Ka Nupepa Kuokoa, Volume XLIV, Number 14, 6 April 1906 — TISIA O ATICA Ka Wiwoole o na Wiwoole Ke Ahikanana Nana i Ulaa ke Kanawai o ka Make o Ciretia [ARTICLE]

TISIA O ATICA Ka Wiwoole o na Wiwoole

Ke Ahikanana Nana i Ulaa ke Kanawai o ka Make o Ciretia

MOKUNA XI. NA KE ALOHA I KOI IA ARIEXDA E MAHUKA

Hc mea oiaio ua komo i o mai no oia me kona wahine u'i maoli no a ke nana aku iaia nie kona mau wahineukali aole no i nele ka ae o kona kaokoa mai ka hapanui ae. He wahine u'i maoli no oia. . _ *'C), ma ka inoa o na akua Orisi ame Isisi, i hooho ae aj o Sarepisa, **aole au i ike i kekahi anela e like me ia a'u e ike nei ma keia; la. O kona lilo ana mai na'u oia no ka noho hou ana mai o ka ma-i 'ainalama hou maluna o'u a o na hana maikai a kuu hoahanau moi aole loa ia e nalowale aku mai kuu hoomanao ana. A o na enemi 0 kuu hoaloha. ka Moi Mainosa, he poe enemi pu lakou no'u a o kona mau hoaloha he poe iioaloha pu lakou no'u." | Ma keia mau olelo hooho mahalo o ka moi o Aikupika ua nui; loa ka olioli o Moi Mainosa, a no kona hauoli ua kauoha aku la oia 1 kana kaikamahine e ku ae imua o ka noho kalaunu, a e anehe mai ana o Arienda e hele mai īmua oia no ka manawa i hoopuohoia ae ai ke anaina e kekahi elele o ka moi, Mr. Galabo f ma kona komo ana mai ine ke kunahihi nui me ka naaia ole ae i ka hanohano ame ke anoano o ke anaina. "Ha, e Oalaho," i hooho mai ai o Moi Mainosa me ka ikiiki o kona noonoo, "heaha ka manao mahaoi o keia komo kuleana ole ana mai nei au ?" "Sa," i hooho mai ai ua Galabo nei iaia i kukuli iho ai imua o kona moi mamua pono iho o ka nohoalii, "he meahou ano nui loa ka'u, a'u i hiki mai la e hoike aku i kuu moi, i hiki ole hoi ia'u ke alo ae no ka hoike koke ana aku ia oe." "E olelo mai, e Galabo. Heaha kela?" "Sa, e ka moi, o na liona apau he umikumamalua o ka lua liona. na pau loa i ka pepehiia a make, a o na pio o Atenai, ua pau i ka puka iwaho o ka lua a eia ke hele kuokoa nei/' "Aole, aole, aole he oiaio o kena. Aole o na liona apau, wahi a Moi Mainosa i panekua aku ai.* "Ae, sa. Ua ike maoli aku nei no wau i na liona make apau he iimikumamalua,'' wahi a ka mea malama lua liona. "Aka, aole i hemo na pio o Atenai iwaho o ka lua," wahi a Moi Mainosa i hoomaopopo aku ai, "pehea i loaa ai ko lakou alanui o ka hemo ana?" . * - "Ae, sa: ua pau lakou i ka hemo iwaho, a eia lakōu īloko o ka paMii ma keia manawa," wahi a ka wehewehe a Galabo, ka mea malama lua liona. f # "He mea kupanaha a kamahao maoli keia," wahi a Moi Mainosa i hooho ae ai me ke ku pu ana ae iluna me ke kunahihi nui a ua li-o maoli no. 4, Ke manao nei au, ua haawi ia aku kekahi mau kokua ana, a he kipi hoi ia. Manao wau, ua loaa aku ia lakou he alakai.