Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIV, Number 14, 6 April 1906 — Page 8

Page PDF (1.57 MB)

This text was transcribed by:  Arnold Hori
This work is dedicated to:  Moiliili Hongwanji Mission

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

 

   8     NUPEPA  KUOKOA,  HONOLULU,  T.  H.,  POALIMA,  APERILA  6,  1906.

 

KA AI ANA A KO AIKUPITA POE.

(He Laiki ka Ai. o ka Hipa ka I'a.)

 

Aikupika Kahi o na

Poe Molowa.

 

KA LILO ANA O NA KANAKA I

POE MAKILO.

 

(Hoomauia.)

  Ua kiola aku na poe kaahele i ke dala ma o a maanei iwaena o na kanaka o Aikupita a hiki wale i ka ulu ana ae he papa o na kanaka loea ma ka huli loaa me na hana hoopunipuni. O keia kekahi o na hana popopo loa ma kona hopena. Ma na mea apau he dala wale no, a ina no ka ike wale ana no i na hula o ke ano haahaa loa. e auhauia ana no oe, a pela no hoi aia wale no ka ike i na hana hoomana kahiko me ke dala wale no. O na poe e noho kokoe ana ma Nile ua ike lakou ua hiki no ke loaa aku ke dala ia iakou ma ka pee ana mai na poe makaikai aole hoi ma ka hooko ana i ka hana i hoolimalimaia ai lakou. Mamuli o keia he lehulehu wale o keia poe i lilo ae i poe makilo haahaa loa oiai no nae mamua aku he poe hooikaika lakou i ka hana. Ua kau ae ke Aupuni o Aikupita ma na wahi apau i na hoolaha e papa ana i na malihini mai ka haawi wale ana i ke dala i na makaainana. E kiola no kekahi poe i na pene imua o na keiki liilii no ke ake wale no e ike aku ia lakou e aumeume ana, eia nae ma keia hana ana he mea ia e hoala mai ana e hana mau ia aku, a oiai aole io no paha he hewa ma ia hana ana, ua lilo mai no nae keia i mea e molowa ai a hoolilo ae ia lakou i poe makilo.

  O kekahi o ua mea maikai loa au e ike ai ma Aikupita o la ka huakai e hoonohonohoia ana i ka manawa e lawela aku ai ka Moena Laa no Mecca.  He mau kaukani o na poe i hilinai i ke kahuna e ku ana mamua iho o ka hale halawai a komo pu me na hana e lawelaweia ana mamua o ka hoouna ana aku i ka huakai e hele aku ma ka waoakua. O keia moena i ulanaia me ka maikai he makana ia na ke Suletana. He laweia no ke kulanakauhale Hemolele a waiho wale iloko o ka halepule no hookahi makahiki i mea e piha ai ua moena la me ka hemolele loa. Ua nui maoli no ka manaoio ia o keia hana, a ua lawe ae na makaainana i na hunahuna liilii e helelei iho ana a malama i mea nana e pale aku i na manao ume o na kanaka. I ka manawa e hoounala aku ai he moena hou i kela ame keia makahiki ua nee aku na kanaka imua me ka iini e hoopa aku i kekahi lihi o ke kamelo nana e lawe ana la mea. E hiki mau ae ana no hoi ka mea nana e hoomalu ana ia Aikupita. a i kapaia hoi he Khedive, ma na manawa apau e malamala ai ke anaina hoomana a e kiloi ana oia i na dala hou i na kanaka e pili ana i kahi hookahi i ka manawa ana e haawi ana i kana mau kauoha hope loa i na alakai o ka huakai, e pili ana i ko lakou malama loa ana i keia moena. Ua hiki aku na lilo o ke Aupuni o Aikupika no ka lawe ana i keia mea mai Kairo no Mecca ma kahi o na kaukani dala.

KA HOA'O ANA I KA WAI O NILE.

  Penei kekahi mau mea i oleloia ma kekahi olelo kauiana o na Arabia; "O ka mea e inu ana i ka wai o Nile e ake no auanei oia e inu hou aku." a he mea oiaio o ka poe i hoolilo i na kaahele ana i mea e hana mau ia ai a i kipa hou ma Aikupita. ua ike lakou ke kono mau ia nei lakou e hele hou aku no Aikupita. O ka pumehana ame ka maikai o ka ea he laau lapaau maikai loa ia, a o ka nani no hoi o ka aina he mea no ia e ume ana i na poe kaahele e kipa mau aku malalia. He mea oiaio he loihi maoli no ke hele ilaila aka aia no he uku pana! ma ka loaa ana o ka ike ua loaa no na ike pahaohao iloko o ke au o Napoleona. Herodotus, a pau pu no me Rameses no na hana a na Sphinx, a pela no hoi ka hewa o ka mea i hanaula ma ka wanakua. O na poe kaahele apau o na poe kaahele apau o na kau i hala ae nei ame na lahui apau ua huipu ae ma ka huakai e hele ana no Aikupita. Ua hele mai na makua o ka Haku maanei no ka malama ana i ka laua milimili, o na poe huli naauao hoi o na wa i hala ua loaa ko lakou wahi e huli ai i ka ike, a ua hoolilo ae no hoi na poe powa ia wahi i mea na lakou e haowale ai, a i keia manawa hoi ke komo nei na poe kaahele o keia au ma keia wahi kahiko no ka hoomaha ana ame ka nohona hauoli.

