Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIV, Number 4, 26 January 1906 — Page 2

Page PDF (1.61 MB)

This text was transcribed by:  Kaulana Dameg
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

DAVID L. A-1, : : Lunahooponopono

B. K. Nawaa, : Kokua Lunahooponopono

 

Hookomoia ma ka Hale Leka o

Honolulu, Teritori o Hawaii,

ma ke ano o ka mea,

Papa Elua.

E hoouna mai i na hoolaha a pau ma ka inoa o

"KA NUPEPA KUOKOA" wale no.

P.O. Box @@.

 

HOOPUKAIA E KA

Hawaiian Gazette Co., Ltd

CHAS. S. CRANE : : Lunanui

NO KA MAKAHIKI . . . . $2.00

NO EONO MAHINA . . . . . 1.00

SUBSCRIPTION RATES

ONE YEAR . . . . . . . $2.00

SIX MONTHS . . . . . . . 1.00

O NA OLELO HOOLAHA APAU E HOOUNAIA MAI ANA NO KA HOOLAHA MALOKO O KEIA NUPEPA, E HOOUNA PU MAI ME KA AUHAU, A INA AOLE, AOHE NO E HOOKOMOIA. E HOIKEIA AKU NO KA AUHAU OLELO HOOLAHA KE UI MAI I KE KEENA NEI.

O na Dala apau o ka Pepa e hoouna pololei mai i ka "HAWAIIAN GAZETTE COMPANY LIMITED," wale no.

P.O. BOX 203.

HONOLULU. OAHU.

 

POALIMA : : IANUARI 26, 1906.

 

KE ALA NEI O KINA MA KA HOONAAUAO.

            E like me ia e ikeia nei i keia mau la no ke Aupuni nui o Kina, eia oia ke ala mai nei maloko o ka oihana hoonaauao i kona mau makaainana, oi loa aku iwaena o ka poe opio kane—he hoonaauao ana ia lakou maloko o na ike like ole o na lahui e ae o ka honua nei, e like me na Amerika, ame ko na aupuni nunui o Europa.

            He hoonaauao keia ma na hana like ole, a o ke ko'iko'i no ia maloko o na oihana hookele aupuni, ana hoi i iini loa ai e loaa ka makaukau ia lakou opio, aole i ka mea hookahi aka e nui aku na makaainana Pake, alaila, e manaoia o lakou na hookele aupuni o Kina no keia mua aku no ka hapai ana ae iaia (Kina) iluna, a ina he mea hiki iaia ke pii i ka manawa koke, e like me Iapana i hooikaika ai e kau like me na aupuni naauao e ae o ka honua, peia no o Kina e kau ai ma ka hooikaika ana e kau ma ke kahua like me lakou.

            He hoike ana keia i ke ao holookoa, eia oia ke ala mai nei e alualu a hookahi ka hele like ana ma ka laina hookahi me na aina malamalama e ae, a o ka hoea ana mai o na elele komikina Pake i o kakou nei i keia mau la iho nei e laa ka hoea ana mai o ke Komikina Alii Pake i hookipa ohaohaia iho nei a holo loa aku nei no Amerika, ame ka hoea pu ana iho nei o ka leo mai ka aina makua mai (Kina) e kauoha ana e hoi aku na Pake i hoonaauaoia e noho alakai iloko o na hana aupuni—o ia mau mea no ka puana o ke kumu o ka hana.

            Aka, aole keia he mea e hoike ana i ka akahi no a aia ae o Kina ma ka oihana hoonaauao, no ka mea, aole e kala i hoomahele mau ia ai ia mahele iwaena o lakou Pake iho, he mau makahiki i hala loa ae, eia nae, aole i ikeia ka holomua o ia lahui, ma ia mahele, ma ia mau manawa, a ke hookukuia ae me kona hoahanau Iapana, ke manao nei makou aole e hiki na anuu a Iapana i pii ae nei ma keia mau manawa pokole iho nei ke piiia ae e Kina a kau ma ka papa like maloko o ia nui manawa like me Iapana, aka nae, aole a makou kanalua, i ka hiki i'o aku o ke Aupuni Pake ma ka papahele like me na aupuni nunui e ae o ka honua nei, ina e neemua o Kina e like me ia a ala mai nei i keia mau la.

            He ekolu nae mahele maopopo loa iloko o keia lahui, a maloko hoi o ia mau mahele kekahi mau hiohiona maopopo loa o ka loli ana o ke kulana o keia lahui mai kona ano maamau o ka wa kahiko loa. A o keia mau mahele ekolu mawaho ae o na mahele e ae e hoonohonohoia ai e kekahi, oia ka loli ana o ka malama ana o na Pake kulana malamalama i ko lakou mau kulana nohona lahui ma ke oki ana i na lauoho loloa o lakou, he mea hoi i nini loa ia e ke Aupuni o Kina nona ke kanawai weliweli loa o ka make, ma ke oki ana i ke poo.

