Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIV, Number 9, 2 March 1906 — Page 1

Page PDF (1.26 MB)

This text was transcribed by:  Carly Hiromoto
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

HOOPUKAIA I NA KAKAHIAKA POALIMA APAU.

 

B@KE XLIV, HELU 9         HONOLULU, T. H. POALIMA. MALAKI 2, 1906            NA HELU APAU 3109

 

LA HOOMANAO O WAKINEKONA.

 

KE KA’I HUAKAI NUI O KEIA KAU KUPULAU

 

HULEI LUA NA PA-U O NA WAHINE HOLOLIO I KA WELELAU MAKANI.

 

KAINAPU LUA NA LIO I KULAOKAHUA—PAHEEHEE NA KAA I KAPIOLANI PAKA—LE-I NA LALNUI I NA KANAKA.

 

            O na hauwalaau ana o na la i hala aku e pili ana i ka huakai hololio pa-u, ua hehee aku ia e like me ka hehee ana aku o ka hau iluna o na pik@ mauna e waiho ana hoi i na moali e hoike ana i kahi ana i kahe aku ai me na kulu wai liilii, e kulu malie ana a hiki i kona nalo loa ana aku. A@, ua hiki mai a ua hala aku na mea i hauwawaia ae e pili ana no kela mea; aka, o na hoemanao ana iloko o kela ame keia mea i ike kumaka maoli i na hana o ia la, eia no ke kulu nei, a e mau ana ia kulu ana a hiki i kona nalo loa ana aku no kekahi manawa loihi.

            O ka la i oili mai ma Kumukahi, ua hapai pu mai no ia i na kuluwai liilii a na ao o Kaalelewalani i paialewaia ae ai i na la mamua iho, a i na hora kakahiaka, ua hooma-u iki iho la i ke kulanakauhale nei, me he mea ia ua huipa mai no lakou ma na hana hoomanao o ka la o Wasintona, ke kanaka a kona lahui i kapa aku ai: “ka hiki mua ma ke kaua, ka hiki mua ma ka noho maluhia, a o ka hiki mua iloko o na puuwai o kona mau hoa makaainana.”

            Me he mea la i ka wa a ka ia i ala mai ai ma ka hikina, ua ala pu mai na kini lehulehu wale o ka Ua Kuklaiahale, mai na Hawaii a na haole, mai na Pake a i na Kepani; no ka mea, i na manamana kuhikuhi hora e nee ai ana no ka manawa i hookaawaleia ai, aia hoi ke kuku ia na kanaka no no alanui i hoikeia, malaila e ka’i ae ai ka huakai, a ma Kamaki Kuea hoi, kahi i hoonohonohoia ae ai ka huakai ua le-i i na kanaka, i hiki aku ka heluna ma kahi o elima ame eono kaukani paha; a mailaila mai ka piha a hiki i alanui Bihopa, huli iuka noalanui Rikeke, huli mauka no alanui Beritania a hiki hou i Kamaki Kuea.

            I keia manawa hookahi no hoi, aia kekahi poe ke kulu la maluna o na kaa uwila, a no Kapiolani Paka ka pahuhopu, kahi hoi e kakelekele ae ai kela ame keia mea i komo iloko o ka huakai, a o kahi hoi e ku aku ai na lunakanawai a wae ae mailoko ai o keia aluka nui i na poe i heluia ma na makana like ole. Ua hele na kaa uwila a nonanona i na kanake e puili aku ana kekahi poe mawaho wale aku no, hookahi mea nana o ka hiki aku i kahi a ka naau i iini ai. O i ohi mai na konokake a hiki ole, no ka nui hewahewa loa o na kanaka.

            O na hana i maiamaia ma keia la ua ano like no me na ka'i huakai nui i ikeia o ka oi aku o keia i ko ia mau huakai, o ia ka ike hou ia ana aku o ia hana kelakela i na la o ke aupuni Moi o Hawaii, o ia hoi na wahine holoiio pau-u. He kainanu lua hoi kau o na lio, he huleilua hoi kau o na pa-u, a he nani a hiehie ke kulana o na wahine Hawaii i komo ae ma keia holoiio pa-u, a o ka oi aku no nae o ka makahehiia, oia no o Mrs. Kamaka Stillman, kekahi o na wahine Hawaii i komo nui ma keia mea i na la i hala aku. Ua liio oia i pulakaumaka na na mea apau, a i ka huakai e nee ana aole i nele kona halawai ana ma kela ame keia wahi me na hooho mahalo ana ame na pa'ipa'ilima ana mai na kanaka aku e ku aku ana a makaikai aku iaia.

            O na kaa Otomobila hoi, he nani hoi kau o na hoohiwahiwa, a pela no hoi me na kaalio ame na keiki paniolo. Ma ka hoopokole ana ae, ua nani na mea i hanaia, a ua holopono na mea i hoolalaia, a ua hookoia ka papa kuhikuhi holookoa me na wahi kina'una'u liilii e hiki ai ke hooponoponoia aku ma kela mua aku.

