Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIV, Number 9, 2 March 1906 — Kenekuria Umi-kumamaiwa AME Kana Mau Hana Kamahao. [ARTICLE]

Kenekuria Umi-kumamaiwa AME Kana Mau Hana Kamahao.

(Kakaula Simeon E, Nawaa.)

MOKI'NA XXV. XA PILIKIA—KE KAILIīA A.\A O KA EA O KA AINA AME KA HOIHOI HOU IA ANA MAI—KE KUKULI' AUPLWI HOU ANA AM* NA ME.\ ANO NUI I ALA MAI.

t* O ka p*aia ana oko "NFr. Char!ton waiwai. ma ka noopu a kekahi hui o Pelekane ma ke ano he aie. e hookaawaleia a*.e, a o ka ama ana i koi ai e hoihoīīa a'e iaia, a e hoihoiia a'e hoi ke poho o kela ame keia mea i konio pu iloko o kesa piliki.i. 2. Ka ike koke ana a'e oke Aupuni Hawaii ia Mr. Simpson ma ke ano he KanikHa no Pelekane. a e kipu aloha ia ka hae o Pelekane me umi-kumamalua piha pukuniahi. 3. E hoopaaia aku hoi aoie loa e hoopaahaoia kekahi makaainana o Pelekane, koe wale no ma ka hihia lelone. 4. E hookolokolo hou ika hihia o Skinner ku-e ia Dominis. 5. Ona hoopaapaa mawaena ona makaainana o Pelekane ame kekahi poe e aku e waihoia iloko o ke kiure huikau. o kekahi hapa 0 na kiure i poe makaainana Pelekane i aponoia e ke Kanikela Pelekane. 6. E kukai polole! a'e ka moi me ke Kokua Kanikela o Pelekane 110 ka hooponopono ana i na hoohalahala apau ma ka aoao o ina makaainana o Pelekane. 1 *k e kakahiaka o kekahi la a'e, Feberuari 18, ua weheia a'e la na pukuniahi o ka mokukaua Carysfort, a liuliu a'e la hoi ua moku ia 110 ke kipoka ana mai i ke kulanakauhale. Ua haalele iho la kekahi mau ohana Pelekane i ka aina a hoi aku la iluna o ka moku "Julia e ku ana mawaho o ke awa i kela manawa. oiai na Amerika ame na kanaka o na lahui e a e e waiho ana i ko lakou mau dala ame na pepa waiwai nui iluna o ka inokukaua Bosetona. O ka manao mua i ulu mai iloko o ka moi ame na 'lii o ia no ke ku-e ana aku. aka na e ua lanakila iho na a'o naauao ana, a mamua o ka hiki ana mai o ka hora i manaoia 110 ka oehu kaua, ua hoounaia aku la he leta ia Kapena Paulet, e hoike aku ana iaia ua hoounaia aku na no Pelekane me ka mana pilia e hooponopono i keia mau koi; o kekahi hoi o ia mau koi-ua hoalaia mai 110 ka hoopoiWana mai i keia aupuni nawaliwali ma ka hoano-e ana i na kanawai i kukuluia no ka pomaikai o na mea apau, aka na e e hooponopo ana ka moi no ia mau mea malaln hoi o na hoohalahala ana, a e hoohalahala loa ana hoi i ke Aupuni Pelekane no ka huli pono ana mai i ka oiaio. Ma ka iiora 2 0 ka auwina la ua malamaia a'e la na kipu aloha ana mawaena o ka papu aina ame ko ka moku. a o ka Poakahi. ka la 20, o ia'ka manawa i hookaawaleia ai no ka hookipa ana ia Mr. Simpson ma ke ano he hope-kanikela. O ka paaia ana o ko Charlton waiwai ua hoopauia ae la ma ka hoolaha akea ana. la manawa hookahi no hoi ua hoolaha ae la ka moi ame kona i ka laua hoohalahala maoii e ku-e ana i na hana a ka Haku Paulet. ame ko laua hoohalahala ana aku imua o ka noonoo kaulike ame ke kulana kiekie o ka moiwahine q Pelekane 110 ka ikeia mai o ka oiaio ame kona apono ana mai". Ma ia la no holo aku la ka moi iluna o ka mokukaua <4Carysfort." a malaila o : a i hookipaia mai ai me na hoohanohano oke kulana alii, a hookaawaleia a'e la o kekahi la a'e o ia ka la e malamaia ai ke anaina launa ma-lu mawaena o ka moi. ka Haku Paulet ame Mr. Simpson. Ma keia hui ana ame ka hui hou ana ma ka la 23, ua waihoia mai la na koi hookuanui a ku ole i ka oiaio i ka moi, e hukihuki ana hoi i ko ka moi mau noonoo me ka haawi ole ia mai i manawa nona e kukakuka ai me kona mau knhikuhi puuone. Malalo o ke koi mua (elike me ia i hoike mua ia a'e nei) ua hookonokonoia ka moi e kakauinoa aku 1 kela palapala hoolimalima apuka i oleloia na Kalanimoku i hana. Ua hookinakinaia no hoi oia e kakauinoa i kekahi palapala nota o $3.000 ia Henrv Skinner, he keiki hanauna na Mr. Charlton, no na 4i poho i kau aku" i loaa mai hoi mamuli oka paaia ana oua waiwai hoolimalima la. Malalo o ka ha o na koi, ua hoikeia aku ua pau mua ia mea i ka hanaia he mau makahiki i hala a'e mamuli o ka hookaa ana a Sir Georpe Simpson, a ua waiho pu ia aku no hoi ka palapala hookaa no ia mea. eia na'e aole i nana ia mai. Malalo hoi o ke eono ona koi, ua koi a'e o Simpson e hoololiia na olelo hooholo o na.aha. a lawe mai la he papa o na koi hou no na poho, a ma ia mea'ua ku koke a'e he puu aie hou-o $80,000 iloko o na hora pokole. Malalo o keia mau kumu. na hooholo iho la ka moi aole e ae hou aku. u Aole au e make me ka maikai o kuu naau." wahi a ka ! moi i pane a'e ai: "ua hiki no ia lakou ke oki koke mai i kuu poo. I E lawe aku lakou i ka lakou mau mea e makemake ana; aole hoi au e haawi hou aku ana." I A'o aku la o Kauka Judd ika moi e hnike a'e ika mnnao kailiia <0 ka aina ma ka waiho ana aku i ka aina ia PauUn no ka manawa, e kali ana hoi no ka hoohalahal?. i waihoia aku i ke Aupuni o Pelekane. a o keia paha ka hana naauao i hanaia. I I keia manawa hookahi no hoi ua koiia aku ka moi e na makaainana ilikea e ae e waiho aku i kona aupuni malalo o Farani ame ! Amerika Huipuia i huiia. a hiki i ka manawa e pau ai na pohihihi me noia mai ai ka'u mau eiawe ana."

