Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIV, Number 13, 30 March 1906 — Page 7

Page PDF (1.45 MB)

This text was transcribed by:  Jamie Demello
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

NUPEPA KUOKOA, HONOLULU, T.H., POALIMA, MALAKI 30, 1906

 

 

KA HOONANEA O KA MANAWA.

 

"He Keiki Au, Aole He Kaikamahine."

(He Moolelo Pokole o ka Hoopaeleleia ana o ke Kaikamahine i Aihueia ma ke Kaiwa@nahonua.)

 

MOKUNA I.

 

KA HOAILONA POHIHIHI.

            E mo-ku ana me ka awa o Belinadesi o ke Kaiwaenahonua, ka mokumanuwa Amerika Papa Ekolu Osipi, i ka Akimarala e noho ana maluna o kona mokukaua lawe-hae e mo-ku ana ma ke awa o Keriseti, oia no ka manawa i loaa mai ai ke kauoha ia Lukanela Makameona, ke poo aliikoa o ka manuwa Osipi, e lawe aku i ka moku a Kadenila, he wahi kaona pili kahaka ma ia mau kai no ke kali ana i ka Akimarala, oiai, e holo aku ana oia no ke kulanakauhale o Konesetinopela, ke poo kulanakauhale o Tureke.

            A ma keia inoa Kadenila no hoi i kapaia ai kekahi ko-wa e moe homohana-hema la iwaho i ke kai o Mamora a komo iloko o ke Kai Igiana e mahele ana hoi i na Anemoku o Asia ame Europa, he kowa hoi nona ka loa o kanaha-kumamalima mile. A ma kona mau kapakai i kukulu mau ai na Tureke i ko lakou mau papu nunui, oiai o lakou ka mana maluna o ia mau kapakai no na makahiki loihi loa. @a kukuluia na papu ikaika ma kahi olowi loa o ke ko-wa nona ke akea o ekolu-hapaha mile, he umi-kumamalima paha mile mai ka nuku aku.

            A o kahi kaona o Kadenila aia me ke kapakai o Aisa, a ku pono iaia ma kahi aoao mai ke kapa o ua ko-wa nei ka Papu kiekie i kapaia e na Tureke ma ka inoa Bohaza. A ma keia papu, aia he mau pukuniahi nunui, ke kumu i kaulana ai keia papu i ka ikaika, a nolaila i kau ai ka weli maluna o na mokukaua apau, a aole he moku e holo ma ia wahi koe wale no a loaa mai ka apono ana mai ke Sulatana mai, ke poo-aupuni o Tureke, no ka mea, oia ka mana ma ia mau wahi. A ma keia wahi i makaala mau ai ka Sulatana ma ka ae ole ana i na moku e komo pualu a i ole he mokukaua me ka mokukalepa i ka wa hookahi in a nei e holo ana no Konesetinopala, a okiloa aku ka aeia e holo i ka po koe wale no a noonoo ponoia e ke poo-aupuni.

            A mahope iho o ka haalele ana o ka mokumanuwa Osipi a holo mai la no kahi i makemakeia, ua hooholo iho la o Lukanela Makameona, ke poo-aliikoa o ua moku nei, e hookuu iho i ka heleuma ma kekahi wahi o ke awa malalo aku o Kadenila, kahi hoi e mo-ku ana he nui o na mokupea liilii no ke kali ana o ka huli pono mai o ka makani i hiki ai lakou ke holo i kahi i makemakeia, a o keia no hoi kahi akea o ke ko-wa a loaa aku kahi olowi, a ka papu e kau pono mai ana iluna o ka pali.

            Alaila pii ae la ke kapena o ua () sipi nei iluna o ka oneki mahope o ka ainaahiahi mailalo mai o ka moku a holoholo iho la ma ka oneki, iaia no e puhi ana i kona ipupaka no ka hoohala manawa ana, a oia no hoi ka manawa e napoo ana ka la, a o ka malamalama wailiula wale no kahi kukui.

            "Maikai ka hoi kela wahi kuna," wahi ana i ui aku ai ia Aliikoa Opio Rodane, ka mea iaia ka uwati kiai o ia manawa.

            "Ae," wahi a ka opio, "he kilakila kona kulana, a ke manao nei au ua hanaia oia i Amerika."

