Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIV, Number 10, 9 March 1906 — TISIA-O-ATICA Ka Wiwoole o na Wiwoole Ke Ahikanana Nana i Ulaa ke Kanawai o ka Make o Ciretia [ARTICLE]

TISIA-O-ATICA

Ka Wiwoole o na Wiwoole

Ke Ahikanana Nana i Ulaa ke Kanawai o ka Make o Ciretia

MOKI'N'A VIII. rfUI MALIHI'N'I y A :<A LUAPAAHAO. "E ka lcde," i hooho puiwa ae ai o Arienda, iaia i hanu nr,i iho ai ma keia manawa. "Ae, he wahine opio. ana paha e li'o aku ai i aloha na ke kanaka

opio. nona lioi kahi a'u : iawe ai no'i'." Alaila hanu nui iho ia o Ari;-nda. me he mea la aia ke kaumaha ke lou la iioko o kena puuwai 110 ke kanaka opio, aka, o na hiohiona owahei ka Tisia e iko la i na haawina o ia ano iloko o ka wahine. "A. eka u'i ho.-kahi a'u 1 ike ai iwaena na wahine apau," wahi a Tisīa i pane malīe ae a\ f me ke kaumaha iloko o kona puuwai, "aohe he Ic<ie opio hookahi e uwe ai no'u.i-ka wa o'u e ha!a ai." "Aole hookahi!" i hooho ae ai o Arienda me ka pihoihoi nui, e ake ana o ka !che aku i ka paneia mai aole hookahi lede opio. "Aole hookahi!" waiii hou a 'i'isia. "A aole no he lede «mu'o au e minamina ai ina e hemo aku oia?" wahi a ka u'i n C iretia i ninau hou aku ai. Hakapono aku la na maka o ke kanaka opio maluna o ka helelielena o ka u'i no kekahi mau minuke a pane aku la me ka leo nahenahe: "L kala mai e ka lede maikai ia'u no ka'u mau olelo e waiho aku ana imua ou, aka, na ka pono i koi mai ia'u e olelo. A hiki w.ale i ka manawa o'u i inu kena ai i na hiohiona wahine «'i o ke kaikaiiiahine a ka Moi Mainosa, aole he" inea nana i hoano-e i ka lana malie oka pana o kuu puuwai. Aka. mai ka manawa i umeia ai ka ike 0 kuu mau onohi maka i ona la ma keia auwina-la iho nei, mai ia nianawa mai ka loli ana o ke pana o kuu puuwai." "A ina e lanakila wau mai ka lua mai o ka make. alaila. he.mea paakiki loa ka haalele ana iho ia Ciretia nei me ka hookuu ana ia oe ka lede nana i ume aku a lilo kuu puuwai. Akā, ina e make au, alaila, he make hauoli ana ia no'u, no ka mea, o na minoaka mai ia oe mai, o lakou ih.o la na hiohiona olioli o ko'u ala'malu o.ka make a'u e au aku ai." No ka.nui loa o ka olioli e hakukoi la iloko o Arienda ua puili ae la kona mau lima a kau iho la maluna o kona puuwai e kapalili :kaika la no ke aloha, me ka hilinai ana aku maluna o kona wahinenkali Kalia a hanu nui iho la, a hala kekahi manawa o ka hamau iki ana ua pane aku la oia me ka leo nahenahe kaili puuwai: "E Tisia, ua ikaika anei kou manao e lanakila oe maluna o na liona?" * "Ua ikaika kuu manaolana mamua, e kuu lede maikai," wahi a Tisia i pane aku ai, "aka, i ka manawa i kaawale aku.ai kuu pahikaua mai ia'u aku. alaila haka-nu iho la wau, ana o ka loaa inai ia'u o kekahi kokua i loaa ai i pahikaua na'u no ka paio pu ana me na liona." "A ina e loaa ia oe he pahikaua, manao anei oe e lanakila oe maluna o lakou?" i ninau hou aku ai ke kaikamahinealii no ka hooinaopopo hou ana i ka hoike manao o ke kanaka opio malihini. "Ke manaoio nei au e hiki no ia'u," wahi a Tisia alii i kalele iho ai i kona leo. "A, e Tisia alii." wahi a Arienda i pane aku ai, "aole oe i hoomaogopo loa i ka weliweli o na holoholona hihiu." "E ka lede," i pane hou aku ai o Tisia ia Arienda, "ua lohe anei oe no Polukula ame Perifita?" "O kela mau pilikua anei o ka puali o Korino kau e olelo nei ?" 