Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIV, Number 9, 2 March 1906 — TISIA-O-ATICA Ka Wiwoole o na wiwoole Ke Ahikanana Nana i Ulaa ke Kana wai o ka Make o Ciretia. [ARTICLE]

TISIA-O-ATICA

Ka Wiwoole o na w iwoole

Ke Ahikanana Nana i Ulaa ke Kana wai o ka Make o Ciretia.

MOKUN'A VIII. HUI MALIHINI KA LUAPAAHAO. "E Kalia. ua ike no oe i ko'u hilinai hala ole ia oe, a eia no ia haawina me a'u nou. a o ka'u e makemake nei e hoike aku ia oe, e ike aa iaia e pono ai." "Aka. no keaha oe i makemake ai e ike iaia?'" i ninau aku ai o Kalia. "Mai nana oe i ke kumu. Eia wale no, ua makemake au e ike "A. e kuu hakuwahine," wahi a Kalia i pane ae ai me ka luliluli ana o kona poo. "ke manao nei wau, ua aioha oe i ka opio o Atenai." "A"le a.u i m?kemake e hoole ia mea," wahi a Arienda, "no ka mea, t:a ike no wau aia ia mea me a'u a ua aloha i'o no wau iaia. He haawina ia i kau mai maluna o*u a"u i ike oie ai mamua. E Kfalia, e ike au iaia e pono ai." "Aka, no keaha oe e ike ai iaia? Oiai, ina e hoike aku ana oe i kou aloha nona, e hoike i'o mai ana kela i kona aloha nou, alaila, o ko olua hui ana, he hookomo ana aku ia iloko o ke kaumaha mau loa. Ua ike no oe, ua silaia ke kanaka opio no ka make a ma ka la apopo e hookoia ai, a aohe he mana hookahi nana e hoopakele ae iaia, a ke hala oia, o kou noho inau loa ana ia iloko o ke kaumaha." "E Kalia," wahi a ke kaikamahinealii, "me ka puili ana ae o kona mau lima, "aole keia o ka manawa wale no i loaa ai ia ano ia'u, «ka. he nui na manawa, eia nae o keia aku ka oi i loaa ia'u. Malia e olelo mai a:ia paha oe, i kuu aloha i'o a ua alakaiia au ma ia mea, a'u pahn e mihi ai ma keia hope aku; ke manao nei wau, aole au e mihi ana." "Me he mea la, eia kekahi mea ke hawanawana nei iloko o kuu uhane e pakele ana no oia," i hoomau hou aku ai o Arienda. "Aia ko'u h<»ku ke kau la maluna o kona lae mohaha. O ka'u e ike nei, ina wau e ike ana iaia i keia po, alaila, o ia ike ana a'u ke ala e hala ae ai ka make." "A j>ehea oe e ike ai iaia?" i ninau aku ai ka wahineukali. "Ina e kokua mai oe ia'u, ke manao nei wau ua hiki no ke hanaia." no ia mea he kokua, ua haawi mua wau ia'u iho, a ina nei no ka lilo aku o kuu ola ilaila, e hookoia aku no pela, i mea e puka pono ai." wahi a Kalia i kalele ikaika iho ai i kana hoike manao. "Ke hoomaikai aku nei au ia oe e kuu Kalia maikai," wahi a Arienda i hooho olioii ae ai. "A e hoike mai o».- i kau mau makemake a'u e hana aku ai," wahi a Kalia i pane aku ai, "a na'u no e hooko aku." "Eia. Ile'kamaaina anei oe i na lunakoa o ka pualikiai?" "Ae," wahi a Kalia. "A ua ike no anei oe i kahi e ai ai lakou?" "Ae. e kuu hakuwahine," i pane aku ai o Kalia. "He ke'ake'aia no anei oe i'ke komo ana iloko o ia wahi mamua o ka aina-ahiahi o keia la?" i ninau aku ai o Arienda. "At)le he loaa o na hookuia o ia ano me a'u ke komo au iloko olaila. He maalahi loa ke ala no'u." "A he hiki maalahi anei ia oe ke hoohuihui i ka pauda hoohiamoe iloko o