            A o ka lua o na mahele oia no ka loli ana o ke kulana hoomana o na Pake kulana malamalama mai ka hoomana ano pegana o Kina a i ka hoomana Kristiano, a i ka loaa ana ia lakou, ua nele ole ko lakou komo maoli ana iloko o ka aina makua a a'o aku i ko lakou mau hoa lahui, a nele ole ai ko lakou hoihoia a hoomainoino maoliia no ka ae ole e haalele i ka hoomana Kristiano. He mau anoi kela i maopopo loa iloko o ke Kenekulia Umikumamaiwa, a hiki wale maloko o ka makamua o keia Kenekulia Iwakalua e nee nei.

            A o ke kolu oia no keia iini nui o ke Aupuni e hoouna i kona mau makaainana opio e hoonaauaoia iloko o na kulanui o na aina malamalama, a e hoi aku e lilo i mau alakai iloko o ka aina makua ma na hana apau i ka wa e puka ai, a maloko no hoi o na hookele aupuni ana. A o ka hua o keia mau mahele i hoikeia ae la, na ka manawa no e hoike ae, aka, aole nae i hoohewahewaia ka ikeia aku o na haawina hooikaika hoonaauao a Kina i kona poe makaainana.

            Ke noonoo iho kakou i keia kumuhana e hoalaia nei e Kina, aole e nele ka loaa o keia ike ia kakou o Hawaii nei, e like me ia i loaa ai ia makou a o ia ike, oia no ka lilo ana o Hawaii Paeaina uuku o ka moana Pakipika kekahi o na home i hoonaauaoia ai na keiki o ka Aina Pua, a ke ku i kahi o ke kauohaia mai o na opio Pake e hoi i Kina no ka hookele ana i ke aupuni a no ka hoonaauao ana i ko lakou lahui iho ma ka aina makua, ke manao nei makou aole e nele ka heluia o Hawaii iloko o ka noonoo o ia poe Pake opio i hoonaauaoia ianei, ma ke ano, o Hawaii nei kahi o lakou i hanaiia ai i ka naauao a makaukau—o Hawaii nei kahi o lakou i pu-aia ai i ka mane o ka naauao a piha a he pu-a wale ana aku no i ko-o poe hapopo a naaupo.

            Na Hawaii nei i hoomalamalama ia lakou a makaukau ma na ike o ke au holomua. ma na mahele honua ame hoomana Akua pu, ma kekahi olelo ana. na Hawaii nei i hookanakamakua aku ia lakou e lilo ai i mau alakai no Kina.

            O keia kekahi haawina e hoike ana i ke kau ae o Hawaii ma ke anuu i loaa ole ia Kina, ina pela, alaila, e ala mai kakou na oiwi a hoonee aku ia kakou imua. i ole ai e emi hope.

 

KAOMI I KA INO A HOONUI I KA MAIKAI.

            Eia kakou ke hookokoke aku nei i ka wa kalaiaina o ke kau 1906 e nee mai nei no ke koho aku i mau kanaka kupono no ka lilo aku i mau hoa kaukanawai ame hooponopono aupuni e like me hoa ahaolelo ame luna-aupuni kalana; a iloko o ia mau manawa e nele ole ai ka waha-a ae ma na mea like ole a o ka makou e kalele nei no kakou, oia ke kaomi ana mai i ka hoonui ana i ka ino, a e hooi aku i ka hoonui ana i ka maikai.

            Aole keia he manao ana na makou e a'o aku i ka lehulehu e hunaia na hewa e poino ai ka lehulehu, kekahi mau uhane a uhane hookahi paha, aka, o ka makou e kalele nei oia no ka hoomoe loa ana i na ino kahua ole, like loa me na hoino ma'uwale ana i ka inoa "mikanele" a hoino no ka "aihue aina" e uhi ana maluna o ka poe i komo poko ole ai iloko o ia ano ino, like loa me na hoonui ino o ke "Aloha Aina" ame kekahi poe o ia ano auna e hoonuinui mau nei. Aole ia he kulana malamalama.

            Eia nae, he nui no ka poe naauao i komo poo aku iloko o na hoino o ia mau ano like, a o ke kumu, ke kilo aku i ke kaona o ka hana ana pela, aole no e kuhihewa ke ike aku, mamuli no ia o ke ake ana e puka kona mau moho e hooikaika ana, a o ka lanakila no hoi ia o kona aoao kalaiaina, he oiaio hoi na ko Hawaii nei i ike maoli ai iloko o na kau koho balota i hala.

            Ma ko makou manao iho, he oi aku ka maikai o ka hooikaika ana no na moho, a no na aoao, aole ma ka hoino e manolana aku ai no ka puka pono mai, aka, ma ka hoike nui ana i na oiaio maikai o na moho, ko lakou ola ana, ko lakou makaukau hana ame na iini pono pililaula ina ua loaa ia ano haawina ia lakou, ame na maikai e ae no apau, me ka hu'e ana mai i na ino i hana maoliia me ka hookauhihi ole aku maluna o ka poe okoa, e hoike ana hoi ma ke akea i mea e alakai kekee ole ia ai ka lehulehu ma ke koho ana, a koe na ino kahua ole e hoonuinui wale ia ana i mea e pahele ai; i ka noonoo o kanaka ilaila, ke kumu e haaleleia ai ka maikai.

