Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIV, Number 8, 23 February 1906 — KULIANA Ka Weli o Damaseko. KA HOOKO MOEUHANE A KA U'I ULINA. [ARTICLE]

KULIANA

Ka Weli o Damaseko.

KA HOOKO MOEUHANE A KA U'I ULINA.

MOKUXA XIII. MA XA KAT. O PAĪW. I ka \va i poha aku ai kela inoa i woliia ma Damaseko apuni, haaluUi iho la na kuli o ua Aia Abasa !a. no ka inoa ua maopopo iaia aole loa he kanaka i oi loa aku kona inaina ame ka hookuke ana aku i na poe powa mai na kula aku o I)amaseko elike me ka kaua Kuliana. Aka nae. aole i liuliu iho, hoi niai la kona mau noonoo maikai. a ua ike mai la oia he eha wale no keia poe a he lehulehu hoi lakou nei. heaha hoi ka mea e maka'u aku ai: "Ina o oe keia o Kuliana/* wahi ana i pane aku ai, "alaila ua hele mai nei oe me na wahi kanaka kakaikahi me oe. Heaha mai nei kau?" "I hele mai nei au e kaili mai ia oe aV i kela mau pio an e paa inai la. E haawi mai oe ia lakou iloko o ko*u mau poholima, a aole au e hana wale aku ia oukou." ' % A ina hoi e hoole aku ana wau i kau?" Alaila. e kaili mai ana au ia lakou me ka limanui. la'u e papaleo pu nei me oe ke ike aku Ja au ia oe. Ina aole au i hewa ma ka*tl koho ana, o oe no o Ala Abasa. ke kanaka Arabia—he kanaka puuwai koko e ola nei hoi ma ka powa ana i na wahine ame na elemakule," wahi a Kuliana i pane aku ai me ka leo kalakala o ka inaina. ' Ae, o kau ka ia!" i hooho a'e ai o Ala Abasa, me ka huki ana a e i kana pahikaua a hookonokono aku la i kona lio e nee aku imua, "e hoike aku ana wau ia oe i kekahi mea i liiki i ke kanaka Arabia ke.hana aku! E. e o'u mau hoa! E make keia poe lapuwale!" Iloko o ka manawa pokole ua makaukau a'e la ua poe Arabia la no ka lele mai, a holo mai la lakou imua no ke kahua kaua, kah\ hoi a ko lakou alakai e hele la. I ka wa a Subala i ike ai i ke kaawale ana aku o kona mea nana e kiai ana, kahea aku la oia ia Alabia e hele mai e hookuu a'e iaia. *'E oki ae i keia mau kaula,"wahi a Subala i kauoha aku ai, "malia o hiki hoi ia'u ke kokua aku. Ea, aole anei keia he hana na na uhane maikai o ke aloha?" Aole i loihi !oa ko Alabia wehewehe ana a'e a hemo o Subala mai kona noho a'e: a i ka wa no i hemo ai o Subala oia no kona manawa i lele aku ai iloko o ka huikau o na kanaka e hakaka ana, e o ana hoi ka leo o ka lakou mau meakaua, a e hulali ana hoi i ka onohi o ka la. . Me ka nanaina hoohenehene i ike aku ai o Kuliana i ka nee ana mai o ke alakai o na poe Arabia imua ona. oiai o Hobadana, e ku ana hoi ma ka aoao o kona haku me ka nanaina huhu a e haka pono ana kona mau maka i na enemi. Lele aku la no lioi o Selima ame Otna \mua, a i ka manawa i haawiia a'e ai ke kauoha no ka ulele ana, ia manawa i ikeia aku ai laua e noonoo akahele ana.-me ka ikaika hoi o ka manao e paio aku, he mau hiona hoi e ike maopopo ia aku ai aole laua he mau kanaka hiki wale* no ke hoopaaniia. Holo pololei loa mai la o Ala Abasa iinua o Kuliana, me kana pahikaua i makaukau e inu aku i ke koko o kona enemi; aka na'e ua kuhihewa oia no Kuliana, ina ua manao oia e loaa ana kahi e make koke ai o Kuliana, alaila, ua hoohokaia aku oia i keia manawa, no ka mea i ka haunapahi mua 110 a Kuliana, koheoheo ana ka pahi a ua Ala Abasa nei i ka lewa, a ia manawa me'ka hoohakalia hou ole iho, hoopili ana o Kuliana ma