na meaa' o ia poe koa?" Alaila kau iho la ke poo o Kalia maluna o kona lima me he mea la e hoomaha ana. a noonoo iho la no kekahi mau minuke. "He hiki no." wahi a Kalia i hooho ae ai. "Ke manao nei au ua hiki ia'u ke hana me ka nui ole o na ke'ake'a. O kahi pilikia wale no oia no ka hoohuihui ana i ka pauda e hoohuoi koke ole ia ai e hikou." "Na'u ia e hoomaopopo aku," wahi a Arienda. "la manao wale au aole e hoololi ana na invati kiai a hiki i ke aumoe o keia po." "Pela," wahi a Kalia i hooia aku ai. "Aole e hoololiia mamua o kela manawa, a ina n«> hoi e hoololi ole ia ana, alaila, oia aku la no. Ua ike 110 nae au o na lunakoa apau i hoopaaia no ke kiai ana aole iakou e hoohemoia aku a hookomoia mai i poe okoa." "A he ai like no anei na koa me na lunakoa i kahi hookahi?" i ninau aku ai o Arienda. "Ae. e kuu hakuwahine, oia hoi. ke noho hana like lakou iloko o ka halealii." "Alaila, e hoomakaukau oe ia oe iho, ame ke akamai no hoi e hoohana ai. e kuu Kalia maikai. Xo ka pauda ua makaiikau wau me ia mea. A ke ike nei au ua kokua mai na akua o kakou ia'u. Ua lu>olakv : .a mai au me keia ano pauda hoohiamoe. he makaukau hoi no'u no ke ku-e ana i ka moi o Aikupika a i pakele ai au mai iaia mai, aka, ma keia, ke ike la wau eia ka hana i waiwai loa ai ua ]>auda nei." Aole no hoi i liuiiu loa ua napoo aku la no hoi ka la e like me

ka msu, a uhi iho ia no hoi ka malu o ka po iluna o ka a : .na holookoa T a oia ka nunawa i h2a »vi aku ai ke kaikamahineali: i ka pau<ia. hoohiamoe ia Kalia. mc ka haawi ana aku i na olelo hoolana no ka; hooko ana i kana mikiona. • "So ka nvea." wahi a Arienda, 4 *he mea pono e hala o*e ko'a t hui ana rnc :a i keia po i ike ai au iaia. O, e Kaiia maikai, ina ua po j losti kau koho, a ina ua lilo mai kona puiiwai ia"u a nau. aole e nele j ka loaa o na aianui e pakeie ai oia mai ka raake weiiweii i kunipaa ( mua ia." j Haalele iho ia o Kaiia i kona hakuwahine a hoomaka aku la ka! hele akaheie ana no kahi i makemakeia; a koe iho la no hoi o Arienda oia waie no. Nona iho. ua maopopo ioa. ua a!oha oia i ka opio 0 Aienai. Mamua aku aole oia i loaa i na haaw'ma o keia ano. oiai nae he nui na kanaka opio o kona aina iho ame ko kekahi mau aina mai i hui me ia a aole nae i umeia kona noonoo, aka. i ka ike ana o Arienda i keia kanaka u'i, ua pii koke ae la ke aioha a mokio poioiei mai la i kana pua a ioaa pono mai ia ka puuwai paiupalu o ka wahine o'i a o ka liio ae la no ia i makana na ke aloha. No ka oiaio o keia mau anoi ana iloko iho o ka wahine opio A,rienda ua hooholo iho oia e hoopakeie i kana ipo i aloha ai me ka hui mua oie mamua, no ka mea, o kona kulana ka mea nana i koi ikaika iaia e hoopakeie ae iaia mai ka make ona i kuleana ole ai e komo koke aku. Alaila, me keia mau anoi iioko iho o Arienda i pelu iho ai kona mau kuli a nonoi aku la i na akua e aloha ia mai kana pule ma ka hoopakele ana i ke kanaka i lilo ai kona puuwai. I kela ahiahi aole i heie aku kona makuakane e ike