Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIV, Number 13, 30 March 1906 — Page 3

Page PDF (1.29 MB)

This text was transcribed by:  Linda Zane
This work is dedicated to:  To my 'ohana

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

NUPEPA KUOKOA, HONOLULU, T. H., POALIMA, MALAKI 30, 1906.

 

KULIANA

Ka Wei o Damaseko.

 

KA HOOKO MOEUHANE A KA U’I ULINA.

-----

MOKUNA XVI.

KA MOOLELO A KA MOI.

-----

            E ka makamaka, e haalele kaua i na aloha a kaua ame ka lakou huakai a e huli a’e kaua a nana aku no Damaseko, a e makaikai iki aku hoi kaua i ke ano o ka moi Horama, ame na mea i aia mai mamua iho o ka paa ana o ka kaua mau opio i na koa.

            Mai ka la mai i holoma-lu ai o Ulina ame Kuliana mai Damaseko aku, mai ia la mai i noho iho ai ua Horama la me ka piha inaina, a na ua inaina la i hoolilo a’e iaia i kanaka elemakule loa, i loaa paha i kekahi ma’i lolo ikaika, a mamuli hoi o kona hooikaika loa i ka olelo, e hailiili ana, a e haawi ana i na kauoha like ole, ua hele kona leo a hanapilo. Aka, i kona manawa i lohe ai i na olelo a na kanaka Arabia, ua hoomaalili iki ia mai kona inaina, a kau aku la kona manaolana maluna o Binoni ame kona mau koa. He mea maopopo, ina e lawe ia aku ana kona mau enemi imua o kona alo, e haehae ia ana e ia lilo i mea liilii, ina ia he mea hiki iaia.

            “Ke hoike aku nei au ai oe, e Aboula Casema,” wahi a ua Horama la i pane aku ai i kona kuhina nui, “he mea pono e kau aku na hoopai ana maluna o Ulima no keia mea. Aole oia he kaikamahine nau i keia manawa : aole hoi au e ike aku ana iaia ma ia ano.”

            Kulou-aku la ko Aboula Casema poo imua o kona moi, a pane aku la ua kupoo no ia i kona manao.

            I ka auwina la, hoea mai la kekahi elele i ka halealii, me ka lono e hoike mai ana, o Omara, ka moi o Alepo, aia oia ke hookokoke mai la i ke kulanakauhale o Damaseko, a e noho iho ana oia me ka Moi Horama.

            “Auwe, “ i hooho a’e ai o Horama, me kona pa’i ana a’e i kona mau lima me ka hauoli, “o Omara pu kekahi me a’u i ka manawa i loaa ai ka hewa o ka’u wahine mua; a e noho pu mai ana hoi oia me a’u a ike i keia hana hope loa a’u e hoomakaukau nei e hooko aku! E kahea aku i na koa apau e ku me ka makaukau, a e haawi aku hoi i na hoohanohano alii ana apau i kuu hoaloha o Alepo.”

            I ka uhi ana mai o ka malu o ia ahiahi, hoea mai la ka Moi o Alepo, a ua hookipaia aku oia me ka hanohano nui e na kiai. I kona komo ana aku iloko o ka halealii, ua hookipa loa ia aku la oia e Horama no kona keena oihana, a o na hoahele hoi o ua moi la, ua hoihoiia aku la lakou elike me ko lakou mau kulana ma na wahi e a’e o ka halealii.