KA BERITANIA KOKUA IA AIKUPITA

MA KE DALA.

  Me he mea la aole paha he mea ano like ma na hana kalaiaina ame ka lawelawe dala ana elike aku me ia i ala ae ma Aikupita he hopena hoi i loaa mai mamuli o ka hanaia ana o ke alawaioki o Sueza, a eia no keia aina o Nile ke noho nei me ka haawe kaumaha o ka aie e umii mau iho ana iaia mamuli o keia hana nui. O ka hakaka ana o na ilio pololi no ka pauku iwi hookahi me he mea la o ka olelo kupono la e hoohalike aku ai me na hoopaapaa i ala mai mawaena o na mana nui i ka manawa i onoula aku ai keia aina o Parao iloko o ka ale nui kaa ole.

  He hoohenehene kakou (na haole) i na Pake no ke ala mai o ko lakou mau manao hoohuoi kekahi i kekahi, e hoolilo ana hoi i mea lealea ka hoolohe ana i ka moolelo e pili ana i na hoa hui i lawe ae i ka waihona o ka hui a hookomo aku iloko o kekahi pahu nui i hoopaaia me na laka lehulehu; aka nae ua hoonuinui wale ia keia ke hoohalike ae no hoi me na hana a na poe bona o Europa e hana nei maluna o ko Aikupita pahu dala. Ua like keia me kekahi kanaka ma'i e waiho ana iluna o kahimoe. a o na poe hoi nana oia e malama ana ua maka'u kekahi i ka waiho ana aku i kekahi e kiai iho i ka mea i ma'i no ka manao wale mai no o hele mai kekahi mea a kaili aku i ka uhimoe a i ole i na lako hale paha.

KOMO AE O KEONI BULU (PELEKANE)

E HOOPAKELE.

  Iwaena o na poe mua i hiki maanei o ko kakou hoaloha kekahi, oia o Keoni Bulu. a o ka lanei hana ike no hoi oia ka hoohuikau ana ae i na lawelawe aina ana apau, me kona nana wale no i ka pomaikai e loaa mai ana laia, a he aupuni hoi i maopopo e hana ana oia no ka hoopilikia ana aku ia hai. I ka ike ana ae keia he mea pono i kekahi mea ke komo aku e lapaau ia Aikupita, ua holo awiwi ae ia ua Kauka Keoni Bulu nei e lawe ae i ka hana ma kona aoao, ina no ia he mea nona e makemakeia mai ai a i ole aole paha.

  I ka manawa a keia kauka e lapaau ai i keia lahui i haule iloko o na ehaeha a hoohana aku i kana mau hana anoe, ua ikeia aku ia he mau hiona o ke ola mai o ka ma'i, o ka mea apiki nae aole i oia loa ae ka mea i ma'i. Ke manao nei au aole paha he mea e hoole mai ana i kela, o kekahi aupuni i ma'i a lilo o Pelekane kona kauka nana e lapaau aole ia e make aole no hoi ia e oia ana.

(Aole i pau.)

 

KA  POKA  PA-HU  A TRENT.

 

(Mai ka aoao 1 mai.)

O keia kulana elike me ko ke kakauolelo o ke Keena Puuku. a aole no hoi he bona.

  (8) O kekahi mau ukuhana iloko o ka Oihana Alanui, ka Oihana Kukui Uwila. ame ka Oihana o na Paka ua hoomahuahua koke ia iho nei me ka hooholo ole o ka Papa, a ke manaoio nei au aole no i ike ka hapanui o na Lunakiai.

  Me keia mau mea oiaio apau ke kakoo nei au i ka hoomahuahua ana i ka ukuhana o ke kakauolelo a ka Puuku a hiki i ka $150 o ka mahina, a pela hoi au e waiho aku nei e aponoia.

Waihoia aku me ka haahaa.

(Kakauinoaia)          J. K. PAELE.

Komike o na Hoolilo o ka Lehulehu.