KA PAPA KUHIKUHI ANO NUI O KA LA.

            Hui ana o na poe apau e komo ana iloko o ka huakai ma Kamaki Kuea, ma k@ hora 9 a.m.

            Hui na kaa otomobile apau loa ma alanui Vitoria ame Beritania, e nee ana hoi i kahi o ka laina mai alanui Beritania aku, e hookaawale ana i na alanui Moi, Kapiolani ame Iana. Malalo o ke alakai ana a A. A. Young.

            Mahele A, o na kaa otomobila, e hui ana ma ke alanui Vitoria, mawaena o na alanui Moi ame Iana, malalo hoi o ke alakai ana a W. H. Haird.

            Mahele B, e hui ana ma alanui Vitoria, mawaena o na alanui Vitoria ame Beritania, a malalo hoi o ke alakai ana a F. E. Richardson.

            Mahele C, ma alanui Beritania, e kokoke ana i alanui Vitoria, a malalo hoi o ke alakai ana a Geo. Denison.

            Na kaa-lio, hui ma alanui Kapiolani, e huli ana i ka aoao mauka, a mahalo hoi o ke alakai ana a Robert Shingle.

            Na Kula âme na kaa tabolo, kaa makai, na kaa kinaiahi, oihana lapaau o ka Papa Ola, hui ma alanui Iana, e huli ana i Waikiki.

            Na wahine hololio pa-u, malalo o ke alakai ana a Frank Andrade, hui ma alanui Kapiolani, mauka o alanui Beritania.

            Na poe hololio mawaho ae o na poe hololio pa-u, hui ma alanui Vitoria, mauka o alanui Beritania, a malalo o ke alakai ana a A. F. Judd.

            Hoomaka na lunakanawai i ka lakou hana no ka wae ana i na kaa otomobila i kau ma ka helu ma ka hora 9 ponoi.

            O na kaa apau ame na poe hololio e ku lakou iloko o ka laina ma ka hora 9:30.

            Kani ka ohe hoailona mua loa no ke ka'i ana o ka huakai ma ka hora 9:55 a. m. Kani ka ohe elua, ka'i ka huakai, hora 10 a. m.

NA KAA OTOMOBILA I KOMO AE ILOKO O KA HUAKAI

Malalo o A. A. Young.

            Mahele A--Na kaa no lakou ka ikaika huki o na lio 20 a oi: Kaa o ke Komite Hoeueu. W. H. Baird, C. T. Davies, G. P. Wilder, Arch. A. Young, Chapin, F. W. Macfarlane, Jr., A. F. Afong, A. Young, J A. McCandless, F. E. Richardson, von Hamm, Hotele Hawaii.

            Mahele B--Na kaa mawaena o 12 ame 18 ka ikaika huki o na lio: Jas. Quinn, Miss Lawrence, Bell, B. H. Lewis, G. Schuman, Marsden Campbell, A. Dexter, E. H. Lewis, W. M. Campbell, E. Paris, C. Bellina, L. Marks, Hotele Hawaii. H. Fujikama.

            Mahele C--Na kaa hololealea: Denison, J. J. Belser, R. C. Stackable, Dr. Anderson, F. T. Bickerton, Dr. W. D. Moore, A. Waterhouse, H. Hackfeld & Co., Jas. D. Dole, G. Owens, Moana Hotele, Chas. Herbert, H. E. Hoffman.

            A M. Baraunu, ka Ilamuku o ka huakai, Walter F. Dillingham, kokua Ilamuku.

NA KAALIO

            Malalo o ke alakai ana a R. W. Shingle.

            Taleho e hukiia ana e na lio eleele ewalu, ame eono poe holopa-u.

            Kaa-lio Buckskin.

            Kaa elua lio me na ili.

            Taleho e lawe ana i na Kaikamahine o Oregona, e huikiia ana e na lio eono.

            Kula o Kaahumanu.

            Kaalio pone me ke Kabolo--Keoni Wasinetona ame Martha Wasinetona.

            Uncle Sam (Papa Kamuela).

            Oihana Kaua Moana ame Aina, he Kabolo.

            Kealiiwahine o ka Lanakila ame na hoohalikelike no Hawaii.

            Kula o Kaiulani--He Kabolo e hoikeike ana i na hanalima e a'o ia nei ma ia kula, pili i na ike buke ame hanalima.

            Kula o Kehehuna--He Kabolo, e hoikeike ana i na lahui apau e noho nei ma Hawaii nei i hoohiwahiwaia me na hae o na lahui apau.

            Oihana Kinaiahi wai hoopioahi, kaa alapii ame polohuku.