            Ua ano like no na makahiki o Omara me ko Horama : eia na’e he oia mau no ka ikaika o na olona, ame ka ulumahiehie o kona helehelena. He kanaka kino mui oia, a maloeloe no hoi, a o kona mau kaina wawae he ikaika no elike me kona mau la opio. Mahope o ka paina ana ua hoi aku la keia mau moi a i elua no ka lumi hookipa, a malaila laua i papaleo iho ai maluna o na mea e pili ana i ka lawelawe aupuni ana, a i ka hope ioa no hoi loli a’e la ka laua mau kamailio ana no na mea pili ohana. Ua ike mai la o Omara i ko Horama ano-e, a nolaila, : ua ninau koke mai la oia :

            “He oiaio,” wahi a Horama i puana a’e ai, “ua hewa na mea apau iloko o ko’u ola ana.” A is manawa i hoike ai oia i kona hookaawale ana i kana mau wahine apau no ka lawe ana mai i ke kaikamahine a Aboula Casema i wahine nana : ka holomalu ana o ua kaikamahine a Aboula Casema i wahine nana : ka holomalu ana o ua kaikamahine la mai iaia aku. Alaila, hoike aku la oia i ka paa ana o ka Weli o Damaseko iaia ame ka hemo ana aku mai iaia aku mamuli o ke kipi ana o kana mau kauwa.

            “Auwe no hoi e,” i hooho a’e ai o Omaa, “ua piha maoli no oe i ke kaumaha.”

            “Aole no na’e hoi au i hoike aku nei ia oe i ke ino loa i hanaia mai no’u,” wahi hou a Horama, me ke aki ana iho o kona mau niho. “O keia powa ua holo like aku oia me Ulina ia po hookahi, a ke manaoi’o nei no wau na keia kaikamahine i hoowalewale i kuu mau kauwa e hoopakele a’e i keia powa.”

            “Alaila, he opio a kanaka u’i ka paha keia powa?”

            “Ae – he kulana maikai kona a he helehelena u’i hoi.”

            “Ke ole au e kuhihewa, ua olelo mua mai nei oe, ua hui mua no o Lede Ulina me keia kanaka powa.”

            “Ae, I ua Lede Ulina la ma ka Halealii o ke Awawa, ua hele aku la keia powa ilaila no ka hookuu ana a’e iaia, me ka manao paha o keia powa ua hoopaaia aku o Lede Ulina malaila me kona makemake ole.”

            “Pela i’o ka hoi,” wahi a Omara i puana a’e ai mahope o kona noonoo ana no kekahi manawa. “oiai no na’e ua ino na mea apau i loaa mai ia oe, ua hala aku no lakou elike no me na mea apau.”

            “Ae – he oiaio kau i pane mai la.” i hooho a’e ai o Horama. “Ua hupo au i ka hilinai ana aku i keia kaikamahine. Aka na’e e hiki mai ana ka manawa a’u e paani aku ai iaia no kana ino i hana mai ai ia’u. He manaolana ko’u e paa mai ana oia ame keia Weli o Damaseko iloko o ko’u mana i ka la apopo. O, e Omara, ua ike oe ; ka nui o na pilikia i kau mai maluna o’u, a ke ike mai la oe ua elemakule iho au mai ka manawa hope loa au i ike ai ia’u. Ma ka nui o na pilikia ame hoa’o ana, ua haalele aku au ia oe hope loa. I ko wa hope no hoi i hiki mai ai ma Damaseko nei. O ka hookumu ana ia o na hoa’o ana ia u. a ke ole au e hoohewahewa aole no oe i poina ia mea.”

            “Heaha la ia mea?”

            “No kuu wahine no paha – kuu wahine mua no hoi – kuu wahine no hoi a’u I hoolilo a’e ai I moiwahine no Damaseko nei.”

            “No Lede Helina anei kau e kamailio mai nei?”

            “Oia no hoi ka’u e manao nei. Auwe! Ua poina ka paha oe?”

            “Aole.” Wahi a Omara i pane aku ai : “ke hoomanao nei no au ia Helinar. Oia kekahi o na wahine u’i loa a’u i ike ai.”

            “A ua like no ua u’i la’ona me kona hoopunipuni.” i panai mai ai o Horama.

            “Pela anei?” Aole o’u manao he wahine a’o oai I ka hoopunipuni.”

