Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIV, Number 14, 6 April 1906 — "HAWAII NO HAWAII." [ARTICLE]

"HAWAII NO HAWAII."

"Hawaii no Hawaiū" he mamalaolelo maamau keia i ka hoopukaia e na kanaka Hawaii, a na lilo no keia mau huaolelo i mea e haiolelo nui ia ai e kekahi poe alakai kalaiaina Hawaii ame kekahi mau wahaoklo o ka lehulelui c hoolahaia nei ma ka olelo makuahine. Ma na kaiaimanao ana o na wa i hala a'e nei a hiki no i keia manawa. ua maopoj>o loa o ka manao nui o keia niau huaolelo "Xa ke kanaka Hawaiī no e hana no Hawaii"; aka. o ka mea kupaianaha loa.. he hookahi wale no aoao mailoko mai o ka hapanui i a'o niii loa ia ai na kanaka Hawaii maluna o ka manao o keia mamalaolelo e na pot kalaiaina ame nt wahaolelo no hoi o ka khulehu, a. oia aoao he hoonui ino a hoopihapiha inaina iloko o na kanaka Hawaii. O ua alahele la oia no keia: "Ka na kanaka Hawaii wale no e kau i na

no Hawaii. Xa ke kānaka Hawai? no e lawelawe j na aupimi. a o na kanaka Hawaii wale no ke kupono e noho ma na nana aupuni."- - Ke manao nei makou he rrtaū a'o hewa loa keia i na kanaka Hawaii. no ka mea. aole o na oi\vi Hawaii wale no,to Hawaii nei mau makaainana. aka o ka poe apau i kookupaia a i hanae kupaia—haole. Kepani. a pela aku, Aole makoii e hoohalahala ana no ke a'o ana e komo na kanaka Hawaii ma vz lawelawe aupani. aka. ke manao nei makou he mea pono !oa e hookahua pu ke kanaka Hawaii ma ke anuu mua e hiki ai laia ke pii a'e a lilo oia i mea alakai i piha pono īi ka manao o ke po*vmanao nona kinomanao. O ke anuu o ka naauao. ke manao nei makou aole he hoopaapaa ina malaila, no ka mea. ke ane3ne akii nei e kenekuna ka pono ma Hawaii nei. a pela no hoi ka hoonaauaoia ana o na kanaka Hawaii. i i keia mau la aole e hiki ke hoole a*e aīa no he mau kanaka Hawaii naauao iluna o Hawaii Aloha. a o keia anuu kekahi mahele e pono e imiia e na Hawaii. a e imi no a piha pono. O ke anuu o ka hoopono ame ka pololei o na aoao o ke kanaka Hawaii. ke ninau nei makou. ehia iwaena o na Hawaii naauao o keia mau la e ku nei maluna o ia anuu? Aole makou e hoohewahewa i ka olelo a'e he kakaikahi o lakou i kupono e noho mai ma na hana poo o ke aupuni, pela i kupono loa ai i ka huli ana i ka naauao a piha me ka Iawa nae i na haawina o ka hoopono. No ka lilo mai i na kanaka Hāwaii ka hana ana i na kanawai no Hawaii, he ninau hoopaapaa ole ia: no ka mea, ua haawiia mai e Amenka Huipuia ka pono pihtf ia lakou a i ko ka Teritori holookoa e hana i ko lakou mau kanawai. oia ka haawiia ana mai o ka mana koho balota. Ke manao nei makou aole he alahele oi ae o kā hanohano ame ke pookela oi ae e kohukohu ai ke kanaka Hawaii e kaena iho a hoopuka a'e me ka Iioohēwahewa ole "Na Hawaii e hana no Hawaii aina." a oia no ka huli ana o ke kanaka Hawaii a hana aku kona mau !ima maluna o ka lepo aloha o Hawaii. mawaho ae o na kulana kupono e hooponopono ai ia -Hawaii ame ka noho mai ma na hana poo 0 ke aupuni. He mea pono i ka oi\y Hawaii e kuonoono oia maluna o ka Iepo o kona aina kulaiwi. a e lawelawe ana he mau hana nui a hoowaiwai iloko o ka aina ma ke alahele o ka pono ame ka pololei; a ma aole. ua kupono na kekahi niea e rula aku iaia. a e rula i kekahi mea e ae o na lahui e ae me ole owai la oia, he mea hoi i loaa na haawina a i ole o kekahi paha.0 keia mau haawina i hoikeia a e nei ma kekahi olelo ana na haawina hakuhana. Aole he kupono a pololei na ka mea :ioho haku ole maluna iho o kana mau hana e rtila mai 1 ka mea waiwai a hakuhana, aka, e like me ko ka mea nele e noho aku ai malalo o ka mea lako, a p ka pono ana o ka mea i lako oia ka; lako ana o ka mea nele ma kona hookauwa ana aku na ka mea i lako. A ina he' mau haawina maikai ka i iloko o ka mea e hookauwa ana iaia iho no ka niea i lako. ua pomaikai ia mea, no ka mea, aia no he la nona e lilo ai i haku a hoopomaikai a'e ia i kā mea i nele elike me kona ano !? mamua. a e heluia ai oia nia ka mahele kupono i hooaiaiia ae nei. Ke manao nei makou o ke keehina maikai loa keia e hooliloia i poo, a no na hana aupuni, he keehina elua ia a ke kanaka e imi aku ai. no ka ina i hiki i ke ke hooponopono me ka pono ame ka oiaio i kona pono iho. aolē he hoopaapaa ana no ka hiki iaia ke hana aku no ka iehulehu, a o na hana aupuni no ka lehulehu ia. A ina o na a'o ana o na kalaimanko kalāiaina o na au i hala aku nei maluna o keia kumuhana a i loooikāika loā ia ma keia kahua a makou e ku nei a aku iJ5ia pepeiao o kakou Hawaii, a i hookoia, alaila. i keia lā aole na iiookuanui hooikaika ana me kakou. aka, ua punihei na kanaka Hawaii ia mau a'o lalau ana, a o ka hua i loaa mai o- ia keia māu. huaolelo kaulana i ka waha o na kanaka Hawaii: "'Lilo na maka i ka palanalelo. kalele ka noonoo i ke kuulala i ke kaakaa ana a'e ka hana o na maka ua pau na aina i na haole a poe hoonui ino e waha-a nei i pau ia-lakou i ka aihueia. Nowai ia hemahefna? Na na Hawaii no i ke a'o lalau i kekahi hoa Hawaii; a na ka uhaai ke kum'u i molakiia ai na wahi pono. a hiki i ke kaa ole ana pau .i ke kuelala ia. O ke kupono.loa o ka nianulaolelo "Hawaii no Hawaii." aole wale no na kanaka Hawaii e iike» pie ka makou i hooaiai ae nei. aka, o na makaainana no apau loa o Paeaina. mai na haole i noho kupa a i .hanau kupa ame na Pākje i hanau maluna o ka lepo o Hawaii ame nā Kepāni ām£ na lahitf-'e ae i hanau ilaila i kulike ai me ke kanawai hookupa o Amerika H(npuia; a maluna hoi olaila ka makou kalele ikaika ana, a makou no hoi e kanalua ole ai i ka hoike ana ua hana i'o no na Hawaii mai i1a oiwi ame na haole ame na Pake ame na Iapana ame na lahui e ae i kupa iluna o Hawaii—ua hana i'o no iakou no Hawaii ke kumu 0 Hawaii Paeaina i holomua mau ai a e holomua nei, a ma ia meheu 110 kakou e hoomau aku ai e pono ai, oiai no nae, o kakou Hawaii 110 ia e ano ppp" nei i hope.