            E like paha me keia: Ina mahope o ka wae ana o na aoao kalaiaina Repubalika, Demokarata a me Home Rula i ko lakou mau moho no ka holo balota ana ma keia kau o Novemaba e nee mai nei—o na koho no a elua, ko ka Ahaolelo Teritori ame ko na Kalana, a ma ia wae ana e ikeia ai na moho aia i loko o na mahele kupono a kupono ole, like loa me ko ke kau koho balota kalana ana iho nei o Oahu, alaila, ia manawa ka noeau o na hoike manao ana e ikeia ai, ma ka hu'e ana i na ino ame na maikai o na moho kupono ole i malamalama ai ka lehulehu, i ole ai lakou e pahele lalau wale ia e ka poe poholalo.

            A o ia ano like no, e kauia aku maluna o na moho kupono, a makou e kanalua ole nei i ka pane ae aole no e loaa kekahi ino mailoko mai o kekahi moho ina he kanaka kupono maoli io no oia, aole nae i nele na hemahema me ia, oiai aohe no he kanaka hemahema ole, a ke waihoia na ino kahua ole no na houpuupu wale ana i hoohauhili wale ia ai ka noonoo, ke manao nei makou oia aku la ke alanui o ka noeau.

            He oi aku ka maikai o ka hooikaika ana e kohoia na moho kupono maloko o na maikai o ke alahele kupono, a oi aku ka haukae o ka hooikaika poholalo ana no ke kupono ole, a ke puka ka poe kupono ole a ikeia ko lakou mau kekee, alaila, aole e nele ka puka mai o na hoahewa ana no na hooikaika waiwai ole i haawiia, e ku ai ka olelo—"mihi iloko o ka lapuwale." Hooikaika mua a mahope ike i ka hewa, alaila, mihi iho la no ka hooikaika ana, a o ka puana o ia ano, oia ka mihi o ka mea hooikaika waiwai ole iloko o ka lapuwale.

            A e like no me ka mau ia makou ma na hooikaika balota ana o na kau i hala iho nei o kakou, oia hoi, e koho i ka poe kupono wale no, a ina ma na aoao kalaiaina, alaila e waeia a e kohoia ka poe moho kupono wale no o na aoao a haalei aku i na moho kupono ole, pela no makou e hooala e ae nei i ko kakou noonoo maluna o keia ninau e nele ole ai kona hiki mai i o kakou nei ma keia kau ae.

            E hoomalamalama ae ke kanaka i kona noonoo maluna o ke kahua "e kaomi i ka hoonui ino kahua ole, a e hoonui aku i ka maikai," ma ka hoomakaukau ana o ka noonoo e apo aku i na ano kalaiaina kupono wale no a hoolei aku i ka opala mahope iho no nae o ke kaupaona ana. Ke manao nei makou o keia kekahi mau a'o o ke kalaiaina kupono e lawelaweia ai iloko o na kau koho.

           

            E Kuokoa! Aohe a'u mau hana hoehaeha hou aku ia oe. Ua lawa aku la no ia mau wahi hua nioi wela, e wela ai ko lehelehe.

J. W. KAMALI

—Mai ke "Aloha Aina" mai.

            He kumu-nioi wela o Kamali, wahi ana, eia nae, o kana i paki ma'uwale iho nei, ana i manao ai he nioi ia he keu ka mananalo, he kohu nioi ole e hoike ana hoi ia he nioi opiopio aohe i oo. Pehea no e oo ai he kamalii loa no, alaila, e paa kou waha e pono ai. e like me ka pilipu ana o Aloha Aina, kou kokoolua.

 

UA MAKE KAUOHA OLE KA MARE LEHULEHU!

"Hihi kauna'oa hihi i Ma-na, Aloha wale ia laau makua ole."

—Ka Mare Lehulehu.

            Mr. Lunahooponopono. Aloha oe:—E oluolu mai ke Kapena o Ke Kilohana e hoike ae i na hope, na hooilina, hooko kauoha ame na lunahooponopono waiwai o Mr. Mare Lehulehu i make kauoha ole ma ke Kulanakauhale o Loko Paakai, Mokuaina o Uta, Amerika Huipuia, i ke au i okikilo loa.

            Aole no au i hoihoi iki i ka hoakaka ae i na hooilina i koe o ua o Mare Lehulehu e ola mai nei iloko o ka poli o ka hoomana, i ia ae—"Ka Hoomana o Iesu Karisto o ka Poe Hoano o na La Hope Nei"—aka, ua minamina nui au i na pulapula hou o keia hanauna, o alaikai hewa ia maluna o keia olelo a'o, a o ka'u ia e hoomaoe ae la, "Owai la keia e hoopouli nei i ka olelo a'o?"