            " Me he mea la ua ike no wau iaia mamua," wahi a Makameona, "aole anei oia kekahi ma ke awa o Simina ia kakou ilaila i ka makahiki i hala?"

            "E, oia." i hooia aku ai ka opio Rodane, "a o kela no hoi ka mokupea heihei o ke Keikialii Tureke - eia nae ua poina iho la au i ka inoa."

            Ma keia ano iho la i hoomau aku ai na luina holo-moku ma ka hooho mahalo ana i kekahi mau ano o ua mokupea heihei nei o ke Keikialii Tureke, a e loiloi ana no hoi ma kekahi mau mea, e like me ke ano mau o na kanaka holo-moku. O ka mokumanauwa Osipi ame ka mokupea heihei e kau like ana ko laua mau ihu i ka papu, eia nae o ka manuwa ka i oioi iki aku imua.

            "Ea, heaha la ka hana a kela kela e lewalewa mai la maluna o ke kaulahao o ka ihu o ka moku?" i ninau aku ai o Kapena Makameona me ka hakapono ana o kona mau maka ilaila; "Heaha la kana mea e peahi ana? He have anei a i ole he welu paha o kahi ano?"

            Alaila kau ae la o Rodane i ka ohenana a hoohuli pono aku la i kahi a Kapena Makameona i kuhikuhi aku ai, a emoole ua ike aku la oia he kelamoku e kau ana iluna o ke kaula me kona hoomaopopo ana aku i ke kupanaha o ke ano o kana wiliwili ana me na kiina kikekee o ka lima ma ka akau i kahi manawa a i ka hema i kahi manawa, alaila, onou mai la imua, a he ku maoli no i ke pohihihi na hana a ke kelamoku.

            "He haawi hoailona have anei kela ana e hana mai la?" wahi a Rodane me ke ano pihoihoi, "eia nae i kau nana aku me he la aia kona nana ana ia kaua nei."

            " A heaha ka manao?"

            "Aohe he maopopo iau." i pane hou aku ai o Rodane.

            " Alaila, aohe ou ike i ka haawi olelo leoole ma ka haawi hoailona have ana?"

            "Ua aoia no wau aka ua poina wau i keia manawa."

            "Ua poina oia nei!" i pane ikaika aku ai ke kapena, "ke manao nei au aole oe i poina a hiki i keia la i ke kaikamahine au i hulahula pu ai ia kakou i Naika. Kii aku i ka mea haawi hoailona have e hele koke  mai i ou nei, a me ka ma-lu no hoi e hana aku ai. Aohe ou makemake e ulu mai na noonoo kuhihewa me he mea la he haunaele."

            A me ka eleu holo aku la o Rodane mua o ka moku a i ke kokoke ana aku i ka lanahauki omua, i kekahi wahi opio kelamoku e ku ana, ku iho la oia a kahea aku la iaia me ka leo uuku:

            " E Li."

            " Ae- ae sa" alaila iho mai la ua kelamoku nei no ka hui ana me Rodane."

            " Ua makemake ke kapena e ike ia oe ma ka lanahauki ohope a ke hele oe e hele aku me ka malie: aole e holo."

            "Li" wahi a Kapena Makameona i pane aku ai i kahi kelamoku i hiki aku ai. "aia he kanaka malalo ae o ka ihu o kela moku e haawi hoailona ana. He hiki anei ia oe ke heluhelu i kana olelo leoole?"

            Alaila huli pono ae la ua wahi opio nei a nana aku la i ke kanaka e kau ana iluna o ke kaula ma ka ihu o ka moku. A aole i liuliu ua pane koke ae la oia:"

            "Ke kuhea mai nei ia kaua? He helu 21 kana i haawi mai la a he o ia."

            "He like anei ka haawi hoailona a na Tureke me ka kakou?" wahi a Lukanela Makameona i hooho ae ai me ka puiwa nui ma ka noonoo ana iho pela. "He mea nui loa keia. A e pane aku oe iaia."

            " E kii anei au i have sa?" wahi a kahi kelamoku opio.

            "Aole; e lawe i keia." A haawi aku la oia ia Li i kona haina-ka keokeo. "Alia oe e haawi koailona e aku, no ke mea, aia kela kanaka ke huli mai la kona alo i o kaua nei a aia a hulikua mai, oia no kou wa e haawi aku ao. Ke manao nei wau he mea huna kana e hoike mai ana."