ka aoao o ka lio o ua kanaka la, a inu aku la kana pahikaua i ke koko o kona enemi, a walawala aku la ke kino o ua kanaka Arabia la ilalo, kaawale ke poo kaawale ka pauku kino, he luahi na ko Kuliana inaina. Aia o Subala malaila i ka wa i haule ai o Ala Abasa, a me kona hookaulua ole iho, hopu iho la oia i ka pahikaua a ua kanaka la, a lele koke aku la i ka manawa a kekahi mau kanaka ekolu e hoohoa ana ia Kuliana. Hahau aku la o Kuliana i kekahi o lakou ma ka oniu ana o kana pahikaua, a lele ana ke poo oia kanaka i kahi e, aka na'e mai oi papalua aku kona luhi ina aole i hoea koke aku ke kokua nona; no ka mea, he mau kanaka ikaika laua, a o ka make ana o ko lakou alakai ka mea nana i haehae a % e iko lakou inaina a hooikaika ia lakou e lanakila. Aole me ka manao e panai aku. Aole, aole loa. O ka make ana o Ala Abasa he mea ia e koe iho ai na waiwai makamae, ke dala aine ke gula, a lakou i aihue ai, ika poe e ola ana. Aka, o ka hoea ana mai o Subala ma kahi e hakaka ana me ka maopopo mua ole, ka mea nana i hoololi a'e i ke kulana pilikia o ka kaua Kuliana. Mahope mai oke kua i hahau mai ai o Subala i kekahi ona Arabia e paio nei me Kuliana. a o kekahi iho hoi o laua ua like rne ka opala imua o na lima konahao o ka kaua Kuliana. I keia manawa no hoi aia o Hobadana, Selima ame Oma ke hakaka la me ke koena aku ona Arabia. He elua i make ia lakou, a he elua i "a'o i ke koa a'o pu i ka holo." Pela iho la i hanaia ai keia mea: a he mea no hoi keia e pahaohao ole ia ai. Ua loaa no na mano koa i keia poe Arabia, aka ua nele lakou i ka ikaika ame ka huki like i loaa i ka aoao o KuHana ma. He mea oiaio, ina no i kaa ka paio ma ke ku ana he alo a he alo iluna o ka lepo. a paio aku ma ka lawelawe lima maoli ana, ua hiki loa ia Kuliana hookahi ke ku aku imua o keia poe ewalu i hoonana mai ia lakou. "Aole he waiwai ka hahai ana aku mahope o kela mau lapuwale e holo la," wahi a Kuliana i pane aku ai, i kona manawa i ike aku ai ia Hobadana e kaulono pono loa ana kona mau maka maluna o na kanaka hoohewale. '"£ hookuu aku no ia laua e holo ana. Ua loaa iho la no ka kakou mea i kii mai nei." Mahope o keia mau olelo a ua Weli la o Damaseko, huli a'e la oia ma kahi e noho inai ana na opiowahine. Ike aku la o Ulina i ka hele ana mai o Kuliana i ona la. ame ka neoneo hou ole a'e no kekahi mea okoa, koe wale nona njanao e hoomaikai aku i kona puukalahalā, nee mai 1a oia imua no ka hni ana me Kuliana. "E hoomaikai mai na lani ia oe. e ke keonimana maikai !*' wahi a Ulina i pane aka ai, me kona haawi ana aku i kona lima no ka iulumi ana. "E ka !ede maikai," i panai aku ai o Kuliana, "mai hoopuka i ka hoomaikai ana mal ia'u. E pono owau o kaua ke kahea a'e ina hoomaikai ana nou. Ua ike au i ka mea a'u i aie ai i ko'u ola ame ko'u hele lanakila ana. oiai ua hoike mai no o Hobadana ia'u. O, e ae mai ia'u e lawe a'e a hipuu polena iho i na hoomanao ana nou iloko o ka*n mati pule imua o ke Akua, e hoopomaikai ia mai oe iloko o kou mau la e ola ana!'" Hiolo iho la na waimaka a kiheahea a'e la maluna o na papa!ina palupalu o ka kaua Ulina. a haalulu a'e la no hoi kona mau lehelehe; a iata i hoomnka hctt ?.i e kamailio, na kona leo i kumakaia i eela manao e peepoli ana iloko o ka puuwai o ua kaikamahine la a *Aboula Cascma.