      Mamua nae hoi o ko'u hoolaula loa ana aku i keia manao hoakaka, e kukulu mua ae hoi au i mau maka aniani no na hooilina o Mr. Mare Lehulehu e nana nui iho ai apau ke poa'ea'e o na maka, a aia ma ia mau aniani no e ikeia ai ua make kauoha ole no o Mare Lehulehu: hele no ia, hele pu no me kona mau wahi opeope, aohe wahi kuhina i koe no na hooilina o hope nei. a oia iho keia:

            1. Heaha ke kauoha, a nawai, a mahea o ka Baibala e koi ana, e loaa ia Mare Lehulehu he wahi koe koena la hoi kona ma ka honua nei, a pela hoi ma ke aupuni o ka lani, e ola ai la hoi na pilikoko?

            2. Nawai mai keia keiki [poo ole] he mare lehulehu, na ke kanawai anei, na ka manaoio paha? Ma ko ke kino anei, ma ko ka Uhane paha?

            3. Heaha, a mahea o ka Baibala, kekahi mau kauoha koikoi loa, e kipaku loa ana ia Mare Lehulehu mai na palena aku o ka lani ame ka honua nei?

      E nana ae ma ka ninau mua o keia kukulu manao ana:

            1. I ka nana ana maloko o ka Baibala, ke alakai nui o ka pono aupuni uhane, i ke kauoha, a mai ia wai mai, e koi mai ana i kuleana hapa, a kaokoa paha ko Mare Lehulehu ma ka lani, a pela hoi ma ka honua nei, e hoi puolo ai la hoi na pilikoko o Mare Lehulehu. aole, aole loa. Aole ma ke Kauoha Kahiko, a he oki loa hoi ma ke Kauoha Hou. Oia hoi, aole loa he kauoha o ia ano e mare lehulehu ae oe, a o oukou paha; aole nohoi mai ke Akua mai, a aole loa nohoi mai kekahi mai o na anela.

            Ma kekahi mau helu o kekahi mau nupepa ma ka olelo Hawaii o na pule i hala, a e nee nei no, ua kalele pinepine ia ae ka pono o ka mare lehulehu e na makamaka e ake ana i mau hooilina no Mare Lehulehu i make kauoha ole, mamuli o na moolelo o Aberahama, Iakoba, Davida, Solomona ame kekahi poe e ae i hoikeia ma ka Palapala Hemolele, a ku iho la a maloeloe, a o ae la na lima i ka lani, a puana ae la: "Pono, pololei, mai ke Akua mai no ia mea, he makuakane mare lehulehu o Aberahama, a aohe puu aohe kee, o nei mea he mare lehulehu."

            E nana me ke akahele i ka moolelo o Aberahama, i hoikeia ma ka Buke o Kin. 16:2, 3, 4, 5. Penei ka mea i palapalaia:

      Pauku 3, hapa hope (Sarai ia Aberahama): "Ke nonoi aku nei au ia oe, e komo ae oe i loko i ka'u kauwawahine i loaa paha ia'u na keiki ma ona la. Hoolohe aku la o Aberama i ka leo o Sarai."

            Pauku 3. "Lalau aku la o Sarai o ka wahine a Aberama ia Hagara i kana kauwawhine no Aigupita, * * * a haawi mai la iaia i wahine na kana kane na Aberama."

            Ua maopopo loa ma keia, aohe kauoha i loaa mai ia Aberama ame Sarai ma keia hana ana a laua pela, mai ke Akua mai, aole loa; aka, mamuli wale iho no o ko Sarai hapai keiki ole, a ulu ae la kona manao i kana kane e komo ae i o Hagara la i loaa ona keiki (wahi a ka pauku 2), a he hooko aku ka Aberama. O ke kane a o ka wahine, o laua wale iho la no ka i hana i keia, a ko wale no ko laua mau makemake, aohe o ke akua kekahi, aole no mai kekahi anela mai.

            O ka mea i maopopo ma keia mau pauku (2 ame 3) o Sarai ka mea paipai e hana i kela hana ae la, a he hooko ka Aberama, a lalau a haawi ia Hagara ia Aberama, a moe iho la me ia. Nolaila, o ka mea kupono a pololei loa e kapa ia aku ai ia Sarai ma keia hana ana ana pela, ua "hoomoemoe" a ua "onoonou" maoli no o Sarai i kana kane, ia Aberahama, e moe me Hagara, i mea e loaa mai ai he keiki; a, aole i mareia.

            O kela huaolelo "e komo ae oe i loko i ka'u kauwawahine." a Sarai ia Aberama, oia; he kauoha io no ia. He kauoha hoomoemoe nae, aole he kauoha "e mare hou ae oe me kuu kauwawahine; aole loa.

            D. S. KAMAKEA.

            (Aole i pau.)

 

PANE IA C. W. KINNEY & CO.

(Hoomauia.)

