Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIV, Number 8, 23 February 1906 — TISIA-O-ATICA Ka Wiwoole o na Wiwoole-o Ke Ahikanana Nana i Ulaa ke Kanawai o ka Make o Ciretia. [ARTICLE]

TISIA-O-ATICA

Ka Wiwoole o na Wiwoole-o

Ke Ahikanana Nana i Ulaa ke Kanawai o ka Make o Ciretia.

MOKI'NA VII. KAIKAMAHINEALII ARIENDA. "A, e kuu Kalia maikai." wahi hou a ke kaikamahinealii i pane ae ai nie ka hanu nui ana iho, "niai ka make ana o kuu aukualiine a hiki wale i keia inanawa, peia hoi la ka ha'o ana o ke aloha makua | mai a'u aku. Eia nae, ao!c au i poina i kuu aloha no kuu makua-; iiine maikai a oia waie no ka'u i aloha ai." j "Ile mea oiaio no—o Moi Mainosa kuu makuakane," wahi hou a Arienda i iioomau aku ai, "eia nae, aole oia i hana mai i na hana! aioha i ku i ke ano makua a hiki waie i "keia manawa. E like no ine Kona aioha uie i kuu makuahine a i kupono i ke kane i maleia e aloiia aku e pono ai, peia 110 i loaa ole ai ke aloha kupono iioko ona nu ka'ia kaikamahine. s "Ina iie aioha i'o kona i kuu makuahine, a hana aku oia i ka maikai nona aole no oia e inake koke, ke kumu no hoi ona i kaawale koke aku ai mai kona alo aku. A no'u iho, ke manao nei wau ua oi aku ku'u kaawale mai iaia aku e like me ke kaawaie ana aku o kuu luakuahine. ir.ai ona aku." i "Aiaiia,'' wahi a kalia i pane aku ai me ka piha o kona uhane i ke aioha no kona hakuwahine opio, "e haawi ana wau i kuu kokua j ana apau no ka hoopakeie ana i kuu'hakuwahine." | Kuu iho ia ka hanu nui ana o ke kaikamahinealii, mainuii o na oleio kuka hooiana, a manaoio iho ia oia ia manawa aole i'o no oia c lilo i moepuu na ka papahana a na moi, aka, iloko o ka manawa kupono e kaawaie ai oia mai kona makua aku a no ka inau ioa hoi. A 1 ka noonoo ana ia mea, aole ka maka'u ame ke kaumaha iioko ona. a wahi no ana, aoie oia e mihi ke mahuka oia mai kona makua aku. He nui no na inanawa i ku aku ai o Arienda imua o na moi a iiui no hoi me ka Moi o Aikupika, eia nae, aoie he ioaa iki he wahi hoohuoi no *a hoowahawaha o ke kaikainahinealii, oiai, iie hoike mau aku o Arienda i kona hookipa maikai ana ame ka iauna maikai ana, iaia no nae e uumi ana i kona hoowahawaha nona. A o ka niia i ikeia, ua oi ioa mai ke aioha o ka Moi Sarepisa i ka waiiine opio o Ciretia, a no ia iiaawina i ioaa kukonukonu aku iaia, ua noi ikaika aku la oia ia Moi Mainosa e hooko koke ia no ko iaua maie ana me ke kaii o'ie aku a hoea mai na pio. O kona makemake nui oia 110 kona ike koke iho, oia ke kulana o ka wahine u i iiookahi ana i ike ai, a e hookoia hoi me ka hoohakalia oie. I A ua maka'u no iioi oia o hiki mai kekahi mea e ano-e ae ai, a o ka haunaele no ia o ka moekahi o ka pana ana o na noonoo o laua. Aka, ua ha'i aku o Moi Mainosa i kona hoa moi i ka hiki ole :aia ke hana aku pela, no ka mea, ua hoopaa aku oia i kana oieio i kana kaikamanine, no ka wa e hoea mai ai na pio o Atenai e hookoia aku ai ko laua maie, a he mea pono iaia e ku ma kana olelo i hoopaa ai. "Aoie 110 ka maka'u o Arienda i kona lilo aku i wahine nau, wahi a Aioi Mainosa i hoolana aku ai i kona hoa moi, "aka, no kona aioha maoii no i kona makuakane nei. Noiaiia, e oluolu e kuu tioa e hoomanawanui a ka wa kupono. Mai maka u oe i ka iiio ole mai o keia makana nui nau. E hoomanao iho oe, nau ia." I kela ahiaiii mahope iho o na kukaiolelo ana o na moi, ua hui hou ae la ka moi o Aikupika me ke kaikamahineaiii, a no ka nui ioa o ke aioha o ka moi, a iaia e kau mau ana na maka inaluna o ua u i ahai puuwai nei, ua ialau okoa aku ia ua