Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIV, Number 6, 9 February 1906 — KULIANA Ka Weli o Damaseko. KA HOOKO MOEUHANE A KA U'I ULINA. [ARTICLE]

KULIANA

Ka Weli o Damaseko.

KA HOOKO MOEUHANE A KA U'I ULINA.

MOKUNA XI. I MAI KAHI POINO A I KEKAHI.

]N r aanei, ua pau ae la na poe Arabia i ke kau maluna o ko lakou mau lio, he ekolu iwaena o lakou i kau ae maluna o ko Ulina ma mau lio, a i ka puka ana aku o ke kauoha mai ko lakou haku aku oka lakou hoomaka no ia e nee. Paa iho la o Ulina ike kaulawahu o kona lio a paa i hiki ai iaia ke hooponopono ae iaia iho; eia nao. me he mea la aoie he nana ae o kona lio i ka Ulina mea e hana ana. Ua holo aku la ke alakai o na poe Arabia mamua; alaila mahope aku elua o ko lakou auna, alaila, o Ulina ma aku, a mahope aku ko keena oua poe-la e kiai ana hoi ia Subala. Aia lakou ke holo malio la iloko o ka ululaau, a ia lakou i puka aku ai ma ke kula malaelae, hoomaka aku Ia lakou e holonui. Hoomaopopo iho la o Ulina he mea waiwai ole nona ka hoao ana e alakai i kona lio, nolaila. ho<-»-ponopono iho la no keia ike ano o kana holo ana. Ua nawaliwali oia mamuli o kona maka'u ame ka pihoihoi, a kau mai la imua o kona mau maka na hiona hooweliweli ia lakou e holo ana. Ua hiki /ole iaia ke kukai olelo aku me kana Alahia, oiai ke pohapoha la na kapuai wawae o ko lakou nei mau lio, a e haupu wale ae ana 110 ua u'i la, a e ninau iho ana iloko ona, heaha aku ana la ka hopena o keia huakai: 3 Hoomau aku la no lakou nei i ka holo ana me ka hoomaha ole, me ka huli ole hoi nia kekahi aoao a i ole ma kekahi; e holo ana hoi iloko o ka pouli e aaki ana. Hala ae la he mau mile loihi, a i ka wehena ana mai o ke alaula, ua hoea aku la lakou nei iloko o kekahi ululaau, a malaila i hoomaha iho ai lakou mai kahi mamao ole aku mai kekahi ululaau pama opiopio nana e hoomalumalu iho ana i kekahi wahi punawai uuku. "Ano, e na lede, he mea pono ia olua e hooluolu iho," wahi a ke alakai i pane mai ai, iaia i hele mai ai a hapai ae ia Ulina ma mailuna iho oko laua mau lio. "Maanei kakou e hoomaha'i no kekahi mau hora pokole, a aole hoi e loihi loa e hoea hou mai ana no wau imua o olua." Huli ae la oia a hoi aku la no kalii a kona mau hoa e noho mai ana. "E Alabia, heaha la ka lakou e hana mai ai no kakou?" wahi a Ulina, me ka puili ana'e i kona mau lima. me ka maka'u pil. Aka nae, aole i pane aku kana Alabia. Ina he wahi hoohuoi kahi iloko ona, ua aa ole oia e hoike ae. . "O, mai maikai loa ina aole au i holomalu mai nei! He hoopai keia no ka'u hewa i hana'i!" wahi a Ulina i mihi iho ai. • "Hamau! e kuu haku. He ulia keia i kau mai maluna o kakou, aole he hoopai. E kali a hiki i ka maopopo ana o ko lakou la mau manao," i pane aku ai o Alabia. "Aka hoi, e Alabia, heaha ko lakou la manao? Me he mea la e kau mai ana kekahi pilikia nui maluna o kakou. Heaha ko lakou mea i lawe loa ai ia kakou a mamao mai ko kakou wahi i makemake ai e hele aku? O, e Alabia, ke maka'u nei au." "Aole, aole pela, e kuu haku. E manaolana mau kakou no ka pono. A©le