            Pehea iho la keia Papahaneri la, aohe like iki o ka oukou kuko umi ole, me ka Paulo nani wale ko oukou hele hewa ana mai ka haalele ana i ka Ekalesia oiaio o ke Akua, a hiki mai i keia la o ko oukou hilahila ole e a'o hoopunipuni mai nei i mea e hoohihia ai i keia lahui Hawaii. Ua oki, mai a'o hou aku ua kue o Iesu ia oukou no ko oukou a'o mai ia makou i ka oukou hana HOOPAILUA ia. E nana mai i keia:

            Aka, o ka mea hoohihia aku i kekahi o keia poe mea uuku o na poe manaoio mai ia'u e AHO nona ke nakinakila ka pohaku wili palaoa ma KONA AI a e hoopoholoia OIA i kahi hohonu o ke kai.—Mat. 18:6.

            Pehea keia pauku ae la? Pa pono ae la no oukou i keia olelo la, oiai ua kapa mai oukou na Iosepa Kamika no i hana mua loa i keia ano hana, he mare lehulehu a he nui kana mau wahine ame na keiki. Aohe inoa, a ua pau wale na keiki ana me keia poe wahine i ka make, a pela wale aku. Aole i kana mai na moolelo e hoohihia ana ia J. Kamika ame na hoahanau apau loa o ka Ekalesia a hiki mai i keia la ke mau nei no ia ano hana hoohihia a oukou ia makou.

            Manao anei oe ua like ka hemahema o keia poe i koe aole i komo iloko o ko oukou ekalesia me ka oukou hana hookamani ke ka-na-na i ka naonao a he ALE okoa aku no nae oukou i ke kamelo?

            No ke aha no hoi ko oukou hele ana a bapetizo hou a hele a noho ana i Uta oiai hoi wahi a oukou ua haawi mai ke Akua i ka olelo hoike ia J. Kamika, a ua huna oia ia olelo hoike no aneane 10 makahiki. A ua hana paka maoli ia no hoi e ia ina hoi ha o ka oiaio keia, a laila heaha iho la hoi ko oukou mea o ka hele ana i kahi e, aohe no hoi he noho ana iho e hana like e like me ka oukou e palau nei. Hookahi ka haunaku like ana i Waialohia, a hookahi ka laulima pu ana. Aole la hoi e loaa ka mea nana e hu-e aku na piha a moe poli o oukou la! Nui no ko oukou poeleele.

            E Kinney ame oukou no apau loa. Hoolohe: O ka Buke a Moremona he hoike ia na J. Kamika, kiei iho oukou iloko, malama nae o wela na ihu o oukou. Akahi.

            Buke o na B. & K. a makou oia hoike no ia a J. Kamika e papaa ai na alelo o oukou. A i na oukou e akaa ae ana a halo iho e akahele o puoho ino ae ka pauda pa papau he AA ko ka hale. Ano, e oukou ma e, pehea keia pololei? Ua eha aku la anei oukou? I na pela e ku ae a puka mai a i ole pela, maluna iho no o oukou ko oukou hemahema; no ka mea, wahi a ka palapala na kela ame keia e pane nona iho; aole loa na kahi mea e ae; ke ike mai la oukou la.

            Eia keia. O Iesu no kekahi i mare lehulehu ma o kana olelo a'o ponoi la no e pili ana i kela olelo nane o na wahine puupaa he 10; he 5 i naauao a he 5 i naaupo, o ka 5 wahine i naauao komo pu meia ke kane mare he mare lehulehu ia.

            A he nui wale aku o keia ano a'o lalau a oukou a'u no hoi i loaa ai o ka hanohano o ke ku pale ana aku ma o ka oiaio no keia mau Anahulu makahiki mai kou kepaia ana i koa oiaio no Iesu. A aole loa hoi e hiki ia'u a ia makou ke a'o aku i kahi a'o ana i na he mana-e ia mau a'o ana i ka ka uhane oiaio; no ka mea, ke hoao ikaika nei makou e malama io i na kanawai ame na KAUOHA a ke akua Iesu, na Kaula, na Lunaolelo ame ka Uhane Oiaio. Oiai oia uhane hookahi no iloko o lakou apau loa ma na hana pono a oiaio apau i piha ai e like me ka Iesu a'o ana. Aole loa e hiki ia oukou ke hana i kahi mea ke ole AU; no ke aha hoi? No ka mea, i na aole kela uhane e A'O mai i kana poe keiki i ka OIAIO ua hele hewa na mea apau loa e like me ka oukou A'O ana, ame ko oukou mau mua loa ma ko oukou manaoio okoa kekahi i kekahi, e like me ia lala o oukou i "Koloa," Kauai, ame "Kauaula," i Lahaina; nokamea, e ike iho no hoi oukou no oukou iho.

            I na na ke Akua mai keia olelo hoike ae la mamua ae nei a kakou i ike ae nei, alaila ua ku-e ke Akua iaia iho ma o Kona Uhane la, a he makehewa loa ka lawe ana mai o Iesu i Kana Euanelio, a he mea makehewa loa ke a'o ana mai o ke Akua ame Kana poe kauwa ame na Lunaolelo e MIHI ke hana hewa a he mea maikai ole loa ka pule hou ana i ke AKUA, oiai ua LOAA mai la ke kopa holoi hewa e maemae ai o ka mare lehulehu, he mea makehewa ke koko o Iesu ame Kona make ana i mohaihala no ko ke ao nei apau. E kuu lahui aloha, e oluolu e lawe i keia a'o ana a e kikoni mai ma ka lae o ka poe Moremona a'o lalau ku-e i ka ka uhane oiaio a'o ana, ke hiki aku i o oukou la a e ike a hoomanao iho no oukou i ka like ole ame ka paewa nui loa mawaena o ko makou ekalesia ame ko lakou ma o keia a'o ana la ame ke a'o ana he Akua o Adamu ame ke a'o ana la e pono no e pephi ia ka hoahanau pepehikanaka ke hele aku e mihi i kona hewa imua o ke kaula o oukou.

