Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIV, Number 2, 12 January 1906 — TISIA-O-ATICA Ka Wiwoole o na Wiwoole Ke Ahikanana Nana i Ulaa ke Kanawai o ka Make o Ciretia. [ARTICLE]

TISIA-O-ATICA

Ka Wiwoole o na Wiwoole

Ke Ahikanana Nana i Ulaa ke Kanawai o ka Make o Ciretia.

MOKUNA IV. UWILA HOU KA HANA A KA NEWA HAO. A hiki no hoi lakou i ke kiekiena o ka puu a Cario ī ha'i mua ai ua haiawai io aku la ko lakou mau maka me na hiohiona 0 ke kulaaakauhale o Atenai; a ma o aku e waiho kahela mai ana ke kaik» ono kaulana o Sarouika. Ama ka aoao hema iluua pono oka lae ik> haku e ku ana ka papu palekaua o ke kulanakauhale nona hoi na pa paia manoanoa e olino ana i ka pa iho 0 ka la. A ma ka aoao akau hoi o ke kulanakauhale e ku ana ka puu kau lana o Masii nona hoi ke alo i paa i na home o na kupa o ka aina a he kilakiia maoii no na hale nunui oluna pono o ka piko i ka nana aku. Aka % no ka opio wiwoole aole oia i ht>okuha'u iho ika hooholo ana i kona manao maiuna o ke ano o ke kuianakauhaie oiai aia oia ke mahaio ia me ka pane ikaika ana iloko iho oua i ka lua ole o ka nani o Atenai ana i ike ai ke hookukuia me na kulanakauhale e ae ana i ike ai. O ka oi aku keia. a me ia noonoo i iho aku ai oia no ka owawa, Aia ka la i ke awakea i ka wa i komo ai na kamahele iloko o Atenai a iua ka ipuka pa 0 ke kulanakauhale i liui aku ai lakou me kekahi koa a ninau aku la o Tisia no Oreta ka mea hanadala, ua hoole mai nae ke koa i ka hiki iaia ke lawe ia lakou no ka mea, aole oia i ike i kahi i noho ai oiai nae oia i iohe nui ai i kona iuoa. Alaiia nee hou aku la na kamahele iloko o ke knlanakauhale me ka loaa ole o na kuia a halawai aku la lakou me kekahi wahi elenuikule a ninauia aku la no hoi e like me ka uiia ana o ke koa. "Ae, ua ike au." wahi.a ua wahi eiemakule nei iaia i huli mai ai a nana ina kamahele malihini me na maka oluolu. "Ua kamaaina hoi paha au ia Oreta. ke kanaka hanadala, no ka mea, he hoa noho pu ia o kalii hookahi —0 kona hale noho aole i mamao loa aku mai ko*u wahi papai aku. v "Ua hui kamailio pu au me ia i keia kakahiaka iho nei no." wahi a ke kaman.ua hookipa iiialihini i hoomau aku ai i kana oha-">ha, ' iue kuu ike pu no hoi iaia e hana ana i a(>aiia waielaia 110 Uupida e like me ka mau. Oke kanaka akamai hookahi keia o Atenai nei ma ka hana o na mea makaiuae daia, a e ha'i aku wau ia oe e ka opio u'i, ina he mea makamae dala kalii au i makemake ai e hanaia, o ke kanaka kupono loa keia, e hoohala oie ia ai e oe e pono ai." <l He hana io uo ka'u a'u i makemake ai uana," wahi a Tisia i pane aku ai, "a ua makemake loa wau e ike iaia i keia manawa a-no, ina he mea hiki ia oe ke lawe aku ia makou i ona la." "Ina e uhai inai oe ia'u e ka opio u'i noliea, aoie oe e kali loihi me ka ike ole iaia. Na'u no e aiakai aku ia oe a hiki maoli ika ipuka o kona halenoho. a ina makeiuake oe, na'u no e lawe ia oe imua o kona aio." "Ina peia e alakai aku e ka hoaloha," i pane aku ai o Tisia me ka oiioli nui. Me ka eleu !oa ua huli ae la ua wahi elemakule nei e hele a hoomaka aku la no hoi na