1 ninau aku ai o Arienda. ''Ae." "Ae r ua lohe au no laua." ,4 0 laua a elua, na'u laua i pepehi aku a make me kuu mau lima ponoi no. Aohe o'u maka'u no na liona," w r ahi a Ti?ia i wehewehe aku ai i kona manao. "A pehea, ina wau e haawi aku ana i pahikaua nau—i pahikaua nui kupono e liiki ai ia oe ke hu-na iloko o kou poli?" "O, he manaolana nui kela, a e aa no wau e paio aku me na liona," wahi a Tisia. "Ua hele mai nei wau i 011 nei 110 ke kokua ana ia oe," wahi a Arienda i hooho ae ai me 1 ka olioli nui, a hu mai la kona hoomaikai no ke kanaka opio. "Ua hiki ia'u ke hoolako aku ia oe me ka meakaua. a ua hiki ia'u ke haawi aku ia oe i ala e hiki ai ia oe ke puka maalahi mai ka lua Hona mai ke lanakiia oe." No ka piha loa o Tisia alii i ka mahalo no ke kokua lokomaikai o ka wahine opio, ua kukuli koke iho la oia a hopu aku la i na lima e ka wahine opio. 1 "Ma ke kalaunu o ka nohoalii kiekie loa, ke noi aku nei au ia oe," wahi a Tisia i pane aku ai, "e ha'i mai ina na ka manao aloha e kokua ka mea nana'i kono aku ia oe e hana me keia?"

"W ir?. he rr:7nEo k'>v?:a wale no keia!" i ho-oho ae ai ke kaika- ; rr:Td*ii"i.ziVi. "i?vSt"a kzt: ?~ ; iJ!.a r ieie ne- wau ika loken"»ai<3: i haawua m - -!, a e ho'> korno sku ii u :T.a ka :nanac»iar.a i maopepo nu;i e ana?:a mz\ sna no'u." "A :na hoi ao'e p-c-!a?" i ninau hou aku ai o Arierda. "Ō. e2e nvi ia' 4 .: e wale aku r>?. eia ! : e aloha." "A e manao anei ee. t Ti>ia, «?ole e h:ki ka pu*.:wr»i <> A rienda *:e hv-:.-rr:'.u-:rt; h hoon:anao oe, t;a hele nai kau r:a:.: okl> aka mea i h:k: ke panai aku i ka o!clo hoopaa o ke ale-ha oiaio." A!a*;?t pu<-»ho ae la >:> Tbia me ke ku ana ae iluna'a anihe mai la e hele mai imua o Aricnd<\, aka, ua ani ae la o Arien<ia i kona Hma ; h- :ke aki: ana : ke kanaka opio e ku aku i hepe. a ia manawa hookahi no i rr;!i ae a; i kuna wahineukali. r. ka'na. e ho!-> ?.wiv. j oe i kuu lumi-moe, a !awe rnai i ka pahiV?.i:a a kiiu makuahine i haawi mai ai na'n. t*a ike no oe i kahi i kau ai." "Ae. e kuu hakuwahine/" wahi a K:.!ia. "A iloko o ka pnhu iliahi e kau la iiuna o ke pakaukau. ma!a!o * ke aniani. e ioaa ana ia oe kuu wahi pola niho-palaoa me ke poi .:nla E iawe pu m3i oe ia mea. A hele oe —e paa pu aku ike kukui *-ei i nn'amalama nou, a e eleu no hoi ka hele ana. Awiwi a lioi hou mai." Emo-i le ua nalo aku !a r> Kalia iloko o ka p'ouli. a noho iho la na opio a elua. me kahi kukui o ke kiai e hoomalamalama ana. "E ka !ede maikai." wahi a Ti>ia i pane aku ai ma ka manawa i haia aku ai o Kn!ia. "ua haawi mua nri na akua i keia hui ana okr.ua me he moeuhane la. Aka, i ke - 'a manawa ka i'o maoli. E panai mai anei oe e kuu aloha?" "Me kuu k*no anie kuu uhane apau." wahi a Arienda i pane mai , ii. "Aoie au i hoomaopopo loa ia mea he aloha kane a hiki i kuu