  Honolulu, Aperila  3, 1906.

PUIWA O ADAMS

  Ua ku koke ae o Adams a hoike ae, mamuli o kela hoike ua hookomoia ola iloko o kekahi kulana ano-e. Ua hoike pu ae no hoi oia. ma kona ano he lala no ia komike hookahi. aole i kulike kona manao me ka hoike. Ua hookomo ae o Paele i keia hoike me kona ike mua ole, a ua ku-e ikaika oia i ka hoomahuahua ana i ko Mr. Hopkins ukuhana.

  Na Lunahoomalu Smith i noi ae e waihoia ka hana maluna o keia hoike a keia halawai ae i hiki ai iaia ke maopopo ke alanui i loaa mai ai keia ninau nui, a ua hooholoia elike me ke noi.

  Maanei i lawela mai ai ka ninau hoomahuahua ukuhana o George Nawaako, luna alanui o Ewa. Ua hoole ae o Adams i kela hoomahuahua a kakoo pu ae no hoi o Moore.

  O keia na lala o ke komite kumau o ka Papa no lakou ka poka pa-hu i kiolaia ae ai ma ua halawai la, mamuli o keia ninau hoomahuahua ukuhana o Hopkins:

  Oihana Alanui--Lucas ame Adams.

  Oihana Kukui Uwila--Moore ame Cox.

  Oihana o na Paka--Lucas ame Adams.

KA NINAU O MAKAIKIU LAKE.

  O keia malalo iho nei ka hoike i loaa mai ke komike nana i huli i ka ninau o Makaikiu Lake:

    Honolulu, T. H., Aperila 3, 1906.

  I ka Mea Hanohana Lunahoomalu ame na Lunakiai o ke Kaiana o Oahu, Teritori o Hawaii.

  E na Keonimana: O maua, ke komike i hookohuia no ka huli ana i ka ninau o ka hopuia ana o elua mau opio e ka Makai Kalana, Mr. Lake, ke noi nei e hoike aku ua loaa ia maua ua kuhihewa o Mr. Lake i kona hopu ana, a ua kaumaha no hoi oia no la mea a ua mihi mai no hoi ola.

  Nolaila, ma keia ke manao nei maua e a'o ia aku o Mr. Lake e nana pono oia ma keia mua aku.

             Me ka haahaa,

                      J. LUCAS,

                      H. T. MOORE,

                                 Komite.

  Noi ae o Mr. Archer e hoopaneeia ka noonoo ana maluna o keia hoike. Ua hoike ae oia ua hanaino aku o Lake i kekahi o kana mau keiki.

  Ua nolia ae o Mr. Archer e waiho ae oia i ka moolelo o ka hana i hanaia i kana keiki, a ua paneia e Archer he mea kupono ole ke hoikeia e ia imua o ka Papa, no ka mea o na olelo i hoopukaia he ku i ka hilahila me ka lapuwale no hoi.

  Ua hooholoia keia noi, a e haawi ana ka Papa i manawa no keia keiki e hoike ai i na hana a Lake maluna ona.

NA HANA E AE.

  Ua loaa ae ka hoike a ka Puuku no na loaa ame na lilo o ke Kaiana no ka mahina o Malaki. O na dala apau i loaa mai he $32,199.45; koena mai ka mahina i hala $118,475.60, huina o na loaa apau $150,675.05. O na hoolilo apau he $74,687.91. O ke koena he $75,987.14.

  Ua loaa pu mai no hoi he leta mai ia H. E. Cooper mai, e hoike ana i ke kakauinoa ana o ka hooilina ponoi o Kunst i ka palapala hoolimalima no keia apana aina ma Waikiki, makai iho o Kapiolani Paka, i makemakeia hoi e hoolilo ae i Paka no ke Kalana.

  Ua lawe pu ia ae no hoi he olelo hooholo e hoopuka ana i na dala he $18,000 i hookaawaleia no keia aina, a i hoahuia iloko o ka Banako o Hawaii, e ukuia ae ia H. E. Cooper.

  Ua loaa pu ae no hoi he leta mai ia Hope Lunamakai Kekauoha o Koolauloa, e noi ana i ka Papa e hoihoi hou ia ae ke telepona i weheia mai kona hale aku a hoihoiia i ka Hale Hookolokolo, a hoihoiia keia leta i ke komite o ka Oihana Makai.

  He kope ka i hoounaia ae e Kokua Kiaaina Atkinson i ka Papa no kekahi leta i loaa mai ka Ahahui Kulanakauhale o Amerika ma Des Moines, Ia., e kono mai ana i keia kulanakauhale e lilo aku i lala no ia ahahui.

