

 

AYER’S CHERRY PECTORAL—

 

a hoomaka koke iho la wau e ike i ka pii ae o ko’u maikai. He elua wale no a’u omole i lawe ai a o ko’u ola loa no ia. He oialo na hoopakele mai oia i ko’u ola.”

 

            O keia kekahi o na hoike iwaena o na kaukani hoike i loaa mai e pili ana i ka waiwalio kamahao o ka

 

AYER’S CHERRY PECTORAL—

 

no ke anu, kunu, ame na ma’i apau o ke ake ame ko ka puu. Ka laau pookela hookahi i ikela no kanaono makahiki. Iloko o na omole nunui a liilii e loaa no keia laau a ma na halekuai laau lapaau apau.

 

            Hoomakaukauia e Dr. J. C. Ayer & Co., Lowell. Mass., U. S. A.