'ke ana ia oe.'* "A o oe no boi e Aricnda onaona, ka rnea mua loa i ahai ae i kuu pnuwai a biki o!e iho ia'u ke paa iho. Eia nae. he mea pono ia'u e haaleie iho ia Ciretia nei i ka \va o'u e puka lanakila mai ai mai ka lua liona mai/' "A aole anei o Arieiula kekahi e hele pu īne oe?" wahi a ka ninau o ke kaikamahinealii me kahi leo malie. Me ka hikiuawe loa i lele aku ai ke Keikialii Tisia imua me kona mau iima e hamama ana no ka apo ana aku i ka wahine opio e ku la imua ona, a panaiia mai !a no hoi kona iini nia ka waiho ana mai o ua u'i rei o Ciretia iaia iloko o ka puili ana o Tisia a waiho aku la kona poo i'oko o ka poli o ua ahikanana nei o Torene. a e waiho ana hoi iluna o ka umauma lahalaha o ke kanaka u'i o Atiea. "Ma keia poli oe e maha ai e kuu aloha,"' wahi a Tisia i hooho malie ae ai iaia i apo mai ai ia Arien<ia. "Maluna o keia umauma oe e malu ai me kn maka'u ole i na ke'ake'a. He hapa iho no ka ikaika hoopakele o ka Heiau o \ esita i na kaikamahine o kona mau okana, aka, o kou waiho ana mai ia oe iho e maha iloko o keia mau lima, o ko kaua malu like no ia ame ko kaua hauoli like no ia no ka mau loa." | "A ina e hele pu oe me a'u a lilo i wahine na'u. alaila e mau aku no kuu aloha 11011 a hiki i ka wa e iho aku ai i ke awawa malu o ka make. a ke hu.i hou kaua ma-o. ilaila no auanei kaua e noho mau loa aku ai me ka loaa ole o kekahi hookaawale ana a e hauoli mau ai i na wa apau. Ua like anei ko kaua manao ma ia mea, e kuu Arienela?" '*Ae," wahi a Arienda i pane malie ae ai mailoko ae o ka poli ana e hiolani la. me ka-pili loa ana aku i ke aloha i lilo ai kona puuwai, ka puuhonua hooWhi ana i manaoio ai nona. MOKUNA IX. j ! KA LUA LIONA. ! Aole no hoi i liuliu loa ua hoea koke mai la o Kalia mai kana! huaka'i ona i hoounaia ai e kona hakuwahine, a kona hakuwahine hoi i manao mua ole ai pela iho la ka hikiwawe e eleuia mai ai e ' kona wahineukali, a ma ko Kalia lima e paaia ana he pahikaua j pokole papalina laula ame kahi pola niho-palaoa. Hopu aku la o Arienda i ka pahikaua pokole a paa iloko o kona lima me ka nana pono ana iho, me ka pane leo ole, me he mea la ua kanalua oia no kekahi mea. He'pahikaua pokole ia o ke ano palaulau, i hanaia mailoko mai o ke kila maikai loa, a nona hoi ke kuau i kinohinohiia me na pohaku makamae, a o ka wa-hi owaho, ua hanaia mailoko mai o kekahi laau kaulana o ke kuahiwi a i hoonaniia me ka maikai loa. "E kuu Tisia aloha." wahi a Arienda. <4 a i haulehia oe mamuli 0 keia pahikaua, alaila. aole a'u makemake i koe e ola hou aku ai." "Aole au e haule. ina he oiaio keia pahikaua," wahi a ke Ahi. kanana o Atica me ka leo ko'iko'i. "Aole au i ike i ka nana ana i ke ano o ka pahikaua maikai," wahi a Arienda i pane hou aku ai, "aka, ua ike no wau o ka'u e paa nei. aole au i ike i kekahi pahikaua o ko ianei ano iloko o ka aina apuni i like aku me ia nei." "O lniasa kuu makuahine." wahi a ka u'i i hoomau aku ai i kana wehewehe ana, "ke kaikamahine a Kuniasa, ka moi o Kaledonia, oia ka ona o keia waiwai i hooili mai maluna o'u. Ma ka manawa e noho moi ana kuu kupunakane ua hoouluia ae he wahi hana kipi i kukuluia no ka pepehi ana iaia i ka wa e loaa aku