| "Sa, aole e hiki ke loaa i mavi alakai no lakou," wahi a ka luna malama lua liona i pane mai ai. A e mea aku ana ka moi e pane, ua ku e mai la kekahi o na kahuna a pane mai la imua o ka moi: . "Sa, e noi aku ana wau i ka mea kiekie ka moi o Ciretia nei, aole e puiwa no keia mea i hanaia ina ua hookoia pela; no ka mea, aole i kala i kuahauaia iloko o Atica, aia he manawa e hoopuka mai ai o Atica i kekahi o kana mau keikikane. a ma o na la hoi e hoopakeleia ai o Atica ame kona lahui mai keia kanawai make mai o ka ■weliweli nui." . "E Galabo," i pane aku ai ka moi i ka luna malama lua liona, "nawai i alakai keia poe pio?" "Sa, na ka opio i kapaia o Tisia." "Alaila, e lawe mai iaia imua o'u i keia manawa me ka hoohakalia ole hou aku,' i kauoha ikaika aku ai ka moi. Alaila hul- ae la o Moi Mainosa i kana a pane aku la me kahi leo oluolu haahaa: n E Arienda. e hoomaha iki oe ma kou keena luana me au mau wahineukali no ka manawa." A huli ae la oia a pane aku la i kona hoahanau moi: "E kuu hoalianau moi. e kala mai oe lau no keia uha nana 1 maua'e ae i na hana o keia la_. aka, he mea hiki ole ke alo ae, oia hoi. he mea pono ia'u e ike mua i na pio o Atenai. Ke ike nei au aia he mau hana ano-e kahi i owiliia aku ke kumu i lanakila ai lakou. "Ua pono kela." wahi a Moi Sarepisa i pane ae ai, oiai no hoi na haawina kunahihi maluna ona e hekau ana. 4, A owau no hoi kekahi e ake !a e ike ia meahuna. O ka hoohala ana i mau hora uuku no keia mea ano hou aole ia he mea e ha o ai ka lilo niai o ka wahine u'i mai kuu mau apo ohaoha ana aku." A no Arienda hoi, aole oia i kali hou iho no ka lua o ke kauoha| a kona makuaalii no kona hoomaha aku ma kona wahi, aka. ua huli ae la oia i kahi ana e ku ana a hoi koke aku la iloko o kona keena j hoomaha. a lawa no a komo lakou iloko o ka lumi ua hookuu koke j mai la oia i na haiawahine apau e hemo iwaho a koe o Kalia. "Heaha keia?" i ninau aku ai o Kalia me ke ano hoohuoi i na hana a kona hakuwahine. ma ka manawa no i paniia aku ai ka puka. "Ina ka.ua e kuu Kalia." i hooho malie ae ai o Ariettda me ka hoopaa ana iho i kona manao. "Ke ike nei au i ka hopena o ko u alanui e hele ai a e pae ana no waii ilaila. E hoolohe mai iau e kuu Kaha maikt\i. a e makaukau no ka hooko aku me ka hakalia ole. Alaila kau aku la oia i kona lima maluna o ka poohiwi o kana wahinenkali a hoomaka aku la oia e wehewehe i kan* mau mea i makemake ai e hookoia. A ia manawa hookahi no aia ka Moi Mainosa ke kali la me ka pihoihoi nui o ka hoea mai o na pio Atenai, a he mau minuke mahope iho 110, ua komo aku la o Tisia a hele pololei aku la imua o ka nohoalii me v ka maka'uole. "O oe anei o Tisiā, ka opio o Atenai?" i ninau aku ai o Mainosa. iaia no hoi e nana pono mai ana i ka opio o ke kulana oi\yi kilakila a hiehie, iloko ona na hoomahalo ana no ua kanaka opio nei. 44 0 Tisia ko'u inoa, a he keiki no Atenai." wahi a Tisia i pane aku ai—ka kakou wiwoele. A o ka poe apau e ku pu ana me ia ua hooniia ae ko lakoii mau noonoo i ka lohe ana i ka leo mana o ka opio. he leo hanehane hoi o ka waipa-he. "Ua hoike mai kuu mea