  He palapala noi ka heluheluia mai i kakauinoaia e na poe kuleana aina e noho nei ma na alanui Ema, Beritania, Alakea ame Unioa. e noi ana e hoopuluia ke alanui me ka aila. oiai ke puehu nei ka lepo ea eha no hoi na maka.

  Ua heluheluia ae ke kanawai pu a Lucas no ka manawa elua, a waihoia aku i ka Loio Kalana. oiai aia no he mau hoololi kupono e hanaia. Ma ka hoike manao kanawai a ka Aha Kiekie mamua aku nei ua hoikeia aole e hiki i ke Kaiana ke laikini i kekahi mea; maloko nae hoi o keia kanawai i waihoia ae ai ua laikiniia ka lawe ana i ka pu.

  Me he mea ia, e hoopauia ana ka pauku pili i ka laikini a e hookomoia ana ma ia wahi, e hoopukaia i mau palapala ae lawe pu.

  Ua noiia ae a ua hoohoioia e kohoia i komite e hui pu aku me Kokua Kiaaina Atkinson, no na mea e pili ana i ka mahele ana i na mahele koho balota o Oahu nei, a o na komite oia o Moore ame Adams.

  Mamuli o ke aumoe loa na hoopaneeia ka halawai a noho hou keia po Poalua ae.

 

NA HOOOLI MAHELE KOHO.

 

(Mai ka aoao 4 mai.)

hele koko o Olaa. He mau heololi no ho@ kekahi i @aa mai ka Apana Koho Lu@ @kaa@ ama Elua. a k@ makemake nei@ Mr. Atkinson e h@. k@k@ia @ o@ ol@ hou i manaw@

  E pili ana i ka ho@ no na Mokupuni o Kauai ame Niihau. he nui na hoololi. O ka Mahele Koho Eha ua mahele hou @. a ua loaa ae he mahele nou. a mamuli o keia hoolo@i ua hoone@ na mahele e ae, elike hoi me keia malalo @no nei.

APANA KOHO LUNAMAKAAINANA

EONO.

Na Mokupuni o Kauai ame Niihau.

  Mahele Koho Ekahi--Ka Mokupuni o Niihau: Wahi koho, Halekuia o Niihau.

  Mahele Koho Elua--Kela hapa o ka Apana o Kona e moe ia mawaena o Na Pali ame ka palena mawaena o na mahiko o Kekaha ame Waimea ame ka @aina e hooloihi ana ia mea a e holo ana ma ke kualapa komohana o ke awawa o Waimea. Wahi koho, Halekuia o Kekaha.

  Mahele Koho Ekolu--O kela hapa apau loa o ka Apana o Kona e moe ana mawaena o ka Mahele Koho Elua ame ka Aina o Hanapepe. Wahi koho Hale Hookolokolo o Waimea.

  Mahele Koho Eha--Keia hapa o ka Apana o Waimea e moe ana mai ke awawa o Mahinauli, no a e koo pu ana o Hanapepe. Wahi koho, Halekula a Makaweli.

  Mahele Koho Elima--Keia hapa o ka Apana o Koloa e moe ana mai Hanapepe. no a e komo pu ana ka aina o Lawai. Wahi koho, Keena Oihana o ka McBryde Sugar Co., ma Wahiawa.

  Mahele Koho Eono--O keia hapa a pau loa o ka Apana o Kona e waiho ana ma ka hikina o ka aina o Lawai. Whi koho. Hale Hookolokolo o Koloa.

  Mahele Koho Ehiku--O ka Apana o Puna apau loa mai na aina aku o Mahaulepu no a e komo pu ana ka aina o Wailua. Wahi koho, Hale Hookolokolo o Lihue.

  Mahele Koho Ewalu--O ka Apana o Puna apau loa e moe ana mai ka aina o Wailua no a e komo pu ana ka aina o Kapaa. Wahi koho. Hale Hookolokolo o Kapaa.

  Mahele Koho Eiwa--E moe ana mai ke kahawai o Kalihiwai no a e komo pu ana ka aina o Kapaa. Wahi koho, Halekula o Kilauea.

  Mahele Koho Umi--E moe ana mai ke kahawai o Kalihiwai a hiki i ka palena akau o ka Apana o Kona, Wahi koho, Hale Hookolokolo o Waioli.

 

MAKE HE KEIKI I KA UWILA.

 

(Mai ka aoao 1 mai.)

hora i waiho maule ai keia mau keiki a pohaia mai laua, a i keia manawa ke oia mai nei laua me ka maikai o ko laua mau olakino, a ua laweia laua i ke kauka no ka nana ana mai ia laua.

