Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIV, Number 13, 30 March 1906 — E REPUBALIKA ANA O RUSIA E Wawahia Ana ke Aupuni Moi e ku Nei. Ke Hoomakaukau Nei na Makaainana no Lakou Iho me na Mea Kaua. [ARTICLE]

E REPUBALIKA ANA O RUSIA

E Wawahia Ana ke Aupuni Moi e ku Nei.

Ke Hoomakaukau Nei na Makaainana no Lakou Iho me na Mea Kaua.

'•!' ka haun.K*!#- kul«"»ko ma Ruslu ak.»r:i no a hwmka. Aoīe i pau kf\Q. aole no hoi i pio ii'«- Poe hoaia hiun.i.'l? Hike me ia i manao ia n; ( Amorika. I k*Ma kau haulelau ae ♦- k'i i auan?! kanaiwa mlliona poe e kakoo ana i ke kol i kur.:ik.t?;a*ai. e hoopaa. ana hoi I ka hiki k<- ;ik»-a i na manao. i ka pono k h- nal.Mu laula. ka lanakila o na i ; anu» na kulana aupunl repubalika. I makahiki e ikeia atva k<?~ k»h. ;iwo]awf Kaialaina ano nui ma k.i ;• o kī-ia au n.iauao." " *»ia iho ia ko Hu?ia kulana i k'-:s : i i h'iikoikeia i- Kauka Nicholas J;-.: i iioi mai n**i niai lapana mai. ;> ; ):tj.jm hoi rr.e na alakai hoala haui -.i ;• kona. aina hanau. O keia Ka-nk-.i r*o hoi kekahi o na Sena-i-a k.t Ahaolelo o 1901 o Hawaii, i k'ii- i hoi e na makaalnana o Hawail liik./ .i. iu;t k«* kau koho balota niua l<'.t " Hawali nei inalalo o ka mana k"h«. r h>ta o Ameiika i haawi mai ai. .M i iwai-na hoi o iia Kukini i j. .-.> ai i n.i K«*p.irii. malaila o Kanka ī.usk> ! i lulu aku'ai i na anoano r..t • m.uiao'.ana l<»a nei e hikl mai an • ka manawa e kupu ai. a. e hapaii.i ai kona aupuni nia ke kulara h:iii.u!e nii' k<-' akeakea oio ia mai ka liohona aupuni ianakila. Aole i>ia i kak*«o i na a'o ana a Kauna TolM>>y *• a!a ka lahui a hatia aku i na a ka poe anaki. aol»* no hoi oia \ k.ik ") 1 na hana nihiliki e lawelaweia t.< i • ka |>.»' hoomaka'uka'u, aka, nona ii;o. h- k.wiaka hoala haunaele oia a he alak.ii iiol no ka nmnao e laha nel ma i keia manawa. e hoala ae i aul uni .'io ka lehulehu a ma o ka lehuit hu in.unua o ka hala ana'e o kekahi iiiakaniki hou aku. ■•[:•' ihauao inaoli nei no na poe Anie. i ika ua pau ka haunaele ma Rusia," wahi hou a Kauka Russel. "o ka'u hoi . h.'ik,' nei aknhi no a hoomaka. A i.i> i;. t holomua o ka inakou mea e makt lī'.a -a' nei. aole loa o makou kanalua. Ina ua pau kekahi hale i ke ahi o ka iiuna wale no e hana'i o ia ke kukulu l)i>u ana'e elike me kau i manao ai. O k.i li.iie kaiaiaina o Rusia ua pau i ke ahi. a ua nalo loa aku, a o ka ninau wa!r no e ku nei, heaha la ka hale e kukuiu aku ai ma kona makalua? O k' i.