            “Heaha hoi keia!” i hooho a’e ai o Horama? He o ia mau no ka maikai o ko’u waihona noonoo.”

            “Ina hoi ha pela, heaha hoi kou mea i pahaphao ai i ko’u kamailio ana no ka hoopunipuni o ka’u wahine mua? Aole anei nau no hoi i hoike mai ia’u a i waiho mai no hoi i na hooiaio kupono no ka hoopunipuni o keia wahine ia’u? Aole anei nau no hoi i hoike mai ia’u ua haule ua wahine la a’u i ka hewa?”

            “He mau olelo olohewa kau.” i pane mai ai ka Moi o Alepo. “Ke hoomanao nei au i ko kaua hoohuoi ana no ka moiwahine opio no kona haawi ana aku i kona aloha i kekahi o na kapena o kou pualikoa kiai – a ke ole au e hoohewahewa o Jabala ka inoa o ua kapena la.”

            “Ae,” i panai mai ai o Hoania. “O Jabala ka inoa o ua kapena la o’u. a ua pepehi aku au iaia a make. O kau mau olelo hooiaio ka mea nana i hoahewa i ua kapena la ame Helina?”

            “A ua hewa anei ka moiwahine no ia mea?”

            “Ua hewa anei ka moiwahine no ia?” i hoopili mai ai o Horama. Me ka malie ame ka puu no hoi o kona leo. “Heaha kou manao? Ke mano nei anei oe e waiho aku ana au iaia e hana hewa hou aku?”

            “Ma ka inoa o ke aloha,” i hooho a’e ai o Omara, “heaha ka manao’o kau mau olelo? Ke hoomanao nei anei oe ia Sanabalada ame Beni Hurama?”

            “Ae,” i pane aku ai o Horama. “O laua kekahi o ko’u mau aliikoa, i hele pu aku no hoi me oe no Alepo. i ka manawa no hoi au i haalele mai ai ia’u.”

            “O ia, aole no na’e laua i hiki loa i Alepo. Ua hoouna mai au ia laua no Damaseko nei mamua o ko makou hiki ana aku i Alepo. me ka’u leta ia oe.”

            “Aole au i ike hou ia laua ami ko laua manawa i hele pu aku ai me oe,” wahi a Horama i pane aku ai.

            “Aole-oe-i-ike hou-ia-laua. E ka uhane o ke aloha! Pela anei kou manaoio, e Horama?”

            “Ae. Ina ua hoi mai laua, alaila ua powaia paha laua a pepehiia, no ka mea, aole au i ike hou ia laua mai ko laua manawa i haalele iho ai ia’u a hele pu aku me oe.”

            Puili a’e la ka Moi o Alepo i kona mau lima, me ke kaumaha, a hooho a’e la:

            “O, e Horama! Horama! He kuhihewa nui maoli kela a kaua i hana’i! E hoolohe mai ia’u – a e huikala pu mai no hoi!”

            “heaha ia, e Omara?”

            “Aole i lawehala ko moiwahine!”

            “Aole i lawehala!” wahi a Horama, me kona ku pu ana’e iluna, alaila hina hou aku la oia iluna o kona noho.

            “Ae, e kuu hoaloa,” wahi a Omara me ka leo haalulu, “aole oia o lawehala, a ua like no kona maemae me kela manawa ana e hiipoiia ana e kona makuahine. Ia makou i hiki aku ai ma Balabeka ua loaa aku la ia makou kekahi wahine, a laweia mai la imua o’u e ko’u mau koa mamuli o ko lakou kuhihewa ana o kau Helina no ia. He wahine u’i oia. a ua like loa no me Helina kona ano apau, a’u no hoi i kuhihewa pu ai. O Jasamine kona inoa, a ua hoike mai no hoi kela ia’u o kona holoma-lu ana’e no ia mai Damaseko a’e, a e kali ana o ka hoea a’e o kana aloha a huipu me ia. Nana no i hoike mai ia’u Jabala kana aloha, a he kapena hoi no ko Horama pualikoa. Mamuli o ka hoike a keia wahine, poha mai la ka oiaio imua o ko’u alo. Hoomau aku la au i ke kamailio pu ana me ia a hiki i ka maopopo ana o na mea apau ia’u : alaila, maopopo iho la ia’u aole i lawehala kau moiwahine. I kinohi komo mai la ka manao iloko o’u e hoi mai a hoike aku ia oe i keia mea : aka, no ka nui o ka’u hana ma ko’u aupuni ua koiia mai la au e hoomau aku i ka’u huakai, alaila hoouna mai la au ia Sanabalada ame Beni Hurama.”

