Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIV, Number 9, 2 March 1906 — KULIANA Ka Weli o Damaseko. KA HOOKO MOEUHANE A KA U'I ULINA. [ARTICLE]

KULIANA

Ka Weli o Damaseko.

KA HOOKO MOEUHANE A KA U'I ULINA.

>fOKL"XA XIII. MA XA KA'E O PAPA. ■ "A no'n n<'i hoi." i hooman lion aku ai o Alabia f me ke kuoo inaoli, '*ke makemake nei au e noho pu iik* ia, a e hookauwa aku hoi nana." 4< Xui maoli dg kon aioha. a Alahia." <4 Xo ka mea, he wahi kauwa ilihinie 110 au. a o ka hana hiki wale no ia'u ke hana akn e kaa ai ko'u aie o ia ka haawi ana aku ia'u iho i kauwa. ff "Aole, iiole. e Alahia—aole o« he kauwa i keia manawa. Ia kaua i haalek* aku ai i ka home o kiiu makuakane. ua puka mai oe he wahint» lanakila. 0 oe kuu hoahele a hoanoho—aole hoi he kauwa na T u. M Hopu aku la o A!abia i na lima o kona haku, a hoopulu iho la me kona inau wniinaka o ka hauoli. "Lanakila! M i hamumu iho ai oia. "Ae, ua lanakila a ua makaukau e hookauwa aku nau mai keia wa aku a hiki i ka wa pau ole. Eia na'e, e knu haku, aia iloko o'u he mahalo hemolele no ka ike ana iho ua maweheia a'e keia kaula paa mai ia'u a'e. O kau kauwa ilihuno nei ua aloha oiaio ia oe, a he mea pono e loaa ia oe keia ike e mau ana no ia aloha iloko o'u a makaukau hoi e hookauwa aku nau. oiai no na V aole au he kauwa i keia wa." Mahope koke iho o k<»ia, a ia Alahia hoi e holoi ana i kona-maui waimaka. haawi koke a'e ia o Kuliana i ke kauoha e kau na mea apau maluna o ko lakou mau lio. a e hoomakaukau iho no ka hoomau ana aku i ka lakou huakai. Ta «'fhiahi no hiki aku la lakou ma na ka'e o ka muliwai o Papa. a malaila lakou i hoomaha iki ilio ai. lle mau mile loihi no koe a hiki aku i ke ana o Heni Hada. a he hiki no ia lakou nei ke hele aku a hoea ilaila i ke aumoe o ia po. Aole i nana ka haku o na powa nona iho, aka, no l'lina kona noonoo nui. a ua waiho aku la no oia na ua kaikamahine la a C'asema e koho nona iho. "E hoomau 110 wau i ka hele ana i ka manawa koke no e lona ai ka maha i ko kakou mau lio." wahi a Ulina i pane aku ai. "Ua oi loa aku ko'u makemake e hoomau aku mamua o ka hoaumoe ana iho maanei.'' Alaila, noonoo iho Ia oia 110 kekahi manawa. alaila ninau nku la: 4t l T a ike anei oe i kekaln wahine ma ka inoa o Ezabela?" *'Ae, e ka ledemaikai, ua kamaaina au iaia. Ua ike anei oe iaia?" "O ko'u makuahine ka mea i ike a kamaina iaia; a o Alahia no hoi kekahi i kamaaina, a na Alahia i hoike mai ia'u he oluolu keia wahine, a malia o oluohi mai no hoi oia ia'u. Ua maopopo anei ia oe, ke noho pu nei anei keia wahine me keia Heni IIada?" "Aia oia me ia (Heni Ilaela) ina na'e eia no oia ke ola mai nei: a nia kekahi olelo ana'e hoi aole no laua i kaawale loa. Aka na'e. e maopopo ana ia kakou ia mea ke hiki aku kakou ilaila." E anehe aku ana o Alahia e pane aku i kona haku me he mea la ua kamaaina ka kaua Kuliana i keia mau mea (Beni Hada ame Ezabela), eia na'e ua hookuha'uia aku oia i kona manawa i lohe aku ai i ke kauoha ana'e o Kuliana e kau na mea apau maluna o ko lakou mau lio ; a aole no hoi i liuliu ih<\ nee aku la ka lakou hnakai. Aia ke ana o Heni llada iloko o kekahi awawa hohonu, kahi hoi e kikee a'e ana ke kahawai mawaena o elua puu kiekie: a na kekahi ululaau nui hoi i pale aku i na kukuna owelawela o ka la ame ka ikeia ana mai e ko waho poe. Aia