< ;tinau ae la e hooholoia ana e ko inakiui halawai kalaiaina. K \ HANA A NA MAKAAINANA. "O keia hnHiwal kalaiaina na na mak.iainana no ia. O ki> inukou kumukanawai na na makaainaaa no e hana. I'a hui mai na poe noonoo maikai o liusia ma ke koi hookahi »• malamala i h.ilawai nana e hana i ke kumukanawai o ke aupuni. Aole o makou makemako i kumukanawai na hai e haawi u;.ti. na makovi no e hana. o ia hoi na na makaainana, aole na ka poe kaUaikahi. O na poe hoomaemae hoi apau. ua hui hou ae lakou maluna o keia liianao hookahi o keia halawai kalainaina e kaheaia ana." maluna no ia o ke kahim koho haloui me ka ma-lu 0 ko ke kanaka koho aua. Aole he kupaU'iia e hanala ma keia halawai. a e hana ana hol elike me kana i manao ai he - f '<ino. M» ke kukulu ana'e i keia !i;».ria '.Hii aia no he mau akeakea ana lie nui anie na ninau e ala mai ana. a <> ke a ahele wale no e hlki ai ke hoohoioia keia mau niea oia no ke pani oie la v> na hoike manao akea ana mah>k.o u na nupepa ame ka loaa ana o r> . ho.ke manao akea ana ma na haioielo. H HOOKAHI'LI ANA l KE AUPUNI MONAKI. "O keia koi nae no keia halawai aole 1 ikeia mal e ke aupuni. a he mea pono * wawahiia keia aupuni me ka ikaika a hiki i kona nohaha U>a ana elike hoi me kona wawahl ioa ia ana ma na hana ku i ka pono apau ioa. He mea poiu> » holoi loa ia aku kela aupunl a ka poe kakaikahi o Rusia. I keia manav>a ua liio aku ko lakou mana hwiniia i ka aina, a eia i kela manawa ke nei me he moku la e hoio aua me ke panana oie no kahi o kekahi puv» pohaku nui. O na hana hoa'o ar.\u m> ke kinai ana I na hoala hauaaele he hana ku la V ka hupo. O v<u manao hiUnai o na makaainana i ka poe ra iakou e rula nel ia iakou ua pau r ue!a no hoi me na mana apau a lakou e paa ana mamua aku nel. E ki■olala ana ke au?uni moi. "He hookahi umauma o na kanaka no ke kukulu ana i aupuni federala ivpubalika. O ka ninau w&l< no no keia mua aku o la no ka hookaawale nna 1 ke aupunl e ku nei. I kela manawa ke homiml nei na pualikoa o ke aupuni a eia ke komo nei ma ka aoao hoala haunr»ele. O ka mana i keia mauawa ua ilio aku mai ke aupuni a eia I'oko o ka Hma o na makaainana. KE I.IULiIU HOUOOKOA NEI O RUSIA ME NA MEAKAUA"He mea oiaio ke ku nei kein hnnn i keia manaw* aka. he moe malle wale Iho no kela e kali ana no ka wa ku-

pono e ala ae ai. Ma Ru»ia holookoa, e:a kē kaii nei ka Ahahui Umahana. i hiki aku ko lakou nui i ke kanaiwa miliona. o ka hoea mai o keia kau hauleiau ae. alaila kukala a« ia lakou aine Rusia holookoa. a ke hoomakaukau nel ia lakou iho nie na meakaua no ka paio aku. he palo hoi e ala i'o mai ana ke komo akeakea ae keia aupuni a ka poe kakaikahi i ka makou mea e hoomakaukau nei. O ko makou aoao aole ia no ka hookahe koko. aka. ke hoomakaukau nei no nae makou no ke pnie ana no makou iho ke akeakeaia mai no nae. E hana ana makou me he mea la aole he Za. aoie hoi he aupuni na ka poe kakaikahi, a o ke koko e kau ana maluna no ia o ka poe e akeakea mai ana ia makou. E hana ana makou elike me na kanaka e noho lanakila ana. e hoolaha akea ana i ka inakou mau mea e makemake ana. e hoike akea ana hoi i ko makou mau manao. me ka akeakea ole ia mai ko makou komo ana aku ame ko makou puka ana aku iwaho a kukulu i ko makou aupuni a hoomakaukau hoi