moi nei i ka lima o ka wahine u'i a paa iioko o kona mau lima pepeekue a hapai ae ia no ka honi ana; a muki iho ia t ka lima palupalu o ka wahine u'i. Aia keia iiana ana, ua aneane loa ka wahine opio e huki mai i kona lima a uwa'ae, aka, ua hoomanao koke ae ia oia i na kuka ana aua me kona wahine ukali, aiaiia, uumi koke iho ia oia i kona ulupum A i ke kakahiaka o kekani la, i iaukanaka ae ai ko ke kulanakauhale o Ciretia. O ka mea nana i hoala mai i na kanaka o ka aina, oia| uo ka ikeia ana aku o kekahi n«oku eieeie e hookomo mai ana ma ka manawa i wehe ae ai ka pawa o ke alauia, a ike moakakaia aku la kona ano kanikau i ka wa i o ae ai na kukuna o ka la, a hoomanao koke ae la na makaainana o Ciretia, he moku ia no na pio o Atenai c lumaiia aku ai īloko o ka make. A ke nana aku i ka hiohiona laula o na makaainana, aole ka hoihoi, ame ka iini me lakou no keia hana weliweli, pela i pu-a ae at ka nanaina haiamu o ka lehulehu. A aole no hoi lakou i hoike ae iiO ka manao e hookuuia na pio. Ua ike no na makaainana o Ciretia i ke kumu o ka hanaia ana o keia mohai weliweli, oia hoi, ka panai ana no na ola mai-eamae o Ciretia i iukuia e ko Atenai, a iioomanao pu ae la no hoi lakou i ka haawi ana o Moi Igiasa o Atica i kona ae no ka hooko ana i ke kanawai make o Ciretia. . . Aka. aia no he poe makaainana i makemake nu\ e papaluaia mo ka hoopa'i no na Atenai, oiai hoi kekahi poe e kau nui aku ana, o ka l>au ae o keia ino weliweli. A no keia poe makaainana no hoi o uretia, aole lakou apau i ike i ke kaumaha ame ka ehaeha maoi>opo o na haawina i kau aku maluna o ka poe i kiolaia iloko o ka lua iiona, no ka mea, aole lakou i ikemaka i na hoomainomo o ka lua ame ka hiki oie ke puka hou iwaho ke haule iloko o la wahi. U na kiai wale no ka poe i maopopo loa ia rnau anoai. t T a hookomo mai la ka moku eleele o Atenai a mo-ku mai la ma ka nuku •> ke awa ma ka hookuu ana iho i ka heleuma, alaila. hoouna oieu la o Moi Mainosa i kona mau moku liilii i kai i ka moku kani'.au no ka iawe ana mai i na pio. A kau na pio iluna o ka uwapo. alaila. ma-ki aku la lakou na > *>io kane eniku ame t\a wahine opio ehiku, i paa i na aal\u eleele me : i hoopuniia ana e na koa o Ciretia. E hele ana ko lakou huakai no ka halealii. kahi o Moi Mainosa e kali mai ana o ka hiki aku, a ia ukou e nee malie ana. aia he mau kaukani o na makaainana o Ciretia e paapu aua ma na alanui. A ka. heaha ka mea i ano-e ae ai ka nana ana o na kanaka maluna - keia poe. he haawina hoi i loaa ole ia lakou mamua? Heaha hoi k a mea nana i hooulu ae i na hawanawana ana iwaena o lakou? ."Owai kela? Ea, owai hoi kela?" wahi a ka nu-ne laula o ka leiukhu o Ciretia. # t I \e, i o hoi kela. He kanaka u'i o ke kulana hanohano ke uJia akw. aka. ke hele nei no ka molia aku i ke ola iloko o ka make. \ fiai mua mai o ka hoounaia ana mai o na pio o Atenai o keia paha kawnua loa o ka hehi ana o kekahi kanaka opio kulana hanohano mlhe la he koko alii ka i iloko ona. he opio hoi e lumaiia aku ai iloko o m lua liona a ka moi o Ciretia a o Mainosa kona inoa. |"Ma kt*u ola nei. M wahi a kekahi kaikamahine opio o Ciretia i uokio ae ai iaia e ku ana ma ke kihi o ke alanui, "aole loa he pono

