Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIV, Number 8, 23 February 1906 — Paa ka Luawai o Wahiawa. O KEIA KA LUAWAI NUI MA HAWAII NEI. E POMAIKAI ANA KA MAHIKO O WAIALUA MA KEIA MEA. [ARTICLE]

Paa ka Luawai o Wahiawa.

O KEIA KA LUAWAI NUI MA HAWAII NEI.

E POMAIKAI ANA KA MAHIKO O WAIALUA MA KEIA MEA.

0 ka luawai nui ma Hawaii nei i keia munawa. o la Ka iuawai o Wahiawa, Oahu, ,i pau mai nel i ka hanaia, a e hoolako mai nei hoi iKa mahiko o Waialua i ka wai. 1 mea e maopopo maoli ai ka nui i o o keia iuawai, e nana a'e i keia mau hoike malalo iho nei: Ht? hookahi haneri ame kanakoiu-ku-mannono kapuai ka hohonu. Eha haneri ame kanaono-kumama-kahi kapuai ke akea. Elima haneri ame kanawalu kapuai ka nmnoanoa. Iwakalua-kumamaono kaukani kupita l-a pohaku pale. Hookahi haneii ame kanaha-kuma-makahi kaukani kupita i-a lepo hoopiha. Ehiku mile (36.960 kapuai) ka loihi. E!ua hiliona. elima haneri miiiona kalanl wai e h|ki ke paa ia e keia luawai. ' O na liio he ekolu haneri kaukani dala. Ma keia a'e Ia maopopo loa ka nui maoii o keia luawai. a o keia ana ka iuawai nana e papalua aku i ka nui o ka aina e paa ana i ke ko no ka mahiko o Waialua. Aia keia luawai ma ke awawa o Kauko t<iaua. malalo iho hoi o ka hookuina o na mana Akau ame Hema, a e hoiopi'o ana no ehiku miie maialo iho hoi 0 na kuia e paa nei i ka halakahiki. Maluna iho ke nana iho, o kau mea waie no e ike ana o ia ka paia pohaku 1 kukuluia mai kekahi aoao o ka pall a hiki i kekahi aoao. ame ka lepo no hoi i hoopihaia maluna iho o ua paia pohaku ia. He mau mahina loihi ka huiipono ia ana oialo o ka papaku o keia awa\ya, e eii ana hoi iialo a īoaa kekahi ano lepo i makemakeia; e hana ana hoi i na auwaha e ioaa mai ai ka i wai e hiki ai ke hoohui a'e me ka iepo j nana e paa i ua luawal la; ame ka hana ' ana l na aiahao e hiki ai ke iaweia j mai ka pohaku. Ua hanaia a'e i pale- i wai no ka manawa a he eha lua pao i ana keia luawai. j | Ua plkakaia ka pohaku ma kela ame ' | keia aoao o ka pali, maiiaio aku a I hiki I ke kau ana iiuna, eiike me he alapii ia, a o ka paia pohaku hoi e moe ke'a ana i ke awawa, ua hahauia ma ! ka hoohi-o ana mailaio mai a hiki i ke ana iluna. me k hoopiha pu ana [i ka lepo mawaena. Ua komo aku ka 'paia pohaku ma na poo ma kela ame keia aoao o ka pall mai ka umi-kuma-maha a hiki i ka iwakalua-kumama- ■ walu kapuai iioko o ka lepo. | Oka poe na lakou i hoala i keia mea oia no o L. G. Kellogg, ka lunahoohana 0 ka hui; H. C. Kellogg. C. E.. o Santa Anna. Kaieponi. ka mea nana i kaha ke kii, a lawelawe aku hoi i ke kukuiu ana i ua iuawai ia; E. D. Tenney, ka peresident o ka Oihana Wai, ame W. W. Goodaie. iunanui o ka mahiko o Waialua. kekahi mea i hookupu daia no keia mea. j O ka Oihana Wai. ua kukuluia a> e !na poe e uoho nei ma Wahiawa ame ka Hui Mahiko o Waialua. O ke kaj nawalu-kumamaiua pakeneta o ka do- ! no wai o keia iua, aia i ka poe e noho 1 nei ma Wahiawa. Ua kuaiia aku ka wai e ka hui no hookahi-hapakoiu keneta no keia ame keia hora e kahe ai ka wai. ua like hoi ia me eono dala iame umi-kumamahiku keneta no kela lame keia hookahi miliona galani wal. Aia ke ana i ka wal ma ka puka o ka hiawai. E kahe ana iloko o keia luawai ka wai e ioaa mai ana maiioko a'e o ewalu kaekani eka alna o na poopoo kuahiwi, e hoopuluia ana hoi ua iliaina la e ka |ua liilii e haule mau ana i na la apau apuni ka makahiki. , Aia maluna o ka ikaika o ka haule ana o ka ua. e hiki ai ke maopopo ka piha i'o o keia lua- , wai. a ua maopopo hol, ma ka huli ana, e hiki ana i ka umi biliona galan\ wai ka averika wai e loaa ana i ka makahiki. Aia no he mau luawai i oi aku ka nui mamua o kela o Wahiawa. aka. he kakaikahi lOa Iwaena o lakou l hlki ika huina averlka wai ne ka makahiki holookoa elike rae kela. ■ Aia mauka o keia luawai ua hanaia na auwai, he eha mile ka loihi o ka auwai maoli. a he e\valu auwai kau aoao :e holo ana hoi a komo loa iloko o ke kuahiwi. a he kanakolu-kumamawalu luapao i hanaia no ka hoolako ana mai 1 ka wai. * /■ j Ma kela a'e la o kela biltona galani I wai ka mea nana e hooputu aku i na Ikuhi pnnoa l loaa ole mamua aku nei ka waiwal nui. a aole wale hoi o ia. | ! ak*i e lr>aa m» ana ka mea nana e ho- | oniniu i na huila miklni uwlla nana e a'e i kela kolone. O kekahl o na mea hilu !oa ma keia mea. o ia &a hanaia ana b luawai nul ma ka iilo o kekahi we kakaikahi wale no. a aia no hoi ha mau luawai e a*e l hanaia elike a'e la me keia. Ma ke koho haahaa loa ana ua h!fci Ak\> i ka $10.000.000 a na poe kakaiknhi I hoolilo al no na luawai ma keia Teritori. He mau hoike maopopo loa keia o ka nee mille ana o na hana ano nut maIut«« o ka alna rtel. a he wa no e hoea mal ana e kau ai na pomaikai laula

<» a o <> k?- alu.i. O k» s ii paha fca • h,>.>k.> an-.i ; k*fa oW« kaulana a na k Hawiii iu.h,k/: Uana. ::o i.a %aele e Se <k ?.»>>-' e ?r»»:vu ■ eia j.v*e i.i.-cavscir:i. a iu wale i ka la- : & nxs mau fc--«ik*ni. n»6 ka maopopo i mua o!e w na rr<?a e h*»e.? mal | a:ui. I'a lss:e kela rr-.au mea me he j. tnau kahoa& i Ui e hoike mai ana, eia \ aku no na ,->oroaika.i ke aee mai la. a j ke kau lluna o ka air.a. a ola ? ka aina. \