  Aole he keleawe a i ole pili hao hoi ma ka hale i pee ai keia poe keiki a loaa i keia ulia, koe wale no kekahi mau ipuao. He elua mau ilio i pee pu me keia poe keiki, eia nae aole laua i komo pu iloko o keia uiia. Ma kahi hoi e kokoke mai ana i kahi o na keiki i loaa ai i ka uwila, aia no he mau hale pilihao a e holo ana hoi no umi-kumamawalu mile ma ke awawa, a aia iliko o keia mau hale ke noho nei he eono haneri poe limahana o ka Hui Auwai o Kohala; eia nae aole o lakou mea i poino.

 

PEPEHI KANAKA MA KAHUKU.

 

(Mai ka aoao 1 mai.)

mai. Aia pu no hoi he mau alina maluna o ke kinomake. Ua hoao no oia i ka pahi i oleloia; me la pahi i pepehiia ai o Kawabe, a wahi a ua kauka la ua kupono loa me ka moku ma ka aoao.

  Ua puka ae ka olelo hooholo a na kiure e hooia ana ua make o Kawabe mamuli o ka moku i loaa ma kona aoao, a ma o ka pahi la a Katsutaro Takamatsu i paa ai ma kona lima.

  Ua hoike ae no hoi keia Kepani pepehikanaka nana io no i hana i ke karaima.

 

ONI NA KONA MA NA HANA

HOOWAIWAI HOU.

 

  He palapala noi ka i waihoia ae nei iloko o ke Keena Puuku o ka Teritori o Hawaii i ka Poakolu iho nei e hoopukaia ae i palapala hui a hookuleana no ka West Hawaii Railway Company, a he palapala hui pu no hoi kahi i waihoia ae no ka Hui Kona Development, o laua a elua he mau hui kupono i kaupalenaia, a ma ka oni ana pono i kaupalenaia, a ma ka oni ana ae nei o keia mau hui oia na mana na laua i hoonioni ae nei i na Kona.

  O ka Hui Alahao o Hawaii Komohana  ua kukuluia ae ia no ka hoomoe alahao ana maloko o na Kona a elua--Kona Hema ame Kona Akau me na wahi hoolulu ma Kailua, Napoopoo a i ole ma Kaawaloa, a he manawa hooloihi wale aku no ina e holopono ka hoohana ana e moe ai ke alahao no Kohala ame Kau.

  A ina e hoiopono na hana mahope aku, alaila, oia iho la @o ka ikaika e hoopuni loa ae ai i ke alahao o Hawaii Komohana holookoa a o ka oiaio no hoi ia o na hoolaha o na wa i hala ae nei i hoopukala no keia mau wahi, eia nae, he mau mea ia i hooalalia no ka nee ana o ke alahao a hiki i Hilo.

  Maloko o ka palapala noi o keia hui, aia he mau noi iloko olaila i kuiike ai no me ke ano mau o na noi ana o na hui e ae i kaokoa ole ae mawaho o na palena kupono, a pela i manaoia ai aole he mau anoninoni e hooleia mai ai keia mau hana hou o ka aina.

  O ke kumuwaiwai o ka hui aia ma kahi o $100,000 i maheleia iloko o hookahi kaukani mahele o hookahi haneli dala o ka mahele hookahi a mai keia mau kaukani mahele mai he eiwa haneii ame kanaiwa-kumumaono mau mahele ma ka inoa o F. B. MoS@ocker. A o ke koena iho na mahele like ia mawaena o J. B. Castle, W. R. Castle, James F. Morgan ame C. J. Hutchins. Aia nae he manao i paa iloko o ka palapala e hiki ai ke hoomahuahua aku i ke kumuwaiwai a ka miliona dala.

  A o ka kekahi hui hoi ua kukuluia ae oia no ka hoomaka hou ana i ke kukulu ana i ka hui mahiko kahike o Kona, a o kona kumuwaiwai aia ma kahi o $250,000 ma ka hookomoia ana he manao iloko o ka palapala no ke kuleana hoomahuahua i ka akahi hapalua miliona dala no ka waihona nui.

  No ke kumuwaiwai e ku nei i keia manawa he 1@3 mahele ma ka inoa o M@S@ocker a oia nohoi ka peresidena o ka hui a o na mahele aku i koe ua mahele @keia mawaena o M  P  Robinson. a oia no @a ka hoi --p@ lena. a hoakuka James F  Morgan @ @uohoi ka puuku a hoakuka Gilbert J. Walker. oia nohoi ke kaka@ol@ a hoakuka: C. J. Hatchins, oia n@ hoi ka lunahooia, ame A. N. Campbell.