1 iki o ka lawe ana i kela opto no ka niāKe. He ktintaka:a maoli c:a e nake." v.-ahi 2- kekahi a oia r.o hoi ' <ek?r.i »> n?. k?rk-»niah:re u'i ka am?.. " Ao!e e ne!e ka iho mai 0 : o » a ? *>?ha : *:e •"'.lona a -awe t:copakele a-' iai'i niai ? komo ana ak:: o ka make. Aoie e por-o e l:Io ke ola o kela 5 kanaka o;>:o, a o v.y ho: apau." f A hala kekaiū umi niinuke ua kaalo ~a h-:ikai k-inikai: nei •;> na onio o Anmai nnnma oono o ka Veo o ka kahi o i Mo? Mainoia e no!io nana mei ar.a. Me M,ji : J areoi«a. ka ; Moi n Aikupika. ame k»f-ahi mau aliikoa ano nui o ke a! A :• malaila pu ro hoi ke Kaikamahinealii Ant-ruia an:e k->na poe haia- : waiiine. "Ma ktui manao." v.*2hi a Moi >arep:<a i hoo!:>-> ae ai nia ka manawa i kaa pono ae ai ka huakai manr.* 1 pono o lakou. "aoie i : . ki!p<' no keia kanaka *>pio e ilok -o ka make. Eae anei ■ e e iilo mai oia na'u no ekolu kaukan: dala. Ao'e i kupono ka make i nona i keia manawa. >fa kuu manao he k»1 wiwoole oiaio oia. ahe pomaikai nui ia o'u ke lilo inai oia i koa na r ; ." j Hoole aku la ka Moi Maino>a ma ka lui iuli wale ana no o kona I poo. no ka mea, ua ike oia he hana hiki oie ia iaia ke hana e uhaki ai i ke kanawai. A no Arienda hoi. ua pau loa kona noonoo maiuna o na wahine opio e ka'i ae ana, a hu mai la kona aioha no lakou. a iaia e loku ana no na wahine opio, ua lohe aku ia oia i na olelo a Moi Sarepi>a. I a na ia mea i huki ae i kona mau maka, a kau aku ia maiuna o na [kanaka opio. ! Aka, aole i iiuliu ua mokio poioiei loa aku Ia kona ike maiuna o | kekahi kanaka opio oioko o ka huakai. a oia no hoi ke kanaka opio a ' Moi Sarepisa i hooho ae ai 1 koa nana, a ia Arienda e hakapono ana I maluna oka opio kane malihini, ua haiaw r ai aku ia kona ike me ko I ua opio nei oiai e nana mai ana no ua opio nei iluna i ka aieo. poioiei loa nae ia Arienda. A hui ae la ko laua nana ana. kekahi i kekahi no ka manawa mua loa. Aiaila, holopuni ae la ka !ia iioko o ka nui kino o ke kaikamahineaiii o Ciretia i ka ike i'o ana aku i ke kilakiia ame ka wiwoole oke kanaka opio. Aole mamua aku i ioaa ai iaia ia ano haawina a o ka mua loa keia. Iloko o kona mau hoomanao ana, ma na manawa apau ana i noonoo ai no ke ano o k'ona hoapiH o ia mua-aku, ua loaa no na hiohiona o na ano o ke kanaka opio malihini ana e ike la i keia la i ku hoi i kana ii'a ana, aka, aole oia i moeuhane e ike aua oia i kekahi hiohiona o ia ano ma keia la. Iwaena o na opio o ka huaka'i aia ka hapanui o ko lakou mau maka ilaio o ka honua ame na nanaina haikea no hoi, e hoike ana i ko lakou kaumaha, aka, no keia kanaka opio hoi, aia kona helehelena iluna, aia kona mau maka ke nana la iluna me ka maikai. me he la, aoie he mau piiikia no ka huakai e nee ana, a maluna o kona mau papalina na hiohiona o ke kanaka u'i. Ike pu aku la no hoi ua wahine u'i nei o Ciretia i ke kulana iahalaha o ke kanaka opio malihini, a i kana noonoo wale aku, me he la e waiho mai ana oia i mau olelo hooiana no Arienda popilikia, a no ka pihoihoi loa o kona noonoo i ka inu ana i ka makemake no ke j kanaka malihini, ua haki pu ae la ka moekahi o kona hakukoi ana ma ! ka lou iki ana inai o Kaiia, kona wahine ukali, e ku kokoke ana no mahope pono ona, a mamua o ka pane ana mai o Kalia iaia ua hooho jkoke aku ia ka hakuwahine: "Ea, ina kaua." "Hamau! E kali iki kaua e kuu lede. Ke ike la wau ina mea i apau. Aneane e heie ko makuakane, a aia na maka o ka leliuiehu ke kau mai la maluna ou, nolaila, e haaw r i aku oe i na minoaka." Alaiia huii hou ae 1a oia imua o kanaka a kau aku ia kona mau maka maluna o ka opio maiihini no ka lua o ka manawa ame na minoaka no hoi ka haawiia ana aku, a no ka piha loa o kona uhane ua hfki ole aku ia iaia ke hoomanawanui. Aole oia i aa e nana hou aku, no ka maka'u o ano-e loa ae oia a kaa mawaho o ke kupono e komo ai na ho.ohuoi ana. A i ka manawa