            “A aole na’e laua i hiki mai!” i hooho a’e ai o Horama, me kona mau lima e haalulu ana. “Aole laua i hiki mai – a ua make hoi kuu aliiwahine!”

            “E kala mai ke Akua ia’u!” i panai mai ai o Omara. “E haawi no au i kuu ola nei, e Horama!”

            Ua ku a’e o Hoarma i kela manawa iluna a hina aku la oia iluna o ka papahele, oiai ua uluhiaia oia i kela manawa me ua noonoo like ole no kana Helina aloha, a na ia mau noonoo i hookunahihi aku i kona mau lala apau, a ua nalohia aku la hoi kona mau noonoo maikai. Hapai a’e la o Omara i ke kino oni ole o ua moi la o Damaseko a waiho aku la iluna o kekahi noho koki, alaila, kuhea aku la oia a na kauwa e hele mai a kokua iaia ma ka malama ana i ka moi.

 

MOKUNA XVII.

NA KANAKA OKI-POO.

 

Ia po hoi mai la ko Horama noonoo maikai, a i kakahiaka o kekahi la a’e ua hiki iaia ke lawelawe aku i kana mau hana mau i laweia mai imua o kona alo. I ke kakahiaka no hoouna aku la oia i kekahi o kana mau kauwa e kii aku ia Omara, a hele mei la no hoi ua Moi la o Alepo.

“He hookahi no a’u huaoleo e makemake nei e kamailio aku-o ia hei he hookahi a’u noi.” Wahi a Horama i pane aku ai ia Omara, mahope no na’e o ka haawi ana i ke aloha kakahiaka i kana malihini hanohano. “Ke makemake nei au e hoike hou mai oe i ka moolelo o ko Helina lawehala ole ana, a ma keia mua aku e noho hamau kaua no ia mea. Me he mea la ua moeuhane no au i kekahi mau mea nana i hoouluku mai i ko’u mau noonoo : no ka mea, aile no i maopopo ia’u kahi i pau ai kou ha’i ana mai ia’u i kona moolelo i ka po nei.”

Elike me ke noi i waihoia aku iaia. Hoomaka aku la ka Moi o Alepo e hoike hou i ka moolelo ana i hoike ai i ke ahiahi o ka la mamua iho. a he mau hoakaka kekahu mau mea ano nui ana i hoike ole ai mamua. He moakaka loa na mea i hoikeia, a ua hahai pu no hoi la oiaio me ia mau mea.

“O!” i hooho a’e ai o Horama, me kona pa’i ana’e i kona mau lima wiwi. “heaha la ka’u e hana’i i hoi hou mai ai kuu Helina! Aka. Aole loa e hiki ke hookoia mai pela. Ua hala oia – a ua lawehala ole hoi!”

Ku a’e la o Horama iluna, a hoomaka iho la e holoholo iloko o ka lumi : a iaia i hookokoke mai ai i kana malihini hanohano, ua hoi pono iho kona mau noonoo maikai, a ua pau hoi ka haalulu ana o kona mau lehelehe.

“Omara, aole au e hoahewa aku ana ia oe. Mai keia manawa aku e hoopoina kaua i keia mea.”       