malama lua-Hona ua pau na liona he imii-kumamalua i ka make. Xawai i pepehi ia lakou?" "Na'u !akou apau i pepehi, sa." "Pehea i make ai lakou apau? M "Ua pepehi aku wau ia lakou me kekahi meaeha maloko o kuu poli ma ka manawa a'u i komo ai iloko o ka lua-!iona —he pahikaua pokole oilua.'' * "Aka. na ko mau hoapio paha kahi i kokua aku ia oe?" i ninau hou aku ai ka moi. "Aole. Aohe i makemakeia ko lakou ikaika no ke kokua ana mai; no ka mea, ua manaoio wau na na akua i haawi mai ia'u i ka ikaika e lawa no ka paio ana aku i na liona. He pio wau na f u no

- haawi ia'u iho no la niea.' n».« ka manaoio i loaa īa'u t:a haawiia nia: s K2 hana e inaa ae i Ke kanawai n*ai<c o C iretia na u e h».x>ko." I "Aka, pehea oukou : hti"o ai īwaho o ka !t:a?" i ninat: hou aku jai ka nioi. nie ka pu loa ana ' * kona pihoiho:; "pehea i loaa ai ia | oukou ka puKa !anaki;a ana iwaho' Aok anei oukou i kokuaia e kekahi inea i kantaam a i rj a a t ā 0 < sg l ua " r " "Xa u no i alakai ia makou a hemo ai iwaho," wahi a Ti>ia. "Ha! ke manao nes au ua hana?a kekahi hana kumakaia," i leo' nui ae ai ka moi. "Ke manao nei wau ua haawiia mai ia'u na kokua ana o na akua a i ole o elele anela. no ka inea. ia'u iloko o ko'u keena paahao au i hoopaa ai ia*u iloko olaila t ua hoea mai ia he elele anela iloko liaawi mai la i na kokua ana e pakele ai au a o makou no hoi apau mai na waha mai o na liona hihiu a e hemo lauakila ai iwaho o ka lua. O keia ka ?nea hiki ia'u ke hoike ae. a o na mea aku mawaho o keia aoie hiki ia'u ke pane. Alaila huli ae ia o Moi Mainosa i kona hoahanau moi e noho ana ma kona aoao a ninau aku !a i ka manao o na mea i hoikeia jnai z heaha ia kona manao no ia mau mea. j "I ka'u nana aku," wahi a Moi Sarepisa. "ke manao nei wau ua loaa i o mai no na kokua ana o na akua maluna ona. a ua ae mai hoi iakou iaia no ia hana. Nolaila. manao iho la wau he mea kupono oie ka hoapaapa wale ana iaia ame kona poe hoa." "E kuu hoahanau. ke manao nei au ua pololei oe/' i lokahi aku I ai ka manao o Moi Mainosa. "Ke manaoio nei wau aia kekahi mau lima ike ole ia ua komo pu mai iioko o keia hana. a aole a'u makemake e komo ke'ake a waie aku no iloko oia mau mea. No'u iho. e hookuu koke aku ana wau ia lakou a e hookuu koke aku ia lakouj e hoi i ko lakou moku e ku mai la iwaho o ke awa a e ae aku ia lakou j e hoi koke aku i ko lakou aina. A mahope oko kakou hookuu ana | aku ia lakou oia auanei ka manawa e malamaia ai ko olua male. j Pehealaia?" j "Ua pono kela," wahi a Moi Sarepisa. Alaila ku ae la o Moi Mainosa a hoike aku la i na pio Atenai a imua no hoi o ke anaina holookoa i ka hookuu laelae ana i na pio, a e hele kuokoa iakou ma ia hope aku, a mahope o kahi paina mama ana e huli hoi aku ai lakou no ko lakou moku, a o ke kanawai o ka make o Ciretia ua holoiia a e hookuu laelae ana i-na makaainana o Atica ame ka hemo kuokoa hou ana o Atica aina ame ke aupuni