            Ma o keia a'o ana la ka mea nana e hookaawale mau loa aku ia oukou mai o makou la, aka ina e hooki koke ia keia ano a'o ana a koe koena ole a hoano hou ia oukou ma o ka mihi oiaio 'la ame ka bapetizo hou ana 'la. oia wale iho la no ko oukou alahele pololei e loaa ai ke ola mau loa.

            Aole alahele e ae, a ina oukou e pinana ae ma ka pa, aole ma ka puka pa, he aihue ia ame ka powa, e oluolu e lawe a e wae i keia no oukou e like me nei:

            J. MAHUKA.

            (Aole i pau.)

 

KU-E MARE LEHULEHU.

(Hoomauia.)

            E Mr. Kale Broad i noi aku au i kou oluolu e hoopuka kaua ma na olelo maemae a Karistiano oiaio ma ko kaua kamailio ana maluna o keia kumuhana mare lehulehu, a o na olelo hoohaahaa i ke kulana haipule e like me kau i hailuku mai nei ia'u ma ka hoomaka mua ana o kou kukulu manao, aole ia i pono nou. Ua ike oe ia mea. Aole kaua e hoike i na manao inaina pilikino, no ka mea, aole ia o ko ke Akua makemake no kona poe kanaka. Aka, o ka kaua e hana ai i mea e loaa ai ka pomaikai i na poe heluhelu, oia ka hoopuka ana i na olelo maemae a haipule oiaio, me ke aloha pu; a e kapae ana hoi i na mea pono ole apau e hoeha ai i ka Uhane o ke Akua.

            E Mr. Kale Broad, e pomaikai loa ana au ame ka poe apau e heluhelu ana i keia manao, ma o kou hoomau ana mai i ka pane; ma ia ano e hiki ai i na kanaka ke ike i ka oukou mau a'o lalau ame ke a'o hewa maopopo, a e hoonani auanei lakou i ka Makua ke Akua, ka Mea Nona na mea apau, a e ku-e aku i na hana a ke diabolo.

            Ua maopopo ia'u. o na pauku Baibala apau a'u i hoike aku nei ma ka'u pane. au hoi i ku-e ole mai nei, ua mau no ko lakou oiaio, ma ke ano he mau pauku e ku-e ana i ka mare lehulehu; a ua kakoo no hoi oe i ka pololei oia mau pauku ma o kou noho ekemu ole ana. A e hoike aku ana 'au ia mau pauku ma keia hope aku, i mea e maopopo ai kou haule pio ana ia'u ma ia mau hoakaka o ke ku-e marelehulehu.

            Wahi au. no kuu olelo ana, "Ua hana iho la ke Akua ia Adamu i kane na ka wahine hookahi oia o Ewa, me he mea la ka, e olelo ana au i "ka lehulehu. o ka wahine kai hana mua ia a mahope hana ia o Adamu i kane na ka wahine." He kuhihewa keia ou e ua hoa nei, oiai, ina oe e imi ana, huli a pokakaa. aole loa e loaa ia oe he wahi e olelo ana au. o ka wahine kai hana mua ia, a mahope o Admu. He mea pono ia oe ke ninau mua mai ia'u no ka mea mua o laua i hanaia, a na'u ia e ha'i aku ia oe i pau kou pohihihi. O ka'u pane nolaila, o Adamu kai hana mua ia a mahope ka wahine. oia ka mea pololei. Aole o kou hookomo ana mai i kou manao ponoi. ma ke ano pupuahulu. a olelo mai oe o ko'u manao ia. O kou manao ponoi no ia, aole o ko'u. Owai ka mea naaupo, oiai ka Baibala e a'o mai ana. o Adamu kai hana mua ia, e olelo aku i ka lehulehu. o ka wahine ka mea i hana mua ia? Ke manao nei au, aole oe e pane hou mai ana ia'u ma keia mea, oiai, ua ike no oe aole keia o ka kaua kumu paio, a ua ku-e keia kumu manao ou i ke kumuhana mare lehulehu kahi i kukuluia ai a i hookahuaia ai ka kaua mau paio ana. Nolaila, o kau hana pono ka hooki ana i na paio ano ole o keia ano, a e hookanakamakua mai oe ia oe iho, e hoihoi i na kamailio ana maluna o ke kumuhana.