i ko inakou kumukanawai i elike me ka maou i manao ai he pono. | HANA MAIL.ALrO MAI. "O na olelo hoopaa a kp aupuni no j ka hoomaemae ana, o ka lakou mau, palapala kuahapa ame na hooiaio e a'e. j ua nana aku makou ia mau mea he mau pepa waiwai ole. O ka makou hana e hoomaka ana mai na makaainana aku, o ia hol, mailalo aku a pii lluna, aole hoi mailuna iho a iho ilalo. Aole o makou nana aku i kekahi mana ma ka aoao o ke aupuni e ku nei a na ia mana e haawi mai i na mea apau a makou e makemake ai. O ke ' aupuni maoli o Rusia i keia la oia no ka Ahahui o na Ahahui. a o keia iho la ka inoa a ka poe hoala haunaele i hooholo ai, a he olaio kela. elike hoi me ia i olelola, oiai he ahahui keia i hoohuiia o na ahahui i hoohui iho ia lakou no ka hana hookahi e J<*aa.,mai ai ke kumukanawai. Ke wehe a'e nei inakou i na maka o na makaainana e ike iho i ko lakou kulana i keia ia. O j ka mana o na makaainana oia no ke daia iloko o ka banako, a eia ke ma- j huahua mau nei ia haawina. Maluna o ia kumupaa ua hiki ia makou ke hoopuka mai i na dala a makou i ma- • kemake ai me ke kaupalena ole ia. j LIKE NA OLELO HOOPAA A KA ZA ME KA OHE L.ULI I KA MAKANI. "Aole makou e ae ana e lawe mai i ' kekahi mea mai ke aupuni mai. Aole ! he inea hiki i keia poe kakaikahi ke ! haawi mai ia makou a aole hoi he hij llnai aku o na makaainana la lakou. j Ina e haawi mai ana ke aupuni i na ! makaainana i manawa no lakou e noho ! ai iloko o ka Paredaiso, e kiolaia aku no imua o na maka o ka poe kakai- ! kahi e paa nei i ke aupuni monokake. 1 O ka Ahaolelo I kaheaia he hoopuni- : puni. Ma ka ae ana aku o na kanaka ' ia mea aoie he mea e loaa mai ana ia lakou. a o na olelo hoopaa hoi a ka Za ua like me na ohe luli i ka makani. O ke kupnino i poholalo ia oe no haneri manawa a hiki mai i kona manawa e komo ai i kahi haiki me kona kua e pill ana i ka paia e haawi no uanel oia i na olelo hoopaa apau e loaa ana iaia i mea nona e heiho ai. aka, ke manao nei au aole paha oe e hilinni aku ana i kana, ea? Aole. tjve haawi nei ke aupuni i keia mau olelo [ hoopaa e haawi mai ana i kumukanawai l mea waie no e hoomaaliliia ai i na kanaka a hoopakele a'e iaia iho, I aka aole ia he mea no na makaainana e noho malie ai. j KAU KE AHEWA ANA O NA KOKO 1 KAHE MALUNA O KE AU- , | PUNI. j "O ke koko apau i kahe ma Rusia. 0 na ala haunaele ana apau ame ka lukuwaie ana he mau hana ia na ke aupuni. Iloko oko lakou (na poe kakalkahi e t»aa nei i ke aupuni) noonoo uluahewa ke hoa*o nei lakou e hoala mal i kekahi lahul e paio aku i kekahi lahui. pela no hoi kekahi papa o na kanaka ke onouia nei lakou e umi aku 1 ke kania-i o kekahi papa, a ke hookonokono nei iakou i kekahi hoomana e kaua me kekahi hoomana, I keia la ke hoolaha nei na nupepa o ke auI puni i na manao e hoala ana e pepehi- j ia na Kuklni ludaio a e lukuwalela na Amenia. Ua hooia