  Ua oleloia ae aia iloko o ka palapala hui o ka hui e olelo ana e lawe ana ka hui i ka waiwai o ka hui mahiko kahiko o Kona he 873 eka aina ame ka wiliko. ame na mea apau i kuleanaia e ka mahiko kahiko. e lilo mai ai ia lakou ma ke kumukuai nui kupono. A i ka nana aku e hoonee koke aku ana keia mau hui i ka laua mau hana. a oiai he hana no hoi keia i noonooia no na wa loihi ae nei, nolalia aole o ka hoopukaia ana ae la o keia mau mea he mea ia e puiwa ai na poe i komo ko'iko'i iloko o na hana hoowaiwai. no ka mea. aole i kaia lakou i ike ai.

 

HE KIAHA KOA KA MAKANA

ELUA.

 

  Eia ke pii mahuahua nei na manao hoihoi no ka heihei mokupea o ka moana Pakipika e malamaia ana iloko ae nei o ka mahina o Mei mai Kapalakiko mai a komo i ke awa o Honolulu nei.

  Ma ka malama ana o ke komike i ka halawai ma ka Poakahi nei. ua laweia mai a noonoo na lono i lohe wale ia ae, aole e makaukau ana ka mokupea La Paloma no ka holo ana aku i keia pule, a o ka olelo hooholo i loaa ae, oia keia: ina aole e hiki ana ke holo aku ma keia Poaono, alaila,  he mea pono e makaukau no ka holo ana i keia ule ae.

  Na H. F. Wichman & Co. i waiho ae i ke kii o kekahi kiaha (umeke) koa, i hoohiiuhiluia me ka wai dala. a e kau ana hoi ko Hawaii nei hoailona aupuni a o keia hoi ke kiaha i manaoia e haawi ae i makana helu elua no ua heihei la.

  Na Kakauolelo Wood i hai ae, he mea pono e hanaia i wawae koa apiipii no ke kiaha makana ekahi e haawiia ana ma keia heihei.

  O na poe i hoounaia aku na palapala kono e hookomo mai i ko lakou mau moku heihei oia o M. A. Newell, J. R. Hanify, W. Simkins. C. H. Morell o lakou nei no Kapalakiko. O Douglas White ame W. Bayly, no Los Angeles laua. O F. S. Stinson, no Seattle; J. McLean, no Vancouver.

  Ke ae mai keia poe, ame na poe e ae i loaa mua mai ka lakou mau pane. e lilo ana keia i heihei moku ano nui loa, a ke holopono no hoi, e liio ana o Hawaii nei i kikowaena no na heihei moku o keia mua aku, elike hoi me ia e heihei ia nei mawaena o Nu Ioka ame Europa i na makahiki apau.

 

KA HANOHANO O KUAIWA, KE

KEIKI O MAUI.

 

  Ala he mau haawi mahalo ana o ka lehulehu ke hookoia ana maluna o Kuaiwa, ka oiwi Hawaii wiwoole nana i hoopakele ae i na ola o kekahi mau Iapana ma ka ino nui o Lahaina mamua iho nei i hoopukaia aku ai ma ke Kuokoa. He hoopakele ana hi ia mamuli o kona manao ponoi e hana pela.

  O ke kumu o keia mea mamuli ia o ka ikaika o ka manao o Kiaaina Atkinson no ka hooko ana ia mea. a o ka i'o oia no kona hoouna ana i na leka i pili i ua haawi mahalo nei i ko Maui poe ma o ka Lunakanawai Kaapuni la, Mr. A. N. Kepoikai.

  He mea i hoopuiwa loa ia ai ke Kiaaina ma ka loaa ana aku iaia o kekahi leka hoomaikai no Kuaiwa, mai ka Hope-Kanikela Kepani aku e noho nei ma ke kuianakauhale nei--e haawi ana i na mahalo he nui no na hana hoopakele wiwoole i panaiia mai i kona mau hoa lahui, a ma ka aoao o lakou oia i haawi mai ai i na hoomaikai ana, a o ke kope kahi o ia leka ka i hoounaia aku i ka Lunakanawai a i kekahi o na luna aupuni kiekie o ka Federala e noho la ma Wailuku.

  A i ka wa e makaukau ai ka Lunakanawai Kaapuni oia auanei ka manawa e haawiia aku ai la mau hoomaikai ia Kuaiwa, ka Hawaii wiwoole o na hana hoopakele pookela e panaiia aku ai ame kekahi mekaia oiai aole i kaia i noonooia ai ia hanohano no ke keiki o Maui.

 

HE UWAHI KALAIAINA MAI HILO

MAI.

