Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIV, Number 12, 23 March 1906 — "Ke Pii Nei Kakou ma o na Mea Malalo o ko Kakou Mau Wawae." [ARTICLE]

"Ke Pii Nei Kakou ma o na Mea Malalo o ko Kakou Mau Wawae."

O keia kekahl o na olelo naauao a leekahi haku mele kaulana o Amerika, a m& ka hoihoi ana a'f* i ka manao inaoll e loaa ana penei: "Ke Pil nei Kakou Iluna mamuli o na Anuu A!apii malalo o ko kakou mau wawae." M& ka. hoomaopopo ana i ka manao o kela oleio kaulana, aole e hiki ke hooa'e i ka oiaio maoli no, a m& ke kanana ana ame ka hoolaula «na i ka manao ua pill keia ma na mea apau e pomalkai ai ke kanaka. t Ua inaopopo loa, ina aole na anuu alapii e kokua i na kapuai wawae i ko ke kanaka. manawa e pli ai iluna o kekahi wahi kiekie ma ke alapii. aoie loa oia e kau ana lluna; koe wale no kona kokuaia mai e kekahi mea okoa raawaho a'e ona. ma ka nakinaki ana paha & paa i ke kaula a huki paiakaia Uuna, a i ole, ma kekahi aiahele okoa a'e paha. Ua maopopo pu no hol. i ko ke kanaka manawa e pii ai iluna o ke alapil, aoie o ka iekei mai lalo aku a kau Uuna ka rula maikai, o hapaku'e auanei ka hehi ana a haule hou ilalo. aka, o ka pii malie ana. me ka hehi ana ma keia ame keia anuu ka rula e hapaku'e ole ai; koe na'e ina ma na ulia kauhlhi waie mal. poniuniu ke kanaka ma kona pii ana, a hina oia ilalo, ma ia ano aole e hiki ke aio ae. Ma ko makou manaopepa o ka pule i liala e pU» ana 1 ka "Manawa." ua hoomalkoike aku makoli i ka waiwai o ia mea, elike hoi me kona poomanao, "He D&la ka Manawa," o ia pule aku. a ma kela hoi ke hooinaikeike hou aku nei inakou he mea pono e maiamaia ka "manawa" ma ka s»U anuu ana. He mea maopopo aole e nele ke ala mai o na manao ku'ih* iwaena o kekahl poe ke noonoo a'e I ka luhi maoii no o ka hana ana iloko o na mahiko, a o kekahl mau Hawaii hoi i lawelawe]lma maoli i na hana ma na mahiko mamua aku nei, a ike I na inea a komo na'e na manao hoopauha, aole no "e nele ke komo pu a'e o ia inau noonoo hookahi ke nana aku ihope a hoomaopopo ia mau mea; aka, e hoomanao. aole e hiki ia kakou ke pii iluna ina aole he mau paepae malalo o ko k&kou mau wawae nana e hapai a'e, a o ka iuhi ana he luhi makepono ia, no ka mea aia no he hua e loaa mai ana mahope aku. Ua oi loa aku keia luhi ana mamua o na la e pokakaa waie ana no ma na o ke kulanakauhale nei, a hoi na'e i kauhaie aole he mea loaa mai. He mea maopopo ioa i kinohi o ka hoomaka ana o kekahi ohana, a i ole mau ohana paha. e lawe i na aina hookuonoono a na mahiko, aole e nele ka homimi o na loaa, a ulu a'e no na manao i ka waiwai ole o ka paaua ana maiaila; akeu e ku iki iho a noonoo iho, aole e hlki ke loaa ka palena oluna o ke aiapii, ina e hehi oe i ke anuu mua loa, alaila, noonoo a'e aoie oe e kau an& iluna. oka hana :>ono loa malaila. e ka'i hou aku i anuu hou, a he mea hoohewahewa oie ke i a'e, ua