"He mea oiai'o. e ke keonimana maikai." wahi a Ulina i pane a'~"u 2;. me : a rī?au no •_> ko Kuhana paa ana ina lima palupala oua kaikamahme s2. paha oe e hooie mai ana ia'u i ka pono au i koi tnai ai noi;. Ina he* hiki ia «>e ke hapei iho ina h.wmanao ana no'u. ua ie-aa iike no ia mea h»»kahi ia'u. la'u e hoomanao a e ai i ka hopena weliweli a keia p«x* Arabia i hoomakaukau ai no'u. U2 hiki ole ia'u ke h<>3poina a'e i na hoomaikai ana i kupono loa e haawi ia i ka mea nana i hoopakeie a'e ia'u/* "Aia no ia i kou oluoiu mai, e ka lcde maikai." wahi a Kuliana i pane aku ai. nie ka hookuu pu ana aku i ko Ulina !ima. "O ka loaa ana mai o ka ike ia'u ua hoomaikai mai oe ia'u. he kiahoomanao la iloko o*u. A e!a hoi ka kaua Alahia maikai," wahi hou a Kuiiana. nie kona hul» ana'e imva o ko Ulina hoaheie—a o ka mea i nana pono aku i : ;eia hu!i ana o ua Weli la o Damaseko ua hiki no iaia ke :ke aku, he hana ia na ua Weli la i hana'i no ka huna ana a'e i ka "waiwai mapuna e pipii'* a'e ana iloko o kona puuwai. "Aole au i poina nou no kekahi mau hoomaikai ana," wahi a Kuliana i hoomau aku ai. "L"a hana aku wau no ko*u hakuwahine nei." wahi a Alahia i pane aku ai me ka leo nahenahe. Alaila. i kona hoomaopopo ana o ka hoololi ana i ke kunuihana e kamailio ai o ia ka mea nana e hoomama a'e i na hakukoi ana o na opio, puana a'e la oia—"Ua aie nui maua ia oe. e ke keonimana mnikai. a ma ia ano e hookonokono ia ana oe e lawe aku i ka'u mau hoomaikai ana a hoohui aku me na hoomaikai ana mai ko'u haku aku. Ano. ina na'e e aeia mai ana au e kamaiko aku, e ae ana anei oe e hoike mai ia maua, pehea la oe i ike mai ai ia m: j .kv>u?" "He m< a īoa. e k:iu ie<le maikai," wahi a Kuliana i p.ane a'.u ai. e hoike ana hoi imua o l'lina. "a malia paha he wahi ano ulia laki \valr no, aka m'e aole e hiki/ ia'u ke kapae a'e i ka noonoo ana me'he uiea la na kekahi uhane Imaikai i hoomakaukau e i na ;nea apau. la makou i haalele aku ii ia Damaseko, ua hele a'e la makon ina kekahi aiahele okoa mai keia a'e: aka. ia makou ma ko makou alahele halawai iho la makou me kekahi kanaka ilihune i powaia. Aole oia i hoike mai ia'u he poe kanaka Arabia na mea uana i powa iaia. a komo iho la iloko o'u ka niaka'u, malia paha o keia poe nana oia i powa o kekahi paha ia o kou poe kanaka: nolaila, hooholo iho la wau e imi aku i ka mea oiaio. O ke alahele a keia poe i hele ai he lauwili maoli no. a i ko makou hiki ana i ka ulu bama, ua hooholo iho la au e hoopau i ka huli ana. E moe ana makou iloko o ka uiu bama. a o Oma kai ala a'e i ka manawa' a oukou i haalele a'e ai i kahi punawai. Holo aku la oia e nana ika oukou huakai, a ike mai la oia he