lakou e pepehi mai ana ia kakou." "Auwe, i hooho malie ae ai o Ulina, me ka puili ana'e i kona mau lima, "malia paha he ulia i'o keia e lilo aj ka make oia wale no ka hopena hauoli e loaa mai ana!" Ua haalulu ae la o Alahia no keia mau olelo a kona haku, a mai kona mau noonoo ae i kela manawa ua hiki ole iaia ke hooponopono iho i kana pane e.waiho aku ai i kona haku, oiai aole i hiki iaia ke hoopu-a'e he wahi huaolelo bou, mamuli o kona inaka'u o lohe mai na Arabia. MOKUNA XII. KA HANA A NA ARABIA I MANAO AI. Ia Ulina e noho ana iluna o ka mauu, e hilinai ana hoi i kekahi kumu pama, a e kau ana hoi kekahi o kona mau lima maluna o ko Alabia lima, ua hiki loa iaia ke ike maopopo aku i ke ano o na poe nana i hopunio iaia. I kela manawa ua hohola mai la na kukuna malamalama o ka la iluna o na kuahiwi, a ua hala aku hoi ka omamalu oka po. Ua pau iho ka hoohainu ana oua poe Arabia nei iko lakou mau lio i ka wai, a ua hookuu aku ia lakou e ai aku i ka weuweu e ulu ana me ka uliuli, aiai hoi ua poe la e hui ana i kahi hookahi, e hoolohe ana i na olelo a ko- lakou alakai. He kulana hihiu ko leeia poe Arabia. Ua pahonohonoia ko lakou mau lole a ua lepo no hoi, a he lepo no hoi ko lakou ili; eia na'e o ka lakou mau meakaua he palahinu hoi kau me ka oi pu, a 0 ko lakou mau lio he ikaika a ola maikai no hoi. Aole i loihi loa ko lakou hui ana a' kamailio, alaila lawe mai la kekahi o lakou i ka puolo i laweia aku mai ia Subala. Ua weheia a'e la ua puolo nei e ko lakou alakai, alaila weheweheia a'e la na lole a waiho hamama iho la imua o lakou. Iloko oka pulima hoopumehana silika o ka kaua Ulina, loaa iho la ke eke dala a ua u't ia, a i ka lalauia ana ih.o keia o ua eke la ua hemo a'e la ke po'i a hanini aku la na apana dala rula iwaho; a ia manawa i hoo a'e ai ua poe la me ka piha i ka hauoli. Aole i loaa iho na mea makamae o ka kmia Ulina ma ua puolo la, oiai mamua o ko lakou haalele ana aqu i ka halelio a lakou i kii ai i mau lio no lakou, ua hookaawale a'e ua u'i la i kona mau mea makamae mai ua puolo lole la, a hookomo iho la. i ka pahu ili uuku, kahi i waihoia ai ua mau mea makamae !a, iloko o kona poli. "He poe powa aihue keia," wahi a Ulina i puana a'e ai, i kona manawa i ike aku ai ia lakou e mahele ana i ke dala. "Ae. e kuu haku," wahi a Alabia i panai aku ai. "O ka'u no ia 1 hoohuoi mua loa ai no lakou. ,# "No Kuliana paha keia poe?" wahi hou a Ulina. "Pehea la oe i ninau mai ai ia ano ninau, e kuu haku? Ua maopopō no ia oe aole loa e ae o Kuliana i na kanaka o kela ano e noho pu me ia." Ia Alabia i hoopuka ai i keia mau olelo. o ia ka manawa i huli mai ai ke alakai o na Ar?bia a hele mai la io laua nei, a mahope o ke kaulono pono ana mai o kona insu maka maluna o laua nei, pane mai la oia, e kamailio ana hoi ia Ulina: "Ke mana'o nei wau aole oe i hoopilikiaia mamuli o ka hoololiia ana'e o kau huakai mua; no ka mea e ae mai ia'u e hoike akti, ua hauoli loa wau i ko kakou halawai ana. Ua maopopo anei i ke Kaikamahinealii Ulina ka mea e kamailio ia aku nei?"