kamahele i ka ukali ana mahope ona i kahi hina'i e paaia ana e kona (elemakule) lima hema me ke ano kaumaha. Ano ka ike ana aku o i:e kanaka opio ike ano kaumaha o ua hinai nei, ua noi aku la oia ia Cario e lawe i ka hinai no ke kokua ana i ka hapauea. "He haawi ana mai ia ia'u i ka oluolu o ke kaawale aku o kena hanai kaumaha mai a'u aku." wahi a ke alakai hapauea ia Cario i lawe mai ai i ka hinai nana e lawe: "a ke manao pu nei no hoi wau aole oe e ai ana i kekahi huaai oloko o ka hina'i, no ka mea he kanaka ilihune wau a ke kau mai nei na maka o ka'u wahine ame na keiki pu no ko'u hiki koke aku." Aka. ua hoolana aku la o Tisia alii i ka elemakule ma ka hoike ana aku nana 110 e uku i na poino apau no na hua e aiia ana, a i ole nalowale paha. a olu iho la ka noonoo o ka eleinakule me ka hele auau ana. Mahope iho o ka aloalo ana iloko o na alanui ua hiki aku la lakou mamua pono o kekahi hale nui i hoopuniia me kekahi pa kiekie a manoanoa no hoi—e ku ana malalo pono iho o ka papu palekaua o ua kulanakauhale nei. A ma ke alo iho oka puka-pa i ku iho ai ua wahi elemakule nei. "O ka hale noho anei keia o Oreta, ka mea hana dala?" i ninau aku ai o Tisia. "Oia ia." wahi a ka pane. "He hale nui maoli kona a i paa pono i ke kiaiia e kona pa nui," wahi hou a ka opio o Atica. "A, e kuu keiki maikai," wahi a ka elemakule, "e hoomanao oe he kanaka oia i piha me na waiwai dala a e paa kona hale e pono ai. i hiki ole ai na limaikaika ame na powa e komo ai no ka hao ana." "Ma kuu ola ana," i hoomau aku ai ka hapauea, "e waiwai no ka poe aihue ke komo lakou iloko o keia me ka lanakila no ka | mea he piha maoli no i ka waiwai." "Heaha ka waiwai,?" i hoomaopopo hou ia aku ai oia. "He dala no hoi pāha," wahi hou a ka elemakule me ka nanaina 0 ka haanui e halii ana maluna o kona helehelena; "he dala mai anei kela o ka uuku nei—lie nui paha kela e waiho mai la!" Aka, mamua o ka hoonui hou ana aku o ka kakou wiwoole i na ninau ua hamama koke mai la ka puka-pa a ku ana he kanaka imua o lakou apau. "Aia no anei kou haku i ka home?" wahi a ke alakai elemakule 1 niniu aku ai. "Ae, eia no oii/ f wahi a l e kauwa. "Eia he mau keoniman* i makemake loa e ike iai?," * pane hou aku ai ke alakai, ahila. huli mai b oia a pane mii la i ke Keik'alii Tisia: "E kuu keiki maikai, na keia kanaka e lawe aku ia oukou »mua o Oreta ka mea hana dala. E ike no wau ia oe ika la apopp ke mau kou noho me ia a ia manawa." "Ke hoomaikai aku nei wau ia oe," wahi hou a ka elemakule i hoomau aku ai, "no ka lokomaikai i haawiia mai ma ka lawe ana i kuu hina'i kaumaha. I kuu wa opio e like me oe aole he ninau ana no ka ikaika ahe ukana mama wale no keia ia mau la." Alaila huli ae ia oia ia Cario a haawi pu aku la i kona hoomaikai» a me ia mau oleio i hopu hookuanui aku ai oia i ka hinai. Mamua o ka hele ana o ka elemakule ua haawi aku la o Tisia he mau wahi kenikeni a mahope iho o ka hoomaikai hou ana o ka elemakuie no ka lokomaikai i panai wale ia mai ua huli ae la ka elemakuie ma kona ala, a ukali aku la no hoi na kamahele mahope o ke kanwa e kali ana.