Holoholo hou a’e la o Horama, a iaia e holoholo ana. Hoea ana ka elele me ka lono ua hiki mai o Binoni, a ke makemake mai la kela e hui me ka moi.       

“E kauoka koke aku iaia e komo mai. E kuu hoaloha, e noho pu mai ana oe me a’u.” O keia mau huaolelo hope ua hoopukaia aku la ia Omara. oiai ua ku a’e ua moi la o Alepo a anehe aku e puka iwaho o ka lumi.

Iloko o ka manawa pokole komo ana o Binoni, a ike koke aku la no o Horama i ka hoihoi mai o kona kapena.

“Ano, e kuu kapena, heaha kau meahou?”

“He meahou maikai ka’u, e kuu haku. Ua paa mai ia makou na poe apau au i makemake ai e ike, a ua lawe pu mai nei no hoi makou i kekahi kanaka elemakule ame kekahi luahine e noho nei iloko o ke ana.”

“Ua lawe mai nei anei oe ia Lede Ulina – ame ke alii o na powa – ame Oma ame Selima?”

“Ae, e kuu haku.”

“A o keia mau mea e a’e mawaho oia no kela elemakule hana aloha, Beni Hada kona inoa, ame ka wahine luahine e noho pu nei me ia?”

“Ae e kuu haku.”

“Ea!” i hooho a’e ai ua Horama la, me kona lelele ana iluna me ka pa’ipa’i pu ana no hoi i kona mau lima, “ua lawa iho la keia mau mea no ka hoonalo ana aku i ka’u kuhihewa i hana’i. E lawe koke mei i ke alii o na powa ame kela mau kauwa kipi a’u imua o’u. Alia. He mea okoa a’e no kekahi a na kanaka Arabia i hoike mai ai – he lukanela – o Hobadana paha kona inoa.”

“Aole oia iloko o ke ana, e kuu haku : aole no hoi oia i ikeia ma kekahi wahi okoa aku.”

“Ua pono. E lawe mai i ke alii o na powa.”

Huli aku la ua kapena la a nalo aku la, a iloko no hoi o ka manawa pokole hoi mai la oia me Kuliana ame na kauwa elua. Ua paa lakou i na kaulahao paa loa, a he eono poe koa kino ikaika e kiai ana ia lakou. No ka opio Kuliana, ua hoonaauo mua oia iaia no ka hana nui e hoea mai ana imua o kona alo, a aole he wahi lihi o ka maka’u maluna o kona mau make. No Oma hoi ame Selima, ua like laua me kekahi mau kanaka kuli, aohe a lau mea e nana a’e ai, no ka mea ua maopopo ia laua he make wale no ka hoopa’i e kauia mai ana e ka moi.

“Ua pau a’e la,” wahi a Horama i pane aku ai i kona kapena, mahope o kona makaikai ana i kana mau pio. “E kukulu aku ia lakou iwaho, a e kiai makaala loa aku ia lakou. E kukulu aku ia iwakalua o ko’u mau koa hilinai loa ia na lakou e kiai aku ia lakou nei, a e hoomanao pu hoi o kela mau poo he iwakalua ka uku panai no ka paa o na pio.”

"E lawe anei au ia lakou iloko o ka halepaahao paa loa o ka halealii nei?" i ninau aku ai o Binoni.

"Aole - aole he waiwai o ia mea. Aole lakou e ola ana aike i ka napoo ana o keia la!"

I ka hooko ana o Binoni i ke kauoha a kona haku, hoi hou mai la oia imua o ke alo o kona haku, a kauohaia aku la oia e lawe mai i ka elemakule ame ka luahine.

Aole i maka'u o Beni Hada i kona manawa i ku ai mua o ka moi pela no hoi me Ezabela.

"E ka olomana," wahi a Horama i pane aku ai. "ua lohe au ua malama oe a ua hookipa hoi i keia kupueu ino, ka Weli o Damaseko, o Kuliana hoi kona inoa ponoi."