            A hakalia no a hala ke aliikoa ohuna o ka oneki o kahi mokupea heihei ihope oia no ka manawa a Li i haawai hoailona aku ai e uhau palua hema ana no ekolu manawa, nona na helu 22-22-22, ua like ia me ka olelo aku, "Ua maopopo iau."

            Ia manawa koke no kanaka nei onina o ka ihu o ka mokupea i o ku ae ai iluna a nana aku la ihope o ka moku, me he mea ia ua makemake e nana in a paha ua malie ke kai. Ua ike aku no oia he hookahi kanaka, a oia no ke aliikoa iaia ke kiai o ka moku ia manawa alailaemi malie iho la oia ilalo a ma kona wahi i kau mua ai a hoomaka hou mai la e ani i kona wahi apana lole ulaula. Me ka eleu no hoi o Li opio i heluhelu ae ai i ka olelo leoole; 2121, 222, 11, 22, 1212, 12, 22, - Aihueia (ka manao ia o na huahelu) : 2211, 1, 211- Kaikamahine; 22, 1221, 12,211, 1, 121, 22, II - Amerika.

(Aole i pau.)

 

Kenekuria Umi-kumamaiwa

AME

Kana Mau Hana Kamahao

(Kakauia Simeon K. Nawaa.)

 

MOKUNA XXVII.

(KAU POO ELIMA. KE KAUA KULOKO O 1848.

            Ua noonooia ka hookau ana i na auhau koikoi a kaumaha maluna o na makaainana, aka ua hooholoia ma kekahi ano, a oia no hoi ka hoonui ana ae i ka iliaina o kahi e hookauia ai na auhau. Ua ulu ae la na like ole ma na ku-e ikaika ana a puka mai la na hua he ano mulea i kahi wa. A he nui no hoi o na luna aupuni kuloko iho i komo ku-e aku i na ao ana in a ka manawa e kananaia ai na waiwaiio no ka hookau ana i na auhau, a aole no hoi i nele ka hookaheia o ke koko mamua o ka hooholo ana i ka auhau e kau ai. Aka, o na kanaka o Palani ma keia manawa he kanakolu-kumamaha miliona a o na pono pili makaainana a pono koho hoi ua haawi wale ia no ia mau pono i ka poe e uka auhau ana i ka huina aole e emi malalo iho e walu paona (dala).

            A o keia hapa i hiki ke uku i na auhau o ia ano ua oi iki aku maluna o elua haneli kaukani. A lilo ae la keia o ia ano ua oi iki aku maluna o elua haneli kaukani. A lilo ae la keia hapa o na makaainana he poe i ku-e nui loa ia e ka hapanui o ka lehulehu, a ma ia mea ua nele loa lakou i ka leo ole ma na hana pililaula apau. A o ka Ahaolelo e hokoia ai e keia poe aole i loaa ka hilinai o ka hapanui o ka lehulehu ia lakou, a oki loa aku hoi ka hilinai ole ia o ka poe na lakou i koho aku i ka Ahaolelo. A o ka hapanui o na hoa o ka Ahaollo he poe imi loaa pono pilikahi wale no, no lakou na makemake e ake ana e ko ko lakou makemake ponoi iho ana ke kuai ana i ko lakou mau kakoo ana i ke aupuni no na wahi mea e pomaikai ai lakou ame ko lakou mau hoaloha wale no.

            Iloko o keia mau pilikia o ke Aupuni aole i nele ka hookele akahele a naauao ana o Luis Pilipo ma ka malama ana ame ka hooponopono ana i ka pili ana o kona aupuni me Enelani. Eia nae, ma kana hana, hemahema ana no mamuli o na hooponopono hoohui ana i na alii o kona aina ame ko Sepina ma ka hoohui male ana ua lilo ae la ia mau mea nana i hookaawale ae i ka pili mawaena on ame Enelani, a lilo ae la oia i kanaka hoowahawahaia iloko o Europa ame kona lahui ponoi iho. O kekahi mea nana i hooi loa aku i kona pilikia loa oia no na ino o kona au hooponopono aupuni ana. Iloko iho o ka Aha Kuhina i puka mai ai ka ike aia na hana lawe waiwai kipe ua hana mau ia iloko olaila. Malalo a maloko o kekahi nupepa i hoopukaia ae ai na ahewa ana maluna o ka Aha Kuhina ma ka ikeia ana i ko lakou hoolilo ana aku i ko lakou kuleana pili oihana ma na waiwai kipe, e laa ka haawi ana i na laikini i na hui keaka.