"Alaila, e ike koke no oia i ka mea i lilo ai kona mau lima i puukālahala no ke kaikamahine a Aboula Casema. O Ala Abasa ko'u inoa. Aole anei oe i lohe ia inoa mamua?" "Aole loa. ; ' "Ua kamaaina wau ia inoa," wahi a Alabia i pane aku ai. "A, pela anei, e kuu kaikamahine maikai?" wahi a ua Arabia nei i pane mai ai me ka nanaina hoihoi. "a heaha kau mea i ike ai no'u?" "Ua lohe wau i kela inoa, e ke kanaka Arabia, i ka manawa i haioleloia ai e pili ana i kekahi kanaka Arabia he powa kana hana, a ua lilo mai kana mau hana i mea e kau ai ka \vel\ maluna o na poe e kaahele ana." Ale he mea la ua hauoli ua kanaka Arabia powa la i keia mau olelo a Alabia, no ka mea ua minoaka iho la oia, a pane mai la: "Ua loaa mai la ia oe ka oiaio, e kuu kaikamahine maikai. Ov/au i'o no keia o Ala Abasa, ka powa; aua kauia ko'u weli iwaena o ka poe i maka'u o lilo aku ka lakou mau dala. Aka, e kuu lede maikai," wahi a ua kanaka la i hoomau aku ai, e kamilio ana hoi ia Ulina, "mai maka'u oe no'u. Ua loaa mai nei ia makou kau mau wahi kenikeni; a ke ninau aku nei wau ia oe me ka hookamani ole iho, ina paha he mau mea makamae kekahi ou." laia i hoopuka mai ai i keia mau olelo, neenee loa mai la oia a kokoke i o Ulina la, a kau mai la i kona lima e noi ana. No Ulina ua hiki ole iaia ke hoole aku, a ua ike maopopo aku la no hoi oia he mea waiwai ole ka huna ana; nolaila law-e a'e la oia mailoko a'e o kona poli i kana paliu waiho mea makamae, i hoopaaia me na kaei wai gula, a haawi aku la iua kanaka la. Lalau koke mai la ua powa nei, a wehe a'e !a, a i ka manawa i halawai ai kona lena ike me ua mau mea makamae la—o ka pohaku momi, ke daimana, ka cmerala, topaza, opala ame na pohaku makamae e a'e —hooho a'e la oia me ka hauoli nui. "Ea, e kuu lede, ua hele mai nei no oe. me ka lako. Na'u e malama i keia mau mea makamae 11011, oiai ua oi aku'ko lakou maluhia ina na'u e malama." "L*a maopopo aku la kou ano ia'u," walii a Ulina i pane aku ai, iaia i ike aku ai i ke po'i ana a'e o ua kanaka la i ka pahu, a hookomo iho la iloko o kona poli. "Ua manao oe e paa iho i kela mau mea makamae o'u nau, elike hoi me ka oukou i hana mai nei i ka'u mau walii kenikeni." "He loea maoli no oe ma ke kolio ana, e kuu lede." "Ke manao nei wau ua loaa na hooiaio kupono no ka'u mea i hoike aku nei ia oe. E lawe oe ia mau mea, ina he nele kou; a ma ko'u aoao noi wale no, e hookuu mai oe ia makou e hele. Ua hiki ia oe ke lawe aku i na mea i loaa iho nei ia oe a no makou hoi c hookuuia e hele aku ma ka makou huakai." "E hoomaha mua iho oukou mamua o ko oukou he.le ana aku." "Aole o'u makemake e hoomaha loihi loa," wahi a Ulina. "Pela no hoi me a'u. Aka, 110 keia manawa, he mea pono ia oe c moe iho a hooluolu maluna o ka mauu, a e hiamoe iho hoi no kekahi manawa. E ike hou mai ana no wau ia oe iko kakou manawa c hoomaka hou ai e hele." A iaia i hoopuka mai ai i keia mau olelo, ua huli aku la oia a hoi aku la me kona mau hoa. E hookuu ana anei lakou ia kakou?" wahi a Ulina, me kona hookau ana aku i kona poo malilna o kana Alabia. "Pela ko'u manao, e kuu haku. Aka na'e, aole e hiki āna ia kaua ke maopopo maoli i ko lakou mau manao aia wale no a oluolu mai lakou e hoike mai; ano keia manawa he mea pono ia oe e hooluolu. L'a maluhiluhi oe, e kuu haku, a he.mea pono ia oe ke moe mai iluna o ko'u uha—elike me keia," hopu aku la o Alabia i ka a-i o kona haku, a hoomoe iho la iko Ulina poo iluna o kona uha. "E manaolana mau kaua, aia no