poe kanaka Arabia, a he elua wahine me lakou. Ma keia hoike, ua kauoha aku Ia au iaia e kau a'e maluna o kona lio a hahai mai mahope o oukou a hiki i ka wa e maopopo ai iaia owai la keia mau wahine. laia i hoi a'e ai hoike mai la oia ia'll he poe Arabia powa keia, a aia hoi me lakou ke Kaikamahinealii Ulina. Oke koena aku na olua ia e hoopau pono a'e. M "Ua maopopo ia'u ke koena aku i koe, e ke kanaka puuwai aloha." wahi a Uiina i pane koke aku ai, me na hiohiona hoomahie maluna ona. A iaia hoi i hoopuka aku ai i keia mau olelo, ike aku !a o Uhna i ka pu-a ana mai o ka ula ma ke alo o ko Kuliana palule. a iaia i nana pono loa aku ai aia hoi ike aku la oia i ke kahe mai o ke koko mai ko Kuliana umauma mai. 44 Ua eha ia oe!" i hooho a'e ai ua u'i la. "He wahi pohole wale no, e kuu leele maikai," i pane aku ai o Kuliana me kona minoaka ana iho. "Ua hoopuni mai keia poe lapuwale ia'u, a ke manao nei 110 au, ina i lele mai keia poe mamua o kuu alo, aole loa lakou e he'.uia e a'u: aka, ia lakou i lele mai ai ma ko'u mau aoao, ua ano*kupilikii ko'u kulana. Eia na'e hoi ua lele mai ka kakou Suba!a e kokua ia'u iloko o ka wa kupono, a malia paha pela iho la au i pakele ai mai ka eha ioi aku mamua o keia. Nolaila. e haalele ana au ia oukou. a e hele a'e au i kuu lukanela a nana e nana mai i keia wahi pohole, a mahope aku e hoomakaukau kakou no na naea e hoea mai ana." Kauoha aku la o Kuliana i na koa paele e hookaawale a*e i na kinomake o na kanaka Arabi» i make, a e lawe a'e hoi mai ia lakou a'e i na dala gula ame na mea makamae i laweia e na Arabia a haawi aku ia Ulina, alaila e uhi iho i na kinomake i ke one, a mahope iho 0 keia ua noi aku la oia ia Hobadana e uana mai i kona wahi eha. He wahi puka uuku ka i loaa aku, ma ka aoao hema, malalo iho o ka iwilei, a oiai aole he kahe nui mni o ke koko, ua manao ia iho la aole he poino e loaa mai ana. 1 ka wa i pau ai ke kanu ana o na koa paele i na kinomake o na kanaka Arabia. hele a'e la ka kaua Kuliana imua o Ulina, a ninau aku la iaia (Ulina) i kona wahi e makemake nei e liele. "E lawe aku no wau ia oe a hiki i ka hopena o kau huakai," wahi a Kuliana i pane aku ai, "ina no o kau huakai a no ke kulanakauhale o Damaseko." "Aole no laila ka'u huakai hele," i pane aku ai o Ulina. "He iini ko'u e loaa aku ke ana e nohoia nei e Beni Hada." tra hoopuiwaia o Kuliana i kona lohe ana i keia pane; aka na'e, aole i liuliu iho ua hala a'e la ia haawina mai iaia aku. "Ua kamaaina anei oe i keia elemakule nona ka inoa au i hoike inai nei? M i ninau aku ai o Kuliana. "Aole—aole au i ike iaia mamua aku nei: aka. he hoaloha oia no kuu makuahine, a ua manao wau e lilo mai ana no oia i hoaloha no'u." "Alaila. ke hele nei anei oe mai Damaseko aku no ka huli ana 1 hoaloha nou ?" "E noi aku ana au ia oe, e ke keonimana maikai, e ninau o!e mai oe ia'u ia ninau. Ina ua ike oe i kahi o keia olomana e noho nei. | a he mea hoopiiikia ole aku hoi ia i kau huakai, alaila, e ae aku ana I au nau e alakai aku īa'u i kona wahi." I "E kuu kule maikai, ua ike au i kahi e noho nei keia olomana,! ano i:i walii no hoi ka'u huakai. Ina kakou e hoomaka koke ana e; hele i keia wa. a hahwni ole hoi kakou me na kuia, hoea no kakou ■ ilaila mamua o ka hohola ana mai o na kukuna malamalama o ka la apopo." "Ina pela he mea pono loa e hoomaka koke aku kakou i ka kakou huakai." wahi a i'lina, "a e niki ana hoi ia'u ke holo aku no kekahi nwnrwa loihi me ka hoomaha ole." "E holo no kakou elike me ka hiki i ko kakou mau lio ke iawe ; aku ia kakon." i pane mai ai o Kuliana. iaia i huii aku ai e hooma- > kaukau no ka lakou huakai. Iloko o m minuie pokule mahope iho aia lakou iluna o na Iio, : 3 o Ulina :-me Alahia ua kau a'e la no laua maluna o ko laua mau lio mua i haak'le ai ia Damaseko. a i ka makaukau ana o ua mea apau/ holo aku la v> Kulhna ame kona lukanela mamua. e waiho ana hoi ia Su!>ala me na lcde. a o Oma ame Selima no hoi mahope mai. He mau liora mahope īho o ke aw-akea hiki aku la lakou ma kekahi wahi ululaau unku. a malaila lakou i hoomaha iki iho ai i ko lakou nei mau Uo» a ai iho la hoi' i ko lakou nei pama awakea. a inu r»ku la hoi i ka wai hnihui o kekahi wahi punawai uuku e waiho ena malaila. Maam'i hui a'e ia ua mau op*o la a kaua a papaleo iho la. e ninau aku v ana hoi o Kuliana iko l Hna kulana ma ka lakou huakai. ina paha' ua maluhiluhi oia. a iloko o ia mau hoohialaai ana. me he mea la he mau mea !aita i ulu like a'e mai ka wa kamalii a hiki i ka ntii ana. oiai he hookolmkohu hoi kau ona kike olelo ana. Mamuli o ka lilo mua ana na Kuliana e wehe i ko iaua kukai oielo ana me ka hoemeamea ole iho, ua lilo ia i mea na Ulina e uumi o!e iho ai i ka hoopakiwai ana mai, e ninau mai ana hoi i ko Kuliana wahi i eha, me ka hoike pu ana mai hoi o ua u'i la i kona manaolana e lilo • o!e mai keia \yahi pohole i mea hoopilikia i kona {Kuliana) olakino. I ka pau ana o ka laua papaleo ana, huli aku la o Alahia a pane aku !a i kona haku: "Elike me ka loihi aku o ko'u hookamaaina ana i kela kanaka, pela no ka pii a'e o ko'u aloha iaia a makaukau hoi e hookauwa aku nana. Ma kona kulana aole oia he kanaka no ke kulana haahaa. e ( kuu hakuwahine" 4i E hoomanao mau no au iaia me he hoaloha oiaio loa la no'u," } wahi a Ulina i pane aku ai me ke kulou ana iho o kona poo ilalo. 1 (Aole i J*u.) I