            Ma ka hoomau ana, loaa hou keia mau olelo au: "A o ka iwi aoao a Iehova i unuhi mai ai no loko o ke kanaka, hana iho la o Iehova ia mea i wahine a alakai aku la i ke kanaka i aku la o Adamu oia nei no ka iwi o kuu iwi ame ka i'o o kuu i'o e kapaia oia nei he wahine, no ka mea, ua unuhi ia ae oia no loko mai o ke kane. No keia mea e haalele aku ke kanaka i kona makuakane a me kona makuahine a e pili aku oia i KANA WAHINE a e lilo LAUA i i'o hookahi. Kinohi 2: Pauku 1-25. Auhea ke ku-e o keia i ka mare lehulehu?" (Aloha Aina o ka la 9 o Dek., 1905.)

            Aole o ka poe akeakamai wale no ke hiki e pane i keia ninau, aka, ua hiki i kela ame keia mea noonoo maikai a kaulike. Ua maopopo loa ma keia mau huaolelo i hoikeia ae la a ua hoa nei, oia hoi, "e pili aku oia i KANA WAHINE a e LILO LAUA i i'o hookahi," he mau huaolelo keia e a'o maopopo ana no ka nohona wahine hookahi a e ku-e loa ana hoi i ka nohona mare lehulehu. He mea oiaio loa no hoi, o keia na olelo i lilo i kanawai no ko ke Akua hoopili ana i ke kane ame ka wahine hookahi ma ka nohona mare. A o keia kulana no hoi ka Iesu i kakoo mai ai ma ka mokuna 10 o Mareko, pauku 7-8, penei: "Nolaila, e haalele ai ke kanaka i kona makuakane ame kona makuahine, a e hoopili ia i KANA WAHINE: A e LILO NO LAUA ELUA i HOOKAHI; no ia mea, aole elua hou aku laua, aka, hookahi wale no i'o."

            Ke ike nei kakou ma keia, ke kakoo nei o Iesu Karisto i keia kulana mare a ke Akua i hoohui ai i kinohi ma o Adamu ma 'la, he hookahi kane, a he hookahi wahine, a ke olelo mai nei. "e pili aku no oia i KANA WAHINE; a e lilo no LAUA ELUA i hookahi." A, aole loa kakou i ike he wahi hou ae kekahi a ke Akua i haawi mai ai i kanawai mare e kauoha ana e mare lehulehu ma ka Baibala?

            Ua hiki loa i ka lehulehu ke ike, aole loa e hiki ia Kale Broad ke a'o mai ma o ka olelo ana, o ka nohona o kekahi kane me na wahine mare lehulehu, a i ole, mare aku paha i wahine hou, oiai no oia e noho ana no me kela wahine mua, ua kulike, a ua like ia me kela mau olelo i hoike ia ae la, a i ole, ua pili ia mau a'o ana o ka olelo a ke Akua i ka nohona mare wahine lehulehu, oia hoi, "e pili aku oia i KANA WAHINE, a e lilo LAUA i i'o hookahi?" A o ka Iesu hoi ma Mareko 10:7-8, "e lilo LAUA ELUA i hookahi i'o. Aole! Aole loa e hiki iaia ke olelo mai, o na wahine elua a oi aku a ke kanaka, o KANA WAHINE (ia), a e LILO LAUA, a i ole, e lilo LAUA ELUA i hookahi i'o? He hoopili ano e ana aku ia i kekahi manao okoa i mea e alakai hewa ai i na kanaka. Aka, o ka pololei maoli e olelo ae ai no ia ano kulana, ma kahi, o KANA WAHINE, ka pololei: kana mau wahine. E lilo LAUA, a i ole, LAUA ELUA i hookahi i'o. Pololei—lakou (pili lehulehu), aole laua, e like me ka olelo a Iesu e a'o mai nei.

            Aole no hoi e hiki iaia ke olelo mai, he mau olelo ae la keia a Iesu e pili ana no ka poe Iudaio no ke oki ana i na wahine, a ano okoa e ae paha hana i manao ai. He mau hana hoolauwili wale no ia. Ua lawa loa ka manao o keia mau pauku ae la, e ku-e ana i ka mare lehulehu, a e hooia ana no ke kulana hookahi wahine a ke Akua i hookumu ai i kinohi, a i kakoo pu ia hoi e Iesu Karisto, a ua hiki no hoi ke ike ia ka nawaliwali o kuu hoa maluna o kona kahua.

            MOSES KEAULANA.

            (Aole i pau.)

 

KA OLOHANI O WAIPAHU.

            O kela olohani limahana o Waipahu, Ewa, i ala a'e ai na Kepani he 1700 ma ka pule i hala a hoole i ka hana malalo o kekahi mau kumu hoohalahala, ua pau a'e i ka Poakahi nei a ua hoi hou aku kekahi poe Kepani e hana. Iloko na'e o keia manawa e olohani ana na limahana aole i ku wale iho na hana o ka mahiko, a ua komo a'e he poe Hawaii i ka hana, a ua loaa hou mai no hoi he mau limahana Pake.