            Kaa elua paa lio ame kaa-bake.

            Papa Ola.

            Kaa Ohana ame kaa elua lio.

            Kaa loloa me eha lio.

            Taleho, e @we ana i na Kaikamahine o Kamehameha, a e hukiia ana e na lio Keokeo ewalu.

            Kaa eleele.

            Kaa eha huila, elua mea iluna, me na paa-lio eleele elua.

NA POE HOLOLIO PA-U.

Malolo o Frank Andrade.

            Na poe holo pa-u me ko lakou mau alakai.

            Na Pokii holo pa-u me ko lakou mau alakai.

NA POE HOLOLIO MAOLI ME KA PA-U OLE.

            Malalo o ke alakai ana a A. F. Judd.

            Na Pokii Paniolo.

            Na kaikamahine hololio.

            Na keikikane hololio.

            Na lede ame na keonimana hololio.

            Na Keiki Paniolo.

 

NA LUNA KANAWAI O KA LA.

 

            O kekahi@mau lunakanawai nana i haawi ae i na olelo hooholo ma keia la ua waeia mailoko mai o na lede, a o keia iho ko lakou mau inoa ame na mahele a lakou i nana ai.

            Kama'liiwahine Kwananakoa, ka mea nana i haawi i na makana.

            Na kaa otomobila--Mrs. Faxon Bishop, Mrs. Cecil Brown, Mrs. W. F. Frear, Mrs. R. C. Van Vliet, Mrs. R. de B'Layard.

            Na Kaapio--Mrs. H. M. von Holt, Mrs C. B. Cooper, Mrs. F. W. Macfarlane, Mrs. Sam Parker, Mrs. W. M. Giffard.

            Na Poe holo pa-u--Mrs. Helen Noonan, Mrs. Henry W. Lyon, Mrs. Holloway, Mrs. Eben Low, Mrs. Helen Holt.

(E nana ma a aoao 8.)

 

NA ELEEL HAWAII MA WASINETONA

 

HOIKE LAKOU NO HAWAII IMUA O KE KOMITE O NA TERITORI O KA HALE.

 

LOAA HE MAU KU-E NO KA BILA HOIHOI LOAA O KA TERITORI NEI--KONOIA LAKOU ILOKO O NA AHA PAINA.

 

            (Mai ka Advertiser mai, Feb. 22.)

            WASINETONA, D. C., Feberuari 10.--Ua pau iho nei ma ka la inehinei ka hooloheia ana imua o ke Komite o na Teritori o ka Hale na Elele mai Hawaii mai., i hele mai hoi ma ka aoao o ka bila hoihoi loaa. Ma na ano apau ua piha maoli no lakou i ka hana i keia pule, a ua hauoli hoi lakou i ka pau ana aku o ia hapa o ka lakou hana i hele mai nei. Ua hoohala lakou i na ahiahi apau ma ka noonoo ana i na kumu kupono a lakou e waiho aku ai no kekahi la ae, a i kela ame keia la hoi ua pau loa lakou i na hana ano nui ma ke Kapitala. Akahi iho la no, i keia po, a ulu ae he mau manao iloko o kekahi mau lala o ke komite e hele aku e hoohala manawa iloko o na halekeaka, a oiai no nae he lehulehu na paina i hoomakaukauia no lakou, a o keia mau paina iwaena no ia o na hoaloha, ua hoohala ae no lakou i ka hapanui o ke ahiahi ma ka noonoo ana maluna o ka lakou hana.

            O Konela Hepburn o Iowa ka hoike mua loa i ku ae imua o ke komite o ka Hale e kakoo ana hoi i ka aoao o ka bila hoi hoi loaa. He pokole kana kamailio ana me ka ikaika no nae o na manao kakoo, e hoike ana hoi imua o ke komite, ua manao oia o Hawaii ka helu elua o na Teritori ano nui i loaa mai ia. Amerika Huipuia. O kana i manao ai o ke kuaiia ana o Louisiana mai ia Farani mai o ia ka mua o na mea ano nui, a hookoikoi no hoi oia i kona manao e hoike ana o Hawaii ke kahuapale ano nui, a wahi ana ina e paa pono o Hawaii me na papu pale, alaila, ua lanakila na aekai Pakipika o Amerika Huipuia. Ua ikaika loa ko Konela Hepburn kakoo ana i ka hookaawale ana i 75 pa-keneta o na loaa o ke Aupuni Federala o ka Teritori, a ua kakoo pu ae no hoi oia i ko ke Aupuni Federala hookaawale ana i haawina no ka malama ana i na ma'i lepera ma Hawaii.

E PA'I ANA I NA OLELO HOIKE.