ma na ano apau mai keia kanawai ae o ka make, a e pau loa ka' wae ana ame ka hoouna hou ana mai o na Atenai i na opio pio no ka lumai ana ia lakou iloko o ka make. Me ia mau olelo i ālakaiia aku ai na opio o Atenai i ke keena papaaina. kahi hoi i hoomakankauia ai na meaai no iakou a i ka pau ana o ka iakou ai ana ua hui hou aku la lakou me ka moi iloko o kona keena kalaunu. ! "E na Atenai," wahi a ka moi i pane aku ai, "ina ua manao oukou e noho iki iho, a mamua o ko oukou hoi ana aku, aoie oukou e hopohopo no ka hooka'ulua iki ana. A he olioli nui ia no u o ko | oukou nolxo mai a hui pu mai iloko o na hauoli ana o keia la, oiai he liana ano nui ka makou o keia la." "Aiaiia pane aku la o i'isia no ko lakou aoao: ''E ka moi. ka mea kiekie o Ciretia nei, ke hoike aku nei wau i ko makou olioli i ka apo ana aku i keia kono o ka mea kiekie, aka, no ka ike mua i iloaa ia makou, aia ko makou poe ame ko makou mau ohana ke noho mai la iloko o ke kaumāha no makou, no ia mea i hiki ole ai ia makou ke alo ae i ka hoi koke ana e like me ka hikiwaw-e ia makou ke hana pela. "Aka, he hookahi mea paha a'u e ae aku oia no ko makou noho iki ana iho i ka aina nei no keia la. no ka mea. ua hoike mua aku nei wau aole makou e haalele i keia awa a uhi mai ka po." "O, e Tisia maikai," i hooho hauoli aku ai o Moi Mainosa, "aole a'u hoohalahala no kau mau manao apau. A i manao oe e hoomaha iuka nei o ka aina ma keia la e hana aku e like me kau i ike ai he pono; a i manao oe e hoi koke aku aia' no ia ia oe, aka, e hoomanao oe ua hamama o Ciretia nei nou ame ou mau hoa a ua hamama ke awa no ko oukou moku e ku ai." Ua ukali aku la no ka moi o Ciretia ma ka huakai hauoli o na opio o Atenai ia iakou e hoi ana no ka moku a ma ka uwapo i haawi aku ai o Moi Mainosa he lek9 i ka opio wiwoole Tisia, a nana ia e haawi aku ika Moi o Atenai. Maloko oka leka e hoike aku ana ika lanakila ana o na opio mai na waha mai o na liona ame ka hemo lanakila ana mailoko mai o ka lua liona, a e hoike pu aku ana i kana kuahaua e hookuu ana ia Atica hoiookoa a 110 ka hele kuokoa hou ana ma ia hope aku mai ke kanawai mai oka make o Ciretia. Ma ka aoao o ke kanaka opio Tisia ua hoopaa aku la oia i kana olelo no ka haawi poiolei «ina i ka leka i ka moi o Atenai. "E ioaa aku ana ia oe na mea apau oluna o kou moku. e ka opio maikai,' wahi hou a Moi Mainosa i hoolana aku ai i ke kanaka opio, a huli pu ae ia no hoi i na hoapiō pu ona. A me keia mau olelo hope i haawi mai ai ka kakou opio i kona aloha hope i ka moi a pela no hoi na opio e ae i haaw 7 i mai ai i ko lakou aloha hope a hakaiia no hoi lakou a kau iiuna o ka w r aapa ua hemo koke aku la ka laina a no ka moku ka pahuhopu, a hoi mai la no hoi ka Moi Mainosa, eia nae, aole i ukali pu aku ka kakou wiwoole i na opio e ae, oiai ua noho hou iho la oia iuka o ka aina. "Heaha hoi kau e noho iho ai iuka nei o ka aina?" i ninau aku ai