MOKUNA V. KOMO ILOKO O KA XEXELU POULL A komo na kamahele iloko o ka pa ua huii mai la ke i hope no ke pani ana i ka puka-pa nui, alaila, alakai aku ia oia i kahi oka hale. He hale nani ia i kukuluia a i hanaia me na pohaku mai- j kai f a o na keena like ole e huli ana ko lakou mau alo i kekahi keena hookipa nui. Ua alakaiia aku la na kamahele a loko o kekahi keena me | he mea Ia he keena hoolauna mua a ilaila i haalele iho ai ke kauwa mahope iho o ka wehewehe ana no ko lakou kali iho malaiia, a hiki ikawa e hui ai me kona haku. Aka. aole i liuliu ua komo mai ia he kauwa hou 2 ninau mai la i ka opio Tisia v ina paha ua ai lakou 1 ko lakou ainaahiahi. "O ka ai ana no i ke kakahiaka nei/' wahi a Cario; "a he poloii maoli keia e noho aku nei." "Ua pololei kuu hoa nei/' wahi a Xisia i kokua ae ai ia Cario. "Aole e hiki i kuu haku ke ike ia oukou i keia manawa no kona paa me kekahi keoniniana, 2 i ka wa e kaawale ai, alaila oia ka wa e ike ai oukou iaia. A ma keia manawa hoi o oukou e kali ai e hoohala ai ia manawa ma kahi paina uuku. Pehea la ia;'' Ua ae aku la ka kakou wiwoole i ke kono, a ukali aku la na kamahele i ke kauwa iloko o kekahi keena, iloko hoi olaila e ku ana kekahi pakaukau a maluna ona na meaai maikai, ka palaoa, ka i'a mo'a ka i'o holoholona mo'a ame na ie waina, ame kekahi mau huaai maloo momona. "Ma kuu ola nei/' wahi a Cario i hooho ae ai, iaia i nahu iho ai i kekahi apana i'o pipi palupalu, "o ka hookipa ana paha keia he hoomaopopo pono ia mai na malihini. He mea no hoi keia e hoike mai ana he kanaka noonoo maikai ka mea hana dala." "Aka, aole ma ka ai ko'u kaunui," i pane aku ai o Tisia, "no ka mea, he ake nui ko'u e ike iaia." "Aka, e kuu haku e pono no ia oe e ai a maona i ikaika ai na kukai kamailio ana me kamaaina. I hiki ai i kuu ke waiho aku ina ninau he nui. Ea, ma ka inoa o Mauna Olimipia, he keu keia a ka waina maikai loa. Ua hoao anei oe e kuu haku ? M "Aole i keia manawa e kuu Cario maikai. O kekahi no hoi, aoie ma ka waina ko'u ikaika loa e like me oe. Eia nae, he makemake nui wau ika wai oka waina ika wa hou—i ka inu ana i kona moniona i hoawaawa ole ia. A i ka wa e hala ai he mau makahiki no ka hoawaawa ana ua lilo ae la kona wai i moOnihoawa, ke kumu o'u e pale ai iaia." "E pii no auanei kou naauao e like me ka pii ana 0 kou kino a kanakamakua e kiui haku," wahi hou a Cario i pane ae ai maloko o ka akaaka iaia 0 ninini ana i ka waina iloko o kona kiaha ma ka lua 0 ka manawa. Ua hoopiha pu iho la no 0 Tisia i kona kiaha i ka waina a hoopa wale ae !a no, e like me kana i hoike mua aku ai i kona mau hoahele. aole ka iini nui o ka waina me ia. A pau ka lakou a; ana ua komo mai la ke kauwa a hoike mai la ia Tisia no ka makaukau o kona haku e ike iaia a ia manawa no hoi. "A ua makemake no hoi oia," wahi a ua kauwa nei i pane aku ai ia Tisia, "e ike ia oe wale no mamua. no ka mea, wahi ana he m<"a ano nui loa kekah' ana e hoike mai ai ia oe. nou wale 110." Alaila hoomanao koke ae la o Tisia i na olelo o kona makuahine alii arne kona kupunakane moi, a hooholo koke iho la kona noonoo oia maoli no ke kuka ana e pono ai no kana 'mikiona. I. ka hala ana aku o ka wiwoole o na wiwoole no ka ike ana ia Oreta ua noho hou iho !a o Cario ame Casana iluna o ko laua mau noho a hoomaka hou iho la e ai a wala hou i mau kiaha waina hon. "Maikai maoli keia waina e kuu hoa." i ui aku ai o Cario ia Casana, iaia i inu ae ai i ko ke kiaha o ko laua