            He nui na koi a na limahana i waiho a'e ai i ka mahiko, a ma ka nana ana he mau koi keia i hu aku mawaho o ka mea kupono, a ua paa hoi ko Lunahoohana Bull manao aole e hooko aku. O kekahi kumu i ala mai ai o keia olohani mamuli no ia o ke kahaia ana o kekahi Kepani e ke kauka o ka mahiko no ka nana pono ana i ka ma'i i make ai, a ua manao na kepani ua okioki hoomainoinoia keia hoa lahui o lakou. Maluna o keia koi i noi ai na Kepani e hoopauia ke kauka, a ma ka aoao hoi o ka lunahoohana ua waiho aku oia i kona manao e huli pono ia ana ia mea, a o na koi e a'e aole i hookoia aku. O kekahi poe i ae ole e hoi e hana ua pau nui i ka ukuia a hookuuia aku mai ka hana aku.

           

HOOLAHA KUMAU

 

Kakela me Kuke

[KAUPALENAIA]

Poe Kalepa ma

ke Komisina

::A HE::

Poe Lawelawe Kopaa.

Poe Agena no na Ma hiko Lehulehu.

 

Kauka Mitamura

Alanui Kukui Ololi Helu @8, Honolulu,

Na Hora Hana:

            Hora 9 a. m. a 11 m; 5 p. m. a 7 p. m. koe ke Sabati. Sabati ma ka hooholo ana.

Telephone Blue 3466  P. O. Box @4@.

 

Hui Alahao ame Aina o Oahu

MANAWA HOLO

Oct. 6. 1904

MAI HONOLULU AKU

No Waianae, Waialua, Kahuku ame na wahi hoolulu ma ke alahao—*9:15 a. m., *3:20 p. m.

No Pearl City, Ewa Mill, ame na wahi hoolulu ma ke alahao—†7:30 a. m., *9:15 a. m., *11:05 a. m., *2:15 p. m., *3:20 p. m., *5:15 p. m., ‡9:30 p. m., †11:15 p. m.

MAI WAHO MAI.

Ku i Honolulu mai Kahuku, Waialua, ame Waianae mai *8:36 a. m., *5:31 p. m.

Ku i Honolulu mai Ewa Mill ame Pearl City mai—†7:46 a. m., *8:36 a. m., 10:38 a. m., *1:40 p. m., *4:31 p. m., *5:31 p. m., *7:30 p. m.

*Kela ame keia la.

‡Sabati wale no.

†Koe ke Sabati.

G. P. DENISON,

Lunahoohana.

F. C. SMITH,

G. P. & T. A.

 

EXTELL AME SHAW.

(Na pani ma ko J. C. Axtell makalua.)

Na mea hoopae a hana i na

KIA HOOMANAO AME NA PA-HAO.

            Pau pu no hoi me ka hoomaemae ana i na pohaku kia hoomanao, ke kakau ana i mau olelo hou ame k@ pao ana.

            Keena ame ka Pa, 1048.50, Alanui A-lakea, Telepona Helu 1801 Blue.

            Pahu leta Helu 642, Honolulu.

 

Ka Huaale Helu Ekahi

            O na kane ame na wahine o na papa like ole ame na kulana like ole: na poe eli lanah@ na loio, na kahunapule, na mekanika, na kelamoku, na poe mahiai, na haumana, na kupakako, na poe kaahele, na poe holo makaikai,—ina no ia ma ka moana, ma na papu pale palena aina, iloko o na lua maina, keena oihana a i ole kula hoonaauao paha; iloko o ke kulanakauhale a i ole ma na kuaaina,—e ike ana no lakou o na Huaale a Ayear's oia ka helu ekahi no ka hoomaemae ana mamua o kekahi mau laau e ae, a ma na ma'i hoi apau i kupono no ka hoohemo ana.

Huaale a Ayer's

he hoohemo kana me ka maikai; ke hooia nei keia mau huaale i ka eha iloko o ke poo, manawahua ame na pilikia apau oloko o ka opu. Ua hanaia me ke ko momona.

            Aole he mauhuaale maikai loa i like aku me na HUAALE A AYER'S.

            Ua hoomakaukauia e Dr. J. C. Ayer & Co., Lowell, Mass, U. S. A.

 

HOIKE NO KA MAIKAI O KA LAAU KUNU A CHAMBERLAIN.

            Penei ka Mr. John Main, Lunanui o ka Hui P. J. Peterson, o Bloem@@ntein, Aferika, i hoike ae ai no ka pomaikai o ka lehulehu; "He kuai nui ia ka Laau Kunu a Kamalena maanei, a oiai ua lawelawe makou iaia no na makahiki loihi, ua hiki ia makou ke hoike ae me ka oiaio ua oi aku kona kualia mamua o na laau kunu e ae i hoomakaukauia no ia mea hookahi." O keia ka laau i hooialoia aku imua o ka lehulehu he hiki ke hoola i ke anu, ke kunu, ka hupekole ame ke kunu kalea, a he hiki ke haawiia i na kamaiki me ka poino ole. Ke kualia nei ma na halekuai laau lapaau apau. BENSON, SMITH & CO., LTD. na Agena ma Hawaii nei.