a*e no na aliikoa ame na koa o ke aupuni no keia mau hana hookahe koko. ina no aole o takou kekahi i komo pu aku ma ia mea. lioko o ha kulanakauhaie eia na hul ' Hookahi Hanerl Puuwal Eleete ke pe- ■! pehl nei i na haumana. a rna na wahi ' hoi apau o ka emepaea eia na poe pe* pehl waie ke hokake nel i ukuia hoi e ke aui'uni no ka lukuwaie ana ame ka haowale ana. Ke hanala nei kela mau mea apau me ka moakaka loa imua o na poe e nana aku nei I na mea e ala mal ana. Eia ke aupuni ma kona aoao Ke m&kemake nel e hiai iaia

ke hookau n'e i keia mau hana maluna o ka poe hoala haunaele. I ka ! manawa i lele powaia ai na limahana | ia e ka'i huakai ana, i ka ma- [ nawa hoi i pepehiia ai na haumana' kula ia lakou e malama ana i ka lakou mau halawai, a hookonokonoia hoi na ! koa e ala ku-e a'e. a ala hoi na hakaka j ma na alanui a mahope o na pa-koa. e kuhikuhi a'e no ke aupuni, mahope o ka i>au ana o ia mau hana, o ia iho la ka mea e loaa ana i na makaainana. Mamua aku nei ua ku na poe hoaia haunaele ma ka aoao e pale ana la lakou iho, a ua hiki i ke aupuni ke hoopau a*e i na hana hookahe koko ina oia, e kaua aku ana i kona mau lima. 0 AMERIKA KE KUMU ALAKAI. "O ke ola wale no o Rusia aia wale no ma ka hooholo ana'e i kumukanawai ma kela alahele hookahi me ko Ameiika. me kekahi mau hooponopono kupono no na'e. Ua hookumu na makua o Amerika me ka maikai, aka. aole lakou i ike aku i na mea e ala mai ana he kenekuria mahope mai. a e pomaikai ana makou ma keia hemahema a makou e ike aku nei ia Amerika,- O ko Amerika ano o ia ana ko | makou kumu alakai. aka e hoohui pu ana makou i kekahi mau mea i ikeia ma Kuikilana, Nu Kilani ame Canada. a o lakou nei na aupuni e noho alakaiia nei me ka laelae e ikeia nei ma ka honua i keia la. E ku koke ana ke aupuni repubalika o Rusia iloko o ka manawa pokole. HOOHOALOHA NA KEPANI. "O ka'u hana ma lapana mawaena no ia o na pio Rukini malaiia. Ila aie au i na hoomaikai palena ole i ke aupuni o lapana ame na makaainana 0 lapana 110 ka holomua o ka'a hana, no ka mea ua haawi mai lakou i na manawa apau e hooko aku ai au i ka'u hana, a ua hana hoaloha mai no hoi lakou ma ka'u misiona. He 75.000 ka 1 nui o na pio Rukini ma lapana, a mai-' loko a'e o keia huina he 60.000 o lakou j 1 kauliiili aku ma na wahi like ole o! Rusia a ke hana mai riei lakou no ka | loaa mai o ke kumukanawai. Ma keia ano iho la o ka anoano a'u i kanu | aku ai iloko o na Rukini, eia ke hua ; mai nei ma ia ano. O keia manao e ■ heie lanakiia ua loaa aku ia'u iwaena 0 na koa a he hapa uuku hoi o na aliikoa. UA IKE OLE I KE KUMU O KE KAUA ANA. "He mea liilii ioa na>aUikoa. Ua hele na koa a inaina ia lakou. a aoie lakou 1 hoohaia i kekahi manawa e loaa ana ia lakou. e pahu aku i keia poe aiiikoa me na elau pu a i ole kipu paha i na alakai nana i alakai lalau aku ia lakou. 0 keia like no na mea 1 ikeia iwaena i o na luina o na mokukaua, i ala olohani like a'e a kiola aku i na aliikoa | iioko o ke kai. Aoie he malamaia o na rula iloko o ko Ru?ia oihana kaua aina 1 keia manawa. a ua Uoole akea a*e na koa i na kauoha i haawiia aku ia lakon a kamaiiio nut hoi no ka hookaawaie ana i ka nohona aupuni. "O lea hapanui o iakou aoie lakou i