iaia, a pela 1 kaa pono iho ai oia nona iho, a nui no hoi kona manawa e hakukoi ai i na hiohiona onaona i ioaa iaia me he moeuhane la ame ka hoomakaukau ana i na mea e hoolako aku ai i kana aloha i aloha malihini ai. A hala he hora hookahi mahope iho, i hoi mai ai o Kalia mai kana mikiona mai. a me ke akahele no hoi ka nihihele ana mai mamua o kona hoopuka ana i kekahi olelo. I ke ku ana aku o Kaiia imua o kona hakuwahine. aia oia iloko o ke kulana haaiulu, e naka ana me ka pihoihoi nui. "E kuu Kaiia maikai," wahi a Arienda i hooho mua aku ai i ka wa ona i ike aku ai i kona wahineukali, "mai maka'u oe, no ka mea, 0 kaua waie no keia. Heaha kau hana i hana aku nei e ano-e nei oe?" Aiaila, noho iho la ka wahineukali ilaio no ka hoomaha iki ana 1 kuu iho ai kona nae, alaila pane aku la oia: "U hana aku nei au a oi aku mamua o na mea au i kauoha mai ai ia'u e hana no ka holomua o ka kaua hana e upu nei. Ua hoohuihuiia aku nei e a'u na meaai o na koa apau me ka laau hoohiamoe. a ua loaa pu aku nei ia'u ke keena paahao o ke kanaka opio a kaua e upu nei." "Ae, ua poina i'o wau i ka hoike aku ia oe no ia mea, a ke haawi aku nei wau i.kuu hoomaikai nui ia oe no keia lanakiia nui o kau mikiona. He hoaloha maikai a oiaio oe na'u. A ua maopopo pono ioa anei ia oe e ai ana oa koa i kela\mau meaai?" "Ua ike aku nei no wau e ai ana," wahi a Kalia i hooiaio aku ai, "nolaila, aole he kanalua ana no ia mea. Ina aoie lakou e hiamoe ana mamua o ka manawa kupono, aiaila " u Aole he maka'u ana no ia mea," i kahamaha aku ai o Arienda. "Ua ike au he pauda ikaika loa kela e poino ole ai nae ke ola. loa ua ai i'o aku nei lakou ma keia manawa, alaila, e pau ana lakou i ka hiamoe mamua o ka hora umi o keia po." Ma ia manawa mai me he mea la he mau pule loihi ia o ke kali ana o ka hiki mai o ka manawa kupono e hoomaka ai ka hana a ke kaikamahinealii o Ciretia, a he nui hoi kau i ke kuaki ame ka pihoihoi o ka hoea koke mai o ka manawa kupono. A i ka manawa no ana i hoomaopopo loa ai ua maluhia ka halealii holookoa, ua lawe mai la oia he wahi kukui po uuku e hiki ai iaia ke pani ae i ka malamalama i na manawa apau ana e make-, make ai pela, o kona hele aku la no ia. | Ma keia ala, he nui na ala-ololi kikekee a hauwili no hoi manuia o ka hiki ana aku i ka holo nui a mamua no hoi o ka hiki ana j aku i kahi o ka halealii, malalo pono olaila. ka luapaahao i hoopaaia ai na paahao o Atenai. A hala kekahi manawa o ka hele akahele ana ua liiki aku la laua ma kahi i makemakeia me ka loaa ole o na | kuia. • i Ma ia wahi ua komo aku la laua iloko o kekahi keena, kahi i loaa aku ai ia laua he kukui e kau ana,iluna o ke pakaukau e a ana, a iluna o ka noho loihi ka lunakoa e hiamoe ana. Alaila, pii ae la ka haalulu iloko o na wahine opio a elua, ke Kaikamahinealii Arienda ame ka wahineukali Kalia. He haalulu ko Kalia no ka maka'u a he haalulu hoi ko Arienda no ke pihoihoi e ake ana o ka hiki koke aku i kahi o ka makemake e hakukoi ana. \ "E paa aku