ai me na ukali ol»;." "A i kona lohe ana ua hooholo koke iho la oia e hopuhopu aku 1 na kipi apau a e hoopa'i aku ia lakou tne kona mau lima pou«ū. Alaila, kauoha aku la oia i kekahi mea hana meakaua mai Perusia mai e hanaia mai i pahikaua kaumaha kupono, nona nae ka nui kino e hiki ai ke hu-naia iloko o ka poli me ka maalahi loa e ike ole ia :vi." "A i ka hooikaika ana o ka Perusia i ka hana ana i pahikaua, a i ka paa ana ua ike iho la kuu kupunakane aole he meakaua i like me kona a he paa na mea apau. Ua hanaia mailoko mai o ke kila maikai loa a o kona mau mea apau he mea wale no o ka papa ekahi." "A me ia pahikaua, a oia no hoi keia, i hele niau ai kuu kupunakane moi, e hu-na ana iloko o kona poli, me ka hele hookahi ana e like me kana i hooholo ai e hana. A no ka ike ann o <<a poe kipi i

Kona h*x?kat".: ana v i;e tinn ko lakou nui. ua h'>">koio aku fa lakou mahope oua. a h:ki i kahi a lak*m j mam ■ ; ; t h-: v.ihr ia e tio<-'ko r»? : ko ia':,ni manao kipi-ua .hoomaka iho o limaikaika ' j ku'i kupunaknne n l -:, a malaila no'hoi ua m>o k:pi ne: i pepehiia ai € ka mot a.p;\-t U>a i ka make.* r "O kuu n:akuah:nc. o : a *va!e n>: kana keiki. a Hr.i »*ia maluna o kon -1 mo-e o .<a ni?Ae. aiuaue e ra!a a??u. iiaila a ia Hia' , ;nv*. oia s haawi :ua: nahik&ua i kuu makuahiiie. n:e na oleio kalo- - ::Io pu e i au?.. ioaa m.ii ka hi:a o kona puhaka he keikikane, r.ia:!a, e haaw: aku i ka opio ma ke ano he waiwai hooīlma." | t 3 haia kuu niakualune, a aohe ani keikikane. a owau iwale no kana ke*.Kva ua haawi mai o:a ia'u i keia waiwai iux>;lina. tA ouau. i n-jornat! nku ai o .\r,entia i kana wehewehe ana. iaia i t nana pono aki: ai i ke kanaka opio me na maka aloha. "iloko o keia hora o ka hauoli n\:i mua i loaa :a*'j, ke haawi aku nei wau i keia waiwai makamae ho«*ihna. Vke pule nei wau a oia no lioi ka*ti pule man i na akua e kau ma: ko lakou mau minoaka oluolu maluna 0 kuu naita wiwoole." Alaila, lalau eku Ia o Ti>ia i ka pahikaua a paa iloko o kona nma a Kaupa«>na iho 'a i ke kaumaha o ka meakaua, a ia manawa hookahi no i pi: ae ai ka huluaa i'oko o kona uhane a hoomaopopo 'ho !a oia ua h-i hou mai kona ku!ana koa mau, a ike pu iho la no hoi oia no'ke koa wiwoole o ka o Kori:io. "E kuu An'emla aloha." wahi a ! isia. "ua makaukau au me ka meakana a he hook:> i\i maka'u iieko o'u no kela poe liona. O ko makana i haawi ma: nei aole oia e huohaulehia mai ia'u." A no na olelo hoolana ame ke kilakila o ke kulana o ke kanaka opio 1 i>!a ua h!o ia mau mea i mea e nalohia aku ai na noonoo weliweli hona iloko o ka wahme op:o a kau aku la koiia mau noonoo apau maluna o'kona puulionua. "Aka." wahi a Aneiuia, "he hookahi mea i koe. I ka wa ou e ianakila ai o ka puka malaeiae ana iwaho o ka lua ka mea i koe." Alaila he pohihihi io na alanni o kela Ina liona?" i ninau yku ai o Tisia. .:^ e } wahi » Arien<!a. "Ma ka ikaika ona 'koa i haia i iiima iia iloko o ka lua. ma ka luknwale ana o na liona aole he h«>okahi o lakou i lanakiia. A aohe no hoi he'mea i lanakila'ma ka hemo ana iwaho o ka lt:a ina e hookomoia kekah.i iloko oiaila a nana e inii 1 walii nona e-.-puka ai. I a nui ka poe i lioao pela a aole he hookahi o lakou i lanaki'a. A o keia mau mahele iho la na kina'una'u nui o keia lua iiona." "Aka, e kuu aloha, aole ati e manaolana poho. oiai, eia oe he noopakele no u, a ma ia mea no hoi ī maopopo loa-ai ia'u eia na akua me a'u." "A pela no hoi o Arienda, aia oia ma kou aoao e kuu Ti>ia." wahi a ke kaikamahinealii, "a he liiki no iaia ke kokua hou aku ia oe." Alaila. liuli iho la oia a lalau aku la i kalii poho niho-palaoa o paaia ana e Arienda a i kona wehe ana ae i ke po'i gula o ua wahi poho nei ua loaa iho la ka mea'ana i makemake ai. "Eia," wahi hou. ana i hoomau aku ai. iaia i iiuli aku ai i ka wiwoole o na wiwoole a i kana aloha hoi. "he pokaa lopi silika. O keia lopi silika ua ano iike aku no ka makalii me-ko na lopi j)iinawelewele, eia nae he paa kona e mokumoku wale ole'.ai." *T ka manawa o oukou e iaweia ai i ka lua liona. a mamua o ko oukou komo ana iloko oka lua e pani nuia ia ana na maka oukoume ka lole i ike'ole, a he kumu no hoi ia e puhili ai i ka helehuli ana : ke alanui e puka ai." "A i ka wa o oukou e ka'iia ai iloko o ka lua me ka makapo, ua hiki loa ia oe ke hoohihia aku i ka lopi ma kekahi wahi o ke komo ana aku, a me ka pokaa lopi oe e hookakaa ai iloko o kou lima. a ma ia mea e loaa auanei ia oe he alakai kupono loa e hookolo ai no kou hemo maalahi ana iwaho o ka lua." "He mea oiaio," wahi a Tisia i hooho ae ai me ka leo olioli, 4 J<e haawi i'o mai nei na akua i na minōalea'"oīuolu"nialuna""<Tu" eT\uu Arienda," a hopu aku la oia i ka pokaa lopi; "a ooe e ka mea i hoomaikaiia, ka elele i hoounaia mai e na lani no ka hoopakele ana ia'u."" A e mea aku ke kaikamahinealii e hoopuka aku i kana olelo. ua pa-e aku la oia i ka Kalia kaomi ana aku, e hoomaopopo aku ana iaia ke aneane aku nei e hala ke aumoe. "Ae," wahi a Arienda i hawanawana aku ai. 4 'ke ike la wau he mea pono ia kaua e hookaawale koke aku mai keia wahi aku." "Ina he poino kahi e kau mai ana maluna o olua-ma ka noho hou ana iho iloko o keia wahi. alaila, e pono i'o no olua e hookaawale koke," wahi a Tisia. "Aka, e ha'i mai oe pehea la kaua e hui hou ai !'* "Na'u ia e hoomaopopo aku," wahi a Arienda. "Ina e puka malaelae mai oe mai ka lua liona mai, alaila, e hookuu kuokoa ia ana oe e hele nou iho, a mahope o ia e noho kali ai oe a loaa aku ka lohe mai ia'u aku. O, e hoomanao e kuu aloha, aia o Arienda ke kau la iloko o kahi nihinihi loa." "Alaila waiho hou aku la ke poo o ua u'i nei o Ciretia iloko o ka poli o kana aloha, a mahope o ka haawi olelo hoolana ana o T:sia ua liookuu mai la oia i ka wahine u'i mahope o ka muki ana iho i ka īhu no ka wa mua loa, a hahai aku la o Arienda mahope o kona wahineukali. A mahope oka aloalo ana ua liiki aku la laua i ko laua keena ponoi me ka loaa ole o na kuia. Malalo o na kulnkuhi o na kiai he mea pono e hoololi uwali na kiai i ke aumoe, aka, no ka hiamoe loa o na koa ? mai na alii a na kiai maoli. ua hooko ole ia ka hoololi ana i na uwati, a aole no hoi 'ne loaa o na hoohuoi ana i ka moi no keia hiamoe o'na koa. 'Aole i pau.)