 

  Ma ke ku ana mai o ke Kinau ma ka Poaono nei i kokoloiio ae ai he uwahi kalaiaina no ka mokupuni nui a Keawe mai. Ua hawanawana wale ia ae, aia ke keena loio Kalana o Hawaii lioko o na lima o na kanaka elua. O Mr. Williams, ka Loio Kalana i keia manawa, he Democarta oia, a ua loaa hoi iaia ia hanohano mamuli o ke koho ana o na Democarata; aka. no ka Papa Lunakiai. aole ona hilinai ia i ua Loio Kalana ia. O Aluii, oia ka Hope Loio Kalana, a he Repubalika hoi kona kulana; oia ke kanaka a ka Papa i hilinai ai.

  O ka hohono uwahi i honiia ae o la iko keia: E hoao ana o Williams e lilo hou no ia hanohano iaia. a no Aluli hoi e hooikaika ana oia e loaa mai na kakoo ana a ka aoao Repubalika iaia. Ke puka kekahi o laua. alaila, o kekahi no o laua ke lilo ae ana i hope.

 

KOMO IA LUNALETA I KA

PILIKIA.

 

  Malalo o ka palapala honu i hoopukaia e ka Aha Apana o Amerika o Honolulu nei, ua paa ae i ka hopuia o Charles B. Wells. ka lunaleta o Kawaihae, Mokupuni o Hawaii. malalo o ke kumuhoopii ku-e i ka Pauku 4046 o na Kanawai Hooponoponoia o Amerika. Ma ua palapala hopu ia, ua oleloia ua pokole na dala o kona keena.

  He manawa i haia ae nei ua pau iho la ka haleleta o Kawaihae, a o ka hapanui o na pono oloko ua amuia aku e ke ahi.

  Ua holo aku la o Lunanana Haleleta Hare no Kawaihae a hoomaka aku la e huli i ke kumu i loaa mai ai keia pauahi. Aole he mau mea i hoikeia ne ma keia huli ana a ke Lunanana, aka nae. o kahi ike wale no i keia manawa, o la ka paa ana o Wells i ka hopuia. Ua haawi ae@o Mr. Wells i ka huina dala o hookahi kaukani elima haneri i bona nona.

  Aole no hoi malaila pau ka pilikia o keia lunaleta. aka ua hoopuka hou ia ae he palapala hapa malalo o ke Kanawai a Edmunds @kanawai ku-e mare lehulehui. Ua paa pu ae no hoi o Rose Pakeia malalo o a kumu@ hookahi. a ua waino ae oia he @ bona.

 

O E. R. STACKABLE KE KOMISINA

KII LAHUI EUROPA.

 

  Ano ke oni nei ka papahana a ke Aupuni Teritori no ke kii ana i na lahui o Europa a lawe mai i mau limahana no na mahiko o kakou nei. a ua kohoia ae nei o E. R. Stackable oia ka mea nana e hooko aku i keia mea. Ua koho mua ia no oia ma ka halawai a ka Papa Hooko o ka Papa Hoopae Limahana ma ka la 13 o Malaki. eia nae aole i hoikeia ae ia manawa. no ka mea aole i loaa mai kona ae ia e holo mai Wasinetona mai.

  I ka manawa no hoi e kali ana ka Papa a loaa mai ko Stackable palapala ae ua hui aku no o Kokua Kiaaina Atkinson me na laia o na mahiko a kukakuka pu me lakou maluna o keia mea. Ma ka aoao hoi o na mahiko. ua hooliloia ae he manawa no ka houluulu ana i na hoike like ole ame na palapala aelike e hoopaaia ana mawaena o lakou ame na limahana e hoonohoia aku ana ma na aina hookuonoono mahiko. a hoohui ae hoi ia lakou maluna o ke kahua hookahi. O ke uolohi wale no e ku nei i keia manawa mamuli no ia o ka makemakeia e hoolokahi like na mea apau.

  Ua ae pu aku no hoi o Mr. Sargent e hele pu me Mr. Stackable ma keia huakai hookahi a e kokua aku ana oia iaia ma na mea pili i keia ninau nui o ka manawa.

 

  Ma ka apono ana o ka Ahahui Euanelio o Oahu o keia kau iho la i ka olelo hooholo o ke komike kukulu waihona kokua kahu oia ke ku ana ae la he Papa Waihona Kokua Kahu no na kahu pilikia o na Ekalesia Ahahuina o Oahu a o ka lawa like no ia o ka Paeaina holookoa ia ano hookahi. oiai ua @oaa like ia haawaina ma na mokupuni e ae. Maikai keia.