he wahi alanui maikai ke moe la a hiki ilaila mai ke kula aku, eia na'e hoi, he mea pono e kamaaina kekahi mea i ke alahele i liiki ai ke hele aku me ka maalahi. Xo Kuliana, me he mea la ua kamaaina oia ia wahi, no ka mea, aia oia ke liele Ia me ke kanalua ole iho, e alakai ana hoi i kona lio ma kela ame keia kikee me ke paewa ole, a i ka hope loa no hoi, ku iho la kona lio mamua o kekahi paia poluiku, a malalo hoi o kekahi wahi oioina pohaku e kamoe mai ana iwaho, a malalo iho hoi o keia wahi ka puka e komo aku ai iloko o ke ana o Beni Hada. He pouli loa i keia manawa e hiki ole aku ai i kekahi mea i malihini ke ike akn i keia mau mea, aka, no ka poe i kainaaina ua maopopo i& lakou ia mau mea. Mahope o ke kahea ana aku o Hobadana me ka leo nui ikeia aku la ka puka ana mai o kekahi mea me ka lamalama ? a o keia no hoi kekahi o na kauwa lawelawe. T4 O oe ka ia, e Otaka ; aia ka hoi ihea ko haku?" i ninau aku ai o Hobadana. "Ho, ho—o llobadana ka keia," wahi a ke kauwa i pane mai ai. "Ae, owau no keia ; a o Kuliana 110 hoi kekahi, a mawaho a'e o maua, aia he poe okoa a'e. Aia ihea o Beni Hada?" 4< Aia oia ke moe mai nei." "A aia ka hoi ihea kuu aia ihea o Ezabela?" "Ua hiamoe no hoi oia. ?> 4i lna pela e hoala koke aku ia laua i keia manawa. Alia na'e hoi—e alakai mua aku ia makou iloko o ke ana." Puka mai la ua kauwa Paele la iwaho me ka lamalama, a ia

liobadana ame Seiima ma e kwmaopopo ana i na lio, alakai akn la « Kuiiana īa llina ame Alahīa iloko o ke ana. O ke keena mua a akou nei i komo aku ai he akea a he kiekie no hoi ke kaupoku. a na ka malamaiama o ka lamalama i hoike mai i na maiihini aia no he mau keena hou akn. Aole i loihi loa ho*\i mai la he kanaka elemakule mai kekahi umi mai. He lahaiaha kona mau poohiwī. a na like ke keokeo o kona lauoho ame kona umiumi me ka hau o Heremona. a iioko no noi oia manawa hiwkahi oili mai la he wahine aoo mai kekahi huli mai o ana. Nee kok«» aku ia o Kuliana imna o iaua, a hawanawana ma-iu iho la. aiaila pane a V la oia me ka leo moakaka: "O keia mau lede, e na makua maikai. ua huii mai nei laua i na kokua ana mai ia oiua a'e. ame ka maluhia no hoi o ko lana nohona. Mai ninau i kekahi ninau ia laua i keia po. no ka mea. ua maluhiluhi loa laua. a he mea pono ia laua ke hooluoiu iho. I ka ia >popo e hoike aku ai laua i ko laua moolelo. rT Alaila, huli a'e la ua Kuiiana nei a hele mai la imua o Ulina. "E ka lede maikai, ua hiki ia oe ke hilinai i keia wahine elike me kon hilinai ana i kou makuahine ponoi. E hele pu aku oe me ia; i pe!a hoi na uhane maikai e kiai mai ai maluna ou ia oe e hooluolu ana." tl Aka na T e hoi, aole paha hoi oe e haalele iho ana i keia wahi'U' wahi a Ulina i pane aku ai. "E hooiuolu ana au maanei i keia po, a maiia o hui aku no hoi kakou i ke kakahiaka o ka la apopo. f> Nana pono loa mai ia ka luahine ia Alahia. a hoomaopopo mai la: a iaia i huli aku ai a nana aku i ka heleheiena nani o Uliua, pane mai Ia oia: "Ke manao nei au o k*ūa ke kaikamahine a Ahoula Casema. ?t "Ae. e ka makuahine maikai," wahi a Alabia i pane aku ai: ll aka hoi. niai kn iho kakou maanei. E ike no auanei oe i na mea apau i ke kakahiaka o ka la apopo, oiai ua maluhiluhi loa ia kuu haku nei." Me ka pane leo hou oie mai. alakai aku la ua wahine la ia laun nei ma kekahi alahele oloii, a