            I ka makahiki 1845 âme 1846 ale i puka pono ka ulu ana o na meakanu ai a pii no hoi na kumuwaiwai ke kumu i komo aku ai ka aina iloko o ka wi nui. A no ke koikoi loa o keia pilikia wi ua hiki ole ae ia Pilipo ke alo ae i ka aie ana i mau dala. ke kumu i aie aku ai ke kulanakauhale o Palike ma kahi o hookahi miliona dala (sterling) a hoolilo aku la no na mea e pono ai. A o na loaa aupuni ia manawa ua emi loa mai la ke komo ana i ka waihona a i ka naia ana o kekahi manawa ua ikeia iho la ke komo nui ana o ke Aupuni iloko o ka aie ma kahi o umi-kumamalua miliona dala (sterling).

            Ma keia manawa ua ulu ae la ka ikaika o na enemi o ke Aupuni no ke ake e hooponoponoia na hana o ka hookele ana i ke Aupuni. aka, aole he nanaia mai, nolaila, ua hooikaika ae na alakai e hoooulu i na manao hoouluulu iwaena o na makaainana, a oiai, ua aiai loa na ino o ke Aupuni mamuli o ka moi ame ka aha kuhina. ua pii ae la ka ikaika hoololi o na makaaina a piha ae la na alanui hooko ana ia manao. I ke kakahiaka i akoakoa a piha nui ae ai na alanui o ke kulanakauhale a ua nui maoli no na pioloke, aka, he kakaikahi loa na wahi koa o ke Aupuni i puka ae, a no ka ike ole ia o ka aoao o ke Aupuni e hana ole mai ana i ka limaikaika aole he hookahe koko i lawelaweia ia la aka, i ke ao ana ae i kahi la ae akahi no a ikeia aku ke ala ana mai o ka oihana koa o ke Aupuni, aka, o ka mea hilu loa i ka Puali Kiai Lahui i ka huli ana mahope o na makaainana. Mai ke kakahiaka nui mai i hoomaka ai ka malama maluhia ana o na koa o ke Aupuni, a paniia ae la na hana kalepa me na halekuai pu ame na hana e ae, a oiai, aia na koa ke kiai la i ka maluhia iloko o na hoohaunaele i hakokoia ae, a i ka hoopuiwa loa ana i ke Aupuni oia no ka huli ana o kona Puali Kiai ma ka aoao o ka lahui.

            Iloko o ke pioo nui aole he mana e ae e hiki ai ke hoopau koke ia uluku nui ana o ka lehulehu koe wale no a waiho ai o Kuhina Guizot i kona noho ame na kuhina e ae a hoopihaia ae la na makalua e na kanaka a na enemi o ke Aupuni, a o Ilamuku Bugeaud ua hoonohoia ae la oia ma ke poo o na pualikoa. Eia nae, mamua o ka napoo ana o ka la ua ulu ae la kekahi haunaele mamua o kekahi o na keena oihana aupuni.

            Ma ke alo iho o ia keena hana aupuni e ku kiai ana kekahi pualikoa heiewawae, a puni ua mau puali nei i na makaainana e kuku aku ana, alaila, ua kiia ae la he pu mailoko mai o ka puulu o na makaainana iloko o ko na koa, a ia manawa no i lele makawalu mai ai na poka o na koa i ka manawa hookahi a make aku la kekahi poe ma kahi o kanalima a pau no hoi kahi i ka eha. O ko lakou mau kino uau hookauia ae la iluna o na kaa a laweheleia aku la maloko o na alanui o ke kulanakauhale a na ia mea i hooulu loa ae i ka ikiiki iwaena o na makaainana a hiki ole ke hoomaluia.

            A ma ka hookele akahele loa ana a ka ilamuku ma ia po iho oiai aole i loaa iki he wa hiamoe maikai ua puhili ae la na hooikaika hookahuli a hoohaunaele ana o na enemi aka i ke kakahiaka ana ae i kahi la ua hoopuka aku la na kuhina hou i ke kauoha iaia e unuhi mai i kona mau pualikoa mai ka hoohana hou ana aku e like me ko ka po iho. Ua hoolohe no na koa, aka, aole i pau ka ikiiki o na makaainana a hiki maoli ka hapanui i kahi o ka moi e noho ana. Mahope o ka ainakakaiaka o ka moi, ua komo aku la oia iloko o ke keena oihana kuhina e hoopuniia ana e kona ohana ame na aliikoa o kona aloalii. a kali aku la o ka hiki mai o ka manawa e hookoia ai na hana nona hoi ka ikaika i hiki ole i na mana apau o ua moi la ke auamo.