:%s- mea. * ara ?skou iloko o ke| hiki w > k i? !akou ma-' % fr>he ai i tei hih:r> <r> na p*>ka ; r-?i >..-> liA, *.i nuu p-:k.:i p«?p-e-Lio. O ke t ti•:«»«■ <'' sa rr.a-' " Rusxa '&me n..i Kvparii a, '**. » s*ks*« i?t T,-.ai*"i-a • k3#fcaa; A-'.k' i » ; Ku- | *.--x k»:? k*.:m-u «> k~ kauji ana. i;o | . hoi I i «■ &13A, a o ka | rnea nraaii no m* l&Kau i kaaa » KVVOSO MAOU INA I HOOKOIA . Pf!wv. M ile hookahi mea i pUL iki mai i ka'u rRiSK.r.a o ia xio kela ala haumeie ma VlacJrvT>s?ok. kahi hoī a na poe hoohaur.ae!e : paa a: no ewala la. Aole r.aV i ala. rr.a: mamali o fca*u mau mea i a'o aku ai. s» ka mea. o r,a koa a'u i hx>korr.o aku t*i i ka'u mau ano.ano u* ko-ke ta no lakou iluna 0 na. kaa'hi i ko !\kou %va no i hiki akii :ii ilaila. a fcookau!iiiit:a aku lakou ma Rusia Ua kaumaha au i ko'u ike mua oie i ke ala ku-e ana o na ko;t ma'aila. nO ka ina au i lohe muA ir.a ua hele aku au ilaila. a ina no ua p.'.a makou :a Viadivo?tok ma ke ar,■> he kulanakatshal«? lanakila a hīki i la. He maikai ole na launa ana tne ia wahi. a ua p<iu a'e hoi ka haunaeie mamua o ka loaa ana mai ia'u o ka lohe. He iini nui ko'u e hehi aku ko'u mau kapuai wawae ma ka lepo o Rusia. kahi hoi o'u i lilo ai he kuewa kalaiaina he kanakolu ma- , kahiki i hala a'e neL I MAL.UHIA NO MANOHUKIA. '"Aoi- ho. majca*u hou ana no ko Rusia iiiana ma Manchuria. aole hoi he mea na lapana e maka'u ai no ke pol»o o kona hoohaulehia ana la Rusla. | O ke* aupuni e ku a'e ana ma Rusia ' e komo ana iloko ona na manao mahalo i ke aupuni nana oia i hookuu a'e mai na umii ana a ke aupuni i noho mana ia e na poe kakalkahi. O ko Rusia pua'ikoa i keia manawa ma ka Hikina e oi aku ana kona hoopoino ana 1 ke aupuni o Rusia aole hoi ia Kina, a i ole ia lapana paha. a ke manaoio nei au ina he hiki i ke aupuni o Rusia ke holoi a'e la lakou mai ka ili honua a'e. pepehi aku hoi i na kanaka apau iloko oia puaiikoa, e hana no lakou (aupuni kaiii mana o Rusia) me ka hauoli. Eia ua aupuni la elike me , kekahi kanaka e paa ana i ka huelo o ka bea, a ua maka'u hoi i ka hoomau , ana aku i k-a paa ana a i ole hookuu I aku paha. Ina e waiho ana ke Aupuni . i ka pualikoa o Manehuria ma kona wahi e ku nei i keia manawa e ala haunaele koke ana a e hala loa ana mawaho o ko lakou mana hoomalu, a ina hoi lakou e hoihoiia a'e ana no Rusia a hookuu aku e hoopiiipui koke ia no ka aoao o ka poe hoohaunaele. O keia iho la ke k'ulana o Rusia e ku nei i | kei a manawa. UWALO I XA LAHUI. "O ka popopo o ke aupuni o Rusia