hiki aku la lakou nei ma kekahi lumi. a o na wahi mea hoonani waie no oioko o ua lumi ia he wahi moe, pakaukau ame na wahi noho laau. "E kuu !ede maikai," wahi a ua luahine la i nane mai ai ia Ulina. <k ua hana oiuoiu mai kou makuahine ia'u. noiaiia, e hana maikai aku ana no hoi an ia oe. Ke hoomaopopo nei au ua aneane •naoii no oe e mauie. nolaila, e waiho aku ana au ia oe e hooiuolu, me ko ? u manaoiana hoi i ka la apopo e hoike mai ai oe i ka'u haua kupono e hana aku ai nou." Panai aku la o Uiina i na olelo maikai a ua luahine la. a mahope 1 hoi o ko Ezebeia ike ana ua pono na uhimoe. waiho aku la oia i ke kukui iluna o ke pakaukau a haalele iho la i ka kaua mau opiowahine. Ua nawaliwali iuhi o Ulina a hiki ole iaia ke papal^o! me kana Alabia: a iloko o na minute pokole loa mahope iho o ka j waiho ana o kona poo iiuna o ka uluna, ua hiolani aku la oia iloko 0 ka hiamoe kulipo. ! MOKUNA XIV. MOEUIIANE. Pniwa a'e la o ī T iina mnmuli o ka lona ana akn o kekalii moeuliaiu» hoomaka nka'i, iaia, a ike iho 1« oia i kana A!abia e ala ana'i ..0 ma kona aoao. 0 ka ninau nma a Ulina i ninau a'e ai, aia la oia 1 iea: no Ka mea, aole i maepopo iaia na mea i ala mai mawaena o kana moeuhane ame na mea i kaahope aku ma kana huakai. Hoike .0 ! fl 0 Alab, a i kahi a kona haku e noho nei, a hoike aku la no hoi oia ī na mea i aia mai mai kona manawa i hiki ai i ke ana. Mna pela eia kaua me ka elemakule lokomaikai," wahi a Ulina 1 ;1 e a1 ' U^ a * aia a e a ana a ' e * a m a o a maanei ona. 0 ka nanaina o ko laua himi he ano apuupuu no, me na paia i paom īloko o ka pohaku e kekahi ahi peie, a e oiii iho'ana hoi ka malamaiama maluna iho, kahi i o-wa o ka pohaku. "Eia kaua me Bmi Tlaila, ,> i panai aku ai o Alabia, <4 a no keia' manawa ua palekana kaua." La ike au he walii luahine i ko T u manawa i liiki mai ai ianei " i pane a'e ai o Ulina. " ' Ezabeia ia. Ua hoike aku au ia oe i na mea e piii ana nona. He wahme maikai a oiuolu oia; a ua maopopo mua no hoi ia'u e makemake ana oe iaia." Aka hoi," wahi a Ulina i pane aku ai, "ina kaua e ake ana e loaa mai na kokua ana no kaua mai ia Beni Hada ame Ezabeia, he inea pono ia kaua e hoike aku i ke kumu o ko kaua haalele ana aku I ī ko kaua home." | Pehea ka hoi! i pane aku ai o Alabia, e kaulono pono ana • «oi kona mau maka maiuna o kona haku. |'A heaha hoi ka kaua e hoike aku ai ia laua?" E kuu iede maikai, he hookahi wale no a kaua mea kupono loa e hoike aku ai. Ua maopopo i keia poe ke ano o ka moi o Damaseko; a 1 ko laua manawa e !ohe ai i kou moolelo, he mea oiaio e haawi mai no laua i na kokua ana apau nou." „ P° no anei ka hoik e ana aku ia laua i na mea apau, e Alahia? h ' "Ae, e kuu hakuwahine. ,, 1 kela wa i komo koke mai ai o Ezabela iloko o ka lumi. He luahine maka oluolu keia a puuwai hamama hoi, i hala aku kona mau' makahiki maluna o ke kanaono, a e mohaha mai ana no hoi kona I mau papalina e hoike mai ana i ke olakino maikai iloko ona a kulana ikaika hoi. ' klln ,ede * Tlina Aaikai e," wahi a ua luahine la i pane aku ai, 4< ke manao nei au ua loaa ia oe ka hiamoe oluolu ana." <4 Ae, e mama, ua hiamoe au me ka maikai." "A ke manao pu nei no hoi au e hiki ana ia oe ke ai i kekahi mau meaai i keia kakahiaka." | Iloike aku la o Ulina ma i ko laua poioii, alaila kii aku la o Eza-!