o Galasia mamua o ke kau ana o na hoa e ae iluna o ka w r aapa. Aole i pane aku o Tisia i ka ninau o kona hoa, aka, ua huli ae la oia a nana aku la ma kekahi mau wahi o uka o ka aina me he mea la e nana ana i kekahi mea e hoea mai ana. A aole no hoi i emo ua hoea mai la he wahi keiki uuku i ona la. ..... "Ke |ke la anei oe i kela pohaku nui ma-o la? w f ahi aka ninau a ua wahi keiki nei i ninau aku ai i ka kakou w iwoole. Alaila huli ae la o i*isia a nana aku la ma kahi ona i kuhikuhiia aku ai. a pane aku la oia e hooia aku ana i kona ike i ua pohaku la. j "E hiki aku oe ilaiia ma ka manawa e a ai na hoku ? a na Arienda hoi i waiho mai i keia kauoha." A me keia mau olelo a kahi elele ua huli ae la oia i kona hoa e ku kali ana iaia a kauoha aku la iaia e kau pu aku me ia iluna o ko laua waapa a no ka moku ka pahu hopu. "I keia manawa ua makaukau w r au no ka hoi ana no ko kakou aina." wahi ana i hooho ae ai i kona mau hoa e kaunui ana na maka maiuna ona me he mea la oia Jko lakou puuhonua. Oka u wale no| i hooka ulua iki aku nei oia no ke kaii iki ana ina palia e hoouna hou | ia mai he mau elele mai Ciretia aku no Alenai.' j I ka wa i hoea aku ai na pio i ka moku ua apo ohaohaia mai la lakou e na luina o ka moku aine ka hauoli nui no hoi ka hui ana no ka lanakila i lo«ia ia lakou ame ka loaa ana o ke kuokoa i ko Atica holookoa mai keia kanaw v ai make mai o Ciretia. Ai ke kau ana aku iluna o ka moku ua ike iho la na pio i na mea apau a lakou i.laweia ai mai ia lakou aku mamua o'ko lakou hooleleia ana iuka o ka aina ma ka manawa o ka moku i ku aku ai ina ka wa mua. A no ke Keikiaiii o Torene hoi. ua piha ae kona uhane i na haawina nanauki mamuli o ka lohi o ka napoo ana o ka la. a me he meaj la o kela mau hora uuku o ia auwina-Ia he mau pule ka loihi o kej kali ana, aka, i ka manawa i nhi mai ai ka po a olinolino mai la na,j hoku o ke ao lani. alaila, hoomanao ae la oia i kona manawa hana, j Malalo o kana kauoha ua eleu mai la he eha o kona mau hoa no ka| hoe ana i kona waapa a iaia fto a noho ma ke kianoa. oia no ka wa i au hou aku ai kahi waa no uka o ka aina, a ma ke kia ar»a o ke kuhoe ua holo pololei aku la ua wahi waapa nei no kahi o ka pohaku mii ona i kuhikuhiia mai ai e fiiki aku ilaila i ka wa e a ai na hoku: a hakalia a ku kahi waa ua lele aku la o Tisia iuka o ka aina no ka lua o ka manawa a kahea aku la i ka inoa o ka ipo i lilo ai komi puuwai. "Anenela/' i kahea aku ai oia me ka leo ano pihoihoi, "eia anei I oe maanei no ke kipa ana mai iloko o ka*u apo ohaoha ana aku ?'* "Aole me a'u ka hooko kauoha o!e, e kuu Tisia aloha, M i pane niai ai kekahi wahine opio, a ia manawa hook'ahi no i oili mai ai oia mai ka pohaku mai. "A r e ae anei oe e holo pu me a*ti i Atenai» e kuu aloha? Eae ana anei oe e naalele i kou hpme o Ciretia nei a e kaunui mai kou ola ame kou noho ana me ko'u, na'u e kiai a e malama?" (Aole I p®n.)