haku alii, ana i inu ole ai. "O keia paha ka wai i hoounaia mai nei ena akuā o kakou." "Pololei oe/' wahi a Casana i kokua aku ai i ka kona hoa, iaia no hoi i hoopau ae ai i ka waina o kona kiaha iloko o kona opu a ka puu e moni la. "Na keia mea i hoike mai la ia'u i ke kupono maoli o ka noho hana me Oreta, ka mea hana dala, : a makemake no wau e noho hana me ia ina e haawi mau mai ana oia i na waina o keia sno ma na ai ana apau." "Aolie lie nana ia, v i hooho ae ai o Cario, iaia i ku ae ai iluna, "ho nui loa na waina maikai iloko nei o Atenai. E hele ae paha kaua ma ka kmai nui la i hanu aku ai kaua i na ea huihui maikai 110 ke kokua ana mai i ko kaua paina holopono." "'Pela i'o." i hooho ae ai o Casana, "aohe o'u maa i ka nolio ana iloko o na wahi paa e like me keia," Ina i hakapono na maka o na hoahele malihini ina ua loaa pu ia laua ka ike aia he ma\i pukaaniani nunui eha o ua keena nei kahi e komo mau ana ka ea maikai a aia no hoi he pukakomo e liamama pono ana iuka o na mauna. t Eia nae. ua hele aku ia laua iwaho a noho ilio la maluna o kekahi noho loloa i pakuia mai e ka mea hihi e ulu ana a paapu ka lanai, a malaila i hoohala iho ai laua i ko laua manawa ma ke kamailio ana. 4< Ea, e Casana," i pane aku ai o Cario me ka nui o kona waha i ka hamama, "ke hoomaneoneo mai nei o kuku Simona ia'u. Ano makahiamoe mai la wau." "Owau kekahi." wahi a Casatia. Aole i liuliu mahope iho o ka hoonanea ana ua hiamoe iho la o Cario a hina aku la kona poo a waiho ana iluna o ke kaola kua o ka noho loihi. A mahope koke ihe no lioi i haule pu aki/la no hoi o Casana ma ia haawina hookahi a waiho no hoi kona poo iluna o ia wahi hookahi. A hala he manawa mahope iho ua hoea mai la he kauwa a oia no hoi ke kuene. nana i hanai i na kamahele i ka ai a hakapono iho la kona mau maka maluna o na kanaka e hiamoe ana me na minoaka maluna o kona mau papalina. Hoopapa aku la ua kauwa nei, j aole he oni ae, alaila, hoolulihili ae la oia i na kanaka hiamoe, aole | no ke oni ae, 110 ka mea ua hiamoe ioa ia laua. >Ua pau ka ike. ; Alaila hoomaopopo pono iho la ua kauw r a nei ua komo i'o aku na kamahele iioko o ka nenelu pouli malaio o ka mana o na wai hoohiamoe, a olu iho ia kona noonoo a emoole ua nalo aku la oia iloko oka hale. He elua paha minuke i hala ae i hoea hou mai ai oia me kekahi niau kanaka kino ikaika —he eha ko lakou nui, no ka lanai kahi o Cario ma e hiamoe ana. Ma keia manawa hookahi no o na hoahele o Tisia alii e hoohala manawa ana aia ko laua haku ke laweia la imua o ka mea hana dala ana i upu nui ai e ike e hui he alo he alo e like me ke kauoha. Ua halawai aku kona mau maka me kekahi elemakule poohina e aoho ana iluna o kekahi noho nui me kona umiumi hina puhulu-1 hulu, a ma kona mau wawae he man kamaa dala me na iii waida!a i haweleia apuni kona mau wawae, a he aahu kona o ke ano hauliuli maikai i molinaia me ka waidaja. O kona mau maka e hoike mai ana i ke ano uahoa, a e pupuku ana kona mau ku'emaka o ke ano huhu, i na maka ona e noho mai ana iloko o ka poopoo o na aluaiu maka. ano-e koke ae la ka noonoo oka opio kane. Iloko o kona iioonoo mamua aku o ka hui kino ana me ka mea hana dala aia he hiohiona oluolu a maikai na ano o ka elemakule me ia, a komo e iho la no ka hilinai iloko ona, Eia nae> ma keia hui ana aole 1 kulike me kana hoonoho kii ana iloko o kona noonoo. He okoa !oa keia, aka, a hiki wale i kona ku ana imua o Oreta aole he kuia i kupu ae. /Aole f p*u.)