Hela i man mea ai na īana nei. Aole i liuliu afeu bwa ana ua hiahine ia kekahi pa laau nui, a iluna hoi o ua pa laau )a he mau popo 'wna, he i'o hoioholona i hoomaaliliia ame kekahi t>oIa wiln kao. Ai iho la o Ulina ma a maona maoli. a i ka pau ana o ka laua ai ana, 0 ia 110 ka wa i ake mai ai o Ezab*»la e iohe i ke kumu 1 huh mai ai ka kaua mau opiowahine i ke ana o Beni Hada. "E ka makuahiue maikai/* wahi a llina i pane aku ai. "e hoīke aku no au i na mea apau me ka oiaio. alaila mahope aku olaila e ike ;ho ai oe i ka nui maoli o na kokua ana a olua e haawi mai ai no maua/' i hoike aku ai o U.ina i na mea apau i ahi mai % e hoomaka ana mai ka manawa i ioaa ai iaia kela moeuhane pahaohao a hiki : ko laua wa i komo ai iloko o ka maiu o ke ana o Beni Hada. l'a hoike poloiei aku no o l'iina i kona ae ana e lilo i wahine na ka moi— hoike aku la no hoi oia i ka make ana o kona makuahine —alaila hoike aku la oia o ka wa i ala mai ai ka maka'n iloko ona nt> ka moi ana i ae aku ai e iilo i kokoolua nona, o ia no kona nuuuiwa e noho kanikau ana no kona makuahine. ' % Mai manao mai oe ia'u he naaupo/' i hoomau loa aku ai o 1 iina i kana kamaiiio aua. me kona nana pono ioa ana aku ia Kzabela. "Ia'u i ae aku ai e Hio i wahine na ka moi, ua oiaio maoli n<> ko'u manao a ua hoohoio no hoi ko'u iunaikehala e hooko aku. l'a hooiiio mai kela momhane i ko'u uoonoo maikai me he mea ia he wanana ia i hoikeia mai no ko'u oia ana. Aka naV, elike me ka nee ana o ka manawa imua. peia hoi ke kakaa anaV o ko'u mau maka a hoomaopopo i ko Horama ano. alaila, komo mai la ka inaka'u iloko o'u e hooponiniu mau ana hoi i k«>*u mau noonoo. Ua moeuhane au n*> Heiena i na po apau, a i ke ao hoi ua kau niai la ka lia i kuu kino 110 ka hopena i kau aku maiuna oia 3Foiwahine i halawai me ka mak«* maiuoino. Ma ka hoopokoie ana'e. ua nana aku au i ke kulana moiwahine no Damaseko me he mea la ua oi aku ia mamua o ka make. 0 ka hora e hookoia ai keia mea a'u i ae ai ua kokoke mai ia. H«* hookahi wale no alaheie e pakeie a'e ai, a ua hoike mai o Alahia no oiua. Ua hoike mai kela ia'u he mau hoaloha olua no kuu makuahine. a ua maopopo no hoi iaia e liio mai ana 110 oiua i mau hoaioha no'u. Noiaiia. e ae mai ia'u e manaolana aku aole au i huli mai nei i ko olua hoohoaloha ana mai ia'u me ke poho waie." Laiau mai la o Ezabeia i na lima o Uiiua, a puliki iho la a paa. k 'E kuu keiki aloha/' wahi a ua Iiuiliine la i pane aku ai. me ka piha o kona naau i ke aioha. oiai ua hoonioniia kona puuwai me ke aioha i ka wa ana i iohe ai i ko Ulina mooieio. <4 ua hoike mai nei oe 1 kou mooieio i kekahi mea i maopopo mua ia mea, a ua aloha au ia oe r a e kiai makaala no hoi au i kou pono me kahi ikaika i loaa ia'u; a kehooiaio aku nei 110 hoi au ia oe T e luii pu mai ana no o Beni Hada me a'u me kona naau apau. Ua hana oe i ka mea pono ma kou holo ana mai keia moi puuwai koko. Ua maopopo kona ano ia'n; a ke manaoio nei au ua lioopakeie a'e oe ia oe iho mai kekahi hopena ino r a aole wale hoi oia, aka. ua hoopakele pu.oe ia IIorama mai kona hana liou ana i'kekahi karaima. O keia a'e Ia ka mea i maopopo ia kakou i keia manawa, a e kuu iede maikai, e ae mai ia'u e ninau hou aku, liealia ia kau i manao ai e hana aku ma keia mua aku?" 4t IIe lahilahi loa ko'u mnu noonoo ana ma ia mea, oiai ua hoanoeia mai ko'u manao," i pane aku ai o Ulina. a i keia manawa h»>i, ua wehe hamama a'e la ua kaikamahino ia a Ahoula i kona puuwai. |oiai ua hilinai piha aku la oia ia Ezaheia. <l Ua noonoo nui au malluna o ia mea, a he hookahi wale no wahi e maha ai ko'u noonoo. lle mea pono ia'u e noho kaaw r aie mai Damaseko aku a liiki i ka niakoana o ka moi. 0 keia wale a ? e ia no ka'u mea i noonoo ai. Aole o'u nana a'e i kahi e hoomoe ai kuu poo. a o ka mea nui wale no iloka ;0 ? u o ia ko'u ku kaawale ana mai na poino aku." j *Aole i nau.)