oe i keia kukui," wahi a Arienda i hawanawana aku ai, "malia o makemake kaua i kukui, alaila aole he imi hou ana aku, a o kekahi no hoi, he maikai loa ka pouli no ka poe hiamoe." j A lilo ke kukui ia Kalia ua hoomau aku la na wahine opio imua. A o ke kamaaina loa o Arienda i ka hele mau ana ma keia mau wahi, aole he pohihihi o ke alanui nona e hiki ai i kahi i makemakeia. Ma na ipuka apau aole i kiia no ka mea ua kukuluia he koa kiai ma kela ame keia puka komo apau, a o lakou apau ua pau i ka hiamoe. Aole no hoi i liuliu ka laua hoomau ana ua hiki aku la laua i ka papaku o ka halealii, kahi hoi o na keena luapaahao, kahi hoi a Kalia i kuhikuhi aku ai i kahi o ke keena o ka opio kane a laua e imi ana e loaa. A ma ka puka o ua keena nei e hiamoe ana kekahi kiai me kana panikaua e lewalewa ana ma kona aoao, a o kana ihe hoi e waiho ana iluna o ka papahele o ka holo. La paniia aku no ke panipuka o ua keena nei, a he pani kaumaha no ka manoanoa maoli 110, aka. aole i kiia, ke kumu i maalahi ai ka hana ma ka aoao o na wahine opio. Iloko o ia keena e noho ana o Tisia alii. aole no hoi i hiamoe. Ua hiamoe mua iho oia i ka hapamua o ke ahiahi no ke ano maluhiluhi a i keia manawa oia i ala ae ai. a o ka mea nana i hoohikilele koke ae iaia mamuli no ia o ka loaa ana iaia o kekahi moeuhane ano-e. A no ia mea, i ala ae ai oia iluna a okuu iho la me ka noonoo nui ana i ka manao o ia moeuhane, a e noonoo pti ana hoi i na anoni

0 na mea i hanaīa mamua iho, a heaha ana la ka hopena e hiki mai ana. ♦ O kona mai ka nianawa ana i kau mai ai iluna o ka |epo o Ciretia aole i ikaika ioa e !ike me ko kela oiai oia i Atenai. Ua loaa īho !a laia ka ike ame ka hoomaopt>fx> pono ana he lua liona hauhiii maoli ka keia o na aianuu a oi loa aku kona am>e mamuli o ka ia\ve*.a ana o kana pahikana punahele ma; iaia aku. A i ka wa i waiho aku ai kona poo ihina o kahi uiuna i haawi ia mai ai no ka iiooiuolu ana i kona poo. akahi no oia a noonoo pono īho. a waiho aku la oia i kana mau pule ikaika ana i na akua no ka hoopakeieia mai, oia hoi» e haawiia mai i mau lako kaua nana i hiki ai īaia ke paio aku. A ia;a e hoomau ana i kana pule ana ame ka noonoo ikaika ana, me he mea la e paneia mai ana e na uhane ma ka leo hamau—he ieo U>he oieia: "E ka opio a Atira, ina he puuwai oiak> kon a he mau lima wikani o ka ikaika. aiaila, e hoolana i kou noonoo." A i ka manawa i hoi mai ai kona noonoo a ka mau. akahi no oia a hoomaopopo loa iho. aia ka ka pouli ke aakipaa la, eia nae, aole I liuliu ua hemo ae ia ke panipuka o kona keena a o ana kekahi malama!?ma kukui iloko, e kau pono ana hoi maiuna ona. ' Ua hoopuiwaia oia e keia malamaiama i maopopo mua ole iaia e hiki mai ana. a na ia malamalama i haawi aku i ka ike i kona mau maka i ka wahine ana e hakukoi ana. I ka wa mua me he mea la he moeuhane kana. aka. a hala kekahi mau minuke ua hoi inai Ia kona noonoo a hooiaio iho la o ka ; mea ana e moeuhane ana aia imua e kona alo ma ke kino maoli. A o