i pau ai ka nana ana o Moi Mainosa i kana mau pio. mahope iho ka imi pono ana i ko lakou mau makahiki, i maopopo ai ko lakou 00 loa a opiopio loa oie, ua haawi aku la oia i kana kauoha e hoopaaia na pio iioko o ka iua-paahao, malalo pono o kona halealii. kahi e hoopaaia ai no kaiii ia ae no ka hoolei ana ia lakou iloko o ka lua liona. Ma keia nana ana o ka Moi ua hoi iho la kona noonoo a ka maikai mamuli o ka hooko ponoia ana o ka manao o ke kanawai, e koi ana i mau opio u'i, i kaa ole ma o aku o ke kuiana eiemakule, a kaa ole i ka opiopio loa. MOKUNA VIII. HUI MALIHINI MA KA LUAPAAHAO. He mau manawa mahope iho o ko Arienda hoea ana aku iioko o kona keena inoe. ua noho hoomaha iho la no oia me he la nae, e moeuhane ana, a o Kalia no kahi me ia, aoie nae oia i noeueu aku i kona hakuwahine. A haia kekahi manawa, ua pane okoa aku la ka hakuwahine: E Kaiia, ua hoomaopopo anei oe iaia?" Ua waiho aku oia i keia | ninau i kana Kalia me ke ea ole ana ae o kona poo iiuna, oiai, aia oia ma ke kulana me he la e noonoo nui ana. j "lawai kau e manao nei e kuu hakuwahine?" i ninau aku ai o Kalia no ke pahaohao. Alaiia, ea ae la ke 000 o Arienda iluna me la e hoike mai | ana ua pniwa oia i ka loaa ole o ka manao o kana ninau i kona wahineukali. ! "Iwaena o lakou apau, he hookahi mea i maopopo loa ika umeia oka noonoo oka lehulehu. Aole anei ooe kekahi i umeia?" wahi a Arienda i pane aku ai. j "O, oka opio kane o Atenai kau e manao nei. Oia aku la." "Ae," i hooia aku ai o Arienda. "Pehea no la e hiki ai ia'u ke alo ae?" wahi hou a Kalia. 4, Xo'u 1 iho, aole au i ike i kekahi kanaka u'i e like me kela, a he keu kona | Kulana aka hiwahiwa nui wale. Aole anei ou hoomaopopo i ke ano wiw r oole maluna o kona kino, ame ka hanohano o kona kulana." Aoie anei ou hoomaopopo i na hooho mahalo ana o ka Moi o Aikupika. nona? Av>le anei ou hoomaopopo aku ina onohi o kona mau maka?" Alaila apo ae la na liina o ke kaikamahinealii a kaomi iho la maluna o kona umauma me ka hanu nui ana iho. "O, e Kalia, manao anei oe aia no ka iini o kona puuwai me kekahi o na ltde o Atenai e noho inai la ihope?" Ma keia hoike manao o ke kaikamahinealii. ua hoopuiwa loa ia ka wahineukali no ka lohe ana i keia hoike manao moakaka loa. he meahunā hoi iloko oka puuwai o kona hakuwahine. Eia nae. no ka pili mau ana o Kalia i kona iiakuwahine, aole oia i hoike aku i kona ano hikilele no ia mea. Aka. no Arienda, ua ike no oia ua hiki loa iaia ke hilinai i kona wahineukali. alaila, ku ae la o Kalia a hele mai la a ku ma ka aoao o kona hakuwahine. "E kiui hakuwahine." wahi a Kalia i pane aku ai me ka leo ohy olu. "e pane aku ana wau i kau ninau. aka, malia paha he koho kuhi-j hewa wale no keia, no ka mea, he mea maalahi loa ke komo ana-| mai o na kuhihewa, a he nui no hoi na hemahema i hanaia e a'u. Aka, o ka'u e hoike aku ana ia oe, ua manao no hoi wau ua ka-i kooia lakou e kekahi mau kumu kupono i loaa ia'u. O ko'u manao. aole he mea a ka opio Atenai i haule i ke aloha, a aohe no ana aloha o Atenai e noho mai !a." "Pehea oe i manao ai pela?*' "No ka mea, ina he aloha kana ohepe aole e kaulono loa kon? mau maka maluna ou. Ua ike an ia mea, no ka mea, ua hakilo loa au i kona nana ana iluna o kakou, a i ka nana aku, me he la aia ks pana o kona puuwai ma kahi o ka nana ana o kona mau maka e e ana." Pii ae la ka ulupuni iloko o ke kino o Arienda a hanu nui iho ls me ke ano pihoihoi, aka, aole i liuliu ua ku koke ae la oia iluna a hopr aku la i ka lima o kona hoa me ka pane ana aku: <Aole !