 

  Ke makemake nei o Hope Lunamakai George K. Kekauoha e hoole i ka oiaio o na mea i hoikeia nona ma keia hihia pepehi kanaka o Kahuku, e puka aku nei ma kekahi wahi o keia pepa. Wahi ana. aole i waihoia ke pio ma ka lima o kekahi keiki uuku. aole no hoi i kaheaia ke kiure e noho ma ka hora 10 o kekahi ia ae. aka ma ka hora 5 o ke ahiahi Sabati. O ka hoike e puka aku nei ma kekahi wahi o keia pepa na C. A. Doyle ia.

 

HOOLAHA HOOKO MORAKI.

 

DAVID KAAHANUI AME KANA

WAHINEMARE.

 

HOOLAHA MANAO PANIKU A

KUAI A KA MEA PAA MOLAKI.

 

  Ma keia ke haawiia aku nei ka hoolaha i kulike ai me na manao i paa iloko o kela molaki i hanaia e David Kaahanui ame kana wahinemare o Honolulu, Mokupuni o Oahu, Teritori o Hawaii, ia William Henry, o Honolulu i oleloia. i hanaia i ka la 4 o Malaki, 1904. i kakaukopeia iloko o ko Hawaii Keena Kakaukope iloko o ka buke helu 252, aoao 456-8, o William Henry i oleloia Mea Paa Molaki, ke manao nei e paniku i ka molaki i oleloia no ke kumu i uha'lia, e hoike ana: ka uku ole ia ana o ke kumupaa ame ka ukupanee i ka manawa e uku ai.

  Ke haawi pu la aku nei no hoi ka hoolaha o na aina kupakahi apau loa. na hale ame na hoolina iloko o ka molaki i oleloia i hoakakaia a i hooliloia, e kuaiia aku ana ma ke kudala akea ma na keena kudala o James F. Morgan, Lunakudala. ma alanui Kaahumanu, iloko o Honolulu i oleloia ma ka Poakahi, ka la 30 o Aperila A. D. 1906, ma ka hora 12 awakea o ka la i oleloia.

  O ka waiwai i hooliloia a ka molaki i oleloia a e kuaiia aku ana o ia no kela mau apana a maluna iho e waiho la ma Alanui Vineyard (Vinia), Kaakopua, iloko o Honolulu i oleloia. I apoia i hoakakaia e like me keia malalo iho nei:

  Akahi. E hoomaka ana ma ke kihi komohana o keia apana a e holo ana:

  Hema 30 deg. 30 min. Hik. 4 ame 1/2 kaulahao e holo ana ma ke aianui oioli uuku,

  Ak. 58 deg. 30 min. Hik. 97 ame 1/2 kaulahao e holo ana ma ko Keaweamahi mahele.

  Hema 30 deg. 30 min. Hik. 121 kaulahao e holo ana ma ko Keaweamahi i olelo mua ia a'e nei,

  Ak. 62 deg. 30 min. Kom. 83 ame 1/2 kaulahao.

  Ak. 28 deg. 20 min. Kom. 120 kaulahao e holo ana ma ko Kahale.

  Hema 58 deg. 30 min. Kom. 186 kaulahao e holo ana ma Kaakopua a hiki i kahi i hoomaka ai. e ili ana he 115-1000 eka.

  Elua. Pa-hale Helu 4. E hoomaka ana ma kekahi kiko ma ka laina ma ka aoao makai o Alanui Vineyard (Vinia) 56.4 kapuai mai ke kihi e ku nei o Alanui Ema, a e holo ana ma ka m@ediana oiaio;

  Hema 24 deg. 09 min. Hik. 77.6 kapuai e holo ana ma ka laina makai o Alanui Vineyard (Vinia).

  Hema 72 deg. 00 min. Kom. 7.6 kapuai e hoio apa ma ka Pa-hale Helu 5 (Dodge).

  Ak. 18 deg. 25 min. Kom. 77 0 kapuai e holo ana ma ka aina o Kaahanui a hiki i kahi i hoomaka ai, e ili ana he 293 kapuai kuea. O ka aina i hoakakaia a'e nei maluna o ia no ka hana o ka aina i hoakakaia iloko o ka Palapaia Sila Nui Helu 1709, L. C. A. Helu 556 ia Makalawelawe.

  Paupu me na pono apau, ka noho oluolu ana, na kuleana ame na mea apau i pili aku ilaila.

  Ma ke dala kuike ka makemake a ma ke dala Gula no hoi o Amerika. a ma ka aoao o ka mea kuai mai na lilo palapala apau.

  No na mea aku i koe e ike a'e ia C. F. Peterson. loio no ka Mea Paa Molaki. Alanui Kaahumanu.

  Hanaia ma Honolulu. Aperila 5, 1906.

             WILLIAM HENRY.

                   Mea Paa Molaki.

3114--Apr. 6, 13, 20, 27.