            A o ka uwa wawalo e ikuwa ana maiwaho mai a mai na enemi mai o ke Aupuni ua wawalo mau mai ia iloko o na pepeiao o ka moi, a i ka hiki ana o ka manawa o ka hana ua lalau iho la ka moi i kana peni a hoopulu aku la i ka inika no ke kakau ana i na inoa o ka poe kuhina ana i ike ai ua oi ae ka makai mamua o ka poe i hookohuia he mau hora wale no mamua iho.

            Eia nae, ua kahamahaia ae ia hana o ka moi mamuli o ke komo ana mai o Eile de Girardin, ka lunahooponopono o ka nupepa o Palika me ka hooponopono ole a ku ana imua o ke anaina alii a hoike aku la i kana misiona e kauoha ikaika ana i ka moi i ke kupono loa o kona waiho iho i kona kulana moi i manaoia aole i kupono iaia. Ua ano kanalua no ka moi ma kona lohe ana i keia koi akaika aka no kona hoomaopopo ana i ka nui o ka ikaika o na uwa owaho ame na ao ana o kona poe iho e kuku pu ana me ia iloko o ke anaina ua kakau iho la oia i kona inoa maluna o ka palapala waiho oihana maoi a e waiho ana hoi i ka oihana maluna o kana moopuna.

            A ma keia manawa no hoi aia na enemi o ka moi ua kokoke loa i ka paalii ma na pua-pa o ka paalii a oia no ka manao ana e limaikaika i ka moi ma ka lawe ana i kona ola, ua haawi koke ia ae la na kokua ana no ka hookaawale ana aku iaia ame ka ohana, kana aliiwahine ame na wahinealii o kona ohana a oiai e ku makaukau ana kekahi mau kaa i hoolimalimaia no ia mea ua kau koke aku la oia ame na lede a aole i liuliu ua nalowale aku la lakou mai ka Halealii aku o Tuileries, kahi i malamaia ae ai keia mau hana ano nui a emoole ua kaawale loa aku la ka ohana alii i hoowahawahaia mawaho o Palika. A he hebedoma mahope mai i kau aku ai lakou ma na kapakai o Enelani kahi o lakou i hui pu aku ai me na kanaka Palani i kipakuia a i haalele i ko lakou i hui pu aku ai me na kanaka Palani i kipakuia a i haalele i ko lakou aina ia Palani mamuli a malelo oia ano kulana. A pela iho la ke ano o ka hele wale ana o keia moi ame kona ohana eia nae aole i nele ka hookipa ohaoha ia ana mai e Mr. ame Mrs. Smith.

            O keia loli koke ana o ke kulana o Palani i hookoia ae iloko o Palika, a oia hoi keia kaua kuloko ame ka mahuka ana o Moi Pilipo ame kona ohana-alii ame ke kukuluia ana ae o ke aupuni Repubalika iloko o Palani oia kekahi o na haawina ikaika nui loa i hoeueu ae ia Kelemania i hiki aku ai oia i ke kulana me he la he makaahi ka i haule iho iloko o ka lua pauda a pahu ae la me ka weliweli nui. A on a hoopoho manaolana ana o na makahiki he kanakolu i hala i koiia ai na iini nui e loaa na manakoho kuokoa ame na pono e ae i ka lehulehu ua ulupuni ae ia mau mea iloko o na makaainana ame ka ikaika pu nohoi o ka ulu ana ae iwaena o ka aina holookoa.

            Mailoko mai o ka lahui i puka mai ai na leo nui ana e ake ana e loaa na kuleana hoike manao ana ma ke akea, a e hoopuka nui ia na nupepa a e kukuluia i mau apuni kumukanawai kupono iloko o na mokuaina. A iloko hoi o Baden kahi o Struve ame Hecker i lilo mau ai i mau alakai no ka aoao ku-e ua lawe ae la laua i ke kulana alakai ana a ma ka la 13 o Malaki ua huliamahi ae la ko Viena poe iloko o ke kaua a mahope o ka hookahe koko nui ana me na koa o ke Aupuni ua lilo ae la ia i mea nana i koi ikaika aku ia Meternich e waiho i kona noho oihana kuhina, a mahuka aku i ko na aina e.