he wa e pono ana no kakou." Aole i liuliu iho mahope o ka pili ana o ko Ulina poo iluna o ko Alabia uha, oka hiolani aku la no ia o ua u'i la. No kana Alabia aloha, aole i hiki hou aku i kona mau lihilihi maka ke kiai iho i kona milimili, a mahope o na hooikaika ana, ua hookuu aku la oia iaia iho e moe. I ka kaua mau opiowahine e hiolani ana, hele palanehe aku la 0 Ala Abasa, ame kona mau hoa, ma kahi o Ulina ma, a ku aku la lakou e makaikai ana i ka nani o Aipo. "Ea," i hooho a'e ai ke alakai o na powa, "he nani maoli no keia mau wahine! O Lede Ulina ka wahine u'i hookahi a'u i ike ai." "O laua a i elua lie mau wahine u'i i kupono ole e hookuukuu wale ia," wahi a kekahi i puana a'e ai. "Ua oi loa aku ko laua kumukuai mamua o na mea makamae," 1 puana a'e ai kekahi. "Ua pololei oe," wahi a ke alakai i pane mai ai. "Ua hiki ke kuaiia aku keia kaikamahinealii 110 kekahi noho kalaunu ma o aku oka waonahele o Serina. Aka e hookuu aku ia laua e hiamoe, a pau a'e ko laua maluhiluhi, e hele hou mai kakou e ike ia laua. Ina e liiki ana ia kakou ke hoolilo aku ia laua no ke gula, he mea pono ia kakeu e hoolohilohi ole iho a mae kona nani." Mahope o keia hui kamailio ana 0 lakou, noho iho la ua poe la e paina i ko lakou aina kakahiaka; a i ka pau ana o ka lakou ai ana ua hoi aku la kekahi poe o lakou e hiamoe iloko o ka mauu. I ka hala ana'e o elua hora, ala a'e la o Ulina mai kona hiamoe a'e me ka puiwa, a hopu ino'iho la i na.lima o kona kokoolua, me ka puana ana a'e me ka leo nui: "O! —he moeuhane wale 110 ka. lie weliweli maoli no nae hoi kona ano." "lle moeuhane wale no ka hoi, e kuu haku, maka'u ka oe. Eia no kaua ke ola nei me ka maikai." "E hoomaikaiia na lani!" i hooho a'e ai o Ulina. 1 ka ike ana mai o Ala Abasa i ke ala ana mai o Ulina ma, hopio a'e la oia me ke kapalili elike me kana i hana'i ma ia wanaao, iaia i halawai ai me Ulina ma, a iloko o ka manawa pokole aia kona mau hoa ke ku la iluna. O na lio kekahi i lohe i ka hoailona, no ka mea ua ea a'e la ko lakou mau poo iluna, a hoi a'e la a hui i kahi hookahi, me he mea la ua makaukau e'hooko aku i ka lakou mau hana pakahi. "Ke manao nei wau ua hoomaha oe a ua pau kou luhi," walii a Ala Abasa i pane aku ai ia Ulina, me kona hele ana mai imua ona. "Ua hooluolu i'o no wau," wahi a Ulina i pane aku ai, me kona haalulu iaia i nana aku ai i na helehelena paele o ua kanaka la. "Nolaila, ua makaukau oe e kau hou iluna o kou lio. Ple mea pono ia kakou e hoomau aku i ka kakou huakai mamua o ke Wau ikaika ana mai o na kukuna owelawela o ka la." "Ke manao nei wau aole makou e hele pu aku ana me oukou," wahi a Ulina. "E hele like aku ana kakou e like me ka loihi o ka moe like ana o ko kakou alahele, e kuu lede maikai. Me he mea la aole paha hoi au hoohalahala ana no ia mea." "Aka hoi, he makemake ko'u e hele aku no ka muliwai o Papa." 'O ka u 110 ia i koho mua iho nei 110 Papa ka oukou huakai; nolaila aole au i koho hewa. Ua makaukau ko olua mau lio, a e kauoha ana au e iaweia mai maanei." Ua hookau mua ia a'e o Subala iluna o kona lio, a ike aku la 110 hoi o Ulina i ka nakinaki ia mai o kana kauwa, a pahaohao iho la oia no ia inea. Me ko Lllina maopopo ole i kana mea i hana'i, ua ae aku la oia 1 kona hapaiia ana a'e a hookauia aku iluna o kona lio; a iloko o ka manawa pokole hoea mai la o Alabia ma kona aoao. "Heaha hoi kau i nakinaki aku nei ia Subala iluna o kona lio?" walii a Ulina i ninau aku ai i ke alakai o na powa. (Aole i pau.)