Alaila. heiuheluia a'e ia ka palapaia hooiilo aina. a he kuahaua • ::a Ka *' iaKU r au^*1 ' 2 'nahope iho o keia ua hukiia iho la ka hae H . e kekahi mau kanaka Hawai:. Hukiia a*e la ka hae o ; •.< .'i*'': e ke.Kahi o ka mokukaua "Crysfort," a kipu aloha • a na papu oka moku ame ko ka aina nei. Ia manawa hoo- - n,)i h a P a a > i a hae oke Kanikela Peiekane. Oka , s ; nin h.eia ia o ka hui like ana oke a hana nui a koikoi ' - -- ;'- na ana °na makaniKi he kanaha-kumamaiwa oko Kameha- • ; aawi ana ; ka aina ia \ anakoua. ..;i se i\inhaua i Kukalaia e ka Haku Pauiel ua hoikeia e hoo- : : ia\selawe aupum ana elike me na wa mmua iho. e piii ' l a an aia, ma ke komo akeakea ana o keia mau mana 1 1 :i ua wamo maoii ia aku no hoi he palapaia o ia ano imua o U • -i no kona kakauinoa ae, aka na'e, ua hoole loa aku ia oia. KeKah; la a e ua iaweia mai la ka manao o Kauka Judd a noo- -'■« ' :, Ko ° Ka ahakuka, a hooponoponoia a*e Ia ka papahana no k:i wv. aku i Ka aina i ka Haku Pauiei. Ma ke kakahiaka o r-• • -5 kaKaunioa iho la ka moi ame kona kuhina nui i ka paia""līio aupuni kuikawa ia Haku Paulet. "e waiho ana hoi a ; lt ri :r,ai kr, oieio hoohoio ake Aupuni o Pelekane mahope oka ioaa ana :ai oka hoike piha ina aoao a i elua.*' : ia ka hora ekolu o ka auwina la, Feberuari 25, ua kvi a'e la ka v.vn iiw.lmia o ka paia o ka papu. a heiuhehi inai ia i kekahi haioieio !\i i ke anoano ame ke aioha. Penei kekahi mau niapuna oielo o ua : :ji'.'ielo la: "Auhea oukou, na 'iii, na kanaka, na makaainana. mai i </u mau kupuna mai, ame oukou >102 na kanaka ona aina-e' E li'/oiohe mai ia'u! Ke hoike aku nei au imua o oukou ua hoanoeia r.<.'* u mau noonoo mamuii o na piiikia i alakaiia aku ai au iloko o ia ,nau mea me ke kumu ole: noiaiia. ua haawi aku nei au i ka ea o ka ;«!na f eia nae. e hooiohe mai oukou ia'u! Aka, o ko'u noho hoomalu ana maluna o oukou, e o'u mau makaainana, ame ko oukou mau jiono e imomauia aku ana no ia. no ka mea ke manaoiana nei no wau e ho.hoi iiou ia mai ana no ka ea o ka aina i ka manawa e apoana no na'e i na kanaka Hawaii, a rna na mea apau e piii ana i na iahui e a e e kaa no malaio o kekahi k«»misina, a o na iaia o ka papa komi>ina i hope i hookohuia e ka moi, ka Haku Pauiet. D. F. Mackay ame Lukanela Frere o ka mokukaua "Carysfort." C) na-ka-na wai apau i hooholoia ai e ka aiiaoieio ame na aeiike apau i hanaia eku no pela me ko lakou mana p'iha. L'a hookohu a'e Ia ka moi anie kona kuiiina nui ia Kauka Judd i hope ilok'o o ka papa komisina. a hoio aku la no Maui ma ka ia 27. Anle he mau mea i lolie hou ia e pili ana i na koi i laweia mai i ke aupuni moi o Hawaii. I keia manawa hoomaka aku ia na komiMiia e iaweiawe i na hana me he mea ia ua paa loa iho la o Hawaii nei malalo o Pelekane me lie koione ia