            Ua hooponopono iho nei na lala o ke komite mai Hawaii mai i ka lakou mau olelo hoike i waiho ai imua o ke komite, a ke hoomakaukau nei no ke pa'i buke ana. E pa'ila ana iloko o ka Halepa'i o ke Aupuni, a me he mea la e puka ana i keia pule ae (elua pule i hala ae nei.) Ia lakou i kipa aku ai ma kahi noho o Senatoa Foraker inehinei iho la, ua loaa iho la na kukai maikai ana, a koi aku la kei poe elele iaia (Foraker) e hookaawale ae i manawa no lakou e hoike ai imua o kana komite, o ia hoi ke Komite o na Ailana o ka Pakipika, i keia Poalua ae. Ua kuha'u iho no o Senatoa Foraker, oiai ua paa loa maoli no oia i keia manawa me ka hana, oiai oia no kekahi lala o ke komite maluna o han auhau, e paio nei hoi me ka ikaika me ka bila hooponopono auhau alahao. Ua makemake mai oia e hoopanee aku i ka hoolohe ana i na Elele Hawaii aka i kona manawa e noho ai ke komite maanei, ua ae mai ia oia me ka oluolu i manawa no na Elele Hawaii.

            O ka ninau e ku nei i keia manawa o ia hoi, e hooloheia ana anei na Elele Hawaii imua o ke Komite o ka Hale maluna o na haawina dala, aole paha, aka na keia mua aku e hoike ae. O kekahi mau lala o na Elele Hawaii ua hui kamilio pu me Lunahoomalu Tawney, aka ua manao oia he mea pono e loaa mua ae ka hoike a ke Komite o na Teritori.

            Ia lakou i hele aku ai e hui me ka Peresidena ua hauoli maoli no na Elele Hawaii i na noonoo ano nui a ka Peresidena i manao ai no ka pomaikai o Hawaii. Ua hoike ae ka Peresidena i na Elele, ua hoouna aku oia i keia ninau, ma o kana palapala la i ka Ahaolelo, mahope o kona noonoo akahele ana, a ike maopopo oia o ka hana kupono loa ia e hana ia ai. Ua hookomo mai la oia iloko o na manao o na malihini aole oia i hana aku i keia mea ma ke ano hoopilimeaai ia Hawaii. Aole oia i maa i ka hana ana peia. He mea pono maoli no e loaa ia mea. Ua hoike mai la no hoi ka Peresidena i kona manaolana ua hiki ia lakou (na elele Hawaii) ke waiho aku i ka lakou mea i hele mai ai imua o ka ahaolelo me ka holopono, aka mea pono e kokua mai oia, alaila ua makaukau oia e kokua mai.

IKE AKU IA KAKAUOLELO SHAW.

            Ua ike aku na Elele Hawaii ia Kakauolelo Shaw, a hele pu aku la no hoi lakou e makaikai i ka Hale Waihona o ke Aupuni. Ua haawiia aku ia lakou he ae kaokoa ana e nana iloko o na pahu dala, a pela no hoi ko lakou lawe ana ae i kekahi mau bila dala miliona no ka makaikai ana no kekahi mau minute. Ma ka la Sabati i hala, ua haawi ae la o Elele Lahui Kalanianaole he paina no na Elele Hawaii ma ka hotele Dewey, a malaila pu ae no hoi o Lunahoomalu Hamilton, o ke Komite Teritori, a he ehiku a i ole ewalu mau lala e ae o ka Ahaolelo. O Elele Kalanianaole ka mea nana i alakai iho nei na Elele Hawaii maanei.

            Ma ke ahiahi Poakahi he poe malihini lakou ma ka papaaina i haawila e Mr. ame Mrs. Hatch ma ko laua wahi noho ma alanui I. Ma ke ahi ahi o ka Poalua, ua haawi ae la o Mr. ame Mrs. McClellan he paina i kekahi hapa o na Elele Hawaii, a malaila ae no hoi o Mr. Hatch ame Elele Lahui Kalanianaole. I kekahi ahiahi mai ua haawi hou ae la no o Mr. ame Mrs. McClellan he paina i ke koeana aku o na elele. I keia ahiahi Poalua ae e haawi ai na Elele Hawaii i paina ma New Willard no ka hanohano o na Elele o Kaleponi imua o ka Ahaolelo, ma ke ano he paina panai aku no ka paina a ka Hui Kalepa o Kapalakiko i haawi ai i na Elele Hawaii ma Kapalakiko.

            E pili ana no ka holopono o ka bila (bila hoihoi loaa), he iike ole no na manao. Aohe he maikai loa o na hio-

(E nana ma a ao ao 8.)

 

Pictures

 

MRS. KAMAKA STILLMAN, KA LEDE HAWAII HIEHIE MA KA HOLO PA-U, I AHAI A'E I KA MAKANA POOKELA

 

KA HOIKEIKE O KE KULA O KAIULANI.

 

KEKAHI MAU LEDE HOLO PA-U.