“Ua huli mai oia I ko’u malu, elike no hoi me ka huli ana mai no na poe apau i makemake i ka’u mau kokua ana.”

“Aka na’e hoi, ua loaa ia’u na hooiaio kupono ana ua noho mau no oia me oe.”

“Aole au e hole aku ana ia mea, e ke alii.”

“Me kou ike no na’e he kanaka powa oia, malama no oe?”

“Ke manao nei au ua ike maopopo au i kona ano maoli.”

“A ua malama pu no hoi oe kekahi poe oloko o kona auna?”

“Ua pololei kau i hokie mai le, e ke alii.”

“A ua hoolilo keia Kuliana i kou ana i home nona i na manawa apau ana e makemake ai?”

“Aole loa au i hole aku i kekahi mea mai iaia aku.”

“A ua malama pu mai no hoi oe ia Lede Ulina? Ua maopopo no ia oe kona ano, a ua maopopo no hoi ia oe ua holoma-lu aku oia mai kona home aku?”

“Ae”

“A malia paha ua maopopo na hoi ia oe kona kumu i holoma-lu aku ai?”

“Nana no i hoike mai i kona moolelo ia’u. e ke alii.”

“Aole no hoi i loaa ia oe he noonoo e hoihoi mai iaia no Dramaseko nei?”

“Aole i komo mai ia noonoo ana iloko o’u. e ke alii.”

“A o keia wahine hoi ke mea nana i kokua aku ia oe ma keia mau mea apau?”

“Nana no e hoike a’e nona iho.”

“Ua lawa,” i hooho a’e ai ka moi, me ka uluhua o kona noonoo.

“Ua pau a’e la no ka’u mea i makemake ai e lohe. Ua ahewa like ia olua a e hoikeia aku no ko olua no ka hoopa’i a’u e kau aku ai maluna o kekahi mea e aku. e lawe aku ia laua nei. e Binoni. a e kiai makaala loa ia no hoi laua: a ke pau ia e hoi mai oe imua o’u.”

“E kuu hoaloha.” wahi a Horama i pane aku ai i ka moi o Alepo, mahope o ka laweia ana aku o na pio, “heaha la kou manao ma keia?”

“Aole i maopopo ia’u ka’u mea e hoike aku ai. e Horama. O kela opio alakai o na powa, oia ke kanaka kulana hiehie a oiaio a’u i ike ai. a ke pahaohao ole nei i ka hina ana o kekahi opiowahine i ke aloha nona. Aka, aole ia he mea nana e uhi a’e i kea hewa i hanaia. No keia olomana hoi, ua lohe pinepine au nona: a ua ikeia oia he kanaka hana i na hana lokomaikai. O na poe kaahele i loaa aku na hana lokomaikai mai iaia aku, ua malamaia me ka maikai. a ua puana a’e lakou i na leo mahalo he nui nona. Eia na’e, aole ia he mea nane e pale ai iaia mai ka hewa ana i hana’i.”

“Aole loa. O ka mea ia nana i hoahewa loa aku iaia.” Wahi a Horama i pane aku ai. “O ke kanaka i hiki ke hana me ka oiaio no hai he pono oia e hana oiaio pu mai i kona moi. Eia na’e aole au e hookau aku ana i ka hoopa’i make maluna ona. O kona elemakule loa paha ka mea nana e kaua mai ia hoopai mai iaia aku.”

E anehe aku ana o Omara e pane hou aku. Aka, hoea mai la o Binoni.

“Ano, e Binoni,”wahi a Horama i pane aku ai me ka haalul@ o kona maul ala a oi aku mamua iho o ka wa i koma mai ai o Kuliana ma. “He ninau ano nui ka’u e ninau aku ana ia oe: a ke makemake nei au e ha’i mai oe i ka haina me ka pololei ame ka hikiwawe. Ua maopopo ia oe ko Ulina ano?”

“Ae, e kuu haku.”

 

(Aole I pau.)