no ia aupuni. O na hae Fiawaii apau e loaa aku ana ua pau a'e ka i ke puhiia i ke ahi. O na iahui e he mau aina ko lakou e paa ana ua hoikeia aku ia ia iakou e iioouna ae i ka lakou mau koi i ke kontisina mamua o ka la 1 o lune. 1843, a hoopuka hou ia aku ia no hoi na kakau hooia ana.no na moku e holoholo piiiaina ana, e hoihoi a'e ana hoi ia lakou malalo o ka hne o Peiekane. O na meku okf aupuni ua iaweia a'e la ma ke ano iie mau moku liana no ka H. P». M.'s moku "Carvsfort." ua hooioiiia a'e ia ka inoa o "Hooikaika." a kapaia a'e la o "Albert," a o ko "Paalua" iioi i "Adeiaide." Ua iiookau liou ia iho ia i hookahi keneta auliau dute iiou, no ka uku ana i na lilo o ke komisina. O ka iiana nui maoli a ke komisina ua like me ka aha hookolokolo apana. Aoie he mau hookolokolo kiure ana i ikeia i ka wa e ku ana ua-papa komisina ia. Me ka nieniele ole ia a hookoiokoioia paha iioko o kekahi aha hookolokolo. ua iawe a'e ia ka Haku Paulet i ka aina i koiia e Mr. Charlton. a kipakuia aku la ka poe e noho ana maluna iho olaila. a he iwakalua-kumamakolu hale i pau a'e i ka wawahiia, a he hookalii haneri ame kanaiima-kumamaono poe i hooneleia me na home. Ma ka la 11 o Malaki ua hoounaia aku la ka moku "Albert" ♦ Hooikaika) e holo aku no San Blas, Mekiko, no ka lawe ana aku ia Mr. Alekanedero Simpson me na palapala no ke Keena O na Aina-E 0 Pelekane. Oiai ua hoolimaiima mua ia a'e keia moku e ka Hui o Ladd & Co., nolaiia. ua paa iho lakou i ke kuleana e hoouna aku ai 1 agena kalepa no lakou maluna ona. He ninau ano nui loa imua o ka moi e pono e loaa iaia kekahi inea ma kona aoao ma Ladana iloko o keia manawa o ke kupikipikio. No ia mea. ua hookohu ma-luia aku ia o Mr. J. F. B. Marshali (a i hele aku hoi ma ke ano he elele no ka hui o Ladd & Co.) i komisina ma ka aoao o Kamemeha 111., a kau aku la oia maluna o keia moku me Mr. Simpson me ka loaa ole o ka hoohuoi i ua hopekanikela Pelekane nei. . Mamua aku o keia manawa ua hoouna ma-luia aku ia he waa me na kanaka Hawaii e kii i ka moi ame kona kuhina nui e holo mai no Oahu nei, a holo mai la no hoi iaua maluna o kekahi mokukuna, a ku a'e ia ma Waikiki i ka po, heiuhelu, a kakauinoa iho ia i ka palapaia i hoomakaukauia na Mr. J. F. B. Mrshall e lawe aku, a i ka pati ana. hoi koke aku la laua no Wailuku me ka ike ole ia. Ma ka la 17 o Maiaki, holo aku ia ka moku "Vitoria" n 0 Valparaiso, e lawe ana lioi i na palapala na Adimarala Kamaki. Iloko mai o ka mahina o Apenla, ua malamaia a ē la ka ahaolelo ma Lahaina. Ma keia kau i kope pau ioa ia ai. 110 ka manawa mua ioa, i na aina apau o Hawaii nei. me na inoa o kela aine keia mea kuleana aina. He umi pule i lilo ma keia hana. Ma keia kop.e ana i ike maopopoia a'e ai aole he aina nui e waiho wale ana me ka noho ole ia. (Aole i pau.)