            Iloko iho o Belina i haalele aku ai o Frederick William IV ma ka la 18 o Malaki mamuli o ka hookikinaia, aka, he nui na ola i lilo ae ma ka hakaka i kakokoia ae ma ka la 18 i manao wale ia ua ulu mai mauli o ka ulia wale a i ole mamuli o na noonoo ikiiki. Ua iaweia ae na kino make i ka pa alii no ka hoikeike ana i ka noi a no ka hiki ole i ka moi ke alo ae ua hele maoli mai oia e nana i na kino make, he ike hoi i haawi aku iaia i  ka nui io o ka ikaika ku-e o na kanaka, a hooholo iho la oia e ae aku i na koi o ka aoao ku-e. Ma kekahi la ae ua holo aku la ua moi nei iloko o na alanui o ke kulanakauhale a haawi aku la i kona hoohiki no ka haawi ana i na makemake o na makaainana i makemake ai.

            Ua laweia ae la na koa mailoko ae o ole i pahola ae iloko o ka aina ua maalili iho. Mamua nae o keia mau uluaoa ua loaa mua ae la ka ike i ka eleu koke ae la lakou no ka hooponopono la i o Malaki ua kono aku ua ahakuka nei i e hoouna aku i ko lakou mau elele kukikawa i Frankfort no ka haawi ana i ko lakou kokua no ka haawi mana ana no ke kukulu ana i mana aupuni hou iloko o Kelemania. He eha la mahope iho o ka malmaia ana o kekahi halawai o na kanaka koikoi o Kelemania Hema i malamaia ma Heidelberg ua hooholoia iho la e malamaia i Ahaolelo Kuikawa ma Frankfort, a ua lokahiia ae keia manao kukulu halawai nui ana a ma ka la 31 o Malaki i akoakoa ae ai na Kelemania koikoi apau o ka aina ilaila a malama i ka Ahaolelo nui ma Frankfort.

            O ke koi ikaika o ka aoao i alakaiia e Hecker no ke kukulu ana i Aupuni Repubalika, ua hooleia ae, aka, o ke kumuoiaio nui, oia hoi, o ka noho mana ana o ka lehulehu oia ka i aponoia ae. A mahope o ke kohoia ana o ke komike o kanalima lala no ka hui pu ana me ka Ahakuka kahiko no ke kukulu ana i Ahaolelo Lahui nui ua lilo ae la ia i mea hoohauoli loa i na makaainana. Holopapa ae la ka lokahi iloko o ka lehulehu ma ke kakoo ana i na kanawai hou i hanaia iho la a komo nui aku la na makaainana iloko o ka hilinai ana no ka waiwai nui o ke kuleana koho, a he nui na kanaka kupono i waeia ae i mau moho a pau no hoi lakou i ke kohoia a he poe maikai a kupono no hoi ka hapanui a i ka noho hui ana ae o ka poe i kohoia he eono haneli ko lakou nui oia ke ku ana ae o ka Ahaolelo Lahui mua loa o Kelemania he Ahaolelo i malamaia iloko o Frankfort ma ka la 18 o Malaki i olelo mua ia ae nei.

            A iloko o keia mau mea i hoohanaia aia o Hecker ame Struve, na alakai o ka aoao i hoao ae e kukulu i aupuni Repubalika ke hoala ikaika la a ku ae ia iwaena o na kanaka he mau kalapu Repubalika a mahope o ko lakou hooikaika ana e lawa like me na meakaua, ua ku ae la lakou a ku-e aku la i ke aupuni. A mahope o elua pule wale no na pu-keia aku lakou ke pumu o ko lakou haalele ana i ko lakou kahua a pau aku i ka naholo iloko o Switzerland i pakele ai lakou. No Hecker ua holo loa aku oia no Amerika a o kona kokoolua hoi ua hoi aku la no oia iloko o Kelemania no ka hoala hou ana i na hana ku-e, aka, ua loaa mai la oia i na lima o ke Aupuni a hoopaaia ae la oia ma ke ano he paahao. Aka, o ka lawa ole o ka makaukau kalaiaina ame ka makaukau hookele aupuni ana maluna o hoa lala ahaolelo oia kekahi o na haawina i hookuemi loa mai i ka holomua o ka Ahaolelo.

            Iloko no o ia mau hakoko ana me ka hooikaika o na hoa ahaolelo e hana ma na mea a lakou i ike ai he pono ua hiki ole ke hookaulike me na makemake o na makaainana. O kahi aoao Repubalika i kukuluia ae he mea oiaio he uuku loa lakou i kapaia na "Kelemania Uuka" a o lakou no hoi ka poe i lokahi ma ka hoohui ana i na mokuaina apau o Kelemania e hookoe ana ia Aukuria. Aka, o na "Kelemania Nunui" o lakou no ka poe i lokahi no ka hoohui ana i na mokuaina apau loa me ka hookomo pu ana ia Aukuria. A mahope o ka paio hahana ana ua hoololiia ae la ke kulana Ahaolelo i kukulu mua ia iho ai a ua kohoia ae la i Aupuni Kuwaena Kuikawa a o ka Aki-duke Keoni o Aukuria ka i kohoia ae i poogenerala no ka Emepaea. Ua lokahiia ae keia hana ma na mokuaina apau a koe o Aukuria ame Prusia. oiai laua e hoomakaukau ana ia laua iho i lawa ka ikaika e huli ku-e aku ai ia mau mea apau.

           

MOKUNA XXVIII.

MAMUA IHO O KE KAUA KULOKO.

            O ka moolelo o ka makahiki 1848 he nui na moolelo lelele a he mea paakiki ka hoomoekahi ana ia lakou. Aka. ma keia awahi kakou e huli ae ai e ka mea heluhelu a nana aku i kekahi mau anoai iaio o ke kaua kuloko o Amerika Huipuia. Mahope o ka make ana o Peresidena Taylor mahope iho o kona noho ana ma ka oihana iloko o ka makahiki hookahi a oi na paniia ae la kona makalua e Hope Peresiden Fillmore, o ka mea hoi nana i hoonoho ae ia Daniela Webster i kakauolelo no na mokuaina.

            Ma ka hooikaika ana o Peresidena Taylore no ka hoohui ana mai ia Kaleponi iloko o ka huina o na mokuaina o Amerika Huipuia mamua o ka noonoo ana i ka ninau kauwakuapaa a e noonooia ai iloko o ka Ahaolelo Nuia ua lanakila ae la kona iini ma ke kaheaia ana o kekahi halawai makaainana iwaena o ko laila poe iho. A hooholo ae la lakou e kukulu ia Kaleponi i mokuaina a aneane e pau loa ko Kaleponi mai ka akau mai i ke kukulu ana he kanawai e paniku ana i ka hookomo ana i na kauwakuapaa iloko olaila a aia a noiia e aeia.

            Maloko o ke kumukanawai ua hoike maoli ia mai ka mana ame ke kuleana o na haku kauwakuapaa e hoihoi hou mai ka mana ame ke kuleana o na hku kauwakuapaa e hoihoi hou mai i ko lakou mau kauwa ina ua holo aku iloko o kekahi mau mokuaina e ae aka aole i holopono mau ia ano hana, oiai he hana paakiki loa ia no na haku kauwakuapaa o ka imi ana a loaa ko lakou mau kauwa mamuli o ke ku-e ikaika o ka poe o na mokuaina i makemake ole loa i ka ninaukauwakuapaa. A lilo ae la ia mea i ninau hooikiiki noonoo nui loa i na haku-kauwakuapaa. Ua olelo ae lakou ua laweia ae ko lakou mau pono kuleana maoli. A o ke kanawai hou o ke Kauwakuapaa Mahuka he kanawai ia e koi ana i na komikina Amerika e hooi aku i ko lakou kuleana huli ana i na kauwakuapaa i mahuka. He kanawai no hoi ia e haawi ana i ka mana e noi aku i kekahi mankaainana no ke kokua ana no ka huli ame ka hopu ana i ke kauwa i mahuka. A i mea e hoonana ai i na noonoo o ka poe ku-e kauwakuapaa ua hooikaikaia ae e hoopau i ka hookomo ana i na kauwakuapaa a lawelawe kalepa kauwakuapaa ana iloko o ka Apana o Colomobia.

(Aole i pau.)