he uwalo ia i na lahui apau. I keia manawa he pono i kekahi lahui ke nee inua aku me ka manawa, a aia he mau aupuni moi ke haule nei ihope. Ke hoike nei o Beritania Nui i ka hiki ana i na poe hanohano ke alakai. Malaila 0 j>a poe hanohano no ke alakai, e | lawe ana hoi ia makalua ma na hana ! hoomaemae aupuni. aole hoi e hana t ana no ka hookuemi hoye ana mai i ka holomua- o ka aina. A o kela koho balota i malamaia iho nei malaila he ! hoike ana mai ia i ke ala nui ana malaila a hoohioloia ka aoao o ka poe kakaikahi e na aoao Liberala ame ko na limahana. He lanakila kamahao keia. HE LA ANO NUI IA MA KA MOOLELO O KE AO NEI. "Ke manaolana nei au e lilo ana ke ala haunaele kuioko ma Rusia i la ano nui iloko o. ka moolelo o ke ao nei. a e paa pu ana me ko kela o 1793 ame 1848. E nui ana na hooponopono hou an a ma Amerika Huipuia ma keia kau koho a o keia hoi kekahi o na ala kalaiaina ana. Aole e hiki i na aoao nui elua e ku nei ke hoomau aku ma ko laua kuiana e ku nei i keia manawa, a o ka leo o na makaainana ka mea nana e hoike a'e. Eia i keia manawa ke kau nei ia mea i la lewa a he mea hiki ole ke hoohewahewa a'e na ia mea no e hoike a'e nona iho. Ma Europa ame Amerika Huipuia ua hoahu mua j ia na lako no ka hoomaemae aupuni I ana. a o ke ahi wale no ka mea i koe nana e ho-a a'e a lilo i ahi Japalapa a nui." « O ko Kauka Russel manao no na alakai nui o Rusia i lohe nui ia hoi ko lakou ano ma Amerika„ a i kau nui aku hoi na kanaka Amerika e loaa mai ana kekahi mau mea ano nui mai ia lakou mai, he mea ka ia nana e hookaakaa a'e i na maka. AOLE HILINAIIA O DE WITTE. "He kanaka akamai no o De Witte. aka aole oia he kanaka i ku maluna o kekahi kahua. Aole he mea ma Rusia 1 hoohanohano aku iaia a aole hoi hookahi iwaena o na poe hoomaemae i hilinai aku i kana mau olelo hoopaa. a i ole kau aku hoi na maka maluna ona no ka lapaau a'e i ke kulana e ku nei i keia manawa. "No Kauna Tolstoy hol he kanaka anaki oia, e hoa'o ana hoi e a'o aku i na kanaka Rusia apau he hewa na ano aupuni apau. He kanaka oia i ike nui ia, aka he pihoihoi oia i ka poe hoomaemae. Ma kana mau hana kokua no ka hoonioni ana i ke aupuni e ku nei he mana maoli no oia, aka. aole e hiki iaia ke kokua mai ma 'ke kukulu hou ana. He kanaka koho wale aku no oia : i na mea maopopo ole." E HELE ANA O KAUKA RUSSEL. E noho ana keia kauka ma Hawaii elike me ka loihi e hiki ai iaia ke hoolilo aku i kona mau pono maanel. He ilni kona e noho oia ma kekahi I wahi e kokoke ana i Rusia, i hiki mai l no ia o ka manawa ua hiki iaia ke ku koke aku ma Rusia, a hiki mai ia mai nawa, me he mea la e noho ana oia ma lapana. O kona maa aina apau ma Hawail nei e kau koke ia a'e ana ma ! ke pakaukau kuai. a me ia manao iloI ko ona i kau aku ai oia maiuna o ke i Kinau o ka Poalua nei a holo aku no Olaa. Hawaii. kahi hoi e waiho nei kona mau pono.