keia mea kino maoii i moeuhaneia e ka malihini paahao, oia no o Arienda, a Arientia no ho? i hoomao|K>po koke iho ai, aia | ma kona aoao ka hoolauna mua ana, no ka mea, oia ka mea i hiki jaku i kahi o kana makemak?. Ua hakapono aku ia no kona man maka inaiuna o ke kanaka malihini i lilo ai kona puuwai ana hoi e hoomaopopo..nei ua oi loa ae kona u'i ma keia manawa ana e hui pu ana mamua o ka wa ana i ike ai iloko o ka huaka'i. "E ke kanaka u'i," wahi a Arienda, "mai hoopuiwa ia oe ma keia hoea ana mai ia o'u imua ou i keia po." Mai nui aku kana matt oieio. aka. ua Hapa-pu mai ia mamuii o ka haka-nu iki ana o kona leo. •*>ia ke apo giiia o Hoku Vinesa." wahi a ka opio malihini i pane aku ai, i kona mau maka e hoonuu ana i ka u'i o ka wahinelopio. "ua hiki mai oe i o*u nei anle i aahuia me ka weiiweli e lilo ai I: mea hoopuiwa, koe wale no a hiki mai o. Kupida a nana e hoale* aie ae." 1 I ka pa-e ana mai o ka ieo o ke kanaka opio oia ka wa mua loa 0 ka pa ana o ia ieo iioko o na pepeiao o ka u'i o Ciretia a he haawi L ana hoi ia i ka puuwai paiupaiu he ikaika hou. | "Aoie au he hoku e hoolalahu aku ai ike keiki a Vinesa, aka, |owau no o Arienda, ke kaikamahine a ka Moi Mainosa." | "Alaila ooe maoii no ke kaikamahine i noho maoii ia eka u'i/* Iwahi a Tisia i hoopuka inai ai i kana mau olelo hooheno. "A, ke |ike ia wau eia ka oiaio ke puka ae la." | Aia manawa hookahi no i ulupuni ae ai ka ula oke kanaka u*i ■ maluna o ka heielieiena o Tisia alii, a i ka wahine opio hoi. he mea nui loa keia hui kino ana ona oiai ke aioha e noho ana iloko ona. | "Ua loaa ia oe kuu inoa," wahi a Arienda. *'aka, aoie a'u wahi ike no kou." "E kaia mai ia'u eka lede. O Tisia ko'u inoa, a owau ke keiki a Atira, ke kaikamahine a Pitiasa, ka moi o Torene. A o kuu makuakane. aole au i ike iaia." 1 " \laila. he alii oe ma ka aoao o ko makuahine." wahi a Arienda i hooho ae ai me ka hoihoi nui i ka wa ona i hoomaopopo ai i ke kulana o ke kanaka opio, he kuiana hoi i like me kona. "Ae. A imua no wau o kuu kupunakane moi kahi i noho,ai, a imua no o kona alo ko'u hoonaauaoia ana." "A ua ae a ua haawi mai anei iaua ia oe i moepuu no ke kanawai weiiweii o ka make o Ciretia a Atenai e iiookupu makahiki mau nei?" ''Aoie, e kuu iede." wahi a Tisia. "O keia hiki kino ana mai nei o'u ianei, aoie ia ma ka ulia wale, aka. ua koho maoli no wau e komo iloko o keia huaka'i oka maiee. l'a iiaawi au ia'u iho, a komo i'o no iloko o ka haiiona o ka make, no ka manaolana, e loaa ana ka ianakila ia'u ma ka pepehi ana i kela poe Uona apau, a ma ia mea hoi e make ai ke kanawai o ka make a hele kuokoa hoi kuu iahui." | "Aka, aole anei oe i hoomaopopo no kou lanakiia ole?" i ninau ! aku ai o Arienda. "Ae." wahi a Tisia, "akahi no wau a noonoo pono iho nei ia mea." > "A pehea, ua poho paha ka manaolana?" "Aoie, e kuu !ede maikai. . E lilo ana kuu inoa i mea hoomanaoia e ko Atenai, hoomanaoia e ka makuahine keiki ole, hoomanaoia e ka lede u'i." (Aole i nan.) ! m