kie hou a'e oe he mau kapual mamua o ke anuu mua i kau ai. Ua loaa na hoike maopopo loa o keia manao ma ka nana ana i na hana nui o, ka aina, a f ka hoihoi ana mai hoi ia kakou na Hawali. aia keia mau ohana Hawaii o Hilo Paliku. I kinohl o ka hoomaka nna o keia ohana, ua pupu maoli no; aka, i keia ia o ia kekahi o na ohana ulakolako loa ma ka mokupuni o Ha-w-aii. Ua hoike maopopo mai ka hana * keia ohana Hawaii i ka hehi ana q na wawae i ke anuu mua, a nana aku na m&ka i ke poo o ke aiapii e kau ana iluna. aiaiia, ka"i hou a pela aku a hlki i ka ioaa ana o ke kulana e ku nel l ke'.a manawaO kekahi o na anuu maopopo loa e loaa oio mRi ai na manao kuihe ma k& iawe «na mai i na aina a na ma- | hlko a home hookuonoono o ke aupuni I t makemake nei e haawi i kekahi mau ohana. o ia no ke anuu o ka hoomakauiii. Ina no e kiiia na aina hookuonoono. » lawelawolima maoli ke kanaka. a oia i kela anuu hoomakauili. ua maopopo lon aole he kau e loaa ai ka ulakolnko iaia, a ua iike no a I ole oi aku no paha na piiikia e loaa ana iala i ka wa e pau ai ka. manawa Miike aina hookuonoono me ka mahiko, a i o!e haaieie aku paha i ole ka hookuahalahala mau ana o ka noho ana ma la alna hookuonoono, me ko ka xa*jMLwa no e ku kii ana ma na alanui

o ktjJana«Auhal« neL a taamaa bol 0 h>"f< ar. h. o na aina howkeorK<iīS''.> <> sa . Nv'a'.»a. aoi« tk» «• r-ei« .'iUi |*<iv n-.ai- o na manao bo<'ku'ilae. Ua piiKauU a J" au * _ * na fto: a-'* a e.?:e rr, •: r.k'r € i o na «na.- | 4 T; ,-, sivk-»;*.j a:na o ke | aopunl i i..*.«Aawal«U no na aina h.x>i Aki n'i.t H fc* raaa ' aina o keii ar.o t a eia h»>i xe fa«>o?alaJa ' nei ke aiahao nana e hoopuni a"e 1 k.i mokupv.ru o Oa.hu nei. Aoie anei he mea pono I n.a Hawai; e hehl aka i fe*r ? ftuu mua, ma ko 1h ko3 ieii ana e 1 keia mau aina, a hoomaka aku e hana i hoowaiwaiia. ai keia. mau aina. ame na rw no hoi e makemake ana e noho n'.aluna o ia mau aina? E nana l keknhi mau Hawaii i loaa na ain.i hookuonoono ma Palolo. I kela manawa ke uUuli mai nei ke kalo a lakou i kanu ai. a ke waele mai nei no h<>s kekahi poe. a ua hana mai nei no hoi lakou i alanui mal na apana aina i 1110 la lakou a hiki i kahi ake aupuni e makemake nei e wehe a'e i alanui. O keia mau mea apau he mau anuu mua ia, a ina e hoomau ana keia poe i keia hana maikai a hoopili pu aku i ka hoomakaulii me lakou, maoiwpo loa, iloko o ka manawa kupono mai keia manawa aku e iiio ana iakou i poe ulakolako a oi a'e ko lakou kuiana ma keia mua aku i ko keia wa. O ko makou iini nul ma keia mau kalalmanao ana ame na kalaimanao o keia ano ma na wa i hala a'e nei, e ala mai kakou na Hawaii a hookahi ka nee pu ana me ko kakou mau hoa ilikea. Ua hala ka manawa e hookuukuu ai; ua pau ka manawai hookuuwale ai ia kakou iho. aohe keia he wa nuha, a he wa keia no ka hana. me ka hooikaika maoii no. Ua naaupo loa ke kauka'i ana o na hana aupuni wale no e loaa ai na pomaikai, a pela no hoi me na ike e a'e, ike a ka 1010 ame ka ike hanalima. He manawa keia no ka huli i kahi e ioaa mai ai na pomaikai me ka nana oie a'e o ka hana hea la maloko nae o ka yono ame ka poholalo ole. I keia la. o ka oihana mahiai oia ka. pouha-na o ke Aupunl Nui o Amenka, a i keia ia he noe HawaiiAmerika kakou, aole anei he mea pono e hookomo pu kakou na Hawaii ia kakou iho ma keia aiaheie o ko Amerika kahua kuianaiana oie? He mea pono ia kakou e maiama l ka "manawa," alaiia, e kukulu a'e i mau anuu alapii malalo o ko kakou mau wawae, a hehi aku a pii aku iluna a hiki i ke panepoo o ka lanakila. -4