Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIV, Number 8, 23 February 1906 — Kenekuria Umi-kumamaiwa AME Kana Mau Hana Kamahao. [ARTICLE]

Kenekuria Umi-kumamaiwa AME Kana Mau Hana Kamahao.

(K&k&uia Simeon E. Nawaa.) MOKUNA XXV. XA PILIKIA—KE KAILIIA ANA O KA EA O KA AINA AME KA HOIHOI HOU IA ANA MAI—KE KUKULU AUPUNI HOU ANA NA MEA ANO NUI I ALA MAI. Uoko o ka malama o Feberuari. iS4J. ua hoea mai la o Sir Geo. Sinipson anie Kauka Mt'Lau<rhiin i H:-nolu!u nei. he mau alakai no <a Hui Hudson Bay, i hele mai laua no ka hana mn ka aoao o ko |aua Hui, a i ka noho Hke ana me na kanaka ua īke iho la laua ua kr.a ka hemahema ma ka aoao o ko laua lahui. Oia hoi. he mau hoopaapaa a like ole mawaena o ke Aupuni Hawaii sme na makaaii'iana oko laua wahi. ao ke Aupuni Hawaii ka i hoino kumu ole ia niai. Alaila. haawi niai la o Sir Geo. Simp.son ma ka hoai-e ana i ke aupuni he umi kaukani paona ma ke kuike a a o mai Ia i ka moi e hoouna i mau komikina i Amerika a i na mana aupuni o Europa me ka mana piha 110 ka hana ana i mau kuikahi panailike hou me ka hooikaika ana e loaa mai i mau hoopaa ana mai no.ke kuokoa o ke aupuni moi. A mahope o ka noonoo ana ua hookohuia ae la o Sir Geo. Simpson, Haalilio, ke kakauolelo o ka moi. ame.Mr. Rikeke, i mau komikina i haawiia me na mana piha elike me ka makemake, a ma ka la 8 o Apenla, 1842, ka hooholoia ana o ia koho komikina ana. La hoomana pu ia aku no hoi o Rikeke me ka mana piha ma ke ano lie loio'no ka nioi. Ua holo aku o Sir Georg"e Simpson no Alaska, alaila hele a'e la r«ia ka aina o Siberia. a hoea aku la i Pelekane iloko o Xovemaba. Haalele iho la o Rikeke ame Haalilio ma ka la 8 o lulai, 1842, maluna o kekahi mokukuna, a holo aku la no , Mazatlan, ma ko laua alahele no Amerika Huipuia, me ka maopopo ! ole i kekahi mea na niea ano nui o ka laua huakai. I ka wa i loaa a e ai o keia ike ia Mr. Q-iarltpn, hahai aku la oia mahope o na elele Hawaii. no-ka makemake e hoohaulehia i ka lakou hana. Haalele koke iho la oia ia Honolulu nei ma ka la 26 o Sepatemaba. no Ladana. e holo ana hoi no Mekiko. Ua kakau pu a'e 110 hoi oia he leta hooweliweli i ka moi, a ma ua leta la i hoike a'e ai oia ua hookohu aku oia ia Mr. Alekanekero Simpson i kokua kanikela no Pelekane. Mamuli o ko ka moi ike ana he haole keia i ikaika loa kona mau manao e hoohui aku ia Hawaii nei me Pelekane, a ua hooweliweli a'e hoi i ke kiaaina o Oahu, ua hoole aku la oia i ka ike ana aku iaia ma ia kulana. la Mr. Charlton i hiki aku ai ma Mazatlan, Mekiko, waiho aku la oia imua o Haku George Paulet, ke alakai nui o ka mokukaua Pelekane "Carysfort." i kana mau hoohalahala. Ia manawa hookahi no hoi ua hoouna aku la o Mr. Simpson i ka lohe no Amenka, e hoike aku ana aia na pono ame na waiwai o kona mau hoa lahui iloko o ka pilikia, a na ia mea i kono aku ia Hope Adimarala Thomas (Kamaki) e kauoha a'e i ka mokukaua "Carysfort" e holo mai no Honolulu nei no ka huli pono ana ia hoohalahala. Hoea aku la o Rikeke ame Haalilio ma W r asinetona iloko o Dekemaha, a ua maiamaia a'e he mau launa ana me Daniel Webster, ke Kakauolelo o Amerika Hnipuia, a mai iaia mai i loaa a'e ai he leta ia Rikeke ma, ma ka la 10 o Dekemaba, 1842. e hoike ana hoi ua lcta la i ka ike ana mai o ke Aupuni o Amen'ka Huipuia i ke kuokoa o ke Aupuni Moi o Hawaii, a nialoko o ua leta la, ua ikeia keia mau huaolelo, penei: "Ma ko Amerika Huipuia manao. he mea pono e ikeia aku ke aupuni o ko Hawaii Paeaina; aole hoi kekahi mana aupuni e a'e a paa iho, ma ke ano i na'iia, a i ole me ka manao e kukulu aku i kolone; a aole hoi he mana aupuni e imi aku e noho mana hoomalu maluna o ke aupuni e ku nei, a i ole ma kekahi pono kaokoa, a i ole ma na hana pili kalepa." Ua hoike pu ia keia manao a'e la ma ka palaoala a Pere<idena Tyler i hoouna aku ai i ka Ahaolelo Nui o Amerika ma ka la 30 o Dckemaba, a iloko hoi o ka hoike a ke komike o na hana pili i ko na aina-e i kakauia e |ohn Ouincy Adams. Haak'le iho la o Rikeke ma ia Wasinetona a hoomau loa aku !a i ko hua alahele 110 Lndana, a malaika i halawai aku'ai laua me Sir Simpsou, a hele aku la lakou e h.ui me ka Eale o Aber;deen. ke Kakauolelo o ke Aupuni no na Hana 0 na Aina E. ma ka la 22 o Febtruari. 1843.

i KUiohi aole i ?Ke mai ka H«iku .\bcrdeen ta ia.ou m.i a; it > mau eiele mai kekahi a;jn«ni kuok-n. a i ole kukakuka k*i me no ke kniknh;, e oleio ana hoi aole na ka M' i i Kaniehanu'ha Ifl) e hoomalu nei. aka. aia oia malalo o ka nuna o na Amerika. a -na !a ano ua hoopolnoia ko Pelekane mau pono. a aoio hoi -.ia e hooiaio ike piha ae ke Aupuni o Amerika Huipuia ike Kuokoa o» Hawaii. Ua iiio o?e keia hoohokaia ana i mea na Sir Georc:e ame Mr. Rikeke e paupauaho ai. aka hele akn la laua no r.ru>sc!s. ma ka la s o Mnlaki. a i na elele Hawaii e noho ana malaila. tia hui kuka aku la lakou me Leopolo 1.. ka Mo? o Helesr'uma. a ua hvx>kipai-\ mni lakou me ke ohohian. a ae mai ta no hoi ia moi e h ! x>ikaika oia i kona mana e ikeia mai ke Kuoko.i 0 Hawaii Paeaina. K) ka mana 0 keia moi he r.va nui ia. oiai ua pilikoko no iloko o na olumaa!!! i» Pc!ckane ame Faran:. \o ka le-aa ana mai o keia ike i na elele Hawaii. ua hooikaikaia a'e Ia na manao o na• elele Hawaii. nolaila. hoom-»u aku la Lik» u i ka.lakou huakai no Parisa % a ma ka la 17. tts mai la !akou *'ei e M. <t!' : k > F r aranī Kuhina o na Aina i\ a hoomaka koke »ho !a no ra krka ana ne keia hma ain>uni txo ka ike ana r/.ai o ! r nrnni ike kt:okor. o Hawaii Na keia kern : mana r.o i kuk-i aku u\e ka Haku C ow\ev, kt> Pelekane Amehasot-a. ma kr. ia io. a ma ia •in.o i maweheia a*e ai ke aiahele no na e!ele Hawaii :r.a IV!ck:-.::c. | } ? o: ko<;r a T ::t !a nkou nn 'Wkune. a hui koke aku !.i oSt ■ * me Hsscu. Aber* ? een tna k"» •:» a v.ia ia hv.i a?*a i hoo:noa-'-.aka aku ?i o > r i k-» kub.»\a maoh* o na trea e i aua ,' ; a manaw ann Kr.waii nei. am? ia hi.-i ana i loaa ai ka ike i ioa. e hookaawakia ana o Mr. Ch.arlton.mai kona noho kanikela i-o Pelekane. V?. ki ;a 1 o Apen!-. tBj\ h«rike ae !a o Haku ' -\ber<i»ren i na e!e!e wau» e ae ar.a !i«> ko Ai».ntitii o Pv< s >kar*: j'ke mai : ko Hawaii ki'.okoa ma!a!o o ka no'no-moi ana o K-rreha« { meha 111., aka r»at-. un h<-K>paakiki m.ai la oia. he mea pono . k>a:t |ke kaulike loa mawaena o na lahui e a'e e noho ana maanei. imtri o maka o ke kauawai. a e hoike pu m-n ana no hoi ua !oan aku i ke lA.upum* Pelekane na hoohalahala ana he nui mai kona mau makalainana e nc!io ana maanei, no ke kau kapakahi o na hookolokolo ana. Alaila. haalele aku la o Rikeke ame Haalilio ia Pelekane. a ho]o a'e 'a no Farani. no ka ike ana mai o ia Aupuni i ko Hawaii kuokon. a he mea hauoli ke hoike a'e. ua loaa koke ka mea i iini nui in. a e hoemaopopo pu ia iho no hoi. ma keia. he elua mana nui i ae mai 1 ka ike ana i ko Hawaii kv/>koa. a o keia mau mana nui oia no o Amerika Huinuia ame Farani. a koe hookahi o Pelekane. Ia Haalilio ma ma Farani. ua konoia mai la lana e Mr. P»rinsmaele e huipu aku me ia ma !>russe!s. no ka neonoo pu ana i ka ae!ike me ka Hui P»e)gian ot* Colonization, he.hui waiwai nui hoi i komo pu ka Moi o Be!egiuma ma ke ano oia kekahi o ua ona. Ma ua aelike la, ua haawi aku o La<ld & Co.. ma o Mr. Hrinsmhde la. i keia hui o Re!e«riv.ma i ka hooiimalima i hanaia i ka la 24 o Xove:naba. 1841 (elike hoi me ia i hoikeia ma ka helu i hala>. pme na waiwai e a'e o ia hui (Ladd & Co.). a ma ka aoao hoi o Kamehamelia H!.. ; ma o Rikeke !a. e hoopaa ana : eha pa-keneta ukupanee malum o ke | kumuwaiwai o ka hui no eono makahiki, e paa hoi ia mea malalo o ka molaki ana i na loaa o ka aina. * * | Ua aelike hou ta a'e no hoi, aole e hookoia ua aelike la a hiki !i ka manawa e hoike mana aupuni ia a'e ai ke kuokoa o ka aina e ; Far2ni. a e nponoia a'e hoi ua aelike la iloko o hookahi mahina ma- ; hope mai oke kukala ana iko Farani ; '<e ana a'e ia Hawaii ma ke j ano he Aupuni Kuokoa. \ f a ki moolelo o keia aelike. aole wahi e hoike ana ua aponoia ua aelike !a, a i ole hoi hookoia a'e hoi ma kekahi ano okoa a'e e mana ai. l'a ttlu a'e ka ninau maluna o keia mea. ina paha'o ke apono ana a ka Moi Kamehameha i ua aelike la ua lawa ia no ka hooko ana i ka manao o ka aelike, aole paha. I ko Hawaii mau elele e hooikaika ana ma Europa no ke kuokoa o ka aina. aia hoi ma ka aina nei, ua ah a'e la ka hana nui a koikoi loa i ikeia ma ko kakou moolelo. a o keia hoi ka hana i pu-a mai ai ka leo oke aloha mai ka noho kalaunu mai, e i ana: "E o'u mau makaainana aloha. e pelu iho na kuli ilalo a nonoi aku i ke Akua, e hoihoi hou ia mai ka Ea o ka Aina." Ma ka la 10 o Feberuari. 184;*, ku mai la ma ke awa la'i o Kou nei ka mokukaua "ean-Kion." malalo o ka noho hoomalu ana a ka Haku George Paulet. a ma na hiohiona o ua moku la i kona manawa i komo mai ai, ua hiki ke ike e ia aku, aole kana he misiona 0 ka hauoli, oiai aole oia i kinu aloha a'e i ko ka aina nei. Ma na ano apau. me he mea la ua waiho aku keia Haku o Pelekane iaia iho malalo oko Mr. Alekanekero Simpson mana. Ma ka la 1.; mai hoi hoea mai la ka mokukaua Amerika Bosejona, a ku iho la maanei. Ma ka la 16 o ia inalama no, hoea mai la o Kamehameha 111., mai Lahaina mai, mamuli oke kauoha aka Haku Paulet. L'a hoole nku la ke kapena o keia mokukaua Pelekane i na kukai ana nie IV. Judd, oiai ua hoomana aku ka moi i keia keonimana e ku ma kona •'ka moi) aoao, a i ke ahiahi o ka la 17. hoouna a'e la o Kapena Paulet he leta i ka moi, me kona waiho ptt ana a'e hoi i kana mau koi. me ka hoow.eliweli pu mai, ina aole e hookoia ana elike me kana 1 koi mai ai ma ka hora 4 o ke ahiahi o kekahi la a'e, e hoomaka koke auanei oia e lawel::